Vai trò của nhà nước trong cung ứng dịch vụ công và đổi mới quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

1. Vai trò của nhà nước trong cung ứng dịch vụ
công và đổi mới quản lý các đơn vị sự nghiệp
công lập trong nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
PGS.TS. HOÀNG VĂN HOAN
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I

2. Tóm tắt bài viết (Abstract)
1. Bàn luận về cơ sở khoa học của các phương thức cung ứng dịch vụ công thông
qua phân tích: Thất bại của thị trường trong cung ứng dịch vụ công; Đặc thù
đầu ra, đầu vào của dịch vụ công
2. Chỉ ra những dịch vụ nào Nhà nước có thể để tư nhân tham gia cung cấp, những
dịch vụ nào Nhà nước vẫn phải trực tiếp cung cấp (thông qua đơn vị sự nghiệp
công lập)
3. Gợi ý nguyên tắc, các giải pháp phù hợp cho việc tổ chức cung ứng dịch vụ
công của các đơn vị sự nghiệp công lập

3. Nội dung bài thuyết trình
1. Các khái niệm liên quan
• Dịch vụ công
• Các hình thức cung ứng dịch vụ công
• Đơn vị sự nghiệp công lập (quan niệm, quá trình hình thành và phân loại)
2. Cơ sở khoa học cho việc triển khai đổi mới quản lý dịch vụ công
• Thất bại thị trường trong cung ứng dịch vụ công
• Đặc thù đầu vào, đầu ra có quá trình cung cấp dịch vụ công
3. Kết luận
• Phân định nhiệm vụ giữa Nhà nước và tư nhân
• Về tổ chức cung ứng dịch vụ công

4. 1. Khái niệm liên quan
1.1. Dịch vụ công
• Dịch vụ do nhà nước chịu trách nhiệm phục vụ các nhu cầu cơ bản, thiết yếu chung
của người dân không vì mục tiêu lợi nhuận
• 3 loại dịch vụ công cơ bản (dịch vụ hành chính công, dịch vụ sự nghiệp công, dịch vụ
công ích)
• Nghiên cứu tập trung vào phân định nhiệm vụ giữa nhà nước và tư nhân trong quá
trình cung ứng dịch vụ công  chỉ đề cập đến dịch vụ sự nghiệp công và dịch vụ
công ích

5. 1. Khái niệm liên quan (tiếp)
1.2. Các hình thức cung ứng dịch vụ công
• Thứ nhất, Nhà nước trực tiếp cung ứng thông qua hoạt động của các DNNN hoặc các
đơn vị sự nghiệp
• Thứ hai, Nhà nước không trực tiếp cung ứng mà uỷ quyền cho các công ty tư nhân
hoặc tổ chức phi chính phủ cung ứng một số dịch vụ công mà Nhà nước có trách
nhiệm bảo đảm)
• Thứ ba, Nhà nước và khu vực tư nhân cùng liên kết cung ứng tài chính và cung ứng
dịch vụ công
• Ngoài ra còn có 1 số hình thức khác: Chuyển giao trách nhiệm cung ứng dịch vụ công;
Tư nhân hóa dịch vụ công; Mua dịch vụ công từ khu vực tư nhân

6. 1. Khái niệm liên quan (tiếp)
1.3. Đơn vị sự nghiệp công lập
• Quan niệm: đơn vị sự nghiệp công lập do Nhà nước thành lập, để thực hiện nhiệm vụ
cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực chuyên môn
• Thành tố đặc trưng:
• Do các cơ quan nhà nước thành lập và quản lý, thuộc sở hữu nhà nước
• Cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước
• Kinh phí hoạt động phụ thuộc vào từng loại hình mà có sự hỗ trợ ngân sách ở các
cấp độ khác nhau
• Không thực hiện chức năng quản lý nhà nước và không bao gồm an ninh, quốc
phòng

7. 1. Khái niệm liên quan (tiếp)
1.3. Đơn vị sự nghiệp công lập
• Quá trình hình thành: đơn vị sự nghiệp công được hình thành trong thời kỳ phát triển
nền kinh tế theo cơ chế kế hoạch hoá tập trung, bao cấp, thuộc khu vực không sản xuất
vật chất, kinh phí hoạt động do NSNN cấp
• Trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, các đơn vị sự nghiệp công
đã tách ra khỏi khối các cơ quan hành chính Nhà nước, đảm nhận việc cung cấp
các dịch vụ công cho Nhà nước và xã hội - với tư cách như là một đơn vị kinh tế.
• Phân loại (4 cách thức): ngành lĩnh vực hoạt động; Tính chất cơ quan trực tiếp quản lý;
Cấp dự toán; Nguồn kinh phí

8. 2. Cơ sở khoa học cho việc triển khai đổi mới quản lý dịch vụ công
2.1. Thất bại thị trường trong cung ứng dịch vụ công
• Về độc quyền thị trường: thiếu vắng cạnh tranh  chất lượng dịch vụ thấp, cắt giảm đầu ra
• Về ngoại ứng: tiêu cực và tích cực
• Về hàng hóa khuyến dụng: Nhà nước sẽ đứng ra cung ứng hàng hóa mà tư nhân không
cung ứng
• Thông tin bất đối xứng: Tổn thất phúc lợi xã hội
• Về công bằng xã hội: Công bằng ngang và công bằng dọc
• Hàng hóa công cộng: 2 thuộc tính: không loại trừ và không cạnh tranh

9. 2. Cơ sở khoa học cho việc triển khai đổi mới quản lý dịch vụ công (tiếp)
2.2. Đặc thù đầu vào, đầu ra có quá trình cung cấp dịch vụ công
• Có thể xem xét đầu ra, đầu vào của các dịch vụ theo 02 tiêu chí: tính cạnh tranh và khả
năng đo lường, kiểm chứng để quyết định sự tham gia của tư nhân
• Một dịch vụ có thể để cho tư nhân tham gia cung cấp nếu dịch vụ đó có đầu ra dễ đo
lường (Nhà nước có thể quản lý) và tư nhân cũng sẽ hăng hái tham gia nếu đầu vào
cũng dễ kiểm soát
• Các dịch vụ có tính cạnh tranh thấp (tư nhân không muốn tham gia) và khả năng đo lường
thấp (khó kiểm soát/định lượng đầu vào, đầu ra có thể dùng chung) thì tư nhân vừa không
muốn tham gia và Nhà nước cũng không muốn tư nhân tham gia bởi khó khăn trong việc
kiểm soát
• Ví dụ: Khám chữa bệnh, Y tế cộng đồng

10. 3. Kết luận
3.1. Về phân định nhiệm vụ giữa Nhà nước và tư nhân trong cung ứng dịch vụ công
• Căn cứ vào mức độ thất bại của thị trường, đặc thù của sản phẩm, đặc thù đầu vào, đầu ra
của sản phẩm có thể phân định sự tham gia của Nhà nước và tư nhân trong cung cấp dịch
vụ công.
• Căn cứ vào tính chất và tầm quan trọng của dịch vụ công, có thể xác định thứ tự ưu tiên
các loại hình cung ứng: An ninh quốc phòng  thiết yếu về an sinh  nâng cao chất
lượng sống  dịch vụ khác
• Không tuyệt đối hoá một cách cứng nhắc sự tối ưu của một loại mô hình nào. Nguyên tắc
“hoàn cảnh nào, mô hình đó”

11. 3. Kết luận (tiếp)
Mô hình phân loại đơn vị sự nghiệp theo chức năng, nhiệm vụ
ĐVSNCL
Chức năng
(cung ứng
DVSNC)
DVSNC (sử
dụng NSNN)
DVSNC
(không sử
dụng NSNN)
Chức năng
(phục vụ quản
lý nhà nước)
Nhiệm vụ
phục vụ
QLNN

12. 3. Kết luận (tiếp)
3.2. Về tổ chức cung ứng dịch vụ công
• Định hướng phát triển: Nhà nước nhỏ - xã hội lớn.
• Xây dựng hệ thống công cụ, cơ chế kiểm tra, kiểm soát của Nhà nước và cơ chế giám sát
của nhân dân đối với hoạt động cung ứng dịch vụ công. Với hoạt động cung ứng thì cần
đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức cung ứng dịch vụ công
• Sự tham gia của tư nhân vào cung ứng dịch vụ công đồng nghĩa với việc người dân nghèo
sẽ phải nộp phí cho nhiều dịch vụ mà trước đây họ được hưởng miễn phí  hoàn thiện cơ
chế giúp người nghèo và đối tượng chính sách
• Quán triệt nguyên tắc "lợi ích các bên“: người dân, tư nhân đầu tư, nhà nước

13. Trân trọng cảm ơn