Mesleki Yozlaşma ve Motivasyon

1. Mesleki Sorumluluk ve Etik Dersi
Öğr. Gör. Doğancan ÇAVMAK
Mesleki Yozlaşma ve Mücadele

2. Mesleki Tükenmişlik
Duygusal Tükenme
Duyarsızlaşma
Kişisel Beceride ve Başarı
Duygusunda Azalma

3. Mesleki Tükenmişlik
• Tükenmişlik, bireyler üzerinde fiziksel, duygusal ve zihinsel açıdan
rahatsızlıklar doğurur.
• Yorgunluk, güçsüzlük, enerji kaybı, yıpranma gibi belirtileri vardır.
• Tükenmişlik bireylerde hem duygusal hem de fiziksel belirtiler ile
gözlemlenebilir.
• Tükenmişlik algısının ilerlemesi bireyleri, etik dışı davranışlara ve
umursamazlığa yönlendirir.

4. • Duygusal tükenme; ruhen yıpranma ve sürekli stres hissi
• Duyarsızlaşma; kişilerarası ilişkilerin kopması ve umursamama
• Düşük kişisel başarı duygusu; kişinin kendini sürekli olumsuz olarak
değerlendirmesi ve işten kopuşu
Mesleki Tükenmişlik

5. Mesleki Tükenmişlik
• Sebepleri;
 aşırı iş yükü
müşteri gereksinimlerinin karşılanamaması
yetersiz liderlik
yetersiz yönlendirme
aşırı kontrol veya aşırı serbestlik
sosyal destek ve motivasyonun kıtlığı
bireyin kaytarma isteği ve işini sevmemesi

6. Mesleki Tükenmişlik
• Mesleki tükenmişlik, kişilerin kariyerlerini olumsuz olarak
etkilemesinin yanı sıra, işletmelerin ciddi zararlar görmesine de sebep
olmaktadır.
• Tükenmiş hisseden kişi mesleğin gerektirdiklerini yerine getiremez
duruma gelir.

7. Mesleki Tükenmişlik
• Bireyin iş doyumun kaybetmesi bu olayın en çok zarara yol açan
aşamalarındandır.
 işe geç gelmeye başlama
emirlere itaat etmeme
saldırganlık
sabote etme
mutsuz çalışma
yanlış bilgilendirme, işleri saptırma
özel hayata müdahaleler

8. Mesleki Tükenmişlik
• İş doyumu; bireylerin yaptıkları işlerden mutlu olmaları ve iş koşulları
ile barışık olmalarını ifade eder.
• İş doyumunun belirli bir noktada sağlanamaması, meslek ile olan
bağların zayıflamasına sebep olur =Mesleki yozlaşmanın başlangıcı
• İş doyumu;
 ücret
statü
çalışma şartları
bireylerarası ilişkiler koşulları altında şekillenir.

9. • İş doyumu bireyin beklentileri ile kurumun bireye sunduğu fırsatlar ve
koşulların oranı ile ortaya çıkar.
• Dolayısı ile kurumların ellerinde personel tutabilmek için, bireylerin
beklentilerini ve yeteneklerini analiz edip;
 uygun personeli işe alması
personeli uygun işte istihdam etmesi
performansını takip etmesi
ödül mekanizmaları yaratması gerekir.
Mesleki Tükenmişlik

11. Mesleki Bağlılığın ve Öz Saygının Kaybı
İşyerinde Cinsel Taciz
• Cinsel taciz olgusu, kültürel ve sosyolojik kökenlidir.
• Pratikte genel olarak, erkeğin kadın üzerindeki güç tahakkümünden
kaynaklı olarak bilinmektedir.
• İş yaşamında cinsel taciz olayı, işini kaybetme korkusu içinde olan bir çok
kadının maruz kaldığı bir unsurdur.
• Cinsel taciz; işyerindeki çalışma huzurunu bozar, bireylerin ailevi
ilişkilerine zarar, işletmenin zarar etmesine ve eleman kaybetmesine sebep
olur.
Cinsel taciz insan onuruna yakışmayan basit bir güçsüzlük örneğidir.

12. Mesleki Tükenmişlik
Bireyin bencilliği
Yaşadığı etik ikilemler
Mesleki bilgi yetersizliği
Ücret
Etik Dışı Davranışlar/Mesleki Yozlaşma

13. Etik İkilemler
1. Herkes aynısını yapıyor
2. Kimse duymayacak/bilmeyecek inancı
3. Yalan söylemiyorum ama olayı da söylemiyorum
Bireyin alternatifler arasında yaşadığı bocalama, vicdanı ile ahlak
kuralları arasında gidip gelmesi, ceza korkusu ve yakalanmadığı
zaman elde edeceği fayda ikileminde kalması.

14. Mobbing
• İşyerindeki duygusal taciz, psikolojik şiddet, dışlama, aşağılama ve
rahatsız etmeye yönelik davranış bütünüdür.
• Karşıdaki kişiyi, çalışanı özgüven kaybına sürükleme, iş yapamaz hale
getirme amacı güder.
Yapamayacağı görev verme
Bilgi saklama
Görmezden gelme
Değiştiremeyeceği şeyler için hakaret etme/azarlama

15. Mesleki Tükenmişlik İle Mücadele
İnsanlar Ne İster?
Kaynak:https://www.guncelpsikoloji.net/kisilik-kuramlari/maslowun-ihtiyaclar-hiyerarsisi-5-temel-ihtiyac-h5577.html
Maslow’un İhtiyaçlar
Hiyerarşisi
1. Fizyolojik; nefes alma, beslenme,
barınma
2. Güvenlik; vücut güvenliği, hane
güvenliği, iş güvencesi
3. Sevme/Sevilme; aile, eş, dost
4. Saygı; öz saygı, güvenilir olma,
işyerinde saygı
5. Kendini gerçekleştirme; dünya
bakışı, ahlaklılık, problem çözme
yeteneği

16. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi
• İhtiyaç duyduğu düzeyi tamamlamanın kişide motivasyon kaynağı oluşturduğunu
savunmaktadır.
• Bu düzeylerin hayat içerisinde belli bir önem sıralaması vardır.
• Maslow’a göre; bazı gereksinimler ihtiyaç sıralanmasında diğerlerinden daha önce
giderilmesi gerekmektedir.
• Bu yüzden de bu teorinin bir diğer önemli noktası da ihtiyaçlar hiyerarşisinde bir
kişi alt düzeydeki ihtiyacını belirli düzeyde karşıladıktan sonra üst düzeydeki
ihtiyacın gereksinimini algılayacak ve gidermek isteyecektir.
Mesleki Tükenmişlik İle Mücadele
İnsanlar Ne İster?
Kaynak:https://www.guncelpsikoloji.net/kisilik-kuramlari/maslowun-ihtiyaclar-hiyerarsisi-5-temel-ihtiyac-h5577.html

17. • Bireyi yalnızca çok uzun süreler çalışmak yormaz
• Çok yoğun kontrol altında çalışmak, başarıların ödüllendirilmeyip
başarısızlıkların ağır cezalar ile sonuçlanması, bireyin kendi
çalışmama isteği, mesleğini sevmeden seçmiş olması bu alanda etkili
olan unsurlardır.
• Aynı zamanda kurum içindeki bir takım ayrıcalıklı uygulamalar (adam
kayırma, yolsuzluk yapma, tuzağa düşürmeye çalışma, dedikodu)
bireylerin iş motivasyonuna zarar vermektedir.
Mesleki Tükenmişlik İle Mücadele
İnsanlar Ne İster?

18. • Çalışanlara düşen;
1. işinin gerektirdiği sorumlulukları iyi bilmesi
2. profesyonel yaşam ile arkadaşlık ilişkilerini bağımsız tutması
3. kayıt ve kanıtlara özen göstermesi
4. yaptığı işin sosyal faydalarını görmesi ve bunun için çabalaması
5. yaptığı işin kendi geçim kaynağı olduğunu unutmaması
6. sorunları çok fazla dallanıp, budaklanmadan çözmeye çalışmasıdır.
Mesleki Tükenmişlik İle Mücadele
İnsanlar Ne İster?

19. • İş yaşamında ve sosyal hayatta iki tür insan vardır;
Mesleki Tükenmişlik İle Mücadele
İnsanlar Ne İster?
X Teorisi
Ortalama bir insan çalışmayı sevmez, sorumluluktan kaçar.
Dolayısı ile çalışmaya zorlanmalı ve cezalandırılmalıdır
Y Teorisi
İnsanlar çalışmayı severler. Sorumluluk bilinçleri vardır.
Cezalandırma yerine daha fazla motive olacakları
ödüllendirme sistemleri kurulmalıdır.
McGregor’un
Teorisi

20. Uzak Durulması Gerekenler
• Ayrımcılık
• Kayırma
• Yolsuzluk
• Rüşvet
• Bağnazlık
• İşkence
• Şiddet-baskı
• Taciz
• Yanlış yönlendirme
• Bilgi saklama
• Bencillik
• Yıldırma
• İhmal
• Kötü söz/küfür

21. Teşekkürler