΄Ενα ακομα σκαλί-1η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΑΣ Δ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

1. ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
1η Ενότητα
Δ΄ ΤΑΞΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ένα ακόμα σκαλί
Πετώντας με τις λέξεις
ΟΝΟΜΑ:___________________

2. 1
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Ο Σεπτέμβρης
Η δομή ενός παραδοσιακού ποιήματος βασίζεται στις στροφές.
Κάθε στροφή αποτελείται από σταθερό αριθμό στίχων.
Κάθε στίχος αποτελείται από ορισμένο αριθμό συλλαβών.
Υπάρχει ομοιοκαταληξία.
Χρησιμοποιούνται τα σημεία στίξης σύμφωνα με τους κανόνες.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Ύμνος εις την Ελευθερία
Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή, στροφή
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη στίχος
των Ελλήνων τα ιερά, στροφή
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!

3. 2
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Άνοιξη Καλοκαίρι
Φθινόπωρο Χειμώνας
1. Βάλε σε αλφαβητική σειρά τις παρακάτω λέξεις:
 βαρέλι, έντομα, ίσκιος, καράβι, αγάπη, γάλα, ήρωας, δέρμα, ζωή, θάλασσα, γέλιο
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……
 καλοσύνη, μητέρα, ξένος, φως, κερί, μήλα, ξυράφι, λάκκος, νέος, ομορφιά, φωτιά
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 πανωφόρι, παιδάκια, ποδάρια, πλατάνια, πελώριος, παπούτσια
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Φτιάξε προτάσεις με τις λέξεις της παρένθεσης βάζοντάς τες στον κατάλληλο
τύπο προσθέτοντας κι άλλες λέξεις όπου χρειάζεται..
(πρόβλημα, λύνομαι, αυτό, δύσκολα)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
(λογοτεχνικά βιβλία, σχολείο μας, υπάρχουν, βιβλιοθήκη, διακόσια)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
(φέτος, σχολείο μας, φοιτώ, διακόσιοι τριάντα, μαθητές)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………
Ιούνιος
Ιούλιος
Αύγουστος
Μάρτιος
Απρίλιος
Μάιος
Σεπτέμβριος
Οκτώβριος
Νοέμβριος
Δεκέμβριος
Ιανουάριος
Φεβρουάριος

4. 3
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Αναμνήσεις του καλοκαιριού
Για να αλλάξουμε παράγραφο, αρχίζουμε να γράφουμε σε ξεχωριστή σειρά, και
μάλιστα λίγο πιο μέσα, αφήνοντας ένα μικρό κενό (όσο είναι το δαχτυλάκι μας) στην
αρχή της νέας παραγράφου.
 Το σύμβολο της παραγράφου είναι §.
 Κάθε παράγραφος αρχίζει πάντα με κεφαλαίο και τελειώνει με τελεία.
3. Να χωρίσεις το παρακάτω κείμενο σε παραγράφους και να γράψεις κι έναν
τίτλο για κάθε μία.
Η αίθουσά μου
Η αίθουσά μου είναι στο ισόγειο του σχολείου. Είναι πολύ καθαρή και φωτεινή. Έχει
τετράγωνο σχήμα και είναι βαμμένη με ένα απαλό ροζ χρώμα. Καθώς μπαίνεις, στη δεξιά
πλευρά υπάρχουν μεγάλα παράθυρα στη σειρά με πολύχρωμες κουρτίνες. Στα περβάζια
έχουμε βάλει γλαστράκια με λουλούδια. Στην απέναντι πλευρά βρίσκεται η δανειστική
μας βιβλιοθήκη. Η αίθουσα έχει πολλά θρανία, καρέκλες, την έδρα της δασκάλας κι
ακόμα έναν πράσινο πίνακα, μια σιδερένια ντουλάπα και έναν πίνακα ανακοινώσεων. Για
μένα το πιο αγαπημένο σημείο της αίθουσας είναι “η γωνιά του παραμυθιού”. Εκεί έχουμε
στρώσει μια χοντρή μοκέτα, όπου καθόμαστε και διαβάζουμε τα παραμύθια μας.

5. 4
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Υποκείμενο είναι η λέξη για την οποία γίνεται ο λόγος στην πρόταση.
Το υποκείμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, αντωνυμία, μετοχή κ.ά.
 Μπαίνει πάντοτε σε πτώση ονομαστική
 Το βρίσκουμε κάνοντας τις ερωτήσεις:
Ποιος; (ποιοι;), ποια; (ποιες;), ποιο; (ποια;).
Ο παππούς ψαρεύει .
Ποιος ψαρεύει; → Ο παππούς ( υποκείμενο)
Εμείς αντιγράφουμε τα παραδείγματα από τον πίνακα.
Ποιοι αντιγράφουν; →Εμείς ( υποκείμενο)
4. Υπογράμμισε το υποκείμενο της κάθε πρότασης:
Μια μέρα, ο Πέτρος βρήκε ένα μικρό αστερία.
Φέτος ο παππούς μού έμαθε να ψαρεύω με καλάμι.
Η τσιπούρα προσπαθεί να σε ξεγελάσει...
Ο σπάρος τσιμπάει ξαφνικά.
Το ψάρεμα θέλει υπομονή.
Έχει μεγάλη φαντασία η Μυρτώ.
Εγώ έμαθα να διαβάζω τους αέρηδες.
5. Ποιος κάνει αυτά που δηλώνουν τα ρήματα στις παρακάτω προτάσεις; Μπορείς
να συμπληρώσεις τα κενά;
 Οι ........................................ χτίζουν τη γέφυρα και οι ........................................ αμέσως
μετά θα τη βάψουν.
 Ο μικρός ........................................ πέρασε τις διακοπές του στον Καραβόμυλο της
Κεφαλονιάς.
 Η ....................................... έδωσε ένα φιλί στην κόρη της και της ευχήθηκε «Καλό
ξημέρωμα!».
 Ο ......................................., ο φίλος του Φώτη, μια μέρα βρήκε έναν αστερία.
 Ο ....................................... είναι το πιο αρχοντικό πουλί.
 Η ....................................... είναι το μεγαλύτερο θηλαστικό, αλλά κινδυνεύει από τους
φαλαινοθήρες.
 Ο ....................................... είναι ο μήνας που ανοίγουν τα σχολεία.

6. 5
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Στα κείμενα υπάρχουν δέκα είδη λέξεων, που λέγονται μέρη του λόγου.
Σ΄ αυτά ανήκουν όλες οι λέξεις της γλώσσας μας και είναι τα παρακάτω:
άρθρο (ο, η, οι, ένα, το...) επίρρημα (μέσα, πολύ )
ουσιαστικό (παιδί, φωνή, ύπνος) πρόθεση (με , για, από )
επίθετο (μεγάλη, καλό, άγριος) σύνδεσμος (και, όταν, ότι)
αντωνυμία (εγώ, τόσο, εκείνοι) επιφώνημα (αχ! ποπό!)
ρήμα (πήγε, ντύνεται)
μετοχή (γράφοντας, λουσμένο)
ΚΛΙΤΑ ΑΚΛΙΤΑ
(Αλλάζουν μορφή (κατάληξη) μέσα στον λόγο) (Δεν αλλάζουν μορφή)
ΑΡΘΡΑ: Είναι μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ονόματα, δηλαδή
από τα ουσιαστικά και τα επίθετα, μας δηλώνουν το γένος τους και είναι τα εξής:
Οριστικό: ο, η, το Αόριστο: ένας, μια, ένα
Το χρησιμοποιούμε για γνωστά και Το χρησιμοποιούμε για όχι γνωστά και
συγκεκριμένα πρόσωπα, ζώα ή πράγματα. συγκεκριμένα αλλά αόριστα πρόσωπα, ζώα ή
πράγματα.
Τα αόριστα άρθρα δε διαθέτουν πληθυντικό αριθμό.
6. Βάλε το οριστικό άρθρο στην πτώση που ταιριάζει :
Όταν βρέχει κάθομαι κοντά στο παράθυρο ____ δωματίου μου και
κοιτάζω έξω. Μου αρέσει να βλέπω ____ βροχή να κυλά στα τζάμια,
μέσα στις φυλλωσιές ___ δέντρων, πάνω στα κεραμίδια ___ σπιτιών.
Μετά ___ βροχή ακολουθεί ___ γαλήνη. Όλα ησυχάζουν. ___ φύση και ___
άνθρωποι χαίρονται ___ ζεστασιά από ___ ακτίνες ___ ήλιου. Αυτές ___ στιγμές
είναι γεμάτες από ___ φως, ___ άρωμα, __ χαρά και ___ χαμόγελο ___ ζωής.
7. Βάλε οριστικό, εμπρόθετο ή αόριστο άρθρο στην πτώση που ταιριάζει :
— Παρακαλώ, θα ήθελα …………. βιβλίο.
— Τι είδους βιβλίο θα θέλατε;
— Θα ήθελα ………… βιβλίο σχετικό με παραμύθια ……… Λήμνου.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ο η το
του της του
τον τη(ν) το
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι οι τα
των των των
τους τις τα
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ένας μια ένα
ενός μιας ενός
έναν μια ένα
Εμπρόθετα είναι τα άρθρα
που σχηματίζονται με το σε.
Π.χ. σε + το= στο
σε + την = στην

7. 6
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
— Αν θέλετε ………… συλλογή παραμυθιών με παραμύθια, αυτή είναι μία από …………
καλύτερες.
— Αυτό ……….. βιβλίο το έχω. Θα ήθελα …………. συλλογή ………… νέου συγγραφέα, …………
οποίου δε θυμάμαι αυτή ………… στιγμή ……… όνομα. Μπορείτε να περιμένετε μια στιγμή
να τηλεφωνήσω …………… κόρη μου ή ………. γιο μου;
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ: Είναι οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα ή
ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.
π.χ. πατέρας, άλογο, στεφάνι, τρέξιμο, σιωπή, λεβεντιά
Από τα ουσιαστικά άλλα είναι αρσενικού γένους, άλλα θηλυκού και άλλα ουδετέρου.
Τα ουσιαστικά έχουν 2 αριθμούς:
Ενικό (για τον έναν) και Πληθυντικό (για τους πολλούς)
Ακόμα έχουν 4 πτώσεις: ⃰ Ονομαστική ⃰ Γενική ⃰ Αιτιατική ⃰ Κλητική
8. Υπογράμμισε στο κείμενο τα ουσιαστικά:
Κάθε καλοκαίρι ανυπομονώ να βρεθώ στη θάλασσα. Από μικρό παιδί είχα ιδιαίτερη
αγάπη γι’ αυτήν και ήθελα να γνωρίσω καλύτερα τα μυστικά που κρύβονταν στον βυθό
της. Διάβαζα βιβλία και έβλεπα ντοκιμαντέρ για τα διάφορα είδη ψαριών, θηλαστικών,
κοχυλιών αλλά και άλλων πλασμάτων που ζούσαν στο βασίλειό της. Πιο πολύ όμως μου
άρεσε να κάνω βουτιές και εξερεύνηση καθώς και να μαθαίνω πληροφορίες από τους
ναυτικούς και ψαράδες του νησιού μας.
ΕΠΙΘΕΤΑ: Είναι λέξεις που φανερώνουν τι λογής είναι τα ουσιαστικά, τα
οποία συνοδεύουν και προσδιορίζουν.
Έχουν τρία γένη, δύο αριθμούς και τέσσερις πτώσεις και συμφωνούν με τα
ουσιαστικά που προσδιορίζουν στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση.
π.χ. ο ωραίος δρόμος, η ωραία ημέρα, το ωραίο άγαλμα,
τους ωραίους κήπους, των ωραίων φίλων
9. Κύκλωσε τα επίθετα και υπογράμμισε τα ουσιαστικά στις παρακάτω προτάσεις.
• Ο Σταμάτης είναι επιμελής μαθητής και κάνει πάντα τις ασκήσεις του.
• Η Λιλίκα ήταν ένα όμορφο ποντικάκι με γκρίζο τρίχωμα.
• Η φίλη της η Μιμή δεν ήταν τόσο όμορφο ποντίκι μα είχε καλή καρδιά.
• Η δασκάλα μας έβαλε για το σπίτι εύκολες ασκήσεις.
• Οι καλοκαιρινές διακοπές πέρασαν ευχάριστα.
10. Γράψε τρία διαφορετικά επίθετα που να ταιριάζουν με κάθε ουσιαστικό.
 Το σπίτι μας είναι ευρύχωρο, διώροφο, καινούριο.
 Το δωμάτιό μου είναι_____________________________________.
 Η μαμά μου είναι ________________________________________.
 Το φαγητό σήμερα ήταν____________________________________.

8. 7
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
ΡΗΜΑΤΑ: Είναι οι λέξεις που φανερώνουν ότι κάποιος ενεργεί (κάτι κάνει) ή
παθαίνει κάτι από έναν άλλο ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
π. χ. κάθεται, διορθώνω, κοιμάται, τρέχαμε, χτενίστηκε, διορθώθηκες...
11. Αναγνώρισε τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου και γράψε τις στη
σωστή στήλη:
« Η εξαφάνιση της Ντόροθι Σνοτ» Πέτρος Χατζόπουλος
Ο Κορνήλιος Κρικ ήταν ένας σκίουρος που ζούσε στην άλλη άκρη του
δάσους. Το σπίτι του ήταν μια γέρικη φλαμουριά. Κανείς δεν ήξερε πόσων
χρονών ήτανε- άλλοι έλεγαν πως ήταν μικρός που έδειχνε μεγάλος κι άλλοι, πάλι, έλεγαν
ότι ήταν μεγάλος κι ότι έβαφε τις φαβορίτες του για να δείχνει πιο μικρός.
Σε ένα όμως ήταν όλοι σύμφωνοι: ότι δεν υπήρχε πιο πονηρό και μυαλωμένο
σκιουράκι σε ολόκληρο το δάσος. Κι ακόμη, όποτε υπήρχε κάποιο μυστήριο που δεν
κατάφερναν να λύσουν, ο μόνος που μπορούσε να τους βοηθήσει ήταν ο Κορνήλιος
Κρικ. Ήταν ο ντεντέκτιβ του δάσους τους.
ΑΡΘΡΑ (9) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ (12) ΕΠΙΘΕΤΑ (5) ΡΗΜΑΤΑ (11)

9. 8
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Συμπληρώνω τους κανόνες :
* Όλα τα ρήματα που τελειώνουν σε –ώνω γράφονται με __________
π.χ. ………………………………………………………………………………………………………………………….
* Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ίζω γράφονται με __________
π.χ. ………………………………………………………………………………………………………………………….
Εξαιρούνται: αθρ_ _ _ _, δαν_ _ _ _ πρ_ _ _ , π_ _ _,
δακρ _ _ _ , κελαρ _ _ _ αναβλ _ _ _ , σφ _ _ _, γογγ _ _ _, κατακλ _ _ _
* Τα ρήματα που τελειώνουν σε –αίνω γράφονται με __________________
π.χ. ………………………………………………………………………………………………………………………….
Εξαιρούνται: μ _ _ _ , δ _ _ _, πλ _ _ _ ( περιμ _ _ _, αναμ_ _ _ ξεπλ _ _ _...)
* Τα ρήματα που τελειώνουν σε –εύω γράφονται με __________________
π.χ. …………………………………………………………………………………
Εξαιρούνται: κλε _ ω, σέ _ ομαι
* Τα ρήματα που τελειώνουν σε –άβω γράφονται με _____________
π.χ. …………………………………………………………………………………………………………….
Εξαιρούνται: π _ _ _ , αναπα _ ομαι
*Τα ρήματα που τελειώνουν σε -με -μαι και -τε -ται
εμείς, εσείς Η ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ έψιλον
εγώ, αυτός-ή-ό Η ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ άλφα γιώτα
π.χ. σκέφτεστε (εσείς) λύνουμε (εμείς)
κάθεται (αυτός) χάνομαι (εγώ)
12. Συμπληρώνω τις φράσεις σωστά:
Όταν με μαλ__νουν, θυμ__ν__ εύκολα.
Ο μαθητ__ς διορθ__ν__ τ__ν ορθογραφία του.
Η μητέρα μου συμβουλεύετ__ τ__ς οδηγ__ς τ__ς συνταγ__ς.
Ο πατέρας μου καρφ__ν__ ένα καρφ__ στ__ν τοίχο.
Κάθε μέρα καθαρ_ζ_ και τακτοποι_ το δωμάτιό μου, σκουπ_ ζ_ , ξεσκον_ζ_ και
σφουγγαρ_ζ_ . Η μητέρα μαγειρε_ _ _ και πλ_ν_ _ τα πιάτα. Ο αδερφός μου
ποτ_ζ_ τον κήπο και πηγ_ _ ν_ _ το σκυλάκι μας βόλτα. Ο πατέρας ψων_ζ_ _
και απλ_ ν_ _ τα ρούχα.
13. Συμπληρώνω στα ρήματα -αι ή –ε :
Εδώ που κάθομ__ , ακούγετ__ ένα δυνατός θόρυβος.
Ο Γιάννης ετοιμάζετ__ να πάει βόλτα.
Εσείς κολυμπάτ_ στα βαθιά; Ξέρετ__ να κάνετ_ μακροβούτια;
Η Μαρίζα έρχετ__ κάθε απόγευμα, παίζουμ__, ακούμ__ μουσική και
διαβάζουμ__ παραμύθια.
Στέκομ_ _ και περιμ _ νω με υπομονή στη σειρά μου και τηρώ τις αποστάσεις,
ώστε να είμ_ _ ασφαλής.

10. 9
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Οι φωνές των ρημάτων
Τα ρήματα που έχουν στο α ΄ πρόσ. ενικού της οριστικής του Ενεστώτα (Εγώ
τώρα) την κατάληξη -ω βρίσκονται στην Ενεργητική φωνή και αυτά που έχουν
την κατάληξη -μαι βρίσκονται στην Παθητική φωνή.
Ενεργητική φωνή Παθητική φωνή
παίζω κοιμάμαι
γελώ λέγομαι
τραγουδώ χαίρομαι
γράφω φαίνομαι
ντύνω ντύνομαι
Μαθαίνω: Τα ρήματα έχουν δυο φωνές:
Ενεργητική φωνή: όταν τα ρήματα τελειώνουν σε –ω
Παθητική φωνή: όταν τα ρήματα τελειώνουν σε -μαι
Οι αριθμοί των ρημάτων
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ο μαθητής γράφει. Οι μαθητές γράφουν
Η γάτα νιαουρίζει. Οι γάτες νιαουρίζουν.
Μαθαίνω: Τα ρήματα έχουν δυο αριθμούς:
Ενικός αριθμός (για το ένα)
Πληθυντικός αριθμός ( για τα πολλά)
Τα πρόσωπα των ρημάτων
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
1ο
πρόσωπο: Εγώ γράφω. 1ο
πρόσωπο: Εμείς γράφουμε.
2ο
πρόσωπο: Εσύ γράφεις. 2ο
πρόσωπο: Εσείς γράφετε.
3ο
πρόσωπο: Ο μαθητής γράφει. 3ο
πρόσωπο: Οι μαθητές γράφουν.
(αυτός-ή-ό) (αυτοί,-ές-ά)
Μαθαίνω: Τα ρήματα έχουν τρία πρόσωπα:
πρώτο ( α΄) - δεύτερο ( β΄) – τρίτο ( γ΄)
Ενεργητική
φωνή
-ω
Παθητική
φωνή
-μαι

11. 10
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
14. Γράφω δίπλα σε κάθε ρήμα σε ποια φωνή και σε ποιο πρόσωπο και αριθμό
βρίσκονται όπως στο παράδειγμα:
ΡΗΜΑ ΦΩΝΗ ΠΡΟΣΩΠΟ/ΑΡΙΘΜΟΣ
διαβάζω Ενεργητική ( εγώ ) α΄ Ενικού
δροσίζομαι (…………….)
πλέκεις (…………….)
πλένεσαι (…………….)
χτενίζεστε (…………….)
γράφουμε (…………….)
αγαπούν (…………….)
ποτίζονται (…………….)
σβήνετε (…………….)
ντυνόμαστε (…………….)
χαίρεται (…………….)
βοηθάει (…………….)
Ένα ακόμα σκαλί

12. 11
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
15. Γράφω όλες τις λέξεις της σελίδας 19 του Β. Μ. που έχουν πρώτο
συνθετικό δι (σ)- ή δυσ- στη σωστή στήλη:
δι(σ) - δύο φορές δυσ- δυσκολία ή κακό
διώροφο δύσκολο
16. Για αντιγραφή και ορθογραφία:
Ο χαμογελαστός επιστάτης κρυφοκοίταζε τα παιδιά που ανέβαιναν από το ισόγειο
στους πάνω ορόφους του διώροφου κτιρίου. Πρόσεχε μη συμβεί τίποτα δυσάρεστο.
δύσκολο, δυστυχώς, δισύλλαβη, δίωρο, δυστύχημα
17. Βρες τα ουσιαστικά, τα ρήματα και τα επίθετα του παραπάνω κειμένου:
Ουσιαστικά:…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ρήματα:………………………………………………………………………………….……………………………………..………
Επίθετα:…………………………………………………………………………………………………………..…………
Ξημερώνει μια νέα μέρα… Ώρα για το σχολείο
Παραδείγματα:
1. Εγώ γράφω. 5. Αυτός θα γράψει.
2. Εσείς γράψατε. 6. Εμείς θα γράφουμε.
3. Αυτοί έγραφαν. 7. Εσύ έχεις γράψει.
4. Εμείς είχαμε γράψει. 8. Αυτοί θα έχουν γράψει.
Οι τύποι κάθε ρήματος μας δίνουν διάφορες πληροφορίες για την ενέργεια που
φανερώνει το ρήμα. Μια από τις σπουδαιότερες είναι πότε
γίνεται αυτή η ενέργεια.
π.χ. Ο μαθητής γράφει. (τώρα)
Η δασκάλα διόρθωσε τις εκθέσεις. (χθες)
Τα παιδιά θα πάνε εκδρομή. (αύριο)

13. 12
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Έτσι, χωρίζουμε τους ρηματικούς τύπους σε ομάδες ανάλογα με το πότε γίνεται η
ενέργεια του ρήματος. Τις ομάδες αυτές τις ονομάζουμε χρόνους του ρήματος.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ Τι κάνω τώρα ( αυτή τη στιγμή που μιλάμε).
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ Τι έκανα εχθές για πολλή ώρα (συνέχεια).
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ Έχει τη λέξη κλειδί « θα», και μας
μιλάει για κάτι που θα κάνουμε αύριο για πολλή ώρα (συνέχεια).
18. Μεταφέρω τις προτάσεις στους άλλους χρόνους:
Στο σχολείο μάθαιναν ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. (ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ=χθες
συνέχεια)
Στο…………………………………………………………………………………………………………………………..…………………
………………………………………………………………………………………..… ( ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ = τώρα)
Στο σχολείο……………………………………………………………………………………………………………...……
…………………………………………..……………………….……( ΕΞΑΚ.ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ = αύριο συνέχεια)
19. Στο παρακάτω κείμενο να εντοπίσετε τα ρήματα που υπάρχουν και, αφού τα
υπογραμμίσετε, να τα βάλετε στους τρεις χρόνους( στον ίδιο αριθμό και
πρόσωπο όπου βρίσκονται).
Όταν το κουδούνι χτυπάει για διάλειμμα, τρέχουμε όλοι στην αυλή. Άλλοι αγοράζουν
κάτι από το κυλικείο και επιστρέφουν στον χώρο του τμήματός τους, μερικοί τρώνε
το κολατσιό που έχουν από το σπίτι τους. Μετά όλοι μαζί αποφασίζουν παρέα και
παίζουν διάφορα παιχνίδια.
Ενεργητική φωνή
Ενεστώτας
ΤΩΡΑ
Παρατατικός
ΧΘΕΣ ΓΙΑ ΠΟΛΛΗ ΩΡΑ
Εξακολουθητικός Μέλλοντας
ΑΥΡΙΟ ΓΙΑ ΠΟΛΛΗ ΩΡΑ
δένω έδενα θα δένω
δένεις έδενες θα δένεις
δένει έδενε θα δένει
δένουμε δέναμε θα δένουμε
δένετε δένατε θα δένετε
δένουν έδεναν θα δένουν

14. 13
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
η τελεία (.) το ερωτηματικό (;)
το κόμμα (,) το θαυμαστικό (!)
η παύλα (-) τα αποσιωπητικά (…)
τα εισαγωγικά («») η διπλή (άνω και κάτω)τελεία (:)
20. Γράψε δίπλα σε κάθε ρήμα τον χρόνο στον οποίο βρίσκεται:
χόρευα …………………………………. πλέκουν …………………………………
θα γράφω …………………………………. λογαριάζαμε………………………………….
πότιζαν …………………………………. θα ψαρεύουμε ………………………………….
βάφει …………………………………. φύτευε ………………………………….
θα ντύνει …………………………………. οργώνετε ………………………………….
Αστραδενή
21. Βάλε τα σημεία στίξης που λείπουν στο παρακάτω κείμενο με κόκκινο
(θαυμαστικό, τελεία, ερωτηματικό, αποσιωπητικά) :
Τι υπέροχο τραγούδι
Γιατί δεν έρχεσαι μαζί μας
Θέλω να σου ζητήσω κάτι
Αν σε πιάσω στα χέρια μου
Αμάν Έρχεται καταπάνω μας
«Μπράβο » φώναξαν οι θεατές της παράστασης
- Πώς έγινε το ατύχημα
- Όλα κυλούσαν φανταστικά , μέχρι τη στιγμή που
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
(τώρα)
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
(χθες συνέχεια)
ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
(αύριο συνέχεια)
χτυπάει (αυτό) χτυπούσε θα χτυπάει

15. 14
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Τα ονόματα (άρθρα, ουσιαστικά, επίθετα και κλιτές μετοχές) έχουν γένος,
αριθμό και πτώση.
Μαθαίνω:
1) Τα άρθρα, ουσιαστικά και επίθετα έχουν δυο αριθμούς:
● Ενικός αριθμός (για το ένα) ● Πληθυντικός αριθμός ( για τα πολλά)
2) Τα άρθρα και τα ουσιαστικά μπορεί να έχουν ένα από τα τρία γένη:
◊ Αρσενικό ◊ Θηλυκό ◊ Ουδέτερο
ο μαθητής η γάτα το πλοίο
3) Τα επίθετα έχουν και τα τρία γένη: ο χνουδωτός- η χνουδωτή- το χνουδωτό
4) Οι τύποι που παίρνουν τα ονόματα σε κάθε αριθμό λέγονται Πτώσεις
και είναι τέσσερις: ⃰ Ονομαστική ⃰ Γενική ⃰ Αιτιατική ⃰ Κλητική
22. Κλίνω τα παρακάτω επίθετα μαζί με το ουσιαστικό τους σε ενικό και
πληθυντικό αριθμό: ( Συμβουλεύομαι τα παραδείγματα στο ΒΜ σελ.26)
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική ο γαλανός ουρανός
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική η δροσερή θάλασσα
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική το ψάθινο καπέλο
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
23.Να υπογραμμίσεις τα επίθετα στο παρακάτω κείμενο:
Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα. Ξεκινήσαμε με το αυτοκίνητό μας για μια μακρινή βόλτα
στην εξοχή. Το τοπίο ήταν φανταστικό. Τα καταπράσινα και πανύψηλα δέντρα, το
γάργαρο νερό της πηγής, το μελωδικό κελάηδημα των πουλιών και τα όμορφα
αγριολούλουδα δημιουργούσαν μια υπέροχη εικόνα που έμοιαζε με πολύχρωμο πίνακα
ζωγραφικής.

16. 15
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
24. Να γράψεις τα επίθετα που υπογράμμισες στο παραπάνω κείμενο στα τρία
γένη, στον αριθμό και την πτώση που βρίσκονται:
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
ηλιόλουστος ηλιόλουστη ηλιόλουστο
πανύψηλοι πανύψηλες πανύψηλα
Μαθαίνω:
Τα περισσότερα επίθετα σε -ινος, – ιμος, -ικος
γράφονται με γιώτα.
Εξαιρούνται:
 φωτεινός, σκοτεινός, ορεινός, υγιεινός,
ταπεινός
φτηνός
υπεύθυνος, ανεύθυνος, επικίνδυνος
 άσχημος, έρημος, έτοιμος, πρόθυμος
 δανεικός, θηλυκός
25. Να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά σχηματίζοντας επίθετα από τις λέξεις
που είναι στις παρενθέσεις:
Για τη γιορτή της Στέλλας η μητέρα της αγόρασε …………………..……. (χαρτί) πιατάκια.
Με πρωτοβουλία του δημάρχου έστησαν ένα …………………………. ( μάρμαρο) άγαλμα στην
πλατεία.
Οι φίλοι μου προτιμούν το ……………..……..(πρωί) μπάνιο , ενώ εγώ το ……………………………
(απόγευμα).
Όταν πηγαίνω στην παραλία φοράω πάντα ………………………. (ψάθα) καπέλο.
Ο Πετρούνιας κέρδισε φέτος στους Ολυμπιακούς αγώνες το ……………………..(χαλκός)
μετάλλιο στους κρίκους.
Το ………………………… (θάλασσα) νερό είναι αλμυρό.
Κάθε μέρα πίνω ……………………………. ( αγελάδα) γάλα.

17. 16
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
26. Κοίταξε προσεκτικά τα επίθετα που βρίσκονται στο πλαίσιο και συμπλήρωσε
σωστά τις προτάσεις:
Η νύχτα ήταν σ………………………… . Δε φαινόταν ούτε ένα αστέρι.
Πρέπει να είμαστε υ………………………, να τηρούμε αποστάσεις και να φοράμε τις μάσκες
μας.
Το κουλούρι είναι νόστιμο, υ……………………… και φ…………………… .
Το ο……………………. μονοπάτι είναι έρ………………… και επ…………………………………. .
Η λέξη «μέλισσα» έχει γένος θ……………………… .
Είναι καλοσυνάτη, πρ…………………….. και έχει φ…………………………. χαμόγελο.
Η ά…………………. μάγισσα πέταξε με τη σκούπα της ψηλά στον σ………………… ουρανό.
Οι τ…………………… και καλόκαρδοι άνθρωποι είναι πολύ αγαπητοί.
Η γη που ζούμε είναι δ…………………… . Τη χρωστάμε στις γενιές που έρχονται.
Ο α……………………………. οδηγός πέρασε με κόκκινο φανάρι.
Οι μαθητές είχαν μελετήσει πολύ καλά και ήταν έ……………………. για το τεστ.
Υποκείμενο
 Το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα που κάνει κάτι ή παθαίνει κάτι σε μια πρόταση
λέγεται υποκείμενο.
 Το υποκείμενο μπαίνει σε ονομαστική πτώση.
 Για να βρούμε το υποκείμενο, κάνουμε την ερώτηση «ποιος;»
Π.χ. Η Μαρία χτύπησε το κουδούνι.
Ποιος χτύπησε το κουδούνι; Η Μαρία
(υποκείμενο)
Αντικείμενο
 Το αντικείμενο δείχνει τι ακριβώς κάνει το υποκείμενο.
 Το αντικείμενο μπαίνει σε αιτιατική πτώση.
 Για να βρούμε το αντικείμενο , κάνουμε την ερώτηση «Τι;»
Π.χ. Η Δέσποινα λύνει τις ασκήσεις της.
Τι λύνει η Δέσποινα; Τις ασκήσεις της.
(Αντικείμενο)
27. Σημειώνω πάνω από τις παρακάτω προτάσεις για το υποκείμενο (Υ), ρήμα
(Ρ ) και αντικείμενο (Α)
Ο γεωργός οργώνει τα χωράφια τον Οκτώβριο.
Η Μάγδα έχει αύριο γενέθλια .
Την αδερφή της αγκάλιασε η Κωνσταντίνα.
Ποιος;
= υποκείμενο
Τι κάνει;
= αντικείμενο

18. 17
ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
Ο Αχιλλέας έβαλε γκολ και ο Αλέξανδρος φώναξε «Ζήτω!».
Ο υδραυλικός επιδιορθώνει τη βρύση.
28. Να σημειώσετε πάνω σε κάθε υπογραμμισμένο ουσιαστικό τη θέση που έχει
στο παρακάτω κείμενο: Υποκείμενο (Υ) και Αντικείμενο (Α)
«Οι επιστήμονες βοηθούν τους ανθρώπους» απάντησε ο πατέρας. «Κάνουν πειράματα
και κλινικές δοκιμές και βγάζουν συμπεράσματα». Ο Μιχαήλ σκέφτηκε για λίγο και
ύστερα είπε: «Και η αδερφή μου κάνει πειράματα στο σχολείο, αλλά δε βοηθάει τους
ανθρώπους». Ο πατέρας χαμογέλασε και είπε: « Η αδελφή σου κάνει πειράματα για να
μάθει και για να καταλάβει τον κόσμο».
Μελετώ για την επανάληψη της 1ης
Ενότητας πολύ καλά
Να αναγνωρίζω άρθρα, ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα.
Την ορθογραφία λέξεων από δι- δισ- ή δυσ-
Να βρίσκω το Υποκείμενο και το Αντικείμενο σε απλές προτάσεις.
Να κλίνω ρήματα στον Ενεστώτα, Παρατατικό και Εξακολουθητικό
Μέλλοντα ( Ενεργητική φωνή)
Να μεταφέρω ρήματα στο ίδιο πρόσωπο και αριθμό στους παραπάνω
χρόνους. (Χρονική αντικατάσταση)
Την ορθογραφία των επιθέτων και τις εξαιρέσεις τους.
Να κλίνω επίθετα και ουσιαστικά ΒΜ σελ.26
Το λεξιλόγιο της 1ης
ενότητας ΒΜ σελ.29