ЁС ЗҮЙ

1. Бизнес дэх мэргэжлийн нягтлан
бодогчдын ёс зүйн дүрэм
Лекц №11

2. Дэд сэдэв
• 300 Танилцуулга
• 310 Боломжит Зөрчлүүд
• 320 Мэдээллийг бэлтгэх болон
тайлагнах
• 330 Хангалттай мэдлэг, туршлага
эзэмшиж ажиллах
• 340 Санхүүгийн ашиг сонирхол
• 350 Өдөөлт

3. 320 Мэдээллийг бэлтгэх болон
тайлагнах
• Бизнес дэх мэргэжлийн нягтлан бодогч нь нэг бол нийтэд
ил болгох, эсвэл байгууллага доторх эсвэл гаднах бусад
этгээдүүдийн хэрэглэх мэдээллийг бэлтгэх, тайлагнахад
ихэвчлэн оролцдог. Ийм мэдээлэл нь удирдлагын болоод
санхүүгийн мэдээллүүдийг жишээлбэл, урьдчилсан
таамаглалууд болон төсвүүд, санхүүгийн тайлангууд,
удирдлагын хэлэлцүүлэг болон жинжилгээ, тухайн
байгууллагын санхүүгийн тайлангуудын аудитын явцад
аудиторт өсгөн удирдлагын төлөөллийн захидлыг агуулж
болно. Бизнес дэх мэргэжлийн нягтлан бодогч нь дээрх
мэдээллийг тухайн орчиндоо ойлгомжтой байлгахын тулд
шударга, үнэнчээр холбогдох мэргэжлийн стандартуудын
дагуу бэлдэх, толилуулах ёстой.

4. Бизнес дэх мэргэжлийн нягтлан бодогч нь
өөрийн хариуцаж буй мэдээллийг дор
дурьдсан шинж чанартай байлгахын тулд ул
үндэстэй алхамуудыг хэрэгжүүлэх ёстой.
(а) Хөрөнгө, өр төлбөр, болон бизнесийн ажил
гүйлгээний үнэн мөн чанарыг ойлгомжтой
тодорхойлдог
(б) Мэдээллийг цаг хугацаанд нь бүрэн зөв
ангилж, илтгэдэг.
(в) Бүх материалын талаарх баримтуудыг
алдаагүй, бүрэн илтгэдэг.

5. • Бизнес дэх мэргэжлийн нягтлан бодогч нь
төөрөлдүүлсэн мэдээлэлтэй холбогдох, эсвэл
бусдын үйлдлийн улмаас төөрөлдсөн
мэдээлэлтэй холбогдох дарамттай (гадны
хүчин зүйлээс, эсвэл хувьдаа ашиг олох
боломжоос шалтгаалан) учирвал үндсэн
зарчмуудтай зөрчилдөх аюул занал,
жишээлбэл, мэргэжлийн ур чадвар болон
хянамгай байдал, эсвэл бодитой хандлагад
хувийн ашиг сонирхлын, эсвэл айлган
сүрдүүлэх аюул үүсдэг.

6. • Дарамт шахалтын эх үүсвэр болон тухайн мэдээлэл
хэр зэрэг төөрөлдүүлэхээс ийм аюул заналуудын
хэмжээ далайц хамаарна. Тухайн аюул заналуудын
хэмжээ дадайцыг үнэлж, шаардлагатай бол аюул
заналыг арилагах, эсвэл түүнийг хүлээн зөвшөөрөх
түвшин хүртэл бууруулах хамгаалалтуудыг хэрэглэх
ёстой. Ийм хамгаалалтуудын тоонд нь ажил олгогч
байгууллагын ахлах, эсвэл байгууллагын засаглалыг
хариуцсан этгээдүүдтэй, эсвэл харгалзах
мэргэжлийн байгууллагын засаглалыг хариуцсан
этгээдүүдтэй, эсвэл харгалзах мэргэжлийн
байгууллагатай хийх хэлэлцүүлэг багтана.

7. • Аюул заналыг хүлээн зөвшөөрөгдөх түвшин хүртэл
бууруулах боломжгүй үед бизнес дэх мэргэжлийн
нягтлан бодогч нь төөрөлдүүлсэн гэж өөрийн
тодорхойлж буй мэдээлэлтэй холбогдохоос, эсвэл
холбогдсон хэвээр үлдэхээс татгалзах ёстой. Бизнес дэх
мэргэжлийн нягтлан бодогч нь төөрөлдүүлсэн
мэдээлэлтэй өөрөө мэдэлгүй холбогдсон байж болно.
Энэ тухай мэдээлэлтэй хобогдолгүй болох алхмуудыг
хэрэгжүүлэх ёстой. Тайлагнах хэрэгцээ байгаа эсэхийг
тодорхойлохдоо бизнес дэхмэргэжлийн нягтлан бодогч
нь хуулийн зөвөлгөө авах талаар эргэцүүлж болно.
Түүнчлэн мэргэжлийн нягтлан бодогч нь ажлаас гарах
эсэхээ эргэцүүлж болно.

8. 330 Хангалттай мэдлэг , туршлага
эзэмшиж ажиллах
• Мэргэжлийн ур чадвар болон хянамгай
байдлын үндсэн зарчим нь бизнес дэх
мэргэжлийн нягтлан бодогч тухайн
даалгаварт шаардагдах хангалттай, нарийн
сургалт, туршлагыг эзэмшсэн буюу олж авч
чадахуйц ажлуудыг гүйцэтгэхийг шаарддаг.

9. Мэргэжлийн ур чадвар, хянамгай байдлын зохистой
түвшинд үүргээ биелүүлж буй мэргэжлийн нягтлан
бодогчид аюул занал учруулах нөхцөл байдлуудын
тоонд дараах тохиолдлууд багтана:
• Холбогдох үүргийг бүрэн зөв гүйцэтгэх, эсвэл
дуусгахад үл хүрэлцэх хугацаа хуваарилагдах.
• Үүргээ бүрэн зөв биелүүлэхэд шаарадлагатай
мэдээлэл бүрэн бус, хязгаарлагдмал эсвэл өөр
байдлаархангалтгүй байна.
• Хангалтгүй туршлага болон сургалт эсвэл боловсрол.
• Үүргээ бүрэн зөв биелүүлэх шаардагдах нөөц
хангалтгүй.

10. • Тухайн аюул заналын хэмжээ дадайц нь
тухайн бизнес дэх мэргэжлийн нягтлан
бодогчийн бусадтай ажиллах дадайц, бизнест
эзлэх харьцангуй албан тушаал, тухайн ажилд
гүйцэтгэсэн хяналтын түвшин зэрэг хүчин
зүйлсүүдээс хамаарна. Тухайн аюул заналын
хэмжээ дадайцыг үнэлж, шаардлагатай бол
аюул заналыг арилгах эсвэл түүнийг хүлээн
зөвшөөрөгдөх түвшин хүртэл бууруулах
хамгаалалтуудыг хэрэглэх ёстой. Ийм
хамгаалалтуудын жишээ нь:

11. • Нэмэлт сургалт болон зөвөлгөө.
• Харгалзах үүргээ гүйцэтгэх хангалттай цаг
хугацаа байлгах.
• Шаардлагатай мэдлэг туршлагатай хэн нэгнээс
тусламж дэмжлэг авах.
• Тохиромжтой бол дараах этгээдүүдтэй
зөвлөлдөх:
Ажил олгогч байгууллагын дарга нар;
Хараат бус шинжээчид; эсвэл
Холбогдох мэргэжлийн байгууллага

12. • Аюул заналыг арилгах, эсвэл түүнийг хүлээн
зөвшөөрөгдөх түвшин хүртэл бууруулж
чадахааргүй үед бизнес дэх мэргэжлийн
нягтлан бодогч нь тухайн үүргүүдийг
гүйцэтгэхээс татгалзах эсэхээ тодорхойлох
ёстой. Хэрэв мэргэжлийн нягтлан бодогч ингэж
татгалзах нь тохиромжтой гэж тодорхойлж
байгаа бол, шалтгаануудыг нь ойлгомжтой
тайлбарлан мэдээлэх ёстой.
•