Mobbing nedir? Mobbing nasıl anlaşılır? Ne yapılmalıdır?

1. T.C
YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ
MELEK ERGÜN
KONU:MOBBİNG NEDİR?

2. Mobbing Nedir?
Mobbing, bir veya bir
grup insanın, bir
kimseye veya başka bir
gruba sosyal
kabadayılık yapması.

3. Kelimenin kökeni?
Latince "mobile vulgus"
kelimesinden gelmektedir.
İngilizce mob fiili ise saldırmak
veya rahatsız etmek anlamlarına
gelmektedir.

4. Mobbing
Mobbing; mevcut gücün ya
da pozisyonun kötüye
kullanılarak; sistematik
olarak psikolojik şiddet,
baskı, kuşatma, taciz,
aşağılama, tehdit gibi
şekillerde ortaya çıkan
duygusal bir saldırıdır.

5. Mobbing
 Kişinin saygısız ve zararlı bir
davranışın hedefi olmasıyla
başlayıp; işverenin ima ve alay
ile karşısındakinin toplumsal
itibarını düşürmeyi de içeren
saldırgan bir ortam yaratıp onu
işten çıkmaya zorlamasıdır.

6. Mobbing
 Mobbing; Yaş, cinsiyet, ırk
ayrımı olmaksızın kişiyi iş
yaşamından dışlamak
amacı ile kasıtlı olarak
yapılır. Mobbing uygulayan
kişiye ''tacizci'' mobbinge
maruz kalan kişiye ise
''mağdur'' denir.

7. Konu ile yapılan
araştırmalar göstermiştir ki
en kısa mobbing süresi 6
ay, genelde ortalama süre
15 ay, sürecin kalıcı ağır
etkilerinin ortaya çıktığı
dönem ise 29-46 aydır.
Mobbing

8. Mobbing
 Hangi işyerlerinde ve hangi
kişilerin mobbinge uğradığına
bakıldığında ise kar amacı
gütmeyen kuruluşlar, öncelikle
sağlık ve eğitim sektöründe
yaygın olduğu özellikle
üniversiteler de bunun çok
daha sıklıkla yaşandığı
görülmektedir.

9. Tarihçe
Mobbing sözcüğü önceleri çocukların birbiriyle
olan zorbalık ilişkilerini tanımlamakta
kullanılmıştır. İşyerlerinde de 1950-1960’lı
yıllarda yapılan araştırmalar, mobbingin
sadece çocuklar arasında yaşanmadığını
ortaya koymuştur.

10. Mobbing kavramı ilk
olarak Dr. Heinz
Leymann tarafından
''İş Hayatında
Güvenlik ve Sağlık''
konulu raporda
ortaya atılmış ve
böylece bilimsellik
kazanmıştır.

11. Mobbing nasıl anlaşılır?
Bir ya da birden fazla kişiye yöneltilen ve
tekrar eden olumsuz davranışlarda
iletişim olgusu olduğu için iki taraf vardır.
Tacizi yapan ve hedef kişi arasında açık
bir güç eşitsizliği bulunmaktadır. Kurban
konumundaki kişi devamlı kaybeden kişi
konumundadır.

12. Bir tacize mobbing denilebilmesi
için 3 ögenin olması gerekir bunlar:
1.Sistemlilik
2.Kasıtlılık
3.Süreklilik

13. Mobbing Türleri
1. Düşey psikolojik taciz: Üst konumda yer alanların
astlarına yönelik olarak gerçekleştirdikleri
psikolojik taciz vakalarıdır.
2. Yatay psikolojik taciz: İşyerinde psikolojik tacizin
fail ve failleri mağdur ile benzer görevlerde ve
benzer olanaklara sahip aynı konumdaki iş
arkadaşıdırlar.

14. Dikey psikolojik taciz:Çalışanın
yöneticiye psikolojik şiddet
uygulamasıdır.

15. Mobbing uygulayanların ortak
özellikleri:
Aşırı denetleyici,
Korkak ve nevrotik,
Daima güçlü olma isteği içinde ve iktidar açlığı
içinde olan,
Kötü niyetli ve hileli eylemlere başvurmaktan
çekinmeyen,

16. • Antipatik özellikler taşıyan
• Düşmanlıktan hoşlanan
• Can sıkıntısı içinde zevk
arayışında olan.

17. Mobbing Davranışları
 Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu etkilemek: Sözünüz
kesilir, yaptığınız iş sürekli eleştirilir, jest ve bakışlarla ilişki kesilir,
yazılı ve telefonda tehditler vs.
 Sosyal ilişkilere saldırı: Kimse sizinle konuşmaz, diğerlerinden
ayrılmış bir işyeri verilir, çalışanların sizinle ilişkiye geçmeleri
yasaklanır, orada değilmişsiniz gibi davranılır.

18. Mobbing Davranışları
 Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki
durumuna saldırı: Hiçbir özel göreviniz
yoktur, sürdürmeniz için anlamsız ve
sahip olduğunuzdan daha az nitelik
gerektiren işler verilir, işiniz sürekli
değiştirilir, özgüveninizi etkileyecek
şekilde işler verilir.

19. Mobbing Davranışları
 Kişinin sağlığına doğrudan
saldırı: Fiziksel olarak ağır işler
yapmaya zorlanırsınız, fiziksel
şiddet tehditleri yapılır,
doğrudan cinsel taciz ve fiziksel
zarar görürsünüz.

20. Mobbing Davranışları
 İtibarınıza saldırı: Arkanızdan kötü
konuşulur, asılsız söylentiler
çıkarılır, kararlarınız sürekli
sorgulanır, özgüveninizi olumsuz
etkileyen bir iş yapmaya
zorlanırsınız.

21. Mobbing, işin akışına ya da bir
davranışa ilişkin bir anlaşmazlıkla
başlar. Daha sonra zorbanın
saldırgan eylemleriyle devam eder,
saldırganlığa zorbanın dışında
yönetim veya iş arkadaşları da
katılabilir. Bir sonraki aşamada
kurban, sorunun kaynağı, problemli
ya da akıl hastası olarak damgalanır.

22. Süreç, işe son verilmesi ya da
kişinin ayrılması ile sonuçlanır.
Bu sonuç,
çoğunlukla mobbingin bitmesi
anlamına gelmez, çünkü benzer
bir iş kolunda çalışmak zorunda
olan kişi kötü huylu, asi ya da
işten anlamaz olarak
damgalanarak referansları
kirlenmiş olur.

23. Çalışanların karşılaşabileceği
olaylar
Çalışanların şerefi, doğruluğu,
güvenilirliği ve mesleki yeterliliğine
saldırılar başlar. (Mesleki yeterlilik
sorgulandığı zaman bu, o kişiye
güvenilemeyeceği anlamına da gelir.
Eğer kişiye güvenilmiyorsa yaptığı iş
de değersizdir, kendisi de..)

24. Çalışanların karşılaşabileceği
olaylar
 Olumsuz, küçük düşürücü,
yıldırıcı, taciz edici, kontrol edici
iletişim kurulur. (Verilen süre
içinde başarılması zor görevler
vermek, izole edilmek, bilginin
saklanması, kuralların tutarsız
gösterilir, görmezden gelinir,
yetkileri azaltılır.)

25. Çalışanların
karşılaşabileceği
olaylar
• Bir veya birkaç kişi
tarafından
yapılması. (Bu
duruma bazen
yöneticiler ve
çalışanlar da katılır.)

26. • Sürekli, çoklu ve sistemli bir biçimde
zaman içinde yapılması. (Mobbingin
sıklığı ve süresi zararı büyütür.)
• Hatalı olanın kurbanmış gibi
gösterilmesi. (Aniden yetersizmiş gibi
gösterilen kişiyle ilgili, önceden şikayet
konusu olmayan bazı hatalar sorun
yaratmaya başlar.)

27. • Kurbanın itibarını kaybetmeye,
kafasını karıştırmaya,
yıldırmaya, yalıtmaya yönelik
olması ve teslim olmaya
zorlaması. (Utandırma eylemleri
yapılır.)
• Kişiyi dışlama niyetiyle
yapılması.

28. • İşyerinden ayrılmayı
kurbanın tercihiymiş gibi
göstermek.
• Örgüt yönetimi tarafından
hoş görülmesi, kışkırtılması,
teşvik edilmesi. (Çare
aramak için başvurulan
merciler kişiyi
reddeder.)yönetimin
desteklemesi.

29. Kurbanın üzerindeki etkileri
Mobbing insanın mesleki bütünlük ve benlik
duygusunu zedeler, kişinin kendine yönelik
kuşkusunu artırır, paranoyaya ve kafa karışıklığına
neden olur, kurban kendine güven duygusunu yitirir,
kendisini yalıtabilir, huzursuzluk, korku, utanç, öfke
ve endişe duyguları yaşar.

30. Kurbanın üzerindeki etkileri
 Mobbing, ağlama, uyku
bozuklukları, depresyon,
yüksek tansiyon, panik
atak, kalp krizine kadar
giden sağlık sorunları ve
travma sonrası stres
bozukluğu yaratabilir.

31. Kurbanların üzerindeki etkileri
Western Washington Üniversitesi profesörlerinden sosyal
psikolog Gary Namie'ye göre, zorbalık kurbanlarının %
41’i bunalıma giriyor, kadınların % 31’i, erkeklerin % 21’i
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (PTSD) teşhisiyle bir
kez daha işyerine dönemeyerek çalışamaz oluyor. Tam
anlamıyla çalışanın kuruma ve topluma olan katkısı
sıfırlanıyor.

32. Korunma yöntemleri
Mobbing kurbanlarına, yeni bir
iş araması, yardım alması,
kendini yalıtmaması,
özgüvenini geliştirmesi,
olasılıkları hatırlaması, yaraları
sarmaya çalışması, yasal işlem
yapması ve sendikaya
başvurması önerilmektedir.

33. Korunma yöntemleri
 Mobbingin psikolojik bir saldırı
olduğu düşünülürse psikolojik
savunma yöntemleri geliştirmek
büyük önem taşımaktadır.
Böylece alınan yaranın
derinleşmesi önlenebilir ve kişi,
iş yaşamının dışına atılmaktan
kendini kurtarabilir.

34. Yapılması gerekenler
• Zorbaya açıkça duruma itiraz
ettiğinizi söyleyin, taciz edici
söz ve davranışlarını
durdurmasını isteyin.
Yanınızda güvendiğiniz ve
gerekirse tanıklık edebilecek
bir iş arkadaşınız bulunsun.

35. Yapılması gerekenler
 Olayları, verilen anlamsız
emirleri ve uygulamaları yazılı
olarak kaydedin.
 İlk fırsatta zorbayı yetkili birine
rapor edin, eşitiniz ise
üstünüze, üstünüz ise yönetim
kurulu ve insan kaynaklarına
durumu açıkça ve kanıtlarıyla
bildirin.

36. Yapılması gerekenler
 Gerekiyorsa, tıbbi ve
psikolojik yardım alın. Hem
yardımcı olacaktır, hem de
kanıt oluşturacaktır.
 Şikayetiniz hakkında
kuruluşunuz içinde ne
yapıldığını araştırın

37. Yapılması gerekenler
 İş arkadaşlarınızla
durumunuzu paylaşın, onlar
da aynı şekilde rahatsız
olabilirler, grupça başvurmanız
daha etkili olabilir.
 Hukuki süreçler açısından
konuyu araştırın ve bu konuda
yapılması gerekenleri üstünüz
ile paylaşın.

38. Mobbing'le hukuki mücadele
Mobbing, kanunlarda açıkça suç
olarak tanımlanmamış olsa da
mobbing amacıyla gerçekleştirilen
bazı fiillerin cezalandırılması için adli
mercilere başvurmak mümkündür.

39. Mobbing'le hukuki mücadele
Örneğin mobbing bir kamu görevlisinin görevini
kötüye kullanması, kamu görevlisine (psikolojik)
işkence uygulanması, özel hayatın gizliliğini ihlal
edilmesi (soyunma odasının kamerayla izlenmesi)
ve cinsel taciz şeklinde gerçekleşmişse bu
eylemlerin ceza kanunlarında yaptırımları mevcuttur.

40. Mobbing'le hukuki mücadele
 Diğer yandan "İşyerlerinde
Psikolojik Tacizin (Mobbing)
Önlenmesi Hakkındaki
Başbakanlık Genelgesi",
mobbingi'in gerek kamuda gerekse
özel sektörde mücadele edilmesi
ve önlem alınması gereken bir
çalışma hayatı sorunu olduğunu
ortaya koymuştur.

41. Türkiye'de mobbing ile ilgili hukuki
durum
 Anayasa'nın 125. maddesi; “İdarenin her
türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu
açıktır…”
 Anayasa'nın 128. maddesi; “Memurların
ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri,
atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve
yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve
diğer özlük işleri kanunla düzenlenir.
Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu
sözleşme hükümleri saklıdır.

42. Türkiye'de mobbing ile ilgili hukuki
durum
Anayasa'nın 129. maddesi; “Memurlar ve diğer kamu
görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette
bulunmakla yükümlüdürler. Memurlar ve diğer kamu
görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına
savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez.
Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.

43. Türkiye'de yer alan hukuki
düzenlemeler
5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu
6098 sayılı Türk
Borçlar Kanunu
657 Sayılı Devlet
Memurları Kanunu

44. Örnek davalar
 Türkiye'de mobbing davaları açılmaya
başlanmış olup, Şubat 2006'da Jeoloji
Mühendisleri Odasına dava açan Tülin
Yıldırım bu davayı Aralık 2006'da
kazanarak ilk örneği oluşturmuştur. JMO
tarafından temyiz edilen karar, Yargıtay
tarafından da Temmuz 2008'de onanması
ardından hukuki olarak mobbing davalarının
önünü açmıştır.

45. Örnek Davalar
 Basına "top sakal davası"olarak
yansıyan diğer bir dava ise Türk
Telekom'a karşı açılmıştır. Türk
Telekom'da şef mühendis olarak çalışan
Bülent Atuk Ankara İş Mahkemesi'ne
yaptığı başvuruyla, kendisine uygulanan
sistematik psikolojik tacizin tespitini ve
manevi tazminat ödenmesini talep etti

46. Mobbing Nedir? Adlı sunumu
dinlediğiniz için teşekkürler...