1

1. ΑΡΘΡΑ
Άρθρα είναι οι μικρές λεξούλες που μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά και
δείχνουν το γένος τους (δηλαδή αν είναι αρσενικά, θηλυκά ή ουδέτερα). Είναι δύο
ειδών: το οριστικό και το αόριστο.
Οριστικό άρθρο: Το οριστικό άρθρο ο (αρσενικό), η (θηλυκό), το (ουδέτερο)
χρησιμοποιείται όταν μιλάμε για κάτι ορισμένο, συγκεκριμένο. π.χ. Η μητέρα πλένει.
Αόριστο άρθρο: Το αόριστο άρθρο ένας (αρσενικό), μία (θηλυκό), ένα (ουδέτερο)
χρησιμοποιείται όταν μιλάμε για κάτι αφηρημένο, που δεν είναι γνωστό. π.χ. Μια γάτα
νιαουρίζει. Κλίνεται μόνο στον ενικό αριθμό:
Ενικός αριθμός
Ονομαστική: ένας μία (μια) ένα
Γενική: ενός μιας ενός
Αιτιατική: ένα(ν) μία (μια) ένα
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που δηλώνουν:
1. πρόσωπα (δάσκαλος, θείος, Πέτρος),
2. ζώα ή φυτά (άλογο, τριαντάφυλλο),
3. πράγματα (καρέκλα, γραμματόσημα),
4. τόπους (Αθήνα, Ελλάδα)
5. ενέργειες (διάβασμα, αποστολή),
6. καταστάσεις (ύπνος, ησυχία),
7. ιδιότητες (εξυπνάδα, ταχύτητα).
 Τα ουσιαστικά έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο) και δύο αριθμούς
(Ενικό και Πληθυντικό) και χωρίζονται σε:
• Κύρια ονόματα: Φανερώνουν ένα ορισμένο πρόσωπο, τόπο ή ζώο.
• Κοινά ονόματα: Φανερώνουν γενικά πρόσωπα, τόπους, ζώα ή πράγματα,
ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.
Καταλήξεις Ουσιαστικών
Αρσενικά Θηλυκά Ουδέτερα
-ος, -ης, -ας -η, -α, -ού -ο, -ι, -α, -ας, -ος
Αριθμητικά ουσιαστικά
Τα περιληπτικά αριθμητικά φανερώνουν ένα πλήθος μονάδων που αποτελούν ένα
σύνολο (-άδα) ή έχουν τη σημασία περίπου (-αριά). π.χ. δωδεκάδα, εικοσαριά
Ενικός αριθμός
Ονομαστική ο η το
Γενική του της του
Αιτιατική το(ν)τη(ν)το
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική οι οι τα
Γενική των των των
Αιτιατική τους τις τα

2. ΕΠΙΘΕΤΑ
Επίθετα λέγονται οι λέξεις που συνοδεύουν τα ουσιαστικά και μας δίνουν
πληροφορίες γι' αυτά, δηλαδή φανερώνουν τι λογής είναι. π.χ. Ο αυστηρός δάσκαλος.
Τα επίθετα δεν τα βρίσκουμε ποτέ μόνα τους στο λόγο. Πάντα συνοδεύουν και
προσδιορίζουν κάποιο ουσιαστικό. Γι` αυτό έχουν και τα ίδια χαρακτηριστικά δηλαδή
τα επίθετα έχουν:
• Τρία γένη: Αρσενικό, Θηλυκό, Ουδέτερο
• Δύο αριθμούς: Ενικός, Πληθυντικός
• Τέσσερις πτώσεις: Ονομαστική, Γενική, Αιτιατική, Κλητική
Τα επίθετα βρίσκονται στο ίδιο γένος, στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθμό με τα
ουσιαστικά που προσδιορίζουν. π.χ. οι ισχυροί άνεμοι, της έξυπνης γυναίκας, τα
μεγάλα σπίτια
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
Σε Παραδείγματα Εξαιρέσεις
-ος, -η, -ο όμορφος, όμορφη, όμορφο
-ος, -α, -ο ωραίος, ωραία, ωραίο
-ος, -ια, -ο μέτριος, μέτρια, μέτριο
-ύς, -ιά, -ύ βαθύς, βαθιά, βαθύ
-ής, -ια, -ί σταχτής, σταχτιά, σταχτί
-ής, -α, -ικο γκρινιάρης, γκρινιάρα, γκρινιάρικο
-υς, -εία, -ύ ευθύς, ευθεία, ευθύ
-ης, -ης, -ες ακριβής, ακριβής, ακριβές
πολύς, πολλή, πολύ
-ικός ευγενικός, φιλικός… Θηλυκός, δανεικός
-ιμος νόμιμος, χρήσιμος… Άσχημος, έτοιμος..
-ινός Βραδινός, αληθινός... Ελεεινός, σκοτεινός..
-ινος μάλλινος, ξύλινος…
-ιος άγιος, ουράνιος… Άδειος, βόρειος…
-ίσιος βουνίσιος, παλικαρίσιος. Ημερήσιος, γνήσιος..
-ωπός πρασινωπός, αγριωπός...
-ωτός φουντωτός, καμαρωτός...
Αριθμητικά επίθετα
1) Τα απόλυτα αριθμητικά φανερώνουν ποσότητα. π.χ. τρία
2) Τα τακτικά αριθμητικά δηλώνουν σειρά. π.χ. τρίτος
3) Τα πολλαπλασιαστικά αριθμητικά φανερώνουν από πόσα μέρη αποτελείται κάτι
και λήγουν σε -πλός. π.χ. τριπλός
4) Τα αναλογικά αριθμητικά δηλώνουν πόσες φορές μεγαλύτερο είναι κάτι και
λήγουν σε -πλάσιος. π.χ. τριπλάσιος

3. ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που αντικαθιστούν ονόματα.
Προσωπικές
α)Εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί, εμένα, αυτών…
β) μου, σε …
Κτητικές
α)Δικός μου, δική μου, δικό μου…
β) μου, σου, του, της, μας, σας, τους …
Αυτοπαθείς
Τον εαυτό μου, τον εαυτό σου, τον εαυτό του, τον εαυτό της…
Οριστικές
α)Ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο, τους ίδιους…
β) μόνος μου, μόνη μου, μόνοι τους ...
Δεικτικές
α)αυτός, αυτή, αυτό…
β)ετούτος, ετούτη, ετούτο…
γ)εκείνος, εκείνη, εκείνο…
δ)τέτοιος, τέτοια, τέτοιο…
ε)τόσος, τόση, τόσο…
Αναφορικές
α)που
β)ο οποίος, η οποία, το οποίο…
γ)όποιος, όποια, όποιο…
δ)Όσος, όση, όσο…
ε)ό,τι
Ερωτηματικές
α)τι
β)ποιος, ποια, ποιο…
γ)πόσος, πόση, πόσο…
Αόριστες
α)ένας, μια, ένα…
β)κανένας, καμιά, κανένα…
γ)κάθε- καθένας, καθεμιά, καθένα…
δ)κάποιος, κάποια, κάποιο…
ε)κάμποσος, κάμποση, κάμποσο…
στ)μερικοί, μερικές, μερικά…
ζ)άλλος, άλλη, άλλο…
η)κάτι-κατιτί
θ)καθετί
ι)τίποτε-τίποτα
κ)ο δείνα, η δείνα, το δείνα
ο τάδε, η τάδε, το τάδε

4. ΡΗΜΑΤΑ
Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν τι κάνουμε, τι παθαίνουμε ή σε τι
κατάσταση βρισκόμαστε.
π.χ. τρώω, κουράζομαι, κοιμάμαι.
Τα ρήματα κλίνονται και έχουν δύο αριθμούς (Ενικό και Πληθυντικό).
Καταλήξεις ρημάτων
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
-ω, -ίζω, -ώνω, -αίνω, -εύω -ομαι, -ιέμαι
Α΄ Συζυγία
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: δένω
Παρατατικός: έδενα
Αόριστος: έδεσα
Στιγμ. Μέλλοντας: θα δέσω
Εξακ. Μέλλοντας: θα δένω
Παρακείμενος: έχω δέσει
Υπερσυντέλικος: είχα δέσει
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω δέσει
Ενεστώτας: δένομαι
Παρατατικός: δενόμουν
Αόριστος: δέθηκα
Στιγμ. Μέλλοντας: θα δεθώ
Εξακ. Μέλλοντας: θα δένομαι
Παρακείμενος: έχω δεθεί
Υπερσυντέλικος: είχα δεθεί
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω δεθεί
Β΄ Συζυγία
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: αγαπώ
Παρατατικός: αγαπούσα
Αόριστος: αγάπησα
Στιγμ. Μέλλοντας: θα αγαπήσω
Εξακ. Μέλλοντας: θα αγαπώ
Παρακείμενος: έχω αγαπήσει
Υπερσυντέλικος: είχα αγαπήσει
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω αγαπήσει
Ενεστώτας: αγαπιέμαι
Παρατατικός: αγαπιόμουν
Αόριστος: αγαπήθηκα
Στιγμ. Μέλλοντας: θα αγαπηθώ
Εξακ. Μέλλοντας: θα αγαπιέμαι
Παρακείμενος: έχω αγαπηθεί
Υπερσυντέλικος: είχα αγαπηθεί
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω αγαπηθεί

5. ΜΕΤΟΧΕΣ
Οι μετοχές φτιάχνονται από ρήματα:
• Άκλιτες μετοχές φτιάχνω αν κολλήσω την κατάληξη -οντας/-ώντας στο ρήμα:
π.χ. διαβάζω → διαβάζοντας, ρωτώ → ρωτώντας
Η άκλιτη μετοχή προσδιορίζει το ρήμα και μας δίνει περισσότερες πληροφορίες
για τον τρόπο ή τον χρόνο που γίνεται η ενέργεια του ρήματος.
• Κλιτές μετοχές φτιάχνω αν προσθέσω τις κατάληξεις -μένος/ -μένη/-μένο στο
ρήμα:
π.χ. κιτρινίζω → κιτρινισμένος, -η, -ο ζαρώνω → ζαρωμένος, -η, -ο
Γράφονται με δυο μ μόνο στα ρήματα που έχουν χαρακτήρα π, β, φ, πτ,
π.χ.: εγκαταλείπω – εγκαταλειμμένος, ράβω – ραμμένος, γράφω – γραμμένος,
απορρίπτω – απορριμμένος κτλ.
Η κλιτή μετοχή κλίνεται όπως τα επίθετα σε -ος, -η, -ο και λειτουργεί όπως τα
επίθετα (δηλαδή συνοδεύει ουσιαστικά και τα προσδιορίζει).
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα ρήματα και τα προσδιορίζουν
δίνοντάς μας πληροφορίες για τον τόπο, τον χρόνο, τον τρόπο, την ποσότητα.
Τοπικά Πού; Εδώ, εκεί, επάνω, κάτω, μέσα, έξω, πίσω,
αλλού, πέρα, μακριά, απέναντι, παντού, …
Χρονικά Πότε; Τώρα, πριν, χτες, αύριο, φέτος, ποτέ,
απόψε, αργά, νωρίς, αμέσως, σπάνια…
Τροπικά Πώς; Όπως, έτσι, αλλιώς, καθώς, μαζί,
όμορφα, ήσυχα, κάπως …
Ποσοτικά Πόσο; Όσο, τόσο, περισσότερο, λίγο, πιο,
αρκετά, κάμποσο, πολύ, ελάχιστα …
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
Προθέσεις είναι οι μικρές άκλιτες λέξεις που δηλώνουν διάφορες ιδιότητες (τόπο,
χρόνο, τρόπο, προέλευση κ.ά.). Μερικές από αυτές είναι: με, σε, για, ως, προς, μετά,
παρά, από, αντί, κατά, δίχως, χωρίς, ίσαμε, έως, μέχρι, σαν, πριν, λόγω, εναντίον,
εξαιτίας, μεταξύ.

6. ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Οι σύνδεσμοι είναι άκλιτες λέξεις που συνδέουν λέξεις ή προτάσεις. Αυτοί είναι:
1. Συμπλεκτικοί: και, κι, ούτε, μήτε
2. Διαχωριστικοί: ή, είτε
3. Αντιθετικοί: αν και, αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, μόνο (που),
4. Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που, οπότε
5. Επεξηγηματικός: δηλαδή
6. Eιδικοί: ότι, πως, που
7. Ερωτηματικοί: αν, μήπως
8. Ενδοιαστικοί/διστακτικοί: μήπως, μη(ν)
9. Υποθετικοί: αν, εάν, άμα, εφόσον, είτε... είτε, εκτός (κι) αν
10. Χρονικοί : όταν, όποτε, μόλις, πριν, αφού, μετά που, ώσπου, μέχρι που/να, ενώ,
καθώς, όσο
11. Αιτιολογικοί : γιατί, διότι, επειδή, αφού, μια και/που
12. Εναντιωματικοί - παραχωρητικοί: αν και, ενώ, μολονότι, κι ας, και να, και αν
13. Αποτελεσματικοί: που, ώστε(να),
14. Τελικοί: να, για να
15. Συγκριτικός: παρά
16. Βουλητικός: να
ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ
Τα επιφωνήματα είναι άκλιτες λέξεις με τις οποίες μπορώ να εκφράσω τα
συναισθήματά μου (δηλαδή τον θαυμασμό, τον πόνο, τη λύπη, τη στενοχώρια, την
απορία μου), να πραγματοποιήσω πράξεις (π.χ. παρακίνηση, έπαινο, κάλεσμα, ευχή)
ή να δηλώσω τη στάση μου σε μια κατάσταση (π.χ. άρνηση, ειρωνεία, δυσπιστία).
Οι κυριότερες κατηγορίες επιφωνημάτων είναι:
α. Όσα εκφράζουν θαυμασμό: Α!, ποπό!, ω! κ.ά.
β. Αυτά που εκφράζουν απορία: Α!, ο!, μπα!, ε; κ.ά.
γ. Όσα δείχνουν πόνο, λύπη ή στενοχώρια: Αχ!, ω!, αμάν!, άου!, οχ!, αλίμονο!, α! κ.ά.
δ. Αυτά που εκφράζουν ευχή: Μακάρι!, είθε! κ.ά.
ε. Όσα δηλώνουν έπαινο: Μπράβο!, εύγε!, ζήτω! κ.ά.
στ. Όσα φανερώνουν κάλεσμα: Ε!, επ! κ.ά.
ζ. Όσα εκφράζουν ειρωνεία: Ε!, ου! κ.ά.
η. Όσα παρακινούν και το αντίθετο: Άντε!, ε!, άμε!, μαρς!, στοπ!, σουτ! κ.ά.
θ. Αυτά που δηλώνουν άρνηση ή δυσπιστία: Χμ!, μπα!, αμ δε! κ.ά.