Fyrirlestur haldinn í FVA á námskeiði um dreifmenntun og tölvustudda kennslu, haust 2001

1. 1
Námskeið um dreifmenntun og
tölvustudda kennslu í FVA
Sigurlaug Kristmannsdóttir

2. 24.11.2001 2
Efnisyfirlit
Upplýsingatækni í skólastarfi, almennt
– Hugtök skilgreind, markmið með UT í skólastarfi
skoðuð eins og þau birtast í nýrri aðalnámskrá
framhaldsskóla, litið á hlutverk og markmið
framhaldsskóla samkvæmt sömu heimild.
Upplýsingatækni í skólastarfi, hagnýting
– Hvernig er unnt að beita UT í skólastarfi?
Kennslufræði tölvustuddrar kennslu. Vefleiðangrar.
PBL. UT-skólar. Dreifnám.
Reynslusögur
– Með hvaða hætti hefur UT verið nýtt í skólastarfi?

3. 24.11.2001 3
Upplýsingatækni, skilgreining
„Með hugtakinu upplýsingatækni er vísað
í það að beitt er ákveðinni tækni við
gagnavinnslu og með hugtakinu tækni er
átt við tölvutækni, fjarskiptatækni og
rafeindatækni.“
– „Í krafti upplýsinga“ bls. 13.

4. 24.11.2001 4
Markmið með upplýsingatækni í
skólastarfi
Skólar skulu stefna að því að gera
upplýsingatækni að verkfæri í öllum
námsgreinum.
Mikilvægt er að finna skynsamlegar og
árangursríkar leiðir til að nýta þessa tækni sem
best í þágu nemenda.
Jafnframt þarf að búa nemendur undir það að
nýta sér tæknina og laga sig að breytingum á
henni síðar á ævinni.
– Aðalnámskrá framhaldsskóla - almennur hluti 1999, bls. 16

5. 24.11.2001 5
Hlutverk og markmið
framhaldsskóla er að:
Stuðla að alhliða þroska nemenda svo að þeir
verði sem best búnir undir að taka virkan þátt í
lýðræðisþjóðfélagi.
Þjálfa nemendur í öguðum og sjálfstæðum
vinnubrögðum og gagnrýninni hugsun.
Hvetja nemendur til stöðugrar þekkingarleitar,
m.a. með því að nýta möguleika upplýsinga- og
tölvutækninnar.
– Aðalnámskrá framhaldsskóla - almennur hluti 1999, bls. 14-15

6. 24.11.2001 6
Upplýsingatækni, hagnýting í
skólastarfi
Tölvur og veraldarvefur eru tæki sem nýst geta til
náms og kennslu
– Kennarans er að finna út með hvaða hætti þessi tækni
nýtist sem best í skólastarfi
– Kennarinn getur í mesta lagi fengið upplýsingar um
hvernig aðrir beita tækninni, hans er síðan að finna út
með hvaða hætti tæknin nýtist í hans starfi
– Kennarinn getur eflt þekkingu sína á tækninni, en hans
er að finna út leiðir til að hagnýta hana í skólastarfi
Upplýsingatækni í skólastarfi á að þjóna
markmiðum náms og kennslu

7. 24.11.2001 7
Tölvustudd kennsla, skilgreining
 Nýting upplýsinga- og
tölvutækni í námi og
kennslu þar sem
heimilda- og gagnaöflun,
verkefnavinna og almenn
samskipti fara fram með
rafrænum hætti í bland
við hefðbundnar
kennsluaðferðir.

8. 24.11.2001 8
Tölvustudd kennsla -
kennslufræði
Notkun upplýsinga-
tækni í skólastarfi
leiðir til:
– breytinga á
kennsluháttum og
– breytinga á
námsaðferðum

9. 24.11.2001 9
Breytingar á kennsluháttum eru:
Að draga úr mötun
Að skipuleggja námið og hafa umsjón með vinnu
nemenda, það er að vera verkstjóri
Að vekja námsáhuga
Að búa til verkefni sem "þvinga" nemandann til
að afla sér þekkingar á skipulegan hátt
Að kenna nemendum að afla sér upplýsinga, meta
þessar upplýsingar, vinna úr þeim og setja
niðurstöður sínar fram öðrum til gagns

10. 24.11.2001 10
Breytingar á kennsluháttum eru
ekki:
Að setja efni út á netið í stað þess að prenta
það út og ljósrita
Að leggja fyrir gagnvirk próf, í stað þess
að dreifa prófblöðum
Að nota skjávarpa í stað myndvarpa
Að senda nemendum verkefni í tölvupósti í
stað þess að dreifa þeim í kennslustundum

11. 24.11.2001 11
Breytingar á vinnu kennarans:
 Kennarinn er ekki brunnur allra upplýsinga
 Kennarinn setur markmið og finnur leiðir svo nemendur
eigi möguleika á að ná þeim
 Í kennslustundum aðstoðar kennarinn nemendur við að
afla sér þekkingar og beita henni á verkefni
 Á milli kennslustunda fer mestur tími í að útbúa verkefni
og finna námsefni sem hæfir þeim..... síðan að fara yfir
þessi verkefni, meta og gefa umsagnir um þau
 Möguleikar á samþættingu námsgreina
 Aukið samstarf við aðra kennara, t.d. tölvukennara

12. 24.11.2001 12
Þrátt fyrir breytingar á
kennsluháttum..
 ..má ekki gleyma
mannlegum samskiptum!
 Mannleg samskipti eru og
munu ætíð verða það sem
skiptir mestu varðandi allt
skólastarf
 Kennarinn þarf að hvetja
nemandann til dáða,
kveikja neista
fróðleiksfýsnar í brjósti
hans, aga nemandann,
hrósa o.s.frv.

13. 24.11.2001 13
Breytingar á kennsluaðferðum kalla á
breytingar á skipulagningu kennslu
"Kennari sem ætlar að flétta
upplýsingatækni og tölvunotkun inn í sína
kennslu þarf að endurhugsa þær
kennsluaðferðir sem hann notar og einnig
þarf hann að endurskoða skipulagningu
kennslunnar."
– Ásrún Matthíasdóttir: UT 2001

14. 24.11.2001 14
Breytingar á námsaðferðum
eru:
Að taka ábyrgð á eigin námi, kennarinn
aðstoðar
Að vera sjálfstæður í vinnubrögðum
Að afla upplýsinga, meta og vinna úr þeim
Að "læra að læra"
Að vinna með öðrum

15. 24.11.2001 15
Breytingar á námsaðferðum eru
ekki:
Að sitja við tölvu og smella með músinni
út og suður
Að sanka að sér upplýsingum og vinna
ekki úr þeim
Að nota tölvur til að framleiða efni með
flottu útliti, en litlu innihaldi
Að nota fartölvur til að glósa fyrirlestra
kennarans

16. 24.11.2001 16
Hvernig nemendur viljum við?
Nemendur sem kunna að afla sér þekkingar,
nemendur sem kunna að vinna úr þessum
upplýsingum og nemendur sem kunna að setja
þær fram
Nemendur sem eru sjálfir ábyrgir fyrir námi sínu
Nemendur sem virkja sjálfsaga sinn til námsins
Nemendur sem kunna að vinna með öðrum að
úrlausn verkefna

17. 24.11.2001 17
Hvernig nemendur viljum við
sjá?
Nemendur sem eru á kafi í vinnu, svo upptekna
að þeir taka ekki eftir því þegar kennslustundin er
liðin
Nemendur sem sökkva sér í vinnu af ánægju og
finna fyrir þeirri gleði sem felst í því að ná tökum
á efninu og skila af sér vönduðum verkefnum
 Nemendur sem eru að afla sér þekkingar fyrir
lífið og um leið að læra að beita þeim
vinnubrögðum til sjálfsnáms sem þeir síðar meir
geta notað hvar sem þá ber niður í þjóðfélaginu

18. 24.11.2001 18
Vefleiðangrar
Vefleiðangur er kennsluaðferð, þar sem
nemendur eru látnir afla sér þekkingar af
sjálfsdáðum, en til þess að vinna þeirra verði sem
árangursríkust þarf kennarinn að útbúa nákvæma
lýsingu á verkefninu
“Vefleiðangur er leitarnám þar sem nemendur
nota vefinn og fleiri miðla til að safna saman
upplýsingum .......er nokkurs konar áætlun fyrir
kennslu sem notar vefinn ...... byggir á
hugsmíðahyggju (constructivism)."
Salvör Gissurardóttir http://www.ismennt.is/vefir/ari/banki/

19. 24.11.2001 19
Hefðbundinn vefleiðangur
inniheldur:
Kynningu
Verkefni
Ferli
Bjargir
Mat
Niðurstöður
Sjá um uppsetningu vefleiðangurs:
http://www.ismennt.is/vefir/ari/banki/webqnemi.html

20. 24.11.2001 20
Nemendavænt verkefnanám eða
lausnaleitarnám (problem based
learning)
"Hvernig fáum við nemendur okkar til að
hugsa?" er spurning sem oft brennur á kennurum.
Lausnaleitar-nám er kennsluaðferð sem örvar
nemendur til að "læra að læra" með því að vinna
saman í litlum hópum að lausn raunverulegra
vandamála. Vandamálin eru notuð til að virkja
forvitni og fróðleiksfýsn nemenda til að leysa
tiltekin mál. Lausnaleitarnám þjálfar nemendur í
gagnrýninni og sundurgreinandi hugsun.
Ennfremur öðlast nemendur æfingu í að verða sér
úti um og nýta sér viðeigandi upplýsingar og
námsleiðir.” Barbara Duch/Þórunn Óskarsdóttir: pbl.is

21. 24.11.2001 21
Þróunarskólar í
upplýsingatækni, markmið:
Þróunarskólar í upplýsingatækni skulu vinna
að framþróun upplýsingatækni í kennslu,
námi og skólastarfi. Skólarnir skulu sinna
eftirfarandi verkefnum:
– Þróa aðferðir við að beita upplýsingatækni í
kennslu og skólastarfi.
– Þróa aðferðir við þjálfun starfsfólks og nemenda í
notkun upplýsingatækni.
– Miðla öðrum skólum og kennurum þeirra af
reynslu sinni og þekkingu á notkun
upplýsingatækni.
utskolar.is

22. 24.11.2001 22
UT-skólarnir FÁ og FSu
Í skólunum hefur verið reynt er að leita
leiða til að nýta þessa gripi í skólastarfi, þó
ævinlega með því hugarfari að þær þjóni
markmiðum náms og kennslu
Áhersla hefur verið lögð á menntun
kennara á sviði upplýsingatækni.

23. 24.11.2001 23
Markmið UT í FÁ:
Meginmarkmiðið er að nýta
upplýsingatækni í öllum námsgreinum.
Kennarar gegna í því sambandi
lykilhlutverki. Fjölbrautaskólinn við
Ármúla leggur áherslu á að sjá kennurum
fyrir sem bestri aðstöðu og veita þeim alla
aðstoð við að nýta nýja tækni í starfi sínu.
http://www.fa.is/utskoli/index.php?medsida=index.html

24. 24.11.2001 24
Tölvustudd kennsla í FÁ og FSu
Skólarnir eru þróunarskólar í upplýsingatækni,
þetta er þriðji og síðasti vetur þess verkefnis
Fartölvurnar hófu innreið sína haustið 2000
Í dag eru 50 kennarar með fartölvur í FÁ og 80
nemendur, fartölvueign í FSu er heldur meiri
Þráðlaus tenging tryggir aðgang að neti skólanna
og veraldarvefnum í húsnæði þeirra og í næsta
nágrenni
Vonbrigði að ekki hefur orðið sú aukning á
fartölvueign nemenda sem vonir stóðu til

25. 24.11.2001 25
Fartölvuvæðingin
 Fartölvurnar reyndust
vera bylting í starfi
kennaranna
 Nemendur voru ótrúlega
fljótir að komast upp á lag
með að nota þær
 "Fartölvuvæðingin" gekk
betur en nokkurn hefði
grunað fyrirfram
– fsu.is: UT stöðumat og sýn 2001

26. 24.11.2001 26
Fartölvuvæðingin (framhald)
"Þegar spurt er hvort nemanda finnist
skemmtilegra í skólanum eftir að hann fékk
fartölvu eru 34 nemendur (36,6%) frekar
ósammála eða mjög ósammála, en 60 (64,5%)
nemendur frekar sammála eða mjög sammála
þeirri staðhæfingu. Samkvæmt þessu virðist
64,5% nemenda ánægðari í skólanum eftir að
fartölvan bættist í farteskið."
– fsu.is: UT - stöðumat og sýn 2001

27. 24.11.2001 27
Dreifkennsla í FÁ:
Boðið er upp á dreifkennslu í ýmsum
greinum, m.a. stærðfræði, dönsku, ensku
og íslensku.
Áhersla er lögð á aukið sjálfsnám og geta
nemendur stundað nám sitt innan sem utan
skólans; með þessu móti er heimanám
aukið og nemendur þjálfast betur í
sjálfstæðum og öguðum vinnubrögðum.
Sjá: http://www.fa.is/utskoli/skyrsla00/skyrsla2000.html

28. 24.11.2001 28
Reynslusögur
NÁT 103:
– Haustönn 2001 í FÁ:
http://www2.fa.is/deildir/liffraedi/nat103/01h/index.htm
– Vorönn 2000 í FSu:
http://www.fsu.is/vefir/liffraedi/nat103/vor01/index.htm
NÁT 106 (113 +123):
– Haustönn 2000 í FSu:
http://www.fsu.is/vefir/nat106/