Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Similar to omonimler
More from Vusala Aliyeva
omonimler
- 2. Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kolleci Müəllim Vüsalə Alıyeva Qrup 1cm Fənn Azərbaycan dili Tarix 21.04.17
- 3. • Standart 1.2.2 Fikirlərini konkret fakt və nümunələrlə əsaslandırır. • 4.1.2. Sözün səs tərkibini,semantik xüsusiyyətlərini,yaranma üsullarını və qrammatik mənasını izah edir. • 2.1.2 Həqiqi və məcazi soz və ifadələrin mənasını nümunələrlə şərh edir.
- 4. Dərsİn məqsədİ Omonimləri çoxmənalı sözlərdən fərqləndirir Omonimlərin tiplərini müəyyənləşdirir Omonimlərin yaranma yollarını müəyyənləşdirir Omonimlərdən bədii nitqdə istifadə edir
- 5. Dərsİn mərhələlərİ • 1.Motivasiya (problemli situasiyanın yaranması, fərziyyələrin irəli sürülməsi, tədqiqat sualı) • 2.Tədqiqat işi (qrup işi) • 3.Məlumat mübadiləsi (şagirdlərin cavabları, qrupların cavablarının bir- birinə təqdimatı) • 4. Məlumatın müzakirəsi • 5.Ümumiləşdirmə və nəticə • 6.Yaradıcı tədbiqetmə
- 8. Tələbələrlə salamlaşdıqdan sonra fəallıq yaratmaq üçün keçmiş mövzulardan suallar verirəm. Motivasiya yaratmaq məqsədilə Səməd Vurğunun “Şair,nə tez qocaldın sən?” şeirindən bir parça oxuyuram.Diqqəti şeirdə eyni cür yazılıb fərqli mənalarda işlənən sözlərə yönəldirəm.
- 9. • Nemətsə də gözəl şeir • Şair olan qəm də yeyir. Ömrü keçir bu adətlə, Uğurlu bir səadətlə. Görən məni nədir deyir: Saçlarına düşən bu dən? Şair, nə tez qocaldın sən! • Dünən mənə öz əlində Gül gətirən bir gəlin də Gözlərində min bir sual Heykəl kimi dayandı lal… O bəxtəvər gözəlin də Mən oxudum gözlərindən: Şair, nə tez qocaldın sən!
- 10. Tələbələrdən omonim sözlər haqqında məlumat aldıqdan sonra cümlədə işlətmələri üçün beş omonim söz təqdim edirəm.Tədqiqat sualını elan edib qruplara bölür,işçi vərəqləri paylayıram.
- 12. Yazılışı,deyilişi eyni olan sözlərin bir-biri ilə yaxınlığı,məna əlaqəsi varmı? Tədqiqat sualı
- 13. Omonim qrupu Omonimlərdən bədii nitqdə necə istifadə olunur?
- 14. Omoqraf qrupu Omonimlər hansı yollarla yaranır?
- 15. Omoform qrupu Omonimlərin hansı tipləri var?
- 16. Omofon qrupu Omonimlərin çoxmənalı sözlərdən necə fərqlənir?
- 17. Eyni səs kompleksinin dildə ifadə etdiyi mənalar arasında müəyyən əlaqə olduqda həmin söz çoxmənalı,semantik əlaqə tamamilə kəsildikdə isə omonim hesab edilir. Omonimlik Çoxmənalılıq Bel insanın dağın alət bədən üzvü Üz insanın suyun dəftərin insanın siması üz(mək) Belə sözlər dildə çoxdur. Məsələn: kök, qol, dolu, yay, tut, at, aş, boğaz, üz, düz, yar, az və s.
- 18. Eyni səs tərkibinə malik olub,ayri ayri məna ifadə edən sözlər çox rəngarəngdir.Bunl arın bir qrupu çoxmənalı sözlər, digəri isə omonimlərdir.
- 19. Omonimlər Eyni səslənməyə malik olan mənaca müxtəlif sözlərdir.Bunlar bir dilə yox,bütün dillərə xas olan bir hadisədir. Türk dillərinin hamısında omonim var,lakin onlar tam eynilik təşkil etmir.
- 20. Materialın bütöv hissəsi Şahmatda fiqur Top- silah növü Top- oyun topu
- 21. Kök 1 - bitkinin kökü; Kök 2 – dolu bədənli, şişman; Kök 3 – torpaqda bitən tərəvəz bitkisi.
- 22. Burun-Qurunun bucaq şəklində dənizə,gölə uzanmış hissəsi Burun - İybilmə və tənəffüs orqanı Ümid burnu
- 23. Ləpə-dalğa. Bahara nəğmə qoşar hər bəyaz qanadlı ləpə(S.Rüstəm) Ləpə- fındıq,badam və qozun içi
- 24. Dilimizdə elə sözlər vardır ki,onlar Omonim kimi götürülə bilməz a. Eyni formada yazılıb,müxtəlif şəkildə tələffüz olunan-omoqraflar:əkin-əkin b. Yazılışı və tələffüzü eyni olan,lakin kökləri müxtəlif olan sözlər- omoformlar:əsir-əsir c. Səslənməsinə görə eyniləşən,lakin yazılışı fərqli olan sözlər-paronimlər:mətn-mətin d. Ümumi və xüsusi isimlər:alim-Alim
- 25. Omonimin tipləri
- 26. Qoltuğumda bağlama Mən gedirəm ağlama Gedib yenə gələrəm Yadlara bel baglama Mən aşiq incimənəm Dürr mənəm, inci mənəm Baş qoyub dizin üstə Can versəm,incimənəm
- 27. BU MƏRHƏLƏDƏ TƏLƏBƏLƏR TƏDQİQATIN GEDİŞİ ZAMANI ƏLDƏ ETDİKLƏRİ İNFORMASİYANI BİR-BİRİLƏRİNƏ TƏQDİM EDİR,BİR-BİRİLƏRINİN TƏQDİMATİNİ DİNLƏYİRLƏR Məlumatın mübadiləsi
- 28. Məlumatın müzakirəsi MÖVZU QRUPLAR TƏRƏFİNDƏN MƏNİMSƏNİLDİKDƏN SONRA MÜZAKİRƏ EDİLİR.MÜZAKİRƏ ZAMANI MÖVZUYA UYĞUN BİR NEÇƏ SLAYD GÖSTƏRİRƏM. MÖVZU TAM MÜZAKİRƏ EDİLƏRƏK MƏNİMSƏDİLİR
- 29. Daha sonra qruplara omonim və tiplərinə aid şeir parçaları təqdim edirəm.
- 31. Qışda dağlar ağ geyinər, yaz qara, Sağ dəstinlə ağ kağıza yaz qara. Əsər yellər, qəhr eyləyər yaz qara, Daşar çaylar, gələr daşlar çata-çat
- 32. • Əzizim,kasad olmaz • Mərd əli kasad olmaz • Yüz namərdin çörəyin, • Doğrasan ,kasa dolmaz • • • Mən aşiqəm,yad üzə, • Ya çəmənə,ya düzə. • Sənsən ömrüm qönçəsi, • Qoyarammı yad üzə. •
- 33. Söylənir Şəkinin ipək mallari Quba xalçasının qara xalları(S.V) Nə mal,qoyun mələşməsi Nə də isti bir ocaq var (S.V) Çuval-çuval daşınmış Ağanın halal malı(B.Azəroğlu)
- 34. • Yığıb çantalara yerdən-yemişdən • Yolda gah yüyürüb,gah ötüşərdik(S.V) •Gülüşür pənbə,al.bəyaz güllər •Ötüşür hər tərəfdə bülbüllər(H.C)
- 35. • Göylər qara pərdə çəkdi, • Buludlardan öz-özünə(B.Azəroğlu) • Bu göy boya,Göy Moğoldan qalmış bir türk nişanı • -Bir türk oğlu olmalı!(C.Cabbarlı) • Göy satanlar,meyvə satanlar bir-bir bazara axışır.
- 36. •Ümumiləşdirmə və nəticə •Şeir parçasındakı tapşırıqdan sonra qruplar ümumi nəticəyə gəlir:Yazılışı,deyilişi eyni olan sözlərin biri biri ilə məna əlaqəsi,yaxınlığı yoxdur.
- 37. • Mövzunun daha yaxşı mənimsədilməsi üçün omonim və onun çoxmənalı sözlərdən fərqinə aid çalışmalar verirəm .Sonda qruplar öncədən təqdim olunmuş meyarlara görə qiymətləndirmə aparır.
- 38. Yaradıcı tətbiqetmə Omoform qrupu • 1.Verilmiş sözləri omonim kimi cümlədə işlədin • bel,bənd,düz,hava,kürə • 2.Verilmiş nümunədə qırmızı rəngdə olan sözün omonim ya çoxmənalı olduğunu əsaslandırın: • Qəlbimi açmaq istədiyim bir adamdan üz gizlətməyin nə mənası var.(M.S.O) Sərin sularında üzür balıqlar,Qağayılar kimi süzür qayıqlar(S.Rüstəm) Cıdır meydanına dolu yağanda,bəxtinə yəhərsiz bir yabı düşər.(M.Araz) Çəmənliyə səpələnib zarafatlaşan ,çiyinlərində su dolu səhəng olmasına baxmayaraq,bir birini qovub oynaşan qızlar qaşdakı kişiləri görən kimi susdular .(İ.Şıxlı)
- 39. Yaradıcı tətbiqetmə Omofon qrupu • 1.Verilmiş sözləri omonim kimi cümlədə işlədin • Turşu,bucaq,ay,daş,əqrəb • 2.Verilmiş nümunədə qırmızı rəngdə olan sözün omonim ya çoxmənalı olduğunu əsaslandırın: • Mehribanın qolundan tutub özü ilə apardı,sexlə tanış etməyə başladı.Bu çayın bəzi qolları kiçik arxlarda kəndin içinə yayılır.Əynində qəşəng qolsuz köynək vardır.Bədii əsərlərin dili Azərbaycan ədəbi dilinin bir qolunu təşkil edir.Şanlı keçmiş tarixini anladır:hər qol- budaq,sevə-sevə gövdəsində bəsləmişdir bir ağac.
- 40. Yaradıcı tətbiqetmə Omoqraf qrupu • 1.Verilmiş sözləri omonim kimi cümlədə işlədin. • Bənd,kəm,kök,qoç,möhür • 2.Verilmiş nümunədə qırmızı rəndə olan sözün omonim ya çoxmənalı olduğunu əsaslandırın: • Biz çəkildik dağ başına, • Qonduq yamaclar qaşına.(A.S) • Şamil atasının sifətini bu gün görmüş kimi yadından çıxarmır:tüklər,hər zaman təbəssüm içərisində olan xoş bir üz-ay kimi qaşlar,iri mənalı gözlər...(S.R) • Kərəm yəhərin qaşına sinmişdi.(M.H)
- 41. Yaradıcı tətbiqetmə omonim qrupu 1.Verilmiş sözləri omonim kimi cümlədə işlədin Ox,şam,top,fəsil,surət 2.Verilmiş nümunədə qırmızı rəngdə olan sözün omonim ya çoxmənalı olduğunu əsaslandırın: Yerdən ayağını quş kimi üzüb, Yay kimi dartılıb ,ox kimi süzüb, Yenə öz sürünü nizamla düzüb Baş alıb gedirsən hayana ceyran?!(S.V) _Bəs baş əymədiniz ? _Əymədim,bəli. Əyilməz vicdanın böyük heykəli(S.V)
- 42. • İstifadə olunmuş ədəbiyyat • 1. Afad Qurbanov “Müasir Azərbaycan dili” 2. Səməd Vurğun Seçilmiş əsərləri 3-cü,4-cü cild 3. Azərbaycan folkloru 4. Balaş Azəroğlu Şeirləri
- 43. qruplar meyarlar omonim omoqraf omofon omoform Tədqiqat işinə Görə Tapşırığı düzgün yerinə yetirir Əməkdaş lıq edir
Editor's Notes
- Əlumatım