Advocaat Michael Gerrits (Van Diepen Van der Kroef Advocaten Amsterdam) heeft vanwege zijn expertise op het gebied van productaansprakelijkheid een inleiding gehouden op het Seminar Aansprakelijkheid voor NEVAT leden (1 april 2014). NEVAT Seminar Aansprakelijkheid Verschil tussen risico- en schuldaansprakelijkheid In zijn inleiding zal Michael Gerrits ingaan op het verschil tussen risico- en schuldaansprakelijkheid en de gevolgen daarvan, de wettelijke verplichtingen van toeleveranciers en aansprakelijkheid voor fouten van medewerkers.

1. 02-04-14
1
Wegwijs
in
aansprakelijkheid
Seminar
Aansprakelijkheid
voor
Nevat
leden
Michael
Gerrits
Plan
van
behandeling
A. Aansprakelijkheid
voor
een
gebrekkig
product:
• Verschil
tussen
risico-­‐
en
schuldaansprakelijkheid
• Gebrekkig
product
vs.
veiligheid
• Veilig
product:
‘3-­‐stapsmethode’
• Voorzorgsmaatregelen:
waarschuwen
• Schadevergoedingsplicht
B. Fouten
van
medewerkers:
• Aansprakelijkheid
werkgever
• Vereisten
• Werknemers
onderling
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

2. 02-04-14
2
Gebrek?
Productaansprakelijkheid?
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Verschillende
wijzen
van
aansprakelijkheid
Schade
veroorzaakt
door
een
gebrekkig
product
kan
op
verschillende
juridische
manieren
worden
verhaald:
• Contractuele
weg:
contractuele
aansprakelijkheid
– Via
wanprestaFe
• “Buitencontractuele”
weg:
weDelijke
aansprakelijkheid
– Via
onrechtmaFge
daad
– Via
productaansprakelijkheid
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

3. 02-04-14
3
WeNelijke
aansprakelijkheid
OnrechtmaFge
daad
=
“schuldaansprakelijkheid”
Productaansprakelijkheid
=
“risicoaansprakelijkheid”
Wat
is
het
verschil?
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Productaansprakelijkheid
Burgerlijk
Wetboek
(‘BW’),
Boek
6,
arKkel
185:
“De
producent
is
aansprakelijk
voor
de
schade
veroorzaakt
door
een
gebrek
in
zijn
product
(…).”
Anders
gezegd:
De
producent
is
reeds
aansprakelijk
als
wordt
bewezen
dat
zijn
product
gebreken
vertoont,
ondanks
alle
zorg
die
(mogelijk)
aan
het
maken
ervan
is
besteed
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

4. 02-04-14
4
BW,
Boek
6,
arKkel
162:
“Hij
die
jegens
een
ander
een
onrechtma2ge
daad
pleegt,
welke
hem
kan
worden
toegerekend,
is
verplicht
de
schade,
die
de
ander
dientengevolge
lijdt,
te
vergoeden.”
OnrechtmaFge
daad
=
(onder
meer)
handelen
in
strijd
met
weNelijke
plicht
– WeNelijke
plicht:
uitsluitend
producten
aanbieden
die
voldoen
aan
de
geldende
weNelijke
eisen
=
eis
van
conformiteit
– Gebrekkig
of
niet-­‐conform
product
op
markt
aanbieden
=
schending
van
die
plicht
OnrechtmaFge
daad
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Enkele
schenden
van
weDelijke
plicht
voldoende?
• NEE:
“Hij
die
jegens
een
ander
een
onrechtmaBge
daad
pleegt,
welke
hem
kan
worden
toegerekend,
is
verplicht
de
schade
te
vergoeden”
• De
nalaFgheid
moet
aangesprokene
dus
wel
kunnen
worden
toegerekend
• Toerekening
wanneer
aangetoond
is
dat:
– onvoldoende
zorg
is
besteed
aan
de
vervaardiging
van
het
product
dan
wel
aan
de
omgang
met
het
product
(negaFeve
invloed
op
conformiteit)
en/of
– onvoldoende
erop
is
toegezien
dat
product
voldoet
aan
de
eisen
OnrechtmaFge
daad
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

5. 02-04-14
5
OnrechtmaFge
daad
vs.
productaansprakelijkheid
OnrechtmaKge
daad:
• Houding
en
gedrag
worden
(mee)gewogen:
schade
op
basis
van
onrechtmaFge
daad
pas
vergoed
als
ook
aangetoond
is
dat
aangesprokene
verwijt
treW
– NB:
Hetzelfde
geldt
voor
wanprestaFe!
Productaansprakelijkheid:
• CondiFe
van
het
product
het
belangrijkste
criterium:
aanvaarding
van
het
risico
dat
het
verhandelde
product
gebrekkig
is
(i.v.m.
bescherming
van
gebruiker)
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
OnrechtmaKge
daad
Productaansprakelijkheid
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

6. 02-04-14
6
Bijzonderheden
OnrechtmaKge
daad
i.p.v.
productaansprakelijkheid
Vergoeding
van:
• Schadeposten
die
buiten
productaansprakelijkheidsregime
vallen:
In
het
bijzonder
schade
in
de
bedrijfssfeer,
bijv.
– StagnaFeschade,
uitval,
vervanging,
winstderving
– Transportkosten,
a]andelingskosten
– Extra
loonkosten
(overwerk
e.d.)
• De
–
kortere
–
verjaringstermijn
van
art.
6:191
BW
is
verstreken
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Producent:
wie?
• De
fabrikant
van
het
(eind)product
• Producent
van
grondstoffen
en
halffabricaten
• Fabrikant
van
een
onderdeel
• Een
ieder
die
zich
presenteert
als
zijnde
de
fabrikant:
– huismerk
of
– ‘private
label’
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

7. 02-04-14
7
Maar
óók
(in
voorkomend
geval):
• De
importeur:
van
nieuwe
én
gebruikte
producten
van
buiten
de
EER
(derde
landen)
• Elke
leverancier
(toeleverancier,
groothandel,
detaillist):
– Indien
niet
kan
worden
vastgesteld
wie
de
producent
of
importeur
van
het
product
is
– Tenzij
hij
de
benadeelde
binnen
een
redelijke
termijn
de
idenFteit
meedeelt
van
de
producent
of
van
degene
die
hem
het
product
heeW
geleverd
• De
werkgever:
als
eigenaar/gebruiker
arbeidsmiddel
Producent
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Productaansprakelijkheid
Gebrek
=
veiligheidsverwachKng
Niet
de
veiligheid
bieden
die
men
daarvan
in
de
gegeven
omstandigheden
mag
verwachten
Men
=
gemiddelde
gebruiker
Professionele
gebruiker
versus
consument
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

8. 02-04-14
8
Productaansprakelijkheid
VeiligheidsverwachKng
Op
verschillende
wijzen
beïnvloed
door
de
gegeven
omstandigheden
Gegeven
omstandigheden
Onder
meer:
• TijdsFp
van
in
verkeer
brengen:
Stand
der
techniek
• Beschermingsmaatregelen
• De
(wijze
van)
presentaFe
van
het
product
• Nodige
zorgvuldigheid
betrachten
(onderzoek)
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Veilig
ontwerp
en
veilige
werking
• Primaat
fabrikant:
intrinsiek
veilig
ontwerp
• Risico’s
en
gevaren
in
ontwerp
zoveel
mogelijk
wegnemen,
dan
pas
beschermingsmaatregelen
en/of
waarschuwen:
‘3-­‐stapsmethode’
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

9. 02-04-14
9
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Stap
1
=
eerste
prioriteit
Stap
2
=
tweede
prioriteit
Stap
3
=
laatste
prioriteit
Denk
aan:
• garanFes
• aansprakelijkheid
• vrijwaring
• verzekering
• verhaalbaarheid
3-­‐stapsmethode
PresentaFe
van
het
product
a. Verpakking
b. Reclame(materiaal)
c. Gebruiksaanwijzing/instrucFes
veilig
gebruik
d. Waarschuwingen
–
pictogram,
waarschuwingsbord
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

10. 02-04-14
10
Waarschuwen
Wanneer?
Pas
wanneer
geen
veiliger
ontwerp
of
veiligere
werking
mogelijk
is
en
beschermingsmaatregelen
bezwaarlijk
zijn
(qua
Fjd,
moeite
en
kosten)!
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Redelijkerwijs
te
verwachten
gebruik
Waarvoor?
PresentaFe
hangt
nauw
samen
met
verwachFng
hoe
het
product
gebruikt
zal
worden
“Over
verwachBngen
moet
je
duidelijk
zijn”
Kan
aansprakelijkheid
opheffen!
Dat
wil
zeggen:
redelijkerwijs
te
verwachten
gebruik
Geen
rekening
houden
met
onredelijk
misbruik
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

11. 02-04-14
11
Redelijkerwijs
te
verwachten
gebruik?
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Aansprakelijkheid
opgeheven?
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

12. 02-04-14
12
Waarschuwing
Op
welke
wijze?
EffecKef:
afdoende
maatregel
als
bescherming
tegen
gevaar
– makkelijk
opmerkbaar,
leesbaar,
voldoende
duidelijk,
indringend
Waarschuwing
moet
ertoe
leiden
dat
de
gemiddelde
gebruiker
zijn/haar
gedrag
op
de
gewenste
wijze
aanpast
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
EffecKeve
waarschuwingen
tegen
gevaar?
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

13. 02-04-14
13
Waarschuwing
Hoge
Raad
(Bussluis-­‐arrest):
• dat
(…)
gemeente
(…)
ervoor
zorg
behoort
te
dragen
dat
de
veiligheid
van
personen
en
zaken
voldoende
gewaarborgd
blijE,
waarbij
(…)
mede
in
aanmerking
(…)
te
nemen
dat
niet
alle
verkeersdeelnemers
steeds
de
nodige
voorzich2gheid
en
ople8endheid
zullen
betrachten.
(…)
– Gemeente
zelf
gevaarscheppende
situaFe
gecreëerd,
niet
voldoende
gewaarschuwd.
– Maar:
begaan
verkeersovertreding
levert
succesvol
beroep
op
eigen
schuld
op.
Geen
aansprakelijkheid
• Maatstaf
óók
bij
gemiddelde
gebruiker
• Én
medewerkers
(Hoge
Raad
11
november
2005,
Bayar/Wijnen)
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
KLM
take
off,
Vliegveld
Princess
Juliana,
Sint
Maarten
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

14. 02-04-14
14
“Warning!
Low
flying
and
deparFng
aircraW
blast
can
cause
physical
injury”
EffecKeve
waarschuwing
tegen
gevaar?
è
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Waarschuwing
Hoge
Raad
(Jetblast-­‐arrest):
• Stap
verder
dan
Bussluis-­‐arrest
met
nieuwe
maatstaf:
(…)Voor
het
antwoord
op
de
vraag
of
een
waarschuwing
kan
worden
beschouwd
als
een
afdoende
maatregel
met
het
oog
op
bescherming
tegen
een
bepaald
gevaar,
is
van
doorslaggevende
betekenis
of
te
verwachten
valt
dat
deze
waarschuwing
zal
leiden
tot
een
handelen
of
nalaten
waardoor
dit
gevaar
wordt
vermeden.(…)
• EffecKef
waarschuwen
dus!
• In
de
context
van
deze
zaak
niet
het
geval:
(1)
te
weinig
indringend,
(2)
niet
duidelijk
welk
gevaar,
(3)
onvoldoende
ernst
van
de
gevolgen
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

15. 02-04-14
15
Vanaf
2007
tot
nu
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Fabrikant
Straf
Civiel
Boete
(max
€
76.000)
Gevangenisstraf
(max
6
jaar)
Ontneming
wederrechtelijk
voordeel
SFllegging
bedrijf
(max
1
jaar)
Openbaarmaken
uitspraak
Geleden
verlies
Gederfde
winst
Kosten
ter
voorkoming/
beperking
van
schade
Kosten
ter
vaststelling
van
schade
&
aansprakelijkheid
Product
recall
AdministraFef
Boete
(max
€
450.000)
Uit
de
handel
nemen
SFllegging
bedrijf
(max
1
jaar)
Product
recall
Schadevergoedingsplicht
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

16. 02-04-14
16
Aansprakelijkheid
voor
fouten
van
medewerkers
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Aansprakelijkheid
voor
fouten
van
medewerkers
Risicoaansprakelijkheid
Ook
wel
“kwalitaFeve
aansprakelijkheid”:
De
hoedanigheid
van
de
aansprakelijke
persoon
(hier:
werkgever)
is
beslissend:
als
werkgever
aanvaard
je
het
risico
dat
jouw
ondergeschikten
fouten
(kunnen)
maken
Bescherming
slachtoffer:
werkgever
biedt
betere
verhaalsmogelijkheden
dan
de
medewerker
en
is
doorgaans
beter
verzekerd.
Verzekering
is
ook
gebruikelijk.
Wat
is
het
verschil?
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

17. 02-04-14
17
Waar
geregeld?
BW,
Boek
6,
arKkel
170:
“Voor
schade,
aan
een
derde
toegebracht
door
een
fout
van
een
ondergeschikte,
is
degene
in
wiens
dienst
de
ondergeschikte
zijn
taak
vervult
aansprakelijk
(…).”
Anders
gezegd:
• Dit
arFkel
stelt
de
werkgever
risicoaansprakelijk
voor
fouten
van
zijn
ondergeschikten
• Gelegenheid
tot
disculpaFe
bestaat
niet,
ook
niet
als
ondergeschikte
in
strijd
met
instrucFe
handelde
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
• Fout:
– Schade
moet
zijn
veroorzaakt
door
fout
van
ondergeschikte
– Fout
=
toerekenbare
onrechtmaFge
daad
– Fout
moet
dus
aan
ondergeschikte
kunnen
worden
toegerekend
• Ondergeschiktheid:
– Ruim
begrip:
niet
alleen
werknemer
– Criterium
=
bevoegdheid
om
aanwijzingen
en
bevelen
te
geven
of
taak
staat
onder
leiding
van
werkgever
• FuncKoneel
verband:
– Tussen
de
fout
en
de
opgedragen
taak
moet
voldoende
verband
bestaan
Vereisten
voor
aansprakelijkheid
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.

18. 02-04-14
18
Bijzonderheden
OnrechtmaKge
daad
i.p.v.
kwalitaKeve
aansprakelijkheid
• Als
niet
aan
een
van
de
vereisten
voor
kwalitaFeve
aansprakelijkheid
wordt
voldaan
– Bijvoorbeeld:
Er
is
geen
zeggenschap
over
de
gedraging
waaruit
fout
ontstaat
Uitsluiten
van
aansprakelijkheid
• Deze
aansprakelijkheid
kan
jegens
derden
contractueel
worden
beperkt/uitgesloten
• Algemene
voorwaarden!
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Is
werkgever
aansprakelijk
bij
fout
van
een
collega?
• Ja.
Derde
kan
ook
collega
zijn
• Fout
ook
hier:
toerekenbare
onrechtmaFge
daad
Is
“collegiaal
dollen
op
of
rond
de
werkplek”,
bijv.
speelse
duw,
een
fout?
• Nee.
Werkgever
is
niet
aansprakelijk,
mits
het
gedrag
de
normale
speelse
collegiale
interacFe
niet
te
buiten
is
gegaan
(HR,
1986)
• Grens
tussen
“collegiaal
dollen”
en
fout
wel
lasFg
te
trekken:
Rechtbank
RoNerdam,
13
juni
2012
–
speelse
duw
metselaar/elektricien
Ongelukkige
werknemer
trec
zelf
ook
verwijt:
baas
toch
aansprakelijk?
• Ja,
tenzij
er
sprake
is
van
opzet
of
bewuste
roekeloosheid
van
het
slachtoffer
De
informaFe
in
deze
presentaFe
bevat
géén
concreet
juridisch
advies;
steeds
eerst
(juridisch)
deskundige
raadplegen.
Alleen
voor
algemene
informaFeve
doeleinden.
Werknemers
onderling

19. 02-04-14
19
Bedankt
voor
uw
belangstelling!
Mr.
M.R.F.
Gerrits
Dijsselhofplantsoen
16-­‐18
-­‐
1077
BL
Amsterdam
Postbus
76729
-­‐
1070
KA
Amsterdam
Tel
+31
(0)20
574
74
74
mrf.gerrits@vandiepen.com
Contactgegevens