Cơ sở lý luận và pháp luật về thi hành án hình sự.docx

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN HÌNH SỰ
1.1. Khái niệm, đặc điểm, chủ thể, ý nghĩa của thi hành án hình sự
1.1.1. Khái niệm về thi hành án hình sự
Trước hết, để làm rõ khái niệm thi hành án hình sự, cần tìm hiểu thi hành án
là gì? Thi hành án được hiểu là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền được
tiến hành theo thủ tục trình tự pháp luật quy định, nhằm thực hiện các bản án quyết
định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án. Thi hành án, xuất phát từ thuật ngữ gốc là
“Thi hành”.
Từ điển Hán - Việt của tác giả Đào Duy Anh, thì “thi hành” là: “Đem cái việc
đã trù định sẵn mà làm ra cho có hiệu quả"[1, tr.791] . Như vậy thi hành án có thể
được hiểu là đem bản án của Tòa án ra thi hành trên thực tế cho có hiệu quả; còn thi
hành án hình sự là việc đưa các bản án, quyết định của Tòa án về hình sự đã có hiệu
lực pháp luật ra thi hành trên thực tế. Điều này có ý nghĩa chỉ các bản án, quyết định
của Tòa án đã có hiệu lực và đang có hiệu lực mới được đem thi hành. Đó là các bản
án, quyết định hình sự đã được qui định tại Điều 255 Bộ luật tố tụng Hình sự năm
2003 nhưng chưa quá thời hiệu thi hành bản án theo qui định tại Điều 55 Bộ luật Hình
sự năm 1999 trước đây; nay được quy định tại Điều 255 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm
2015 về việc đưa vụ án ra xét xử theo Điều 60 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi,
bổ sung năm 2017). Những bản án và quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm không bị
kháng cáo kháng nghị theo trình tự phúc thẩm; những bản án và quyết định của Tòa
án cấp phúc thấm; những quyết định của Tòa án cấp giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.
Điều 3 Luật Thi hành án hình sự năm 2010 cũng có quy định tương tự là: “Bản án,
quyết định có hiệu lực pháp luật và đã có quyết định thi hành bao gồm bản án hoặc
phần bản án của Toà án cấp sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị theo trình tự
phúc thẩm; bản án của Toà án cấp phúc thẩm; quyết định giám đốc thẩm hoặc tái
thấm của Toà án” [33].
Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật hiện hành, những bản án, quyết định
của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật không có nghĩa là được thi hành ngay mà còn
7

phải thông qua một thủ tục hành chính, đó là việc Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm
vụ án hoặc được ủy quyền phải ra một văn bản quyết định thi hành án thì mới được
thi hành. Qui định này cho thấy, việc thi hành án hình sự không chỉ phụ thuộc vào
pháp luật tố tụng hình sự mà còn phụ thuộc vào các quy định hành chính, thông qua
thủ tục hành chính. Thi hành bản án và quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp
luật là một hoạt động phức tạp, đa dạng liên quan đến nhiều lĩnh vực, từ việc thi hành
các hình phạt chính như cảnh cảo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn,
chung thân, tử hình đến các hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm
hành nghề hoặc làm công việc nhất định, cấm cư trú, quản chế, tước một số quyền
công dân, tịch thu tài sản, phạt tiền (khi không áp dụng là hình phạt chính); các biện
pháp tư pháp như tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm, trả lại tài sản, sửa
chữa hoặc bồi thường thiệt hại, buộc công khai xin lỗi, bắt buộc chữa bệnh; các biện
pháp tư pháp áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội như giáo dục tại xã,
phường, thị trấn, đưa vào trường giáo dưỡng [40]. Xung quanh bản chất pháp lý của
thi hành án hình sự đã có một số quan điểm khác nhau, thậm chí trái ngược nhau của
các học giả trong và ngoài nước như: “Thi hành án hình sự là một giai đoạn đặc biệt
của tố tụng hình sự", bởi vì nó được qui định trong pháp luật tố tụng hình sự hoặc
chịu sự điều chỉnh của pháp luật tố tụng hình sự và của các ngành luật khác. Ngoài
ra, còn có một quan điển nữa mà đại diện là GS.TS Đào Trí Úc và GS.TS Đỗ Ngọc
Quang cũng như của nhiều nhà khoa học luật cho rằng “thi hành án hình sự là một
lĩnh vực hành chính - tư pháp độc lập”, ngành luật thi hành án hình sự điều chỉnh
[18]. Chúng tôi đồng tình với quan điểm này của GS.TS Đào Trí Úc và GS.TS Đỗ
Ngọc Quang, bởi lẽ thi hành án hình sự về bản chất và nội dung khác với hoạt động
tố tụng hình sự. Hoạt động tố tụng hình sự là quá trình làm rõ sự thật khách quan của
vụ án hình sự, xác định chân lý để áp dụng việc định đoạt hình phạt hay không áp
dụng hình phạt trong các bản án hay quyết định của Tòa án. Thực chất hoạt động tố
tụng hình sự là chứng minh chân lý để áp dụng công lý và phải tuân theo nguyên tắc,
trình tự, thủ tục của pháp luật tố tụng hình sự. Cũng cần phải bổ sung thêm rằng:
Ngành luật thi hành án hình sự thực chất là pháp luật hành
8

chính - tư pháp. Thực chất của hoạt động thi hành án hình sự là việc tổ chức thi hành
các hình phạt, biện pháp tư pháp được qui định trong các bản án, quyết định có hiệu
lực pháp luật trên thực tế. Đó chính là việc thực thi công lý trên cơ sở chân lý đã được
hoạt động tố tụng hình sự chứng minh. Như vậy, nguyên tắc trình tự, thủ tục thi hành
án hình sự khác với nguyên tắc trình tự, thủ tục tố tụng hình sự. Hoạt động thi hành
án hình sự mặc dù có quan hệ chặt chẽ với pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình
sự nhưng thuộc phạm trù chấp hành do pháp luật hành chính điều chỉnh, cơ quan hành
chính nhà nước thực hiện. Nội dung thi hành án hình sự rất rộng, bao gồm: thủ tục,
chế độ, tổ chức thi hành án, áp dụng các biện pháp hành chính, giáo dục, y tế, văn hóa
- xã hội và thực hiện chế độ chính sách đối với người bị kết án [40]. Các quan hệ xã
hội cụ thể phát sinh trong quá trình thi hành và chấp hành hình phạt như: Việc đưa
bản án ra thi hành, chỉ định cơ quan tổ chức thi hành, tổ chức lực lượng, cơ sở vật
chất đảm bảo cho việc thi hành án; Luật Thi hành án hình sự năm 2010 ngoài những
quy định trên còn qui định về quyền và nghĩa vụ của người chấp hành án; nghĩa vụ
của cơ quan nhà nước hữu quan... do pháp luật hành chính - tư pháp, hay nói cách
khác, do pháp luật thi hành án hình sự điều chỉnh. Từ những vấn đề nêu trên có thể
hiểu:
Thi hành án hình sự là hoạt động thực hiện bản án, quyết định của Tòa án đã
có hiệu lực pháp luật của các cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ thi hành án theo một trình
tự thủ tục do pháp luật quy định, thể hiện qua việc quản lý, tổ chức các biện pháp tác
động đối với người bị kết án hình sự buộc họ phải thi hành đầy đủ, nghiêm chỉnh
những nghĩa vụ pháp lý mà pháp luật đã quy định cụ thể đối với hình phạt mà họ bị
Tòa án tuyên, nhằm mục đích quản lý, giáo dục, cải tạo họ thành người lương thiện
có ích cho xã hội, có ý thức tuân thủ pháp luật và các quy tắc xã hội chủ nghĩa, ngăn
ngừa họ phạm tội mới [40].
1.1.2. Đặc điểm về thi hành án hình sự
Thời điểm hoạt động thi hành án, được diễn ra ngay sau khi bản án quyết định
của tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Vì vậy, có thể nói không có kết quả của hoạt động
xét xử thì cũng không có hoạt động thi hành án. Tuy nhiên, thi hành án
9

lại không phải là giai đoạn tố tụng (cuối cùng); bản án và quyết định của tòa án đã có
hiệu lực pháp luật không phải là cơ sở duy nhất để tiến hành các hoạt động thi hành
án; thi hành án đòi hỏi những nguyên tắc, thủ tục và cách thức hoạt động riêng. Ví
dụ, để có thể tiến hành các hoạt động thi hành án thì phải có quyết định thi hành án
và phải dựa trên những quy định cụ thể về thi hành án...
Thi hành án là dạng hoạt động có tính chấp hành, vì thi hành án chỉ được tiến
hành trong khuôn khổ pháp luật quy định nhằm thực hiện các các bản án và quyết định
của toà án đã có hiệu lực pháp luật. Tuy nhiên, ở đây tính chất chấp hành trong thi hành
án có những nét riêng thể hiện ở chỗ: Thứ nhất, nó chủ yếu do cơ quan tư pháp (theo
nghĩa rộng) hay đối tượng phải thi hành án tiến hành; thứ hai, cơ sở để tiến hành các hoạt
động thi hành án bao gồm các quy định của pháp luật (được thể hiện trong các văn bản
quy phạm pháp luật) và bản án, quyết định của toà án (văn bản áp dụng pháp luật) đã có
hiệu lực pháp luật; thứ ba, mục đích cuối cùng của hoạt động thi hành án là bảo đảm cho
các nội dung của các bản án, quyết định của toà án đã có hiệu lực pháp luật được thực
thi chứ không phải là ra các văn bản áp dụng pháp luật hoặc các quyết định có tính điều
hành, nét đặc trưng của cơ quan hành chính [39].
Thi hành án là dạng hoạt động có tính quản lí vì thi hành án luôn đòi hỏi các
yếu tố kế hoạch, tổ chức, đôn đốc, kiểm tra, xử lí... nhằm tác động tới các đối tượng
phải thi hành án để họ tự giác thi hành hoặc áp dụng các biện pháp buộc họ phải thi
hành nghĩa vụ đã được xác định trong các bản án, quyết định của toà án, phải tuân
theo các quy định của pháp luật; giáo dục họ có ý thức tôn trọng pháp luật, tôn trọng
lợi ích của cá nhân, tôn trọng kỉ luật nhà nước và trở thành người lương thiện (đối với
những người bị kết án phạt tù). Ở đây, tính chất quản lí cũng có đặc trưng riêng về
chủ thể quản lí, đối tượng và khách thể quản lí; phạm vi và phương pháp quản lý...
Thi hành án kết hợp giữa phương pháp thuyết phục, giáo dục và cưỡng chế,
mệnh lệnh bắt buộc. Trong thi hành án, phương pháp thuyết phục, giáo dục có ý nghĩa
quan trọng nhưng phương pháp mệnh lệnh, bắt buộc phải thi hành có tính chất đặc
thù (trong thi hành án hình sự đó là phương pháp chủ yếu và có tính tiên
10

quyết). Điều này xuất phát từ tính chất của thi hành án như đã nêu ở trên. Ngay cả
trong trường hợp người phải thi hành án tự nguyện thực thi hành nghĩa vụ của mình
thì cũng là vì họ hiểu rằng toà án đã phán xét, sự thực đã được làm sáng tỏ (nghĩa là
trước đó họ đã không tự nguyện) và nếu không thi hành thì họ sẽ phải chịu các biện
pháp cưỡng chế của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Chủ thể tham gia thi hành án hình sự bao gồm nhiều cơ quan chức năng, trên
cơ sở quy định của pháp luật. Có nhiều cơ quan tham gia vào quá trình thi hành án,
nhất là trong việc tổ chức thi hành các bản án và quyết định của toà án có những nội
dung phức tạp. Thực tế đã cho thấy rõ, trong thi hành án vai trò của các cơ quan tư
pháp là rất quan trọng, nhất là các cơ quan thi hành án nhưng trong nhiều trường hợp
nếu không có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tư pháp với cơ quan hành pháp
và có sự lãnh đạo của các tổ chức Đảng thì việc thi hành các bản án phức tạp khó đạt
được kết quả tốt.
1.1.3. Ý nghĩa của hoạt động thi hành án hình sự
Thi hành án hình sự là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước nhằm đưa một
bản án, quyết định của Tòa án ra thi hành trên thực tế. Đây là một công việc có nhiều
khó khăn, phức tạp nhằm thực thi công lý, đem lại công bằng cho xã hội, bảo vệ an
ninh quốc gia. Nếu mục đích của thi hành án hình sự không đạt được thì mọi bản án,
quyết định của Tòa án cũng chỉ nằm trên giấy tờ. Chính vì vậy, ý nghĩa của hoạt động
thi hành án hình sự được thể hiện qua mấy điểm sau:
Một là, bảo đảm bản án, quyết định Tòa án có lực được thi hành một cách
nghiêm chỉnh, đúng pháp luật. Từ đó có thể bảo đảm công lý, công bằng cho xã hội,
bảo vệ an ninh quốc gia, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, cơ quan, tổ
chức, cá nhân khác trong xã hội.
Hai là, ngoài tính trừng trị, thi hành án hình sự còn có ý nghĩa giáo dục, cải
tạo người bị kết án để họ không phạm tội mới và trở thành người có ích cho xã hội.
Ngoài ra, tạo mọi điều kiện để họ tái hòa nhập cộng đồng, giảm thiểu tình trạng tái
phạm tội sau khi chấp hành án. Điều mang ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác
thi hành án hình sự, chính vì vậy cần thiết phải có sự vào cuộc của tất cả các sở, ban,
ngành địa phương, gia đình và toàn thể cộng đồng xã hội.
11

Ba là, nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân để nhằm phòng ngừa tội phạm,
khuyến khích nhân dân tham gia vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Ngoài ra, hạn chế sự kì thị của người dân với những người chấp hành xong án phạt
trở về địa phương cư trú và làm việc.
1.1.4. Chủ thể và quan hệ phối hợp giữa cơ quan thi hành án hình sự với cơ
quan được giao một số nhiệm vụ có liên quan đến thi hành án hình sự
- Cơ quan quản lý thi hành án hình sự
Cơ quan quản lý thi hành án hình sự trong công an được quy định tại Điều 10,
Luật Thi hành án hình sự năm 2010 là cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ
Công an.
Trước đây, căn cứ Nghị định số 106/2014/NĐ-CP ngày 17/11/2014 của Chính
phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an, cơ
quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an là Tổng cục Cảnh sát thi hành án
hình sự và hỗ trợ tư pháp (Tổng cục VIII).
Cơ cấu tổ chức của Tổng cục VIII gồm: Cục Tham mưu (C82); Cục Theo dõi
thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp (C83); Cục Tạm giam, tạm giữ (C84); Cục Quản
lý phạm nhân, trại viên (C85); Cục Giáo dục cải tạo và hòa nhập cộng đồng (C86);
Cục Hậu cần - Kỹ thuật (C87); Thanh tra Tổng cục (C88); Cục Chính trị
(C90); Trung tâm huấn luyện và bồi dưỡng nghiệp vụ (C91); Các Trại giam, cơ sở
giáo dục bắt buộc, Trường giáo dưỡng trực thuộc Tổng cục.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ
Công an được quy định tại Điều 11, Luật Thi hành án hình sự năm 2010.
- Cơ quan thi hành án hình sự
Cơ quan thi hành án hình sự gồm: Trại giam thuộc Bộ Công an, cơ quan thi
hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện
(theo Khoản 2 Điều 10 Luật Thi hành án hình sự năm 2010).
+ Trại giam
+ Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh
+ Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện
12

Hiện nay tổ chức bộ máy Công an đã được tinh giản theo tinh thần Nghị quyết số
22-NQ/TW ngày 15/3/2018 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy.
Theo đó Thủ tướng Chính phủ cũng ra Nghị định số 01/NĐ-CP, ngày 06/8/2018 quy định
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an.
Công tác thi hành án được tập trung nhiệm vụ vào 2 Cục nghiệp vụ mới là:
+ Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dưỡng bắt buộc, trường giáo dưỡng
+ Cục Cảnh sát quản lý tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự tại cộng đồng.
Hiện nay 2 Cục này đang hoàn thiện tổ chức bộ máy cấp phòng. Tuy nhiên
về chức năng nhiệm vụ thi hành án vẫn được tiến hành cơ bản như trước đây [19].
+ Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh
1. Giúp Giám đốc Công an cấp tỉnh quản lý, chỉ đạo công tác thi hành án
hình sự trên địa bàn cấp tỉnh:
a) Chỉ đạo nghiệp vụ và kiểm tra công tác thi hành án hình sự đối với trại
tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện;
b) Tổng kết công tác thi hành án hình sự và thực hiện chế độ thống kê, báo
cáo theo hướng dẫn của cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an.
2. Tiếp nhận quyết định thi hành án hình sự của Tòa án có thẩm quyền; hoàn
tất thủ tục, hồ sơ và danh sách người chấp hành án phạt tù để báo cáo, đề nghị cơ
quan, người có thẩm quyền quyết định.
3. Đề nghị Tòa án có thẩm quyền xem xét, quyết định tạm đình chỉ chấp
hành án phạt tù, giảm thời hạn chấp hành án phạt tù.
4. Tổ chức thi hành án trục xuất; tham gia thi hành án tử hình; quản lý số phạm
nhân phục vụ việc tạm giam, tạm giữ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự
năm 2010.
5. Ra quyết định truy nã và phối hợp tổ chức lực lượng truy bắt phạm nhân bỏ
trốn khỏi trại tạm giam hoặc cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, người
được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, người chấp hành án phạt trục xuất bỏ
trốn.
6. Quyết định trích xuất hoặc thực hiện lệnh trích xuất theo yêu cầu của cơ
quan, người có thẩm quyền.
13

7. Cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong hình phạt theo thẩm quyền.
8. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án hình sự theo quy định của Luật Thi
hành án hình sự năm 2010.
9. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật Thi hành án
hình sự năm 2010 [33].
+ Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện
1. Giúp Trưởng Công an cấp huyện quản lý, chỉ đạo công tác thi hành án
hình sự trên địa bàn cấp huyện:
a) Hướng dẫn nghiệp vụ công tác thi hành án hình sự theo thẩm quyền đối với
Ủy ban nhân dân cấp xã; chỉ đạo, kiểm tra Công an cấp xã trong việc giúp Uỷ ban
nhân dân cấp xã thực hiện nhiệm vụ thi hành án hình sự theo quy định của Luật Thi
hành án hình sự năm 2010;
b) Thực hiện thống kê, báo cáo theo hướng dẫn của cơ quan quản lý thi hành
án hình sự thuộc Bộ Công an.
2. Tiếp nhận bản án, quyết định thi hành án, các tài liệu có liên quan, lập hồ sơ
thi hành án để chuyển giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã thi hành án phạt cải tạo không
giam giữ, cấm cư trú, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc
nhất định, tước một số quyền công dân, quản chế và án treo theo quy định của Luật
Thi hành án hình sự năm 2010.
3. Áp giải thi hành án đối với người bị kết án phạt tù đang được tại ngoại,
được hoãn, tạm đình chỉ.
4. Trực tiếp quản lý số phạm nhân phục vụ tại nhà tạm giữ.
5. Tống đạt quyết định thi hành án cho người bị kết án phạt tù đang ở nhà
tạm giữ và báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh.
6. Lập hồ sơ và báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh để đề
nghị cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an ra quyết định đưa người
bị kết án phạt tù đang ở nhà tạm giữ, được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án đi chấp
hành án; đề nghị cơ quan có thẩm quyền ra quyết định truy nã đối với người trốn thi
hành án phạt tù.
14

7. Cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong hình phạt theo thẩm quyền.
8. Quyết định trích xuất hoặc thực hiện lệnh trích xuất theo yêu cầu của cơ
quan, người có thẩm quyền.
9. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án hình sự theo quy định của Luật
Thi hành án hình sự năm 2010.
10. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật Thi hành án
hình sự 2010 [33].
- Cơ quan được giao một số nhiệm vụ liên quan đến thi hành án hình sự
a) Trại tạm giam thuộc Bộ Công an, trại tạm giam thuộc Bộ Quốc phòng, trại
tạm giam thuộc Công an cấp tỉnh, trại tạm giam cấp quân khu;
b) Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi là Ủy ban nhân dân cấp xã);
c) Đơn vị quân đội cấp trung đoàn và tương đương.
4. Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định chi tiết tổ chức
bộ máy của cơ quan quản lý thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án hình sự [33].
Nhiệm vụ, quyền hạn của những cơ quan trên được quy định cụ thể trong
Luật Thi hành án hình sự năm 2010.
1.2. Quy định của pháp luật Việt Nam về thi hành án hình sự
1.2.1. Thi hành án phạt tù
Theo quy định tại Khoản 3, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 quy
định: “Thi hành án phạt tù là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của
Luật này buộc phạm nhân phải chịu sự quản lý giam giữ, giáo dục, cải tạo để họ trở
thành người có ích cho xã hội’’[33]. Có nghĩa là buộc một người bị kết án phải chấp
hành hình phạt trong trại giam. Những người này bị tước bỏ quyền tự do nhất định và
bị cách ly khỏi xã hội trong một thời gian theo quyết định của bản án đã được tuyên
để thực hiện mục đích của hình phạt đó là bảo đảm công lý, công bằng xã hội. Ngoài
việc trừng trị người bị kết án, thi hành án phạt tù còn nhằm giáo dục người đó trở nên
có ích cho xã hội, ngăn ngừa họ phạm tội mới. Chính vì vậy, thi hành án phạt tù có
một số đặc điểm sau đây:
Thứ nhất, là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước. Có nghĩa là, việc cơ
quan nhà nước có thẩm quyền nhân danh Nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước để
15

thực hiện trình tự, thủ tục theo luật định nhằm đưa những người bị kết án đi chấp hành
hình phạt tại trại giam và giáo dục họ trở thành người có ích cho xã hội.
Thứ hai, là hoạt động mang tính thủ tục pháp lý, tức là mọi hoạt động liên quan
đến thi hành án phạt tù đều phải thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục được pháp luật
quy định.
Thứ ba, thi hành án phạt tù là hoạt động mang tính định hướng. Ngoài mục
đích trừng trị người bị kết án, người chấp hành án phạt tù tại trại giam còn được học
tập, lao động nhằm giáo dục họ trở thành người tốt, ngăn chặn người đó phạm tội mới
và giúp đỡ họ tái hòa nhập cộng đồng sau khi ra tù [38,tr.71].
- Trình tự, thủ tục thi hành án phạt tù
Để đưa một người bị kết án đến trại giam để thực hiện án phạt tù theo quy định
của pháp luật thì phải trải qua nhiều giai đoạn nối tiếp nhau, đầu tiên là việc ra quyết
định thi hành án sau đó là thi hành quyết định thi hành án, cuối cùng là đưa người bị
kết án đến nơi giam giữ để chấp hành án.
+ Trình tự thủ tục đưa bản án phạt tù đã có hiệu lực pháp luật ra thi hành
Để đưa bản án phạt tù đã có hiệu lực ra thi hành, trước hết cần phải có quyết
định thi hành án phạt tù. Theo Điều 364, Bộ Luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy rất
rõ về thẩm quyền ra quyết định thi hành bản án thuộc về Chánh án Tòa án đã xét xử
sơ thẩm vụ án đó hoặc Chánh án đó ủy thác cho Chánh án Tòa án khác cùng cấp ra
quyết định thi hành án phạt tù.
Về trình tự, tủ tục ra quyết định thi hành bản án là 07 ngày kể từ khi bản án,
quyết định sơ thẩm về án phạt tù có thời hạn có hiệu lực pháp luật hoặc kể từ ngày
nhận được bản án phạt tù của cấp phúc thẩm, quyết định của cấp giám đốc thẩm, tái
thẩm (Khoản 2, Điều 364, BLTTHS năm 2015) [36].
Theo Điều 21, Luật Thi hành án hình sự năm 2010, nội dung quyết định thi
hành án phạt tù phải ghi rõ họ tên, chức vụ người ra quyết định; bản án, quyết định
được thi hành; tên cơ quan có nhiệm vụ thi hành quyết định thi hành án; họ tên, ngày,
tháng, năm sinh, nơi cư trú của người bị kết án; thời hạn chấp hành án phạt tù, thời
hạn chấp hành hình phạt bổ sung. Trường hợp người bị kết án đang tại ngoại, quyết
định thi hành án phải ghi rõ trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được
16

quyết định, người bị kết án phải có mặt tại cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp
huyện nơi người đó cư trú, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu nơi người đó
làm việc.
Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày ra quyết định thi hành án phạt tù
và hình phạt bổ sung, Tòa án đã ra quyết định phải gửi quyết định thi hành án cho cá
nhân, cơ quan sau đây:
a) Người chấp hành án;
b) Viện kiểm sát cùng cấp;
c) Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự
cấp quân khu;
d) Trại tạm giam nơi người phải chấp hành án đang bị tạm giam;
đ) Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi người phải chấp hành
án đang bị tạm giam tại nhà tạm giữ hoặc đang tại ngoại;
e) Sở Tư pháp nơi Tòa án đã ra quyết định thi hành án có trụ sở [33].
Sau khi Toà án ra quyết định thi hành án phạt tù, thì cơ quan thi hành án hình
sự có trách nhiệm thi hành quyết định đó. Theo Điều 22, Luật Thi hành án hình sự
năm 2010 quy định:
Trường hợp người bị kết án phạt tù đang bị tạm giam thì trong thời hạn 03
ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định thi hành án, trại tạm giam thuộc
Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải tống đạt quyết
định thi hành án cho người bị kết án và báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an
cấp tỉnh. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được báo cáo, cơ quan thi
hành án hình sự Công an cấp tỉnh hoàn chỉnh hồ sơ, lập danh sách người chấp hành
án phạt tù để báo cáo cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an. Trường
hợp người bị kết án phạt tù đang bị tạm giam tại trại tạm giam thuộc Bộ Công an thì
trại tạm giam phải tống đạt quyết định thi hành án cho người bị kết án, hoàn chỉnh hồ
sơ và báo cáo cơ quan quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an.
Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được báo cáo của cơ quan
thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh hoặc trại tạm giam thuộc Bộ Công an, cơ quan
17

quản lý thi hành án hình sự thuộc Bộ Công an ra quyết định đưa người chấp hành án
đi chấp hành án [33].
+ Trình tự, thủ tục đưa người bị kết án đến nơi chấp hành án phạt tù
Người bị kết án phạt tù được đưa đến trại giam của Bộ Công an, trại tạm giam
Công an tỉnh hoặc nhà tạm giữ. Cơ quan quản lý thi hành án, cơ quan thi hành án hình
sự có trách nhiệm hoàn chỉnh hồ sơ đưa người bị kết an đến nơi chấp hành án phạt tù.
Theo quy định tại Điều 25, Luật Thi hành án hình sự năm 2010, thì hồ sơ đưa
người bị kết án đến nơi chấp hành án phạt tù phải có đầy đủ giấy tờ sau:
a) Bản án đã có hiệu lực pháp luật; trường hợp xét xử phúc thẩm, giám đốc
thẩm, tái thẩm thì phải có bản án sơ thẩm kèm theo;
b) Quyết định thi hành án phạt tù;
c) Quyết định của cơ quan quản lý thi hành án hình sự đưa người chấp hành án
phạt tù đến trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện;
d) Danh bản của người chấp hành án phạt tù;
đ) Bản sao hộ chiếu hoặc giấy tờ chứng minh quốc tịch đối với người chấp
hành án phạt tù là người nước ngoài;
e) Phiếu khám sức khoẻ và các tài liệu khác có liên quan đến sức khoẻ của
người chấp hành án phạt tù;
g) Bản nhận xét việc chấp hành nội quy, quy chế tạm giam đối với người
chấp hành án đang bị tạm giam;
h) Các tài liệu khác có liên quan đến việc thi hành án phạt tù [33].
Sau khi hoàn thiện hồ sơ của người bị kết án, cơ quan có thẩm quyền chuyển
hồ sơ cho nơi tiếp nhận người chấp hành án đó là trại giam, trại tạm giam hoặc nhà
tạm giữ. Cơ quan tiếp nhận người bị kết án phải tiến hành đối chiếu hồ sơ, sau đó tổ
chức khám sức khỏe cho người bị kết án để lưu hồ sơ. Theo khoản 2, Điều 26, Luật
Thi hành án hình sự năm 2010 quy định việc phổ biến cho phạm nhân một số nội
dung sau:
Chỉ được đưa vào buồng giam những đồ dùng cần thiết; trường hợp có tư trang
chưa dùng đến, có tiền mặt thì phải gửi trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi
18

hành án hình sự Công an cấp huyện quản lý; trường hợp phạm nhân có nhu cầu được
chuyển số tiền, đồ dùng, tư trang cho thân nhân hoặc người đại diện hợp pháp và tự
chịu chi phí thì trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp
huyện có trách nhiệm thực hiện việc chuyển hoặc giao trực tiếp cho người đó tại nơi
chấp hành án;
Không được sử dụng tiền mặt, giấy tờ có giá tại nơi chấp hành án. Việc phạm
nhân mua lương thực, thực phẩm và các hàng hóa khác để phục vụ đời sống, sinh
hoạt tại nơi chấp hành án được thực hiện bằng hình thức ký sổ;
Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày tiếp nhận người chấp hành án,
trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải thông
báo cho Tòa án đã ra quyết định thi hành án, thân nhân của người chấp hành án phạt
tù biết và báo cáo cơ quan quản lý thi hành án hình sự [33].
Ngoài ra, trong Luật Thi hành án hình sự năm 2010 còn quy định rất chi tiết
về chế độ học tập, học nghề và được thông tin của phạm nhân; chế độ lao động của
phạm nhân…
- Trả tự do cho người chấp hành xong án phạt tù
Sau khi phạm nhân chấp hành xong án phạt tù thì cơ quan có thẩm quyền phải
có trách nhiệm cấp giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù và trả tự do cho phạm
nhân được quy định tại Khoản 1 Điều 8 Thông tư liên tịch 04/2013/TTLT-BCA-BQP-
TANDTC-VKSNDTC hướng dẫn thực hiện trích xuất phạm nhân để phục vụ điều
tra, truy tố, xét xử. Cụ thể là:
Hai tháng trước khi phạm nhân được trích xuất hết thời hạn chấp hành án phạt
tù (bản án mà phạm nhân đang chấp hành), trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công
an hoặc cơ quan thi hành án hình sự công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự
cấp quân khu nơi giao phạm nhân trích xuất phải gửi thông báo ngày phạm nhân chấp
hành xong án phạt tù theo quy định tại khoản 1 Điều 40 Luật Thi hành án hình sự
năm 2010. Vào ngày cuối cùng của thời hạn chấp hành án phạt tù, trại giam, trại tạm
giam thuộc Bộ Công an hoặc cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan
thi hành án hình sự cấp quân khu nơi giao phạm nhân được trích
19

xuất phải cấp giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt tù cho người được trích xuất
và thông báo cho cơ quan nhận người được trích xuất, cơ quan có liên quan. Cơ quan
nhận người được trích xuất có trách nhiệm trả tự do ngay cho người đó theo quy định
tại Điều 40 Luật Thi hành án hình sự năm 2010.
Trường hợp đang trong thời hạn trích xuất phạm nhân phục vụ công tác điều
tra, truy tố, xét xử mà thời gian thi hành án đối với phạm nhân đang được trích xuất
sắp hết thì cơ quan nơi giao phạm nhận trích xuất phải thông báo bằng văn bản ngày
phạm nhân chấp hành xong hình phạt tù cho cơ quan nhận phạm nhân trích xuất trong
thời hạn hai tháng trước khi phạm nhân hết thời hạn chấp hành hình phạt tù.
Cơ quan giao phạm nhân được trích xuất phải cấp giấy chứng nhận chấp hành
xong án phạt từ cho người được trích xuất vào giây cuối cùng của thời hạn chấp hành
án phạt tù. Đồng thời cơ quan nhận phạm nhân trích xuất phải ngay lập tức trả tự do
cho người đó.
Ngoài ra, Ủy ban nhân dân cấp xã phải phối hợp với cơ quan, tổ chức có thẩm
quyền thường xuyên quan tâm, động viên, tạo điều kiện thuận lợi cho người được trả
tự do về địa phương sinh sống; thực hiện đầy đủ chế độ về lương hưu, trợ cấp xã hội,
bảo hiểm thất nghiệp…
- Trình tự, thủ tục giảm thời hạn hoặc miễn chấp hành án phạt tù
+ Thủ tục giảm thời hạn chấp hành án phạt tù
Đối với cấp tỉnh cơ quan có thẩm quyền đề nghị giảm thời hạn chấp hành án
phạt tù là cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh. Cơ quan này có trách nhiệm
lập hồ sơ gửi Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi phạm nhân đang chấp hành án để xem xét
và ra quyết định. Theo Khoản 2, Điều 33, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 thì hồ
sơ gồm: Bản sao bản án; trường hợp xét giảm án từ lần hai thì bản sao bản án được
thay bằng bản sao quyết định thi hành án; văn bản của cơ quan có thẩm quyền đề nghị
giảm thời hạn chấp hành án phạt tù; kết quả xếp loại chấp hành án phạt tù hàng tháng,
quý, 06 tháng, năm; quyết định khen thưởng hoặc giấy xác nhận của cơ quan có thẩm
quyền về phạm nhân lập công; kết luật của bệnh viện đối với
20

trường hợp người bị kết án mắc bệnh hiểm nghèo; bản sao quyết định giảm thời hạn
chấp hành án phạt tù đối với trường hợp đã được giảm.
Tòa án nhân dân cấp tỉnh phải tiến hành mở phiên họp xét giảm án và thông
báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp để cử người tham gia phiên
họp trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ đề nghị giảm thời hạn chấp
hành án phạt tù của cơ quan thi hành án. Trong thời hạn 03 ngày, kể từ ngày ra quyết
định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù, Tòa án phải gửi quyết định đó cho người
đang chấp hành án phạt tù; cơ quan thi hành án, Viện kiểm sát cùng cấp và cấp trên
trực tiếp; Sở Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định thi hành án [33].
+ Thủ tục miễn chấp hành án phạt tù
Theo quy định tại Điều 62, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm
2017), ngoài hai trường hợp được đặc xá hoặc đại xá ra thì người bị kết án đối với tội ít
nghiêm trọng được miễn chấp hành án trong các trường hợp như: Sau khi bị kết án đã
lập công; mắc bệnh hiểm nghèo; chấp hành tốt pháp luật, có hoàn cảnh gia đình đặc biệt
khó khăn và nhận thấy người đó không còn nguy hiểm cho xã hội [35].
Viện kiểm sát có thẩm quyền nơi người bị kết án phạt tù đang cư trú hoặc làm
việc có trách nhiệm xem xét, lập hồ sơ đề nghị Tòa án nhân dân cấp tỉnh xem xét
miễn giảm án phạt tù. Theo Điều 34, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 thì hồ sơ
chuyển giao cho Toà án gồm: Bản sao bản án có hiệu lực pháp luật; văn bản đề nghị
của Viện kiểm sát có thẩm quyền; đơn xin miễn chấp hành án phạt tù của người bị
kết án; bản tường trình của người bị kết án về việc lập công trạng trong thời gian chấp
hành án và có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền hoặc kết luận của bệnh viện cấp
tỉnh trong trường hợp người bị kết án mắc bệnh hiểm nghèo.
Tòa án có thẩm quyền phải mở phiên họp xét miễn chấp hành án phạt tù đối
với người được xét miễn chấp hành án và thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp cử
đại diện tham gia phiên họp trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ. Quyết
định chấp hành án được gửi cho người được miễn chấp hành án, Viện kiểm sát đề
nghị, Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp, cơ quan thi hành án cùng cấp, Ủy ban nhân dân
cấp xã, Sở Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định miễn chấp hành án trong thời
21

hạn 03 ngày kể từ ngày ra quyết định chấp hành án phạt tù. Trại tạm giam, cơ quan
thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải trả tự do cho người được miễn chấp hành
án sau khi nhận được quyết định miễn chấp hành án của Tòa án [33].
- Trình tự thủ tục thi hành quyết định hoãn chấp hành và tạm đình chỉ chấp
hành án phạt tù
+ Hoãn chấp hành hình phạt tù
Hoãn chấp hành hình phạt tù là việc người bị kết án chưa chấp hành án phạt tù
trong một khoảng thời gian nhất định. Do việc thi hành án phạt tù có ảnh hưởng trực
tiếp đến sức khỏe, nhân phẩm, tính mạng, hoàn cảnh gia đình của người phải chịu án
phạt tù. Chính vì vậy, việc tạm dừng một khoảng thời gian chấp hành án phạt tù đối
với người bị kết án phạt tù đã thể hiện tính nhân đạo trong pháp luật hình sự Việt
Nam.
Theo Điều 67, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy
định thì người bị xử phạt tù có thể được hoãn chấp hành án phạt tù thuộc một trong
các trường hợp như: Bị bệnh nặng được hoãn cho đến khi sức khỏe được hồi phục;
phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi được hoãn cho đến khi con đủ
36 tháng tuổi; là người lao động duy nhất trong gia đình, nếu phải chấp hành án phạt
tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt, được hoãn đến 01 năm, trừ trường hợp
người đó bị kết án về các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc các tội khác là tội phạm
rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng; bị kết án về tội phạm ít nghiêm trong, do
nhu cầu công vụ được hoãn đến 01 năm [35].
Thủ tục hoãn chấp hành án phạt tù được quy định tại Điều 23, Luật Thi hành
án hình sự năm 2010. Trong đó, đối với người bị kết án phạt tù đang tại ngoại, Chánh
án Tòa án đã ra quyết định thi hành án có thể tự mình hoặc theo đơn đề nghị của
người bị kết án, văn bản đề nghị của Viện kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án
hình sự Công an cấp huyện nơi người chấp hành án cư trú ra quyết định hoãn chấp
hành án phạt tù. Quyết định hoãn thi hành án phạt tù phải được gửi cho người chấp
hành án, Viện kiểm sát cùng cấp, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp
22

huyện nơi người được hoãn thi hành án cư trú, cơ quan thi hành án hình sự Công an
cấp tỉnh, Sở Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định trong thời hạn 03 ngày làm việc [33].
Đối với việc thi hành quyết định hoãn chấp hành án phạt tù, tại Điều 24, Luật
Thi hành án hình sự năm 2010, sau khi nhận được quyết định hoãn chấp hành án phạt
tù của Tòa án, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải ngừng việc đưa
người chấp hành án phạt tù đi chấp hành án. Trách nhiệm quản lý, giám sát người
được hoãn chấp hành án phạt tù được giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã; người được
hoãn chấp hành án không được đi khỏi nơi cư trú khi chưa có sự đồng ý của Ủy ban
nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án đang cư trú. Trước khi hết thời hạn hoãn
chấp hành án phạt tù chậm nhất là 07 ngày, Chánh án Tòa án đã quyết định hoãn chấp
hành án phạt tù phải thông báo bằng văn bản và gửi thông báo cho người chấp hành
án, Viện kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi người
được hoãn thi hành án đang cư trú, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, Sở
Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định [33].
+ Tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù
Những trường hợp tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù tương tự như những
trường hợp hoãn chấp hành án phạt tù, được quy định tại Điều 67, Bộ luật Hình sự
năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an, cơ quan thi hành án hình sự Công
an cấp tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh được quyền đề nghị tạm đình chỉ chấp
hành án phạt tù, hồ sơ đề nghị tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù được chuyển cho
Tòa án có thẩm quyền xem xét, giải quyết. Thủ tục đề nghị tạm đình chỉ chấp hành
án phạt tù được quy định tại Điều 31, Luật Thi hành án hình sự năm 2010.
Theo quy định tại Điều 32, Luật Thi hành án hình sự năm 2010, quyết định
tạm đình chỉ thi hành án phạt tù phải được gửi cho người được tạm đình; chỉ cơ quan
đề nghị tạm đình chỉ gồm trại giam, trại tạm giam; cơ quan thi hành án hình sự Công
an cấp huyện nơi người được tạm đình chỉ đang thi hành án; cơ quan thi hành án hình
sự Công an cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp xã; Viện kiểm sát cùng cấp, Tòa án đã
ra quyết định thi hành án; Sở tư pháp nơi Tòa án đã ra quyết định tạm đình chỉ. Trường
hợp Viện trưởng Viện kiểm sát quyết định tạm đình chỉ thi hành
23

án phạt tù thì phải gửi cho Sở Tư pháp nơi Viện kiểm sát đã ra quyết định; người
được tạm đình chỉ; Cơ quan đề nghị tạm đình chỉ gồm: trại giam, trại tạm giam, cơ
quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi người được tạm đình chỉ đang chấp
hành án; cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi
người được tạm đình chỉ về cư trú; Tòa án đã ra quyết định thi hành án.
Trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi
trực tiếp quản lý người được tạm đình chỉ tổ chức bàn giao người được tạm đình chỉ
cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó về cư trú. Ủy ban nhân dân cấp xã có trách
nhiệm phối hợp với cơ quan, đoàn thể địa phương, thân nhân gia đình người được
tạm đình chỉ trong việc giám sát, giáo dục người được tạm đình chỉ. Trước khi hết
thời hạn tạm đình chỉ chậm nhất là 07 ngày, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp
huyện nơi người được tạm đình chỉ cư trú có trách nhiệm thông báo cho người đang
được tạm đình chỉ biết và yêu cầu người đó có mặt tại nơi chấp hành án theo quy định
[33].
Đối với công tác phạm nhân về chế độ ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chăm sóc y tế
được quy định chi tiết tại Mục 2, Chương III (từ Điều 42 đến Điều 53) Luật Thi hành
án hình sự năm 2010.
1.2.2. Thi hành án treo và án cải tạo không giam
giữ - Trình tự, thủ tục thi hành án treo
Giống như các loại án khác, Chánh án tòa án đã xét xử sơ thẩm có thẩm quyền
ra quyết định thi hành án hoặc ủy thác cho Chánh án tòa án khác cùng cấp ra quyết
định thi hành án.Tòa án phải gửi quyết định thi hành án treo cho người được hưởng
án treo, Viện kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Sở
Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định.
+ Thi hành quyết định thi hành án treo
Về chủ thể, Ủy ban nhân dân cấp xã là cơ quan được giao nhiệm vụ trực tiếp
giám sát, giáo dục người được hưởng án treo.
Theo Điều 62, Luật Thi hành án hình sự năm 2010, sau 03 ngày kể từ ngày
nhận được quyết định thi hành án, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện
có trách nhiệm yêu cầu người chấp hành án có mặt tại trụ sở của mình để ấn định
24

thời gian người được hưởng án treo phải có mặt tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người
đó cư trú để cam kết chấp hành án. Hồ sơ chuyển giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã
gồm: Bản án đã có hiệu lực pháp luật, quyết định thi hành án treo, cam kết của người
được hưởng án treo, tài liệu khác có liên quan. Hồ sơ phải được chuyển giao cho Ủy
ban nhân dân cấp xã trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày triệu tập người hưởng án treo
đến trụ sở cơ cơ quan thi hành án làm việc.
Trước khi hết thời gian thử thách 03 ngày, Ủy ban nhân dân cấp xã phải tiến
hành bàn giao hồ sơ thi hành án lại cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp
huyện để xem xét cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong thời gian thử thách.Giấy
chứng nhận được gửi cho người được hưởng án treo, Ủy ban nhân dân cấp xã được
giao nhiệm vụ giám sát, giáo dục người được hưởng án treo [33].
+ Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã
Theo Điều 63, Luật Thi hành án hình sự năm 2010 thì Ủy ban nhân dân cấp xã
là cơ quan trực tiếp tham gia giám sát, giáo dục người được hưởng án treo. Do vậy,
Ủy ban nhân dân cấp xã có một số nhiệm vụ, quyền hạn sau: Tiếp nhận hồ sơ, tổ chức
giám sát, giáo dục người được hưởng án treo; phân công người trực tiếp giám sát,
giáo dục người được hưởng án treo; yêu cầu người được hưởng án treo thực hiện đầy
đủ nghĩa vụ của mình; có biện pháp giáo dục, phòng ngừa khi người đó có dấu hiệu
vi phạm pháp luật; tuyên dương người được hưởng án treo có nhiều tiến bộ, lập công;
giải quyết cho người được hưởng án treo vắng mặt khỏi nơi cư trú theo quy định của
Luật Thi hành án hình sự năm 2010 và Luật Cư trú năm 2013; phối hợp với gia đình,
cơ quan, tổ chức liên quan nhằm giám sát, giáo dục người được hưởng án treo; lập hồ
sơ đề nghị, xem xét rút ngắn thời gian thử thách gửi cho cơ quan thi hành án hình sự
Công an cấp huyện để yêu cầu Tòa án có thẩm quyền nơi người được hưởng án treo
cư trú xem xét, ra quyết định; nhận xét bằng văn bản và lưu sổ theo dõi quá trình chấp
hành án của người được hưởng án treo khi người đó chuyển đi nơi khác; thống kê,
báo cáo cơ quan thi hành án có thẩm quyền về kết quả thi hành án; xử phạt vi phạm
hành chính hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành
chính đối với người được hưởng
25

án treo; giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án treo theo quy định của Luật Thi
hành án hình sự năm 2010 [33].
- Trình tự, thủ tục thi hành án phạt cải tạo không giam giữ
Quyết định thi hành án phạt cải tạo không giam giữ do Chánh án tòa án xét xử
sơ thẩm vụ án đó hoặc ủy thác cho Chánh án Tòa án khác ra quyết định thi hành. Sau
khi ra quyết định, trong thời gian 03 ngày làm việc, Tòa án phải gửi quyết định thi
hành án cho người chấp hành án, Viện kiểm sát cùng cấp, cơ quan thi hành án hình
sự Công an cấp huyện nơi người chấp hành án đang cư trú, Sở Tư pháp nơi Tòa án ra
quyết định.
Về thủ tục thi hành quyết định thi hành án phạt cải tạo không giam giữ được
căn cứ theo Điều 73, Luật Thi hành án hình sự năm 2010. Trong thời hạn 03 ngày kể
từ ngày nhận được quyết định thi hành án, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp
huyện có trách nhiệm triệu tập người chấp hành án đến trụ sở, qua đó xác lập thời
gian cụ thể người đó phải có mặt tại Ủy ban nhân dân cấp xã để cam kết chấp hành
án, lập hồ sơ thi hành án. Hồ sơ thi hành án gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã gồm:
Bản án đã có hiệu lực pháp luật; cam kết của người chấp hành án; tài liệu khác có liên
quan.
Trong thời hạn 07 ngày, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải
bàn giao hồ sơ thi hành án cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án đang
cư trú để thực hiện việc giám sát, giáo dục người chấp hành án. Trước khi hết thời
hạn chấp hành án 03 ngày, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có người đang chấp hành án
phải hoàn thiện hồ sơ bàn giao cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện
để thực hiện việc cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong án phạt cải tạo không giam
giữ. Giấy chứng nhận phải được gửi cho người đang chấp hành án; Ủy ban nhân dân
cấp xã nơi người chấp hành án đang cư trú, Tòa án nơi ra quyết định thi hành án; Sở
Tư pháp nơi Tòa án ra quyết định thi hành án [33].
+ Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã
Ủy ban nhân dân cấp xã là cơ quan có thẩm quyền trực tiếp, có nhiệm vụ giám
sát và giáo dục người bị kết án phạt cải tạo không giam giữ. Do vậy, theo Điều
26

74, Luật Thi hành án hình sự năm 2010, Ủy ban nhân dân cấp xã có một số nhiệm vụ
và quyền hạn sau: Tiếp nhận hồ sơ, tiến hành tổ chức, phân công người giám sát, giáo
dục người chấp hành án; yêu cầu người chấp hành án thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của
mình; có biện pháp giáo dục, phòng ngừa khi người chấp hành án có dấu hiệu vi phạm
pháp luật; tuyên dương người chấp hành án khi người đó lập công; trong lĩnh vực thi
hành án dân sự, Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ tiến hành khấu trừ một phần thu nhập của
người chấp hành án để nộp ngân sách nhà nước; tích cực phối hợp với gia đình, cơ
quan, đoàn thể địa phương trong việc giám sát, giáo dục người đang chấp hành án;
lập hồ sơ xét đề nghị giảm thời gian chấp hành án hoặc miễn chấp hành án cải tạo
không giam giữ gửi cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện để đề nghị Tòa
án có thẩm quyền ra quyết định; nhận xét bằng văn bản, lưu sổ theo dõi trong quá
trình người đó chấp hành án khi người đó chuyển đi nơi khác; tiến hành thống kê, báo
cáo kết quả thi hành án cho cơ quan thi hành án Công an cấp huyện; xử phạt vi phạm
hành chính hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với
người đang chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ; giải quyết khiếu nại, tố cáo về
thi hành án hình sự theo quy định của Luật Thi hành án hình sự năm 2010.
1.2.3. Thi hành án phạt khác
- Thi hành án tử hình
Thi hành án tử hình là việc nhân danh nhà nước thông qua bản án, quyết định
của Tòa án có hiệu lực pháp luật nhằm tước bỏ mạng sống của một người. Do nhận
thấy đây là loại thi hành án đặc biệt cho nên trước khi thi hành án có thủ tục đó là
xem xét lại bản án tử hình, tránh trường hợp oan sai, dẫn đến hậu quả không thể khắc
phục được. Theo Điều 367 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
quy định người bị kết án tử hình chỉ được thi hành khi không có kháng nghị của
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và
đơn xin ân giảm án của người bị kết án không được Chủ tịch nước ân chuẩn hoặc
người đó không viết đơn xin ân giảm án.
27

Quyết định thi hành án tử hình do Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm thực
hiện. Quyết định đó phải được gửi cho Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hình sự
cùng cấp; trại tạm giam nơi người chấp hành án đang bị tạm giam, Sở Tư pháp nơi
Tòa án ra quyết định trong thời hạn 03 ngày làm việc. Hội đồng thi hành án tử hình
phải gồm đại diện của Tòa án đã xét xử sơ thẩm, cơ quan thi hành án hình sự Công
an cấp tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp [35].
Về trình tự, thủ tục thi hành án tử hình được quy định tại Điều 59, Luật Thi
hành án hình sự năm 2010. Nghị định 82/2011/NĐ-CP ngày 16 tháng 9 năm 2011
quy định về thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc.
- Thi hành án áp dụng hình phạt bổ sung
Theo quy định tại Điều 32, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm
2017), ngoài hình phạt chính thì hình phạt bổ sung gồm: cấm đảm nhiệm chức vụ,
cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; cấm cư trú, quản chế; tước một số
quyền công dân. Đây là những loại hình phạt được áp dụng đối với bị cáo áp dụng
hình phạt chính là phạt tù có thời hạn. Về thủ tục thi hành các hình phạt bổ sung,
nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan có thẩm quyền đối người bị áp dụng hình phạt bổ
sung được quy định rõ trong Luật Thi hành án hình sự năm 2010 [35].
28

Tiểu kết chương
Thi hành án hình sự là thực hiện biện pháp cưỡng chế của nhà nước để trấn áp
và giáo dục cải tạo người phạm tội; gắn liền với hoạt động đấu tranh phòng chống tội
phạm nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, liên quan đến
nhiều mặt đời sống xã hội và quyền con người.
Chương 1 của luận văn đề cập những nội dung cơ bản là: Nhận diện dưới góc
độ lý luận chung về thi hành án hình sự. Các nội dung chính được trình bày là khái
niệm, đặc điểm, cơ sở pháp lý, nội dung thi hành án hình sự. Trong đó tập trung vào
các hình thức: Thi hành án phạt tù, thi hành án treo và cải tạo không giam giữ; thi
hành các án phạt khác. Luận văn cũng đề cập các chủ thể và mối quan hệ phối hợp
giữa cơ quan thi hành án hình sự với cơ quan được giao một số nhiệm vụ có liên quan
đến thi hành án hình sự.
Trên đây là những tiêu chí lý luận cơ bản, là cơ sở cho việc khảo sát, phân tích
đánh giá thực trạng thi hành án hình sự của các cơ quan chức năng và trực tiếp là của
lực lượng Công an trên địa bàn tỉnh Phú Thọ được đề cập ở Chương 2.

Cơ sở lý luận và pháp luật về thi hành án hình sự.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận và pháp luật về thi hành án hình sự.docx

Similar to Cơ sở lý luận và pháp luật về thi hành án hình sự.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận và pháp luật về thi hành án hình sự.docx