Achtergrond: In de huidige Belgische samenleving worden huisartsen in toenemende mate met multiculturaliteit en taaldiversiteit geconfronteerd. Dit fenomeen beperkt zich op de dag van vandaag niet enkel tot grootstedelijke huisartsenpraktijken, maar heeft zich ook verspreid naar kleinere steden en gemeenten. Een taalbarrière kan de communicatie tussen de arts en de patiënt met een migratieachtergrond bemoeilijken en de kwaliteit van medische zorg verlagen. Het spreekt bijgevolg voor zich dat huisartsen hun communicatie en praktijkvoering met deze groep patiënten dienen aan te passen aan hun specifieke noden. Met dit onderzoek willen wij door middel van vragenlijsten deze noden identificeren. Vraagstelling: Wat zijn de huidige hindernissen waar huisartsen en anderstalige patiënten tegenaan lopen wat betreft hun communicatie? Wat zijn de drempels die deze patiënten ervaren in de eerstelijns gezondheidszorg? Tevens wordt aandacht geschonken aan de etnisch-culturele verschillen die de praktijkvoering beïnvloeden. Methodologie:
design: Er worden vragenlijsten opgesteld die bij patiënten zullen worden afgenomen. Aan de hand van deze resultaten worden aanbevelingen en aandachtspunten opgesteld ter verbetering van de praktijkvoering. Populatie: Volwassen patiënten met een migratie achtergrond die de Nederlandse, Engelse of Franse taal niet beheersen op een lagere school niveau. Uitkomstmaten: De verbanden tussen de resultaten van de vragenlijsten worden op een statistische wijze getoetst. Conclusie: Met de aanbevelingen die we ontwikkelen, willen we de kwaliteit van zorg voor deze patiëntenpopulatie verbeteren, en die een leidraad vormen voor de huisarts die met deze noden wordt geconfronteerd.

1. TOREN VAN BABEL IN JE PRAKTIJK:
OMGAAN METANDERSTALIGEN EN
MULTICULTURALITEIT
Yaëlle Dekeyser, Malika Khamzatkhanova, Bruno
Moens, Irina Schoofs
Promotoren: prof. Dr. Birgitte Schoenmakers, prof. Dr. Ann Roex

2. Inleiding
- Belang taal en communicatie
- kwaliteitsvolle zorgverlening
- opbouw arts-patiënt relatie
- Groeiende etnische-culturele
heterogeniteit in België
- Beperkt zich NIET tot grootsteden
uitdaging voor bijna ELKE huisarts

3. Inleiding
‘klinische realiteit’ patiënt
• Persoonlijke ervaring met
ziektes
• Cultuur
Communicatiekloof
‘klinische realiteit’ arts
• Wetenschappelijk
onderbouwd
• Biomedische visie

4. Inleiding
• Andere verwachtingen, waarden en opvattingen omtrent
ziektes
slecht begrip
Misverstanden
Verminderde patiëntentevredenheid en therapeutische
compliantie
Onvoldoende kwaliteit van zorg
!! Heterogene groep met erg diverse opvattingen !!

5. Inleiding
• Doel van dit onderzoek
• Noden van patiënten identificeren
• Tegen welke drempels lopen zij aan?
• Wat zijn hun verwachtingen van de huisarts?
Aanbevelingen en aandachtspunten voor huisarts formuleren
Kwaliteit van zorg voor deze patiëntengroep verbeteren

6. Methode
• Vragenlijst (21 MC vragen)
• Sociografisch
• Thema’s
• Toegang tot ELGHZ
• Verwachtingen bij huisarts
• Barrières owv taal/cultuur/religie
• Populatie
• Migratie achtergrond
• Kennis NL voldoet niet aan lagere school niveau
• Vragenlijst in 6 talen
• Statistische analyse
• Multivariabele regressie analyse  Odds Ratio
• Chi-kwadraat-toets  p-waarde

7. Resultaten
• 116 ondervraagden
• 47 mannen (41%), 69 vrouwen (69%)
• Leeftijd
• <18 jaar (n=1, 1%)
• 18-35 jaar (n=41, 35%)
• 36-59 jaar (n=53, 46%)
• >60 jaar (n= 21, 18%).
• Religie
• 53 (46%) islamitisch
• 35 (30%) christelijk
• 11 (9%) hindoeïsme of boeddhisme
• 10 (9%) niet gelovig
• 7 (6%) andere religie.

8. Resultaten
• Verblijfsduur in BE
• Langer dan 5 jaar (n=65, 56%)
• 14% (n=16) sinds 3-5 jaar
• 20% (n=23) sinds 1 tot 3 jaar
• 10% (n=12) minder dan een jaar

9. Resultaten
• Ondervraagden afkomstig uit 39 landen
13
16
6
29
44
7
Afrika
Azië
Centraal-Europa
Midden-Oosten
Oost-Europa
Zuid-Amerika

10. Welke voorziening ELGHZ wordt
opgezocht bij ziekte?
• 94 van de 116 (81,03%)  huisarts
• Minder dan 1 jaar in België verblijft (n=12, 10,34%)
• (75%) naar de huisarts
• 3 (25%) naar de apotheek.
• 65 patiënten sinds langer dan 5 jaar in België (56,03%)
• 14 (31,9%) eerst naar een spoedgevallendienst
• 50 patiënten (buiten 1) gaan allemaal eerst naar de huisarts.
• p-waarde = 0,0007

11. Welke voorziening ELGHZ wordt
opgezocht bij ziekte?
• Meerderheid: huisarts
• 20,7% uit het Midden-Oosten  spoed
• 18,2% uit Oost-Europa (inclusief Rusland)  spoed
• 29% uit Zuid-Amerika: sneller naar de apotheek
• p-waarde = 0,013

12. Welke voorziening ELGHZ wordt
opgezocht bij ziekte?
• Sneller naar apotheek (<1j in BE)
• Vlottere toegang
• Nog geen huisarts
• Andere organisatie GHZ in land van herkomst!
• Uitleg over structuur Belgische GHZ is nodig
• Integratielessen
• CAVE gezinshereniging,…

13. Welke voorziening ELGHZ wordt
opgezocht bij ziekte?
• Snel naar spoedgevallen
• Op elk moment beschikbaar
• Technische onderzoeken ++
• Niet op het moment zelf betalen
• Verkeerd inschatten ziektetoestand
 Rol huisarts!!

14. Communicatie
manier met HA
Groep die zich niet
goed kan uitdrukken
in NL (n=63, 54%)
Zelf uitleggen 59%
NL helemaal niet
machtig is (n=20,
17%)
Zelf uitleggen 45%
Professionele tolk :
zelden (2,6%)
P-waarde 0,0012
!! Erg moeilijk voor
patiënt belangrijke
rol huisarts
0
5
10
15
20
25
30
35
40
goed / goed goed / moeilijk neen
Communicatie/Taalkennis
zelf uitleggen iemand anders praat professionele tolk

15. Vinden patiënten
dat ze voldoende
tijd krijgen bij de
huisarts?
Geen merkbaar
verband tussen
taalbeheersing van
patiënt en gevoel
dat ze
onvoldoende tijd
kregen
OR = 1,292 (95%
CI 0,767-2,179)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
helemaal wel eerder wel eerder niet helemaal niet
Beschikbare tijd/Taalkennis
goed / goed goed / moeilijk neen

16. Gevoel ‘niet
volledig
geholpen’?
Geen verband
tussen
taalbeheersing van
patiënt en gevoel
dat de patiënt zich
na de consultatie
niet volledig
geholpen voelt
OR = 1,027 (95%
CI: 0,718-1,467)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
helemaal wel eerder wel eerder niet helemaal niet
Tevredenheid/Taalkennis
goed / goed goed / moeilijk neen

17. Religieuze
overtuiging vs
onderzoek door arts
van ander geslacht
Statistisch significant
verband p=0,0156
Grootste deel heeft geen
probleem met
onderzoek door ander
geslacht
Degenen die hier wel
probleem mee hebben:
18 van de 51 moslims
(35%)
8 van de 36 christenen
(22%)
Grote rol persoonlijke
voorkeur, cultuur
Belang arts-patiënt
relatie
0
5
10
15
20
25
30
35
Onderzoek bij arts van andere geslacht/Godsdienst
ja indien geen van zelfde geslacht indien levensbedreigend neen

18. Anders
behandeld owv
origine?
Geen verband
tussen beperkte
taalbeheersing
en gevoel anders
behandeld te
worden door
huisarts owv
origine
0
5
10
15
20
25
30
35
40
altijd meestal wel meestal niet nooit
Ik wordt anders behandeld/Taalkennis
goed / goed goed / moeilijk neen

19. Verwachtingen
volgens regio
herkomst
Medicatie
Oost- Europa en Rusland:
~47%
Azië: 37,5%
Sub-Saharisch Afrika 31%
Midden-Oosten: 24%
-’niet kunnen genezen
zonder GM’
Technische onderzoeken
Sub-Saharisch Afrika:
38,5%
Oost-Europa: 20%
- beperkte mogelijkheden
in land van herkomst?
P= 0,0132
30.8%
37.5%
16.7%
24.1%
46.7%
28.6%
38.5%
18.8%
0.0%
13.8%
20.0%
0.0%
0.0%
0.0%
50.0%
6.9%
11.1%
28.6%
30.8%
43.8%
33.3%
55.2%
22.2%
42.9%
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0%
Afrika
Azië
Europa
Midden-Oosten
Oost-Europa
Zuid-Amerika
Chart Title
geen specifieke specialist foto's medicijnen

20. Conclusie: aandachtspunten
• Laagdrempelige organisatie is nodig + informatie
• Klachten goed exploreren
• Eenvoudige uitleg geven
• Medisch jargon en metaforen vermijden
• Geen figuurlijk taalgebruik
• Beeld vormen van kennis en begrip patiënt
• Religie bepaalt niet alles, ook cultuur, persoonlijke
voorkeur, en arts-patiënt relatie!
• Anticipeer op verwachtingen (cf. Herkomst) door een
goede dialoog en overleg met patiënt