รูปแบบการบริหารจัดการอาสาสมัครเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งขององค์กรและอยู่กับคนทำงานเป็นส่วนหนึ่งของการขับเคลื่อนองค์กร จากงานประชุมระดับชาติ ด้านการอาสาสมัคร ครั้งที่ 3 (3rd National Conference on Volunteerism) กระบวนการบริหารจัดการอาสาสมัครที่ได้จากกรณีศึกษา โครงการ “พี่เลี้ยงอาสา ฟังน้องคุย ชวนน้องคิด” มูลนิธิยุวพัฒน์ ที่ทำต่อเนื่องมา 5 รุ่นนั้น ทำให้ได้องค์ความรู้ว่าการบริหารจัดการอาสามสมัครควรทำดังนี้ 1. วางแผน เตรียมความพร้อมขององค์กร 2. ประชาสัมพันธ์ คัดเลือกอาสาสมัคร 3. เตรียมความพร้อมอาสาสมัคร 4. ติดตามอาสาสมัคร 5. ประเมินผล ถอดบทเรียน อาสาสมัคร

1. ห้องประชุมที่ 5
“รูปแบบการบริหารจัดการอาสาสมัครเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งขององค์กรและอยู่กับคนทางาน
เป็นส่วนหนึ่งของการขับเคลื่อนองค์กร”
องค์กรรับผิดชอบ : มูลนิธิยุวพัฒน์
วิทยากร :
1. คุณอรัญญา ลือประดิษฐ์ รองผู้อานวยการ มูลนิธิยุวพัฒน์
2. คุณลักษมณ เตชะสิริวิชัย ผู้จัดการงานระดมทุน และพัฒนาการมีส่วนร่วม มูลนิธิยุวพัฒน์
รูปแบบในการดาเนินการประชุม :
การนาเสนอประสบการณ์การทางานและ Workshop กับผู้เข้าร่วมประชุม

2. สรุปสาระสาคัญของการประชุม :
กระบวนการบริหารจัดการอาสาสมัครที่ได้จากกรณีศึกษา โครงการ “พี่เลี้ยงอาสา ฟังน้องคุย ชวน
น้องคิด” มูลนิธิยุวพัฒน์ ที่ทาต่อเนื่องมา 5 รุ่นนั้น ทาให้ได้องค์ความรู้ว่าการบริหารจัดการอาสามสมัครควรทา
ดังนี้
1. วางแผน เตรียมความพร้อมขององค์กร
2. ประชาสัมพันธ์ คัดเลือกอาสาสมัคร
3. เตรียมความพร้อมอาสาสมัคร
4. ติดตามอาสาสมัคร
5. ประเมินผล ถอดบทเรียน อาสาสมัคร
1. การวางแผน เตรียมความพร้อมองค์กร
งานที่ต้องทา
• วางแผนคนรับผิดชอบ : กาหนดคนรับผิดชอบมารับสมัคร คัดเลือก และดูแลอาสาสมัคร ฯลฯ
• กาหนดลักษณะงาน : อาสาสมัครแต่ละส่วนต้องทาหน้าที่อะไรบ้าง
• กาหนดคุณสมบัติ : คนจะรับมาเป็นอาสาในแต่ละหน้าที่นั้น ต้องมีคุณสมบัติอย่างไร เช่น มีมนุษย
สัมพันธ์ดี เพศใด อายุเท่าไร ระดับการศึกษาใด เป็นต้น
ความท้าทาย
• ใครจะมาทา : องค์กรจะกังวลว่าจะมีใครมาสมัครเป็นอาสาสมัครไหม แต่ในโลกนี้มีคนที่อยากมา
ทางานอาสาสมัครจริง ๆ เสมอ
• เพิ่มงาน เพิ่มภาระ : ความเชื่อว่าการรับสมัคร คัดเลือก ดูแลอาสา จะเป็นการเพิ่มงานให้เจ้าหน้าที่ใน
องค์กรไหม – สามารถแก้ได้โดยชี้แจงให้เขารู้ว่าถ้าอาสาสมัครมาช่วย จะเกิดผลดีกับเขา องค์กร และ
กลุ่มเป้าหมายที่องค์กรช่วยเหลืออยู่อย่างไรบ้าง

3. 2. ประชาสัมพันธ์และคัดเลือก
งานที่ต้องทา
• ออกแบบโปสเตอร์ - ใส่รายละเอียดจากข้อ 1 ทุกอย่างลงไปในโปสเตอร์ ให้คนอ่าน ให้เขาเห็นข้อแม้
เงื่อนไขที่มีทั้งหมด ก็จะสามารถคัดกรองผู้สมัครเบื้องต้นได้
• เลือกช่องทางประชาสัมพันธ์ -- คนที่เราอยากให้มาสมัคร เขาเป็นแบบไหน ก็ควรเลือกช่องทาง
ประชาสัมพันธ์ให้เขาถึงกลุ่มคนเหล่านั้น เช่น ถ้าอยากได้คนชอบทางานอาสา ก็ไปลงในเครือข่ายจิต
อาสา อยากได้นักจิตวิทยา ก็ไปประชาสัมพันธ์ในกลุ่มนักจิตวิทยา
• สัมภาษณ์ - คัดเลือก – องค์กรอาจให้โจทย์เบื้องต้น ตั้งแต่สอบข้อเขียน ตั้งเกณฑ์เอาไว้ ถ้าเขาผ่าน
ข้อเขียน ก็ให้มาสัมภาษณ์ เช่น ทางานอะไรมา วัดประสบการณ์ที่เขามี เขามีทัศนคติอย่างไร เพื่อให้
ได้อาสาสมัครที่ตรงตามความต้องการมากที่สุด
ความท้าทาย
• คนสมัครน้อย – แต่ละครั้งอาจจะมีคนสมัครไม่เท่ากัน คนน้อยลง หาที่มาว่าทาไมคนสมัครน้อยลง
แล้วแก้ไข
• คนโทรมาถามเยอะมาก – บางวันอาจมีคนโทรมาถามรายละเอียดต่าง ๆ เยอะมาก จบไม่ตรง ฯลฯ
ถ้าเราใส่ทุกอย่างลงในโปสเตอร์หมด องค์กรก็จะไม่ต้องมาคอยตอบคาถามนี้
• สัมภาษณ์คนเยอะมาก – อาจให้คนที่ทางานใกล้เคียงกับอาสามาช่วยเป็นกรรมการ วางแผน
ตารางเวลาสัมภาษณ์ให้ดี

4. 3. เตรียมความพร้อม & ปฐมนิเทศ
สิ่งที่ต้องทา
• ปฐมนิเทศ – ให้ข้อมูล สิ่งที่เขาต้องทา เป้าหมายที่เขาต้องทา มอบความรู้จากวิทยากร Workshop
จาลองบทบาท
• คู่มืออาสาสมัคร – มอบคู่มือ เผื่ออาสาสมัครลืมข้อมูลจากการปฐมนิเทศจะได้เปิดดูได้
• กฎเกณฑ์ ข้อตกลง – ข้อตกลงที่เขาต้องทา Do & Don’t เช่น ห้ามไปเจอเด็กโดยตรง
ความท้าทาย
• อาสาสมัครไม่มา ทั้งที่รับปาก – รับมือโดยการส่งข้อความเตือน โทรเตือน ย้าทั้งตอนสัมภาษณ์ว่าต้อง
มาปฐมนิเทศนะ และย้าก่อนวันปฐมนิเทศ
• คนที่เบื่อนั่งฟังปฐมนิเทศ – การปฐมนิเทศต้องให้อาสาสมัคร สนุก มีการทดลองทา ขยับ ได้แชร์
ความคิด เขาจะได้ไม่เบื่อ
• เป้าหมายอาสาสมัครไม่ตรงกับเรา – ถ้าองค์กรไม่บอกอาสาตั้งแต่แรก ๆ ความคาดหวังของเขาอาจไม่
ตรงกับเรา เกินขอบเขตที่เราหวัง
• อาสาสมัครมีคาถามมากมาย – อาสาสมัครอาจถามเกินเวลา Q&A เราจึงควรบอกข้อมูลไปก่อน เช่น
สิ่งที่อาสารุ่นก่อน ๆ ถามมีอะไรบ้าง จะได้ลดเวลาเรา

5. 4. การติดตาม – สนับสนุน
สิ่งที่ต้องทา
• โทรถามความเป็นไป – มีเจ้าหน้าที่โทรถามสม่าเสมอ มี LINE กลุ่มไว้คอยตอบข้อสงสัยต่าง ๆ
• สร้างแรงจูงใจอาสาระหว่างโครงการ
• ตอบกลับรวดเร็วเมื่ออาสาถาม
• มี Midterm Review
• มีอบรม สร้างแรงจูงใจให้เขาระหว่างทาง
ความท้าทาย
• อาสาสมัครเริ่มท้อ ขาดแรงจูงใจ – มี Midterm Review รับฟัง แชร์ประสบการณ์ เพิ่มแรงจูงใจ
• อาสาสมัครทางานไม่ได้ตามเป้าหมาย – ให้กาลังใจว่าสิ่งที่เขาทา แม้ยังไม่สาเร็จ แต่เขาทาให้ได้ผล
มากกว่าองค์กรทาเพียงลาพัง เพราะเขามาช่วย
• อาสาสมัครยกเลิกงาน – บอกเงื่อนไขไว้ตั้งแต่แรกว่าไม่ให้ยกเลิกระหว่างงาน แต่อาจพิจารณาราย
กรณี และบอกผลกระทบหากเขายกเลิกงาน

6. 5. ประเมินผล ถอดบทเรียน
สิ่งที่ต้องทา
• ออกแบบคาถามการประเมินผลทั้งสาหรับกลุ่มเป้าหมายและอาสาสมัคร
• โทรถามกลุ่มเป้าหมาย เช่น เด็ก
• จัดประเมินผลถอดบทเรียนอาสาสมัคร
• บอกเล่าว่าจากการสัมภาษณ์พบว่าสิ่งที่เขาทา เกิดประโยชน์กับกลุ่มเป้าหมายอย่างไร Feedback ให้
เขาภูมิใจ
ความท้าทาย
• อาสาสมัครไม่มาถอดบทเรียน – โทรหา แจ้ง ตามให้เขามา แต่ถ้าเขาไม่มาก็จะทา Google Form ให้
เขากรอก ถ้าเขาไม่อยากมาเพราะทางานไม่สาเร็จ ชวนให้เขามาให้ข้อมูลเพื่อให้มูลนิธิไปปรับปรุงต่อ
• ต้องให้เด็กได้ประโยชน์จริง – ตรวจสอบว่าสิ่งที่อาสาทานั้นเกิดประโยชน์กับเด็ก กลุ่มเป้าหมายจริง
• อาสาสมัครต้องเกิดการเรียนรู้ – ต้องแน่ใจว่า อาสาสมัครเกิดการเรียนรู้

7. ปัจจัยความสาเร็จ
1. งานอาสาที่ดีต้องมีคุณค่า ต่อเขา ต่อเรา
2. ถ้ากล้าคิด ก็กล้าอาสา – กล้าคิดต้องกล้าทา กลารับอาสา
3. นายร่วมด้วย เพื่อนต้องช่วยกัน – ทุกคนต้องช่วยกันทา
4. Ads แบบไหน ได้อาสาแบบนั้น
5. รายละเอียดชัด ลดคาถาม
6. คุณสมบัติชัด ได้คนที่ใช่
7. ปฐมนิเทศต้องสนุก ข้อมูลได้ใช้
8. ติดตาม ใกล้ชิด แก้ปัญหารวดเร็ว
9. อาสาท้อใจ Midterm Review ช่วยได้
10. นัดอาสามาเจอ ต้องมีสิ่งล่อใจ
11. ถอดบทเรียน อยากรู้อะไร ใช้ภาษาง่าย ๆ
สรุป
1. เป้าหมายองค์กรชัดเจน
2. บุคลากรในองค์กรมีความเชื่อ ความเข้าใจต่องานอาสาร่วมกัน
3. บทบาทหน้าที่อาสาชัดเจน
4. งานมีคุณค่าต่ออาสาและองค์กร – อาสาอาจจะตั้งใจไปให้น้อง แต่สุดท้ายน้องอาจเป็นผู้ให้อาสา
มากกว่า ได้เรียนรู้ไปพร้อม ๆ กับพัฒนาคนอื่น

8. ข้อคิดเห็นเพิ่มเติมจากผู้เข้าร่วมประชุม :
1. ในระหว่างการทางาน มีปัญหาระหว่างน้องกับอาสาสมัครหรือไม่
ไม่มีปัญหาโดยตรงแต่ในทางเทคนิคใช่เพราะน้องจะมีการเปลี่ยนเบอร์บ่อยมากและปัญหาอีกเรื่องหนึ่ง
คือเรื่องเวลาไม่ตรงกันซึ่งจะแก้ไขโดยการปรับการทางานให้สอดคล้องกับกับช่วงเวลาของทั้งสองฝ่าย
2. ก่อนจะเริ่มงานอาสาสมัครได้รับการปฐมนิเทศแล้วน้อง ๆ ได้รับข้อมูลอะไรบ้างก่อนเข้าร่วมโครงการ
ด้านเด็กเราจะถามความสมัครใจของเด็กก่อน เราจะแจ้งเด็กว่าจะมีพี่เลี้ยงน้องสะดวกให้พี่เลี้ยงโทรหา
หรือน้องอยากมีพี่เลี้ยงไหม นอกจากนี้เราจะมีการแจ้งโรงเรียนด้วย
3. ทางโครงการมีการประเมินอาสาสมัครยังไง
จะมีการใช้แบบประเมินโดยให้อาสาสมัครทาการประเมินตนเอง มีการโทรคุยกับน้องที่พี่เลี้ยงดูแลอยู่
และมีการถอดบทเรียนเพื่อดูการเปลี่ยนแปลงทั้งภายในและภายนอกของอาสาสมัคร
4. ทางมูลนิธิมีการทางานกับอาสาสมัครยังไงบ้างที่ทาให้อาสาสมัครอยากทางานให้และอยู่กับมูลนิธิ
ในระหว่างการทางานเราต้องบริหารจัดการการทางานให้เป็นมืออาชีพเพื่อให้อาสาสมัครรู้สึกดี มี
ความสุขและสบายใจที่จะทางานให้ มีการสร้างกรุ๊ป LINE ส่งข้อมูลอัพเดทตลอดเพื่อรักษาความสัมพันธ์ มีการ
เพิ่มตัวเลือกที่หลากหลายของงานทาให้อาสาสมัครสามารถพัฒนาตัวเองในหลาย ๆ ด้าน เมื่อจบโครงการมี
การให้ของรางวัล ประกาศนียบัตรและยกย่องเชิดชูอาสาสมัคร
5. อยากทราบระบบการเปลี่ยนอาสาสมัครทุก 4 เดือน
ทางมูลนิธิได้กาหนดระยะเวลาการดาเนินงานของอาสาสมัครต่อรุ่นรุ่นละ 4 เดือนแต่อาสาสมัครเก่า
เมื่อครบ 4 เดือนแล้วยังอยากเป็นอาสาสมัครต่อสามารถแจ้งได้

9. 6. ในการเตรียมความพร้อมของอาสาสมัครก่อนเริ่มงาน ทางมูลนิธิมีการเสริมทักษะในการทางานให้
อาสาสมัครด้านใดบ้าง
ปฐมนิเทศ ช่วงเช้าจะเป็นการให้ข้อมูล แจ้งบทบาทการทางาน พูดถึงเป้าหมายของอาสาสมัครและ
เป้าหมายของมูลนิธิ
ส่วนช่วงบ่ายจะเป็นส่วนเสริมสร้างแรงบันดาลใจและเสริมทักษะด้านการฟัง การตั้งคาถามปลายเปิด
ส่วน Midterm Review จะเสริมสร้างทักษะในการทางานให้อาสาสมัครเช่นกัน แต่เน้นการปรับ
ความคิดและทัศนคติต่อการทางาน เพื่อให้อาสาสมัครกลับไปทางานต่อได้
7. วิธีการจับคู่น้องกับอาสาสมัครทางมูลนิธิมีวิธีการอย่างไรบ้าง
ในตอนแรกทางมูลนิธิตั้งใจจับคู่น้องและอาสาสมัครตามจังหวัด เพราะเห็นข้อดีมากมาย แต่ในปัจจุบัน
ยังไม่สามารถทาได้ ตอนนี้มีวิธีการดาเนินการจับคู่นักเรียนคือจับคู่ตามกลุ่มนักเรียนทุน ส่วนอาสาสมัคร
จัดเรียงตามตัวอักษร
ส่วนที่เป็นการเเลกเปลี่ยนจากโจทย์
“คุณคิดว่าการบริหารจัดการอาสาสมัคร สามารถขับเคลื่อนองค์กรของคุณได้อย่างไร”
1. เป็นเรื่องที่ดีในการที่จะมีการจัดการงานด้านอาสาสมัครเพราะจะทาให้คนที่มีแนวคิดเดียวกันได้มาทางาน
ร่วมกันมีการพัฒนาตัวเองมีการจัดการงานที่เป็นระบบ และจะทาให้งานอาสาสมัครเป็นมืออาชีพมากขึ้น
2. ตอนนี้ที่องค์กรก็มีอาสาสมัครมาช่วยงานบางคนทามาถึง 8 ปี เรามีการดาเนินการที่คล้ายกันคือมีการ
ปฐมนิเทศอาสาสมัครก่อนทางาน แต่งานที่องค์กรรับผิดชอบเป็นงานที่ค่อนข้างมีรายละเอียดเยอะ ต้องรู้เรื่อง
กฎหมาย ต้องมีความรู้ ความเชี่ยวชาญเฉพาะ ทางองค์กรจึงไม่ค่อยรับอาสาสมัครบ่อย ๆ แต่มีอาสาสมัครที่
ทางานในพื้นที่ให้ซึ่งก็คือเครือข่ายต่าง ๆ

10. 3. จะเอาความรู้ที่ได้มาปรับใช้กับงานกีฬาสีในโรงเรียนเพราะในงานกีฬาสีต้องมีผู้นา มีอาสาสมัครที่มาช่วยงาน
ของผู้นา เมื่อมีความรู้เหล่านี้ก็จะสามารถจัดการกับอาสาสมัครได้ง่ายขึ้น
4. จะเอาความรู้ไปพัฒนาระบบการศึกษา ในโรงเรียนที่อยู่ห่างไกลจากความเจริญ เพื่อเพิ่มโอกาสให้กับ
นักเรียนในการพัฒนาการศึกษาให้ดียิ่งขึ้น
ข้อเสนอแนะในการพัฒนาการทางาน :

11. หัวข้อ “รูปแบบการบริหารจัดการอาสาสมัครเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งขององค์กรและอยู่กับคนทางานเป็นส่วนหนึ่ง
ของการขับเคลื่อนองค์กร”
งานประชุมระดับชาติ ด้านการอาสาสมัคร ครั้งที่ 3 (3rd National Conference on Volunteerism)
วันที่ 10 มกราคม 2561 เวลา 11.00 – 12.30 น.
ณ ห้องประชุมบุญชู โรจนเถียร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์
ฝ่ายวิชาการ ผู้จดและสรุปประเด็น :
1. คุณธเนศ ศิรินุมาศ
2. คุณอามีนา กาเซะ