2. MGA LAYUNIN
• Natutukoy ang mga gawain o karanasan sa sariling pamilya na nagpapakita
ng pagtulong sa kapitbahay o pamayanan (papel na panlipunan) at
pagbabantay sa mga batas at institusyong panlipunan (papel na
pampolitikal)
• Nasusuri ang isang halimbawa ng pamilyang ginagampanan ang panlipunan
at pampolitikal na papel nito.
• Nahihinuha na may pananagutan ang pamilya sa pagbuo ng mapagmahal
na pamayanan sa pamamagitan ng pagtulong sa kapitbahay o pamayanan
at pagbabantay sa mga batas at institusyong panlipunan.
• Naisasagawa ang isang gawaing angkop sa panlipunan at pampolitikal na
papel ng pamilya.
3. Pagpukaw
Noong bagyong Ondoy, bumaha sa aming lugar at umabot sa aming bahay. Hanggang
baywang na ang tubig sa loob ng bahay at patuloy ang pagtaas ng tubig. Ang malakas at
mabilis na agos ng tubig ang nagtulak sa aming magpasiyang lumipat ng bahay. Kasabay
nito ay may lumapit na isang kakilala at inalok ang bahay nila upang aming tuluyan. Sa loob
ng tatlong araw, kinupkop nila ang aming pamilya. Nang maganap ang malakas na ulan
bunga ng Habagat, naulit ang pangyayaring ito sa aming bahay. Ngunit sa pagkakataong
ito, hindi pa man kami nagpapasiyang umalis ng aming bahay, may dumating na isang
kapitbahay at sinusundo kami upang patirahin sa kanilang tahanan. Sa loob ng apat na
araw kami ay kinupkop ng isa na namang pamilya. Laking pasasalamat naming sa mga
pamilyang tumulong sa amin.
4. Pagpukaw
Sagutin ang mga tanong:
1. Ano ang nais ipahiwatig ng tekstong binasa?
2. Anu-ano ang bahaging ginampanan ng pamilya
sa kanyang kapwa?
3. Bakit mahalaga ang pagtulong sa kapwa bilang
isang papel na panlipunan? Ipaliwanag
5. Pag-alam
Ang pamilyang iginagalang ang karapatan at ginagawa ang mga
tungkulin ay pamilyang may integridad. Ang integridad ay ang
paninindigan sa pagiging tapat sa salita at gawa, may nakakakita
man o wala. Kung ano ang kaniyang pangaral, iyon ay kaniyang
isinasabuhay. “We walk our talk”. Lalo na ang mga magulang, mas
epektibo para sa mga anak na hindi lang basta pangaral ng pangaral,
dapat makikita ito sa araw araw na gawa at kilos. “Ang maling gawa ay
nagiging tama sa mata ng bata kapag ginagawa ng mas
nakatatanda.” Kaya dapat maging mabuting halimbawa ang magulang
sa mga bata. Ngunit batid ng lahat na hindi ito madali. Kaya ang
integridad din ay katapangan na gawin ang tama anuman ang ibunga
nito at kahit mahirap pa ito.
6. • Mahalaga din na matutunan ng bawat kasapi
ng pamilya na mahalaga ang pagkakabuklod-
buklod at maliwanagan na ang labis na
pagiging makapamilya ay katumbas pa rin ng
pagiging pagka-makasarili.
• Negatibong Sanhi: Ang labis na pagkiling sa
pamilya ay maaaring mangahulugan ng
paggamit ng posisyon at kapangyarihan para
sa kapakanan ng pamilya. Nagiging sanhi rin
ito ng political dynasties o ang pagpapanatili
ng mga posisyon sa gobyerno at ng
kapangyarihan sa pamumuno ng iisang
pamilya lamang.
7. Sa pamilya kasi nag-uumpisa ang
pagkakaroon ng malasakit,
paggalang at pagtupad ng tungkulin.
Dito rin umuusbong ang pagiging
bukas-palad ng mga bata. Kung
nahubog ang pamilya sa ganitong
paraan, kahit siya dalhin ay
magagampanan niya ito. Tiyak,
gagampanan din niya ang kaniyang
tungkuling pampamayanan at
pampolitikal.
8. Isa sa pangunahing ambag ng
pamilya sa lipunan ay ang
magagandang karanasan sa
pakikibahagi at pagbibigayan na
dapat na ibahagi ng buhay pamilya.
Maraming tungkulin ang pamilya na
dapat ay mahubog upang maging
mapanagutang mamamayan ayon
kay Esteban (1989).
9. Sa loob ng pamilya dapat matutuhan ng tao ang
magsakripisyo para sa kapuwa, sa kapatid, at
hanggang sa ibang tao. Ang paggabay, pagtuturo, o
pagiging mabubuting halimbawa ng ating mga
magulang o nakatatanda ay may malaking epekto sa
atin. Sa pamamagitan ng kanilang wastong
paggabay habang tayo ay lumalaki, nagkakaroon
tayo ng unti-unting kamulatan sa kung paano tayo
dapat makitungo sa ating kapwa. Sila ang ating
ehemplo, kaya’t malaki rin ang responsibilidad ng
ating mga magulang na tupdin ang nakaatang na
responsibilidad sa kanila na maging mabuting
halimbawa sa kanilang mga anak. Mahalagang
maramdaman ng kasapi ng pamilya na hindi dapat
nakalimita ang pagtulong sa kapatid lamang o
kamag-anak, kundi sa lahat ng kapuwa.
10. Sa Pilipinas kung saan malimit ang kalamidad ay
ramdam na ramdam ang bayanihan. Kahit sa
simpleng pagbibigay ng donasyon ng mga batang
mag-aaral ay nararamdaman at buhay na buhay
ang bayanihan. Katulad ng pagbabahagi ng
malinis na tubig na maiinom sa mga nasalanta,
at ang pagdadamayan sa oras ng kalungkutan. Sa
panahon naman ng kasiyahan, kapag ang
kapitbahay ay may okasyon, hindi nakalilimutan
ang mga kapitbahay. Sila ang unang iniimbita at
may nakabukod pang pangkain pag-uwi sa
pamilya. Masasaksihan na ang diwa ng
pagmamalasakit at pagmamahalan sa loob at
labas ng pamilya ay buhay.
11. Ang pagsali at pakikiisa sa mga clean-up drive ay
pagganap din ng tungkulin sa lipunan. Ang kaayusan at
kalinisan ng paligid ay tungkulin na sa pamamahay pa
lamang ay dapat na matutuhan na.
“Kung hindi natin aalagaan ang kalikasan, Ang
kalikasan ang pupuksa sa atin.”
Mahalaga ang pagtuturo at pagsasabuhay ng simpleng
uri ng pamumuhay sa loob ng pamilya. Ayon nga kay
Esteban (1989), ang pinakamalaking hadlang sa
paglago ng tao at ng sangkatauhan ay ang labis na
kahirapan ng isang bahagi ng lipunan at ang
nakakaeskandalong karangyaan sa kabilang bahagi
nito.
12. (1) Sikaping maging pantay ang turing sa lahat
ng tao anuman ang kalagayan sa buhay,
(2) Ang pangangalaga sa kalikasan bilang likas
na tagapamahala ng lahat ng nilikha ng
Diyos. Dapat na isulong ng pamilya ang
mga proyektong nangangalaga sa kalikasan
tulad ng Clean and Green Program na
nagtataguyod ng mga proyektong tulad ng
pagtatanim ng mga puno, paghihiwalay ng
mga nabubulok at di nabubulok na basura,
ang 3Rs (reduce, re-use, recycle), paglilinis
ng mga kanal at daluyan ng tubig at
marami pang iba.
13. Ang pamilya ay parang isang maliit
na pamahalaan. May lider na
nangunguna at laging may
pagpupulong at “bonding” na
nagaganap. Meron ding mga
pinagkakasunduan at
responsibilidad na dapat gampanan.
Ang bawat isa ay dapat sumunod,
kung hindi ay kailangang harapin
ang mga kahihinatnan na
napagkasunduan ng pamilya.
14. Sa pamilya pa lamang dapat na nahubog na ang kaalaman ng mga mag-
aaral sa kanilang karapatan at partisipasyon sa mga batas upang
malaman, maintindihan, mabantayan, at magampanan nila ito. Kung
may mga karapatan, lagi ding ipaalala dapat sa kanila na meron din
silang mga tungkulin na dapat gampanan. Tulad din sa ating mga
sariling pamilya na kung saan may mga sinusunod tayong patakaran o
napagkakasunduang magiging gampanin, sa ating lipunan ay gayundin.
Bilang bahagi ng lipunang ito, mahalagang mulat at may kaalaman tayo
kung ano o paano tayo makatutulong sa ikauunlad nito. Ang mga batas
sa ating lipunan ay sadyang ginawa upang maging ating batayan sa
pagkilos at pakikitungo sa bawat isa. Hindi ito ginawa upang sikilin an
gating tinatamasang mga karapatan, bagkus, pinagtibay nito ang
kahalagahan ng ating mga karapatan. Kaya’t mahalaga na unti-unti ay
tuklasin natin kung paano tayo makatutulong sa ating lipunan at
gayundin ang ilang batas na maaaring maging gabay natin sa araw-araw
na pamumuhay.
15. • Mapangalagaan ang mga kabataan sa pamamagitan ng mga
institusyon at batas.
• Isakatuparan ang pananagutan sa buhay at pagtuturo sa anak
• Magtatag ng pamilya at magkaroon ng sapat na panustos para sa
pangangailangan nito.
• Palakihin ang mga anak ayon sa tradisyon, pananampalataya,
pagpapahalaga at kultura.
• Makapagpapahayag ng damdamin
• Magkaroon ng pisikal, panlipunan at pang-ekonomikal na seguridad.
16. • Magkaroon ng pribadong buhay-pamilya.
• Magkaroon ang mga matatanda ng karapat-dapat na pamumuhay at
kamatayan
• Bumuo ng asosasyon upang magampanan ang tungkulin sa pamilya.
• Pagkakaroon ng katatagan ng bigkis at ng institusyon ng kasal.
• Pananampalataya at pagpapalaganap nito.
• Tahanang angkop sa maayos na buhay-pamilya.
• Mandayuhan para sa mas mabuting pamumuhay
17. •Ano ang pangunahing ambag ng pamilyang Pilipinos
sa lipunan?
•Bakit mahalagang malaman natin an gating mga
karapatan?
•Bilang isang mag-aaral, paano mo gagampanan ang
iyong pampolitikal na papel?
18. “Ina ng Laging Saklolo”
Maliit lamang ang bahay namin, yari sa kahoy, at napalilibutan ng
punong-kahoy. Nakatayo ito sa paanan ng bundok, pagkatawid lang
ng ilog. Daanan ito ng mga magsasakang galing sa kabilang bundok,
dala ang kanilang mga gulay tuwing araw ng Linggo para itinda sa
palengke. Kapag maagang naubos ang paninda nila, maaga silang
nakaaakyat pauwi, pero kung hindi, inaabot sila ng dilim sa daan.
Pagkaganito, naghahanap na sila ng bangketa o kaya ay terminal na
masisilungan. Minsan, ginabi sila dahil matagal naubos ang kanilang
paninda, noong una nakiusap sila kay Mama na makikitulog sila sa
labas ng bahay, ngunit hindi pumayag si Mama. Walang dalawang-
isip na pinatuloy sila ni Mama sa masikip naming bahay.
19. Sa isip ko noon, “Si Mama talaga, hindi naman niya kakilala
pinatulog pa.” Kinabukasan, madaling araw pa lamang ay
nagpaalam na sila kay Mama. Araw ng Linggo, dakong alas
kuwatro ng madaling araw, nagising ako dahil sa ingay ng
nagwawalis at nagdidilig ng halaman sa labas. Sabi ko pa
nga, “An gaga-aga naman ni Mama bumangon para
magwalis at magdilig ng halaman.” Bumangon ako may mga
basong pinagkapehan sa lamesa. Nagtanong ako, “Ma, bakit
ang daming baso? Sinong bisita mo ng ganitong kaaga?”
“Sila G. at Gng.Calalang iyong natulog dito minsan. Meron
silang mga binigay na gulay.” Umpisa lang pala iyon ng
kanilang pagkakaibigan. Naging silungan nila ang bahay
naming kapag inaabot na sila ng ulan at gabi.
20. Bakas sa mukha ng Mama ko ang saya kapag nakatutulong
siya sa iba. Kahit na kapos din kami, hindi siya nag-
aatubiling tanggapin at tulungan ang mga taong
nangangailangan. Minsan naman, mga hatinggabi na iyon
may kumatok na lalaki sa bahay namin, humihingi ng
tulong sa Mama ko dahil manganganak na ang asawa niya,
alam kasi nila na sa health center nagtatrabaho si Mama
kaya sila lumapit sa kaniya. Kahit hindi kakilala, bumangon
silang dalawa ni Papa at sinamahan ang mag-asawa. Ang
tanong ko noon, bakit si Mama ang nilalapitan? At bakit
parang hindi siya papagod tumulong? Kahit sino, kahit
hindi niya kilala lagi siyang handing tumulong.
21. Isang araw nadatnan ko ang mag-asawang Calalang sa
bahay, nagtaka ako dahil hindi naman Linggo. Naririnig
kong nag-uusap sila tungkol sa mga gamut, iyon pala,
sinamahan sila ni Mama sa health center. May sakit pala si
Gng. Calalang. Sabi ni Mama may karapatan silang lumapit
sa health center upang magpatingin at mabigyan ng
libreng gamut. Talaga naman itong si Mama, kaya pala Ina
ng Laging Saklolo ang tawag sa kaniya, walang pinipiling
oras, panahon, at taong tutulungan. Kaya pala ang daming
kaibigan nitong si Mama, kapag marami siyang problema,
madami ding tumutulong sa kaniya. Marami kaming
tinatawag na Tita na hindi naman naming kadugo pero
mga malapit niyang kaibigan.
22. Basta lagi niyang paalala sa amin, “Mga anak, ang tao, bago
iyan lumapit at humingi ng tulong sa inyo ay nilalakasan niya
muna ang loob niya, at umaasa siya na matutulungan mo siya.
Huwag na huwag mong palalampasin ang pagkakataon na iyon
na tumulong sa kapuwa. Dahil sa panahon na iyan, nagiging
instrumento ka ng Diyos na iparating ang Kaniyang biyaya sa
kanila. Nagiging tulay ka na maipadama ang pagmamahal ng
Diyos sa mga nangangailangan.” Grabe, naantig naman ako sa
mga sinabi ni Mama ko. Hinding hindi ko makakalimutan iyon,
kaya hanggang ngayon pilit kong ginagaya ang Mama Mila ko.
Tunay ngang hindi totoong dahil mahirap ka, dapat ikaw lagi
ang tinutulungan, o dahil mahirap ka lang, hindi ka na
puwedeng tumulong sa kapuwa mo mahirap. Hindi pala yaman
lang ang kailangan para makatulong sa kapuwa, kundi bukas na
pusong handing tumulong kahit sa sinong nangangailangan nito.
23. Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
• Mula sa kuwento, kailangan bang maging mayaman para makatulong sa
kapuwa? Anong klaseng tulong ang binigay ni Mama Mila sa mga taong
lumapit sa kaniya? Ilahad ang mga ito.
• Sa tingin mo ba nagampanan ni Mama Mila ang kanyang papel sa
pamayanan? Sa anong paraan?
• Sa palagay mo ba maiimpluwensyahan niya ang kaniyang pamilya sa
pagtulong na ginawa niya sa kaniyang kapuwa? Ano ang bilin ni Mama Mila
kapag may lumapit at humingi ng tulong? Bakit?
24. 1. Ang pamilyang iginagalang ang karapatan at ginagawaang mga tungkulin
ay pamilyang may ________________________________________.
2. Ang labis na pagiging makapamilya at katumbas na rin ng
____________________________.
3. Ang pamilya ay parang isang maliit na __________________________.
May lider na nangunguna.
4. Kung meron kang karapatan na dapat ingatan, meron ka ring
_____________________ na dapat gampanan.
5. Ang _____________________________ ay pagkakaisa at pagtutulungan
ng mga tao.
25. “Ang tahanan ay salamin ng kaniyang bansa.
Kung masigla at masaya ang bawat tahanan,
ganoon din ang buong bansa”
26. NA GAWAIN SA ESP #1.6
CLEAN UP DRIVE O
OUTREACH PROGRAM
• Panuto: Gumawa ng
isang clean-up drive o
outreach program na
maaaring gawin sa
inyong pamayanan.
Itala sa ibaba ang mga
detalye kung paano
maisasagawa ang
plano.
27. (panuorin ang link sa ibaba para maging gabay sa
paggawa ng proyekto)
•https://www.youtube.com/watch?v=KCgBC3BV_Zc
(how to build a community outreach program)
•https://www.youtube.com/watch?v=Ndoc8LNPHH0
(clean-up drive program)
