2. Կլոր որդերը կամ նեմատոդները առաջնախոռոչավոր որդերի տիպին են
պատկանում:Նրանց մարմինը թելանման է կամ իլիկաձև (80—85 մկմ):
Երկկողմանի համաչափ, չհատվածավորված, ընդլայնական կտրվածքը կլոր է
(այստեղից էլ՝ անվանումը)։Կլոր որդերը պատված են հարթ կամ օղակաձև,
ամուր կուտիկուլայով, որի տակ տեղադրված
է հիպոդերմը։ Արյունատար և շնչառական համակարգ նրանք չունեն։ Նյարդային
համակարգը կազմված է մերձկլանային օղակից և 6 նյարդային
բներից։ Զգայական օրգանները շոշափուկներն են և պտկիկները, ազատ ապրող
որոշ ձևեր ունեն պրիմիտիվ քեմո և ֆոտոռեցեպտորներ։
3. Արտաթորության համակարգը միաբջջի
գեղձիկներն են կամ կողմնային, ներբջջային
խողովակները։ Սովորաբար բաժանասեռ են։
Բազմանում են ձվադրությամբ, որոշ
տեսակներ կենդանածին են։ Հայտնի է կլոր
որդերի մոտ 500 հազար տեսակ,
որոնք մակաբույծներ են կամ ազատ ապրող
ձևեր։ Վերջիններս փոքր չափերի են,
ապրում են հողում, քաղցրահամ
ջրերում, ծովերում։ Սնվում են
բակտերիաներով, ջրիմուռներով,
դետրիտով, կան նաև գիշատիչ ձևեր։ Շատ
կլոր որդեր բույսերի, կենդանիների և
մարդու մակաբույծներ են։ Ձվերը մարդու
կամ կենդանիների օրգանիզմ են
թափանցում ջրի կամ սննդի միջոցով։ Կլոր
որդերի ներկայացուցիչներից են՝ ասկարիդը,
մազագլուխը, սրատուտը և այլն։ Մարդու և
կենդանիների օրգանիզմում առաջացնում են
մի շարք հիվանդություններ։
4. Ինչպես արդեն նշվել էր , Ասկարիդները պատկանում են կլոր որդերի ընտանիքին:
Մարդու ասկարիդի մարմինն իլիկաձև է։ Էգի երկարությունը 25-40 սմ է, արուինը՝
15-25 սմ։ Ասկարիդները բաժանասեռ են։ էգն օրական կարող է դնել մինչև 250
հազար ձու, որոնց հասունացումը տեղի է ունենում արտաքին միջավայրում
Հայաստանում լայնորեն տարածված են ասկարիդ խոզերի , ասկարիդ
հորթերի, ասկարիդ ձիերի, ասկարիդ թռչունների, ասկարիդ շների և ասկարիդ
մարդու տեսակները։ Մակաբույծը զարգացման ընթացքում կատարում է
լյարդաթոքային բարդ միգրացիա։ Ասկարիդի ինվազիոն ձվերը, սննդի կամ ջրի հետ
ընկնելով մարդու օրգանիզմ, առաջացնում են թրթուր, որը թափանցում է աղիներ,
ապա արյան հոսքով հասնում լյարդ, սիրտ, թոքեր, բրոնխներ և բերանի խոռոչ,
երկրորդ անգամ ընկնելով մարսողական օրգաններ՝ դառնում է
սեռահասուն մակաբույծ։
5. Մազագլուխը մակաբույծ կլոր որդ է։ Մարմինը սպիտակավուն է, երբեմն
կարմրավուն, առջևի (գլխային) մասը խիստ բարակ է, մազանման (այստեղից՝
մազագլուխ անվանումը), ետին (պոչային) մասը հաստ է, արուների մոտ՝
պարուրաձև ոլորված։ Արուների երկարությունը 30-40 մմ է, էգերինը՝ 35-50 մմ։
Մազանման մասում գտնվում է կերակրափողը, հաստում՝ աղիքները և սեռական
օրգանները։ Բազմանում է ձվադրությամբ։ Մակաբուծում է մարդու կույր
աղիքում (հազվադեպ՝ որդանման ելունում, հաստ կամ ուղիղ աղիքում)։
Զարգանում է առանց միջնորդ տիրոջ և առաջացնում է տրիխոցեֆալոզ
հիվանդությունը։
6. Սրատուտը նույնպես պատկանում է կլոր որդերի ընտանիքին։
Մարդու մակաբույծ է, էգի երկարությունը 9—12 մմ է, արուինը՝ 2—5 մմ,
ձվիկներն անգույն են, 0,05 մմ երկարությամբ։ Սրատուտներն ապրում են
մարդու բարակ և հաստ աղիքներում։ Հասուն էգերը ձվադրում են հետանցքի
շուրջը, ինչպես նաև կանանց արտաքին սեռական օրգանների վրա և
անմիջապես սատկում։ Սրատուտի կյանքի տևողությունը 3—4 շաբաթ է։
Սրատուտն առաջացնում է էնտերոբիոզ հիվանդություն, որը մարդու,
հատկապես երեխաների, ամենատարածված ճիճվային հիվանդություններից է։
Վարակի աղբյուրը հիվանդ մարդն է։ Վարակվում են սրատուտի ձվիկները կուլ
տալիս։ Հիվանդության հիմնական ախտանշաններն են՝ հետանցքի
քոր, սրտխառնոց, երբեմն որովայնի ցավեր, լուծ, նյարդային գրգռվածություն,
գլխացավ, քնի խանգարումներ։
