Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã - Thực trạng tại UBND tỉnh Bình Dương.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
MỤC LỤC
Lời nói đầu.................................................................................................................. 3
1. Lý do, mục đích chọn đề tài ................................................................................... 3
2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài................................................................................ 3
3. Phương pháp nghiên cứu của đề tài........................................................................ 3
Các phương pháp được tác giả sử dụng trong luận văn gồm : phương pháp phân
tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, phương pháp lịch sử, phương pháp hệ thống,
phương pháp so sánh... ............................................................................................... 4
4. Mục đích của đề tài................................................................................................. 4
5. Ý nghĩa của đề tài................................................................................................... 4
Chương I: Lý luận chung về đăng ký và quản lý Hộ tịch cấp xã............................... 5
I. Các khái niệm về Hộ tịch........................................................................................ 5
1. Khái niệm Hộ Tịch ................................................................................................. 5
1.1. Khái niệm về hộ khẩu:......................................................................................... 5
1.2. Khái niệm về hộ tịch: .......................................................................................... 5
2. Khái niệm đăng ký Hộ tịch..................................................................................... 6
3. Khái niệm quản lý Hộ tịch...................................................................................... 7
II. Quá trình phát triển của hoạt động quản lý Hộ tịch Việt Nam............................ 10
1. Quản lý “Đinh” trong thời kỳ phong kiến............................................................ 10
2. Quản lý Hộ tịch thời kỳ Pháp thuộc và miền Nam trước năm 1945 .................... 10
3. Quản lý Hộ tịch của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà và Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam.................................................................................................. 12
III. Vai trò của quản lý Hộ tịch................................................................................. 16
IV. Mục đích, ý nghĩa của đăng ký và quản lý Hộ tịch............................................ 16
V. Mối quan hệ “Đăng ký hộ tịch” và “Đăng ký hộ khẩu”...................................... 19
Chương II: Cơ sở pháp lý về đăng ký và quản lý Hộ tịch cấp xã ............................ 21
I. Thẩm quyền đăng ký hộ tịch................................................................................. 21
1. Cơ quan đăng ký hộ tịch....................................................................................... 21
2. Công chức làm công tác hộ tịch ........................................................................... 22
II. Trách nhiệm quản lý nhà nước về hộ tịch............................................................ 24
III. Thủ tục đăng ký hộ tịch cấp xã........................................................................... 24
1. Thủ tục đăng ký khai sinh .................................................................................... 24
2. Thủ tục đăng ký kết hôn ....................................................................................... 25
3. Thủ tục đăng ký khai tử........................................................................................ 26
4. Thủ tục đăng ký giám hộ...................................................................................... 27
5. Thủ tục đăng ký nhận cha, mẹ, con...................................................................... 28
6.Thủ tục đăng ký việc thay đổi, cải chính, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin
hộ tịch ....................................................................................................................... 29
7. Lệ phí đăng ký Hộ tịch cấp xã.............................................................................. 29
IV. Quản lý dữ liệu hộ tịch....................................................................................... 32
V. Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hộ tịch................................................ 33
1. Hành vi vi phạm hành chính trong đăng ký khai sinh......................................... 33
2. Hành vi vi phạm hành chính trong đăng ký kết hôn ........................................... 33
3. Hành vi vi phạm hành chính trong đăng ký khai tử ............................................ 35
4. Hành vi vi phạm hành chính trong đăng ký giám hộ, nhận cha, mẹ, con, thay đổi,
cải chính, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin Hộ tịch ..................................... 36

Chương III: Thực trạng đăng ký và quản lý Hộ tịch tại UBND cấp xã ................... 37
I. Thực trạng chung .................................................. Error! Bookmark not defined.
II. Những bất cập trong quy định của văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực hộ
tịch ............................................................................ Error! Bookmark not defined.
III. Thực trạng và hướng hoàn thiện về đăng ký và quản lý Hộ tịch tại UBND xã
Phước Sang, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương...... Error! Bookmark not defined.
1. Thực trạng về đăng ký và quản lý Hộ tịch tại UBND xã Phước Sang, huyện Phú
Giáo, tỉnh Bình Dương ............................................. Error! Bookmark not defined.
1.1. Giới thiệu UBND xã Phước Sang, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương .....Error!
Bookmark not defined.
1.2. Hoạt động đăng ký hộ tịch trên địa bàn xã Phước Sang ..Error! Bookmark not
defined.
1.3. Tổ chức bộ máy quản lý hoạt động đăng ký hộ tịch trên địa bàn cấp xã ..Error!
1.4. Giám sát, kiểm tra, thanh tra quá trình thực hiện quản lý hộ tịch trên địa bàn
cấp xã........................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.5. Đánh giá chung.................................................. Error! Bookmark not defined.
2. Giải pháp hoàn thiện về đăng ký và quản lý Hộ tịch tại UBND xã Phước Sang,
huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương ........................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với hộ tịch......Error! Bookmark
not defined.
2.2. Nâng cao năng lực bộ máy đăng ký, quản lý hộ tịch của xã Phước Sang..Error!
2.3. Tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch trên địa bàn xã
Phước Sang............................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Xây dựng đội ngũ công chức quản lý hộ tịch trên địa bàn cấp xã theo hướng
chuyên nghiệp........................................................... Error! Bookmark not defined.
2.5. Cải cách các thủ tục hành chính trong việc thực hiện đăng ký hộ tịch ......Error!
2.6. Tăng cường phối hợp các cơ quan, tổ chức trong quản lý hộ tịch .............Error!
2.7. Đẩy mạnh công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quản lý nhà
nước về hộ tịch. ....................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................ Error! Bookmark not defined.

Lời nói đầu
1. Lý do, mục đích chọn đề tài
Quản lý dân cư là một trong những lĩnh vực trọng yếu của nền hành chính mà
mọi quốc gia, dù ở bất kỳ chế độ chính trị với trình độ phát triển nào cũng đều quan
tâm. Để quản lý dân cư, mỗi quốc gia có những phương thức quản lý khác nhau
nhưng đều hướng đến mục đích quản lý một cách đầy đủ, kịp thời, chính xác các
thông tin về đặc điểm nhân thân cơ bản của từng công dân. Ở Việt Nam, quản lý hộ
tịch được xác định là khâu trung tâm của toàn bộ hoạt động quản lý dân cư. Do đó,
việc tổ chức phục vụ người dân đăng ký hộ tịch thuận tiện, kịp thời, chính xác còn
mang ý nghĩa chính trị xã hội to lớn, đó là sự quan tâm, chăm lo của Nhà nước đối
với công dân của mình. Đối với mỗi cá nhân, đăng ký hộ tịch là cách thức để thực
hiện một số quyền nhân thân cơ bản, như: quyền được đăng ký khai sinh, quyền có
quốc tịch, quyền kết hôn, quyền nuôi con nuôi hoặc được nhận làm con
nuôi…Công tác quản lý hộ tịch đã khẳng định vai trò vô cùng quan trọng của nó
trong tiến trình phát triển xã hội. Chính vì vậy, người viết đã mạnh dạn chọn đề tài:
“Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã – Thực trạng tại UBND xã Phước Sang, huyện
Phú Giáo, tỉnh Bình Dương” để làm chuyên đề của mình.
2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý luận thực tiễn của quản lý
nhà nước về hộ tịch.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài về mặt không gian được giới hạn ở xã Phước
Sang, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương; về mặt thời gian được giới hạn từ năm
2015 đến nay.
Mục đích nghiên cứu của đề tài là làm rõ hơn nữa cơ sở lý luận, thực tiễn của
quản lý nhà nước về hộ tịch nói chung và ở cấp xã nói riêng. Từ đó đánh giá thực
trạng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã Phước Sang trong thời gian qua, nêu ra
những kết quả đạt được và hạn chế cũng như nguyên nhân của chúng.
Trên cơ sở đó, đưa ra những đề xuất góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả
của quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn cấp xã Phước Sang trong thời gian tới.
Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở nước ta hiện nay.
3. Phương pháp nghiên cứu của đề tài

Các phương pháp được tác giả sử dụng trong luận văn gồm : phương pháp
phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, phương pháp lịch sử, phương pháp hệ
thống, phương pháp so sánh...
4. Mục đích của đề tài
Đề tài hướng đến mục đích làm sáng tỏ những qui định của pháp luật về
đăng ký và quản lý hộ tịch. Thông qua đó, cho ta thấy được việc đăng ký và quản lý
hộ tịch cấp xã là rất cần thiết, có ý nghĩa và quan trọng. Bên cạnh đó, đề tài cũng
nêu những mặt hạn chế của đăng ký và quản lý hộ tịch để từ đó đưa ra một số giải
pháp nhằm hoàn thiện công tác đăng ký và quản lý hộ tịch.
5. Ý nghĩa của đề tài
Chuyên đề này có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo khi nghiên cứu về đăng
ký và quản lý hộ tịch. Các cán bộ làm công tác hộ tịch, các cơ quan hữu quan tham
khảo, để từ đó đưa ra những biện pháp, cách thức điều chỉnh về hoạt động đăng ký
và quản lý hộ tịch, góp phần ngày càng hoàn thiện hơn qui định của pháp luật phù
hợp thực tiễn cũng như phù hợp với xã hội ngày càng tiến bộ.

Chương I: Lý luận chung về đăng ký và quản lý Hộ tịch cấp xã
I. Các khái niệm về Hộ tịch
1. Khái niệm Hộ Tịch
1.1. Khái niệm về hộ khẩu:
Ở nhiều quốc gia, việc quản lý cư trú của công dân về cơ bản nhằm vào ba
mục tiêu: quản lý biến động số lượng, chất lượng dân số; kiểm soát và hạn chế sự
tập trung quá mức dân cư vào một vùng hoặc khu vực nào đó; hạn chế đến thấp nhất
các tiêu cực xã hội do biến động dân cư tạo ra. Các biện pháp thường uyển chuyển,
mềm dẻo, không thuần túy hành chính và không đối đầu trực tiếp với các qui luật
kinh tế - xã hội tạo nên các dòng di dân và dịch chuyển lao động.
Chính ví vậy, hộ khẩu là quá trình cơ quan Công an dựa vào các văn bản quy
phạm pháp luật của Nhà nước để tiến hành đăng ký, quản lý hoạt động cư trú của
công dân, đảm bảo cho công dân thực hiện quyền và nghĩa vụ theo pháp luật quy
định phục vụ cho công tác quản lý xã hội của Nhà nước; công tác phòng ngừa, đấu
tranh chống tội phạm.
1.2. Khái niệm về hộ tịch:
Từ trước đến nay, vẫn tồn tại khá nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm
“Hộ tịch”. Có quan niệm cho rằng: Hộ tịch là sổ biên chép các việc liên hệ đến các
người trong nhà. Hộ tịch gồm ba sổ để ghi chép các sự khai giá thú, khai sinh, khai
tử. Quan niệm thứ hai lại cho rằng, việc ghi chép vào sổ sách không phải là hộ tịch
mà bản thân các sự kiện liên quan đến tình trạng nhân thân của con người mới là hộ
tịch. Có thể xem cách hiểu thứ hai là cách hiểu khá thấu đáo và toàn diện, được
khoa học công nhận và được quy định khá rõ ràng trong văn bản quy phạm pháp
luật. Theo quy định tại Điều 1 Nghị định số 83/1998/NĐ-CP ngày 10/10/1998 của
Chính phủ về đăng ký hộ tịch thì: Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình
trạng nhân thân của một người từ khi sinh ra đến khi chết.
Có thể xem những sự kiện về hộ tịch rất đa dạng. Nếu theo quan niệm cũ
trước đây, hộ tịch chủ yếu bao gồm các sự kiện về sinh, tử, kết hôn thì theo quy
định hiện nay của pháp luật, hộ tịch bao gồm 9 sự kiện cơ bản như: sinh; tử; kết
hôn; nuôi con nuôi; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi họ, tên, chữ đệm; cải

chính họ, tên, chữ đệm, ngày, tháng, năm sinh; xác định lại dân tộc. Các sự kiện hộ
tịch được xem là các sự kiện cơ bản, bởi các sự kiện này có thể làm phát sinh, thay
đổi hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa vụ pháp lý của cá nhân.
Theo điều 1, Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật hộ tịch quy
định:“Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định t́nh trạng nhân thân của một người
từ khi sinh ra đến khi chết”.
2. Khái niệm đăng ký Hộ tịch
Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận các sự kiện:
Một là, sinh; kết hôn; tử; nuôi con nuôi; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay
đổi, cải chính, bổ sung, điều chỉnh hộ tịch; xác định lại giới tính; xác định lại dân
tộc.
Trong đó, thay đổi đổi hộ tịch là việc thay đổi họ, tên, chữ đệm đã được đăng
ký đúng trong trong Sổ đăng ký khai sinh và bản chính Giấy khai sinh nhưng cá
nhân có yêu cầu thay đổi khi có lý do chính đáng theo yêu cầu của cá nhân đó khi
có lý do chính đáng theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Cải chính hộ tịch là việc cơ quan đăng ký hộ tịch cải chính (sửa chữa) những
nội dung đã được đăng ký trong Sổ đăng ký khai sinh và bản chính Giấy khai sinh,
nhưng có sai sót khi đăng ký hộ tịch.
Điều chỉnh hộ tịch là việc cơ quan đăng ký hộ tịch căn cứ vào bản chính
Giấy khai sinh để điều chỉnh các nội dung đã được đăng ký trong sổ hộ tịch và các
giấy tờ hộ tịch khác (không phải là Sổ đăng ký khai sinh và Giấy khai sinh) cho phù
hợp với các nội dung tương ứng trong bản chính Giấy khai sinh.
Bổ sung hộ tịch là việc ghi bổ sung những nội dung chưa được đăng ký trong
Sổ Khai sinh và Giấy khai sinh.
Xác định lại giới tính là việc cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền công
nhận việc xác định lại giới tính của một người trong trường hợp giới tính của người
đó bị khuyết tật bẩm sinh hoặc chưa định hình chính xác mà cần có sự can thiệp của
y học nhằm xác định rõ về giới tính theo quy định của Bộ Luật Dân sự
Xác định lại dân tộc là việc cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định
lại dân tộc của người con theo dân tộc của người cha hoặc dân tộc của người mẹ
theo quy định tại Điều 28 Bộ luật Dân sự.

Hai là, căn cứ vào quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ghi vào
sổ hộ tịch các việc: xác định cha, mẹ, con; thay đổi quốc tịch; ly hôn; hủy việc kết
hôn trái pháp luật; chấm dứt nuôi con nuôi.
Như vậy, đăng ký hộ tịch gồm hai nhóm hành vi: Nhóm hành vi xác nhận
các sự kiện hộ tịch và nhóm hành vi căn cứ vào quyết định của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền để ghi vào sổ hộ tịch những thay đổi về hộ tịch
Nghị định 123/2015/NĐ-CP quy định thẩm quyền đăng ký hộ tịch theo nơi
cư trú, thì thẩm quyền đăng ký hộ tịch được xác định như sau:
- Đối với công dân Việt Nam ở trong nước, thì việc đăng ký hộ tịch được
thực hiện tại nơi người đó đăng ký hộ khẩu thường trú; nếu không có nơi đăng ký
hộ khẩu thường trú, thì việc đăng ký hộ tịch được thực hiện tại nơi người đó đăng
ký tạm trú có thời hạn theo quy định của pháp luật và đăng ký hộ khẩu.
- Đối với người nước ngoài cư trú tại Việt Nam, thì việc đăng ký hộ tịch
được thực hiện tại nơi người đó đăng ký thường trú; nếu không có nơi đăng ký
thường trú, thì việc đăng ký hộ tịch được thực hiện tại nơi người đó đăng ký tạm
trú.
Việc đăng ký kết hôn; nhận cha, mẹ, con; nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài
được thực hiện theo quy định tại Nghị định 126/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành
Luật Hôn nhân và gia đình.
Như vậy, đăng ký hộ tịch là một hoạt động nằm trong hoạt động quản lý
hành chính nhà nước về hộ tịch.
3. Khái niệm quản lý Hộ tịch
Là một nội dung trong quản lý hành chính nhà nước về hành chính- tư pháp,
quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch tập trung chủ yếu vào các hoạt động: ban
hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật về hộ
tịch; xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách, kế hoạch, định hướng về hoạt động
hộ tịch; phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch; quản lý hệ thống tổ chức và hoạt
động của các cơ quan, tổ chức trong hoạt động hộ tịch; đào tạo, bồi dưỡng, hướng
dẫn nghiệp vụ về đăng ký hộ tịch; kiểm tra, thanh tra, khen thưởng, xử lý vi phạm,
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động đăng ký hộ tịch; bảo đảm kinh phí, cơ

sở vật chất, phương tiện cho một số hoạt động hộ tịch; tổng kết hoạt động hộ tịch;
báo cáo cơ quan nhà nước cấp trên về hoạt động đăng ký hộ tịch.
Quản lý nhà nước đối với hộ tịch ở nước ta có những đặc điểm sau đây:
Thứ nhất, quản lý hành chính nhà nước đối với hộ tịch là hoạt động mang
quyền lực nhà nước
Quyền lực nhà nước trong quản lý hành chính nhà nước đối với hộ tịch trước
hết thể hiện ở việc các chủ thể có thẩm quyền thể hiện ý chí nhà nước thông qua
phương tiện nhất định, trong đó phương tiện cơ bản và đặc biệt quan trọng được sử
dụng là văn bản quản lý hộ tịch.
Bằng việc ban hành văn bản, chủ thể quản lý hộ tịch thể hiện ý chí của mình
dưới dạng các hoạt động áp dụng pháp luật; dưới dạng các mệnh lệnh cá biệt nhằm
áp dụng pháp luật vào thực tiễn, trực tiếp thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên
tham gia quan hệ quản lý; dưới những dạng mệnh lệnh chỉ đạo trong hoạt động,
nhằm tổ chức thực hiện pháp luật trong thực tiễn; dưới dạng những thông tin hướng
dẫn người dân để thực hiện việc đăng ký hộ tịch thông qua hệ thống của bộ máy
quản lý hộ tịch của Nhà nước.
Bên cạnh đó, quyền lực nhà nước còn thể hiện trong việc các chủ thể có thẩm
quyền tiến hành những hoạt động cần thiết để bảo đảm thực hiện ý chí nhà nước,
như các biện pháp về tổ chức, tuyên truyền giáo dục, thuyết phục, hòa giải …
Chính những biện pháp này là sự thể hiện tập trung và rõ nét của sức mạnh nhà
nước, một bộ phận tạo nên quyền lực nhà nước , nhờ đó ý chí của chủ thể quản lý
hộ tịch được bảo đảm thực hiện.
Thứ hai, quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch là hoạt động được tiến hành
bởi những chủ thể có quyền năng hành pháp là các công chức trong bộ máy nhà
nước
Chủ thể chủ yếu thực hiện quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch là các cơ
quan quản lý hành chính nhà nước (Chính phủ, Bộ, Ủy ban nhân dân, cơ quan
chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân, đội ngũ công chức làm công tác tư pháp- hộ
tịch).
Thứ ba, quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch là hoạt động có tính thống
nhất, được tổ chức chặt chẽ

Để bảo đảm tính pháp chế trong hoạt động hộ tịch, bộ máy các cơ quan hộ
tịch được tổ chức thành một khối thống nhất từ Trung ương tới địa phương, nhờ đó
các hoạt động của bộ máy được chỉ đạo, điều hành thống nhất, bảo đảm lợi ích
chung của cả nước, bảo đảm sự liên kết, phối hợp nhịp nhàng giữa các địa phương
tạo ra sức mạnh tổng hợp của cả nước, tránh được sự cục bộ phân hóa giữa các địa
phương hay vùng miền khác nhau.
Tuy nhiên, do mỗi địa phương đều có những nét đặc thù riêng về điều kiện
kinh tế - xã hội, nên để có thể phát huy tối đa những yếu tố của từng địa phương,
tạo sự năng động sáng tạo trong quản lý điều hành, bộ máy quản lý hộ tịch còn
được tổ chức theo hướng phân cấp, trao quyền tự quyết, tạo sự chủ động sáng tạo
cho chính quyền địa phương.
Thứ tư, hoạt động quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch có tính chấp hành
và điều hành
Tính chấp hành và điều hành của hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch thể
hiện trong việc những hoạt động này được tiến hành trên cơ sở pháp luật và nhằm
mục đích thực hiện pháp luật, cho dù đó là hoạt động chủ động sáng tạo của chủ thể
quản lý thì cũng không được vượt quá khuôn khổ pháp luật, điều hành cấp dưới,
trực tiếp áp dụng pháp luật hoặc tổ chức những hoạt động thực tiễn…, trên cơ sở
quy định pháp luật nhằm hiện thực hóa pháp luật.
Tính điều hành của hoạt động quản lý nhà nước về hộ tịch thể hiện trong việc
chủ thể có thẩm quyền tổ chức thực hiện pháp luật trong đời sống xã hội. Trong quá
trình đó, các chủ thể này, không chỉ tự mình thực hiện pháp luật mà quan trọng hơn
cả chúng đảm nhận chức năng chi đạo nhằm vận hành hoạt động của các cơ quan,
đơn vị trực thuộc theo một quy trình thống nhất; tổ chức để mọi đối tượng có liên
quan thực hiện pháp luật nhằm hiện thực hóa các quyền và nghĩa vụ của các bên
trong quan hệ quản lý.
Thứ năm, quản lý hành chính nhà nước đối với hộ tịch là hoạt động mang
tính liên tục
Quản lý nhà nước đối với hộ tịch luôn cần có tính liên tục, kịp thời và linh
hoạt để đáp ứng sự vận động không ngừng của đời sống xã hội. Chính điểm đặc thù
này được coi là một cơ sở quan trọng trong việc xác lập quy định về tổ chức và hoạt

động, quy chế công chức của bộ máy quản lý hộ tịch; tạo ra bộ máy quản lý hộ tịch
gọn nhẹ, có sự linh hoạt trong tổ chức, có đội ngũ công chức quản lý hộ tịch năng
động sáng tạo, quyết đoán và chịu sự ràng buộc trách nhiệm đối với hoạt động của
mình.
Như vậy, có thể hiểu quản lý hành chính nhà nước về hộ tịch là một hình
thức hoạt động của nhà nước, do các chủ thể có thẩm quyền (trước hết và chủ yếu
bởi các cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền) thực hiện trên cơ sở
và để thi hành pháp luật trong lĩnh vực hộ tịch, góp phần vào bảo đảm, bảo vệ
quyền con người, quyền công dân, phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế- xã hội.
II. Quá trình phát triển của hoạt động quản lý Hộ tịch Việt Nam
1. Quản lý “Đinh” trong thời kỳ phong kiến
Việc lập sổ đinh hay sổ gia phả dưới thời phong kiến ở nước ta chưa thể gọi
là sổ hộ tịch, chỉ có thể xem đây là những dấu hiệu xuất hiện ban đầu có liên quan
đến hộ tịch. Bới các chứng thư này bị hạn chế nhiều mặt về nội dung và đối tượng
điều chỉnh; các việc dân sự (sinh, tử, kết hôn) chưa được chính thức đề cập đến. Sổ
đinh với yêu cầu và mục đích phục vụ cho hoạt động binh dịch và thuế khóa của
triều đình; Sổ gia phả chỉ giới hạn trong các gia đình quyền quý và các dòng tộc,
chưa điều chỉnh các quan hệ xã hội rộng rãi trong xã hội.
2. Quản lý Hộ tịch thời kỳ Pháp thuộc và miền Nam trước năm 1945
Dưới thời Pháp thuộc, với bản chất thống trị và nô dịch, thực dân Pháp xây
dựng hộ tịch nhằm phục vụ cho việc cai trị thuộc địa, chủ yếu đảm bảo thực hiện
việc binh dịch, thuế khóa vả đặc biệt qua hộ tịch tiến hành các biện pháp kiểm soát
chặt chẽ dân tình để trấn áp lực lượng yêu nước đấu tranh giành độc lập. Do đó,
ngay từ rất sớm hộ tịch đã được xây dựng thành Luật khắp cả 3 miền: Bắc, Trung
và Nam. Quá trình thực hiện các văn bản này không ngừng được củng cố, phát triển
phù hợp với mục đích đăng ký và quản lý hộ tịch của chế độ. Biểu hiện bằng việc
quy định các chương mục rất cụ thể bởi các bộ Dân luật Bắc kỳ, Hoàng Việt Trung
kỳ hộ luật và Dân Luật giản yếu Nam kỳ. Sau mỗi giai đoạn thực hiện lại ban hành
tiếp các văn bản dưới luật hoặc luật mới để điều chỉnh, bổ sung kịp thời theo yêu
cầu của chính quyền thực dân. Ngay cả Bộ Hoàng Việt Trung kỳ hộ luật, các nội
dung hộ tịch tuy được nhà vua ban hành, nhưng cũng phải phụ thuộc hoàn toàn vào

ý chỉ cai tri của thực dân Pháp, cho dù đó chỉ là những vẩn đề mang tính thủ tục
hành chính. Điều này thể hiện qua việc ban hành 05 quyển của Bộ luật đều có Nghị
định của toàn quyền Đông dương duyệt y hoặc như tại Điều 18 chương I thiên thứ
hai quy định "Các quan tỉnh, sau khi ý hiệp với quan công sứ, Có thể cho phép
những xóm ở xa bản xã được lập nhân thế bộ riêng".
Công tác đăng ký và quản lý hộ tịch về cơ bản được phân thành 2 chế độ
trách nhiệm rõ ràng: cơ quan hành chính ở cơ sở (ủy ban hành chính cấp xã) chịu
trách nhiệm đăng ký và quản lý bước đầu; các cơ quan tư pháp (tòa án, biện lý) chịu
trách nhiệm kiểm tra, giám sát và giải quyết các hậu quả phát sinh. Điều này thể
hiện nguyên tắc chế ước được khai thác tối đa. Nhân sự hộ tịch được bố trí ổn định
mang tính chuyên trách như hộ lại hay ủy viên hộ tịch. Việc quản lý, sử dụng sổ hộ
tịch được quy định rất nghiêm ngặt gắn liền với trách nhiệm pháp lý của người có
thẩm quyền đăng ký và quản lý hộ tịch. Quan hệ trách nhiệm trong việc thông tin,
điều chỉnh, bô sung nội dung hộ tịch cũng được quy định rõ ràng. Hình thức về biểu
mẫu, sổ hộ tịch được quy định rất chi tiết.
Đặc biệt về chế tài hộ tịch quy định vô cùng khắt khe đối với những hành vi
vi phạm của cả người có trách nhiệm thực hiện đăng ký, quản lý lẫn người có nghĩa
vụ phải khai báo đặng ký, nhất là người thực hiện đăng ký, quản lý, bất chấp trình
độ dân trí, điều kiện kinh tế, giao thông đi lại... của người dân trong giai đoạn đó.
Do xuất phát từ bản chất của chế độ, ngoài việc xử lý hành chính với mức phạt tiền
rất cao so với thu nhập, chế tài hình sự được đưa trực tiếp luôn vào các văn bản quy
định hộ tịch (dù luật hình đã được quy định). Hầu hết.các hành vi vi phạm về đăng
ký và quản lý hộ tịch đều bị coi là trọng tội. Chế tài hình sự chủ yếu quy định hình
thức phạt tù và mức phạt có thể đến chung thân.
Các quy định về hộ tịch của chế độ thuộc địa và tay sai tuy khá hoàn thiện,
nhưng trong thực tiễn việc áp dụng không được như mong muốn của họ. Do nhiều
nguyên nhân. trước hết là do bản chất của chế độ, việc đăng ký và quản lý hộ tịch
không.nhằm mục đích phục vụ nhân dân mà để thống tri; Đa số người dân chưa
thấy được quyền lợi từ việc thực hiện hộ tịch, đã phải gánh chịu nhiều nghĩa vụ từ
những quy định hà khắc, không phù hợp với hoàn cảnh điều kiện sông của mình
trong giai đoạn đó. Chủ trương của những người kháng chiến yêu nước, của cách

mạng giải phóng dân tộc là bằng mọi cách phải lũng đoạn sự quản lý thống trị của
thực dân xâm lược và của bộ máy tay sai vốn sẵn quan liêu, thi hành một cách máy
móc. Vấn đề khác mang tính đặc thù, xuyên suốt không thể không đề cập đến, đó là
chiến tranh ác liệt đã làm hạn chế không ít việc đăng ký và quản lý hộ tịch của các
chế độ trước đây.
3. Quản lý Hộ tịch của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà và Cộng hoà xã
hội chủ nghĩa Việt Nam.
3.1. Mô hình quản lý hộ tịch ở miền Nam dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa
Sau sự kiện buộc triều đình nhà Nguyễn ký Hiệp ước nhượng địa ngày 25-8-
1883, để thi hành chính sách thuộc địa và nhằm biến nước ta thành một phần lãnh
thổ hải ngoại của nước Pháp, một trong những vấn đề quan tâm hàng đầu của Chính
phủ bảo hộ là kiểm soát chặt chẽ dân cư. Cùng với việc thay thế toàn bộ hệ thống
pháp luật của triều Nguyễn, thực dân Pháp đã áp dụng ở Nam Kỳ chế độ quản lý hộ
tịch theo mô hình của nước Pháp. Chỉ hơn một tháng sau khi Hiệp ước nhượng địa
được ký kết, chính quyền thuộc địa đã ban hành Sắc lệnh ngày 03-10-1883 quy định
việc lập sổ hộ tịch cho người Việt Nam. Sắc lệnh ngày 03-10-1883 được coi là nền
tảng thiết lập chế độ quản lý hộ tịch ở Việt Nam - thực chất là sự du nhập mô hình
quản lý hộ tịch của Pháp. Sắc lệnh này được duy trì trong một thời gian dài, chỉ
được sửa đổi hai lần bởi các Sắc lệnh ngày 10-2-1893 và Sắc lệnh ngày 23-7-1931.
Tại miền Bắc, việc quản lý hộ tịch được thực hiện theo quy định từ Điều 18
đến Điều 48 của bộ Dân luật Bắc kỳ ngày 30-3-1931. Tại miền Trung việc quản lý
hộ tịch được thực hiện theo quy định từ Điều 18 đến Điều 50 bộ Hoàng Việt Trung
Hộ Luật do triều đình nhà Nguyễn ban hành ngày 13-7-1936.
Quản lý hộ tịch được chính quyền thuộc địa sử dụng như một công cụ quan
trọng để "kiểm soát an ninh xã hội". Chính bởi mục đích này, nên sau khi Pháp rút
khỏi miền Nam, đế quốc Mỹ thế chân dựng lên thể chế bù nhìn thì chế độ quản lý
hộ tịch cũ vẫn được Chính phủ nguỵ quyền Sài Gòn duy trì và sử dụng. Dưới chế độ
thực dân mới chính quyền nguỵ ban hành số lượng rất lớn văn bản pháp luật quy
định chi tiết các vấn đề liên quan đến hộ tịch1
.
1
Theo thống kê chưa đầy đủ, chỉ riêng trong hai năm 1964 - 1965, Tổng trưởng Tư pháp của Chính phủ nguỵ
quyền Sài Gòn đã ban hành 16 Thông tư hướng dẫn các vấn đề về hộ tịch. Ví dụ: Thông tư số 486-

Mô hình quản lý, đăng ký hộ tịch thời kỳ Việt Nam Cộng hòa tại miền Nam
được cải cách khác hẳn so với mô hình thời thuộc Pháp. Thẩm quyền đăng ký hộ
tịch được giao cho viên chức với chức danh chung là hộ lại. Việc tổ chức hệ thống
hộ lại của chính quyền ngụy như sau:
- Có sự phân biệt giữa thẩm quyền của hộ lại ở nông thôn và đô thành:
+ Ở nông thôn: đơn vị đăng ký hộ tịch cấp cơ sở là làng xã, xã trưởng giữ
nhiệm vụ hộ lại (đến năm 1969, dưới Sắc lệnh ngày 01/4/1969, thành phần Ủy ban
hành chính xã được sửa lại, trong đó có lập ra chức danh ủy viên hộ tịch chịu trách
nhiệm về công việc này bên cạnh xã trưởng);
+ Ở các châu thành tỉnh thì tỉnh trưởng giữ nhiệm vụ hộ lại;
+ Ở Sài Gòn, đô thành được chia làm nhiều đơn vị quận và thị xã, quận trưởng
(đối với quận) là hộ lại, thị trưởng (đối với thị xã) là hộ lại.
Với việc xác định nhiệm vụ đăng ký hộ tịch phải được duy trì thường xuyên,
hàng ngày nên cho phép người giữ nhiệm vụ hộ lại ở bất kỳ cấp nào cũng có quyền
ủy nhiệm chức vụ cho một viên chức cùng cấp. Tuy nhiên, việc ủy nhiệm này phải
thực hiện bằng văn bản. Việc ủy nhiệm này có thể được hộ lại thu hồi bất kỳ lúc
nào, và việc ủy nhiệm không làm mất quyền hành động của hộ lại chính thức2
. Với
tầm quan trọng của kiểm soát dân cư, nên pháp luật cũng dự liệu trách nhiệm hình
sự và trách nhiệm dân sự rất nặng đối với các hành vi vi phạm của hộ lại3
.
Hộ lại chỉ có thẩm quyền đăng ký hộ tịch trong phạm vi quản hạt của mình và
chịu sự quản lý của Chưởng lý, Biện lý và Tổng trưởng Tư pháp. Với chế độ đăng
ký sổ kép, sổ bộ do hộ lại lập và khóa sổ hàng năm phải được gửi 1 cuốn lên Phòng
lục sự của Tòa án sở tại. Biện lý Tòa án sở tại là người có nhiệm vụ kiểm soát việc
thiết lập sổ bộ, chứng thư hộ tịch và điều tra, xử lý người vi phạm chế độ quản lý hộ
tịch.
3.2. Mô hình quản lý hộ tịch từ 2005 đến nay
B/BNV/HC/12 ngày 20-1-1964 về việc lập khai sanh cho các trẻ em nông thôn chưa khai sanh hợp lệ; Thông
tư số 1822/BTP/HOV ngày 19-2-1965 về việc ghi chú án văn ly thân, ly dị do Toà Lãnh sự Pháp thỉnh cầu;
Thông tư số 11.079-BTP/HOV ngày 7-10-1965 của Bộ Tư pháp chế độ nguỵ quyền Sài Gòn về việc cấp
chứng chỉ sổ bộ bị thất lạc hay tiêu huỷ1
...
2
Lê Tài Triển, "Nhiệm vụ của công tố viện", Sài Gòn, 1971, tr52.
3
Theo Sắc lệnh 1883, hộ lại mắc lỗi hủy hoại, hoặc làm thất lạc sổ bộ, hoặc vì tình riêng mà có thiếu sót, sai
lầm hoặc dung nạp tài liệu giả mạo trong đăng ký hộ tịch sẽ bị phạt từ 500 đến 2000 quan và phạt tù từ 6
tháng đến 2 năm.

Ngày 27/12/2005, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 123/2015/NĐ-CP về
đăng ký và quản lý hộ tịch thay thế Nghị định 83/1998/NĐ-CP; đồng thời Nghị định số
68/2002/NĐ-CP cũng được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 69/2006/NĐ-CP ngày
21/7/2006. Với việc ban hành 2 văn bản này, việc phân cấp thẩm quyền đăng ký hộ
tịch trong hệ thống cơ quan quản lý hộ tịch lại có những thay đổi đáng kể, nhằm giải
phóng vai trò của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh khỏi khối lượng công việc sự vụ không
phù hợp với chức năng của cơ quan quản lý có thẩm quyền chung cao nhất tại địa
phương. Hệ thống tổ chức quản lý hộ tịch theo Nghị định số 123/2015/NĐ-CP/2005
có thể biểu diễn bằng mô hình sau:
So với mô hình quản lý quản lý hộ tịch theo Nghị định 83/1998/NĐ-CP, đỉêm
khác biệt cơ bản của hệ thống quản lý hộ tịch theo Nghị định 123/2015/NĐ-CP thể
hiện rõ ở sự bổ sung thêm chức năng đăng ký hộ tịch cho 2 cơ quan, đó là Sở Tư
pháp và Uỷ ban nhân dân cấp huyện. Như vậy, hệ thống quản lý hộ tịch từ chỗ chỉ
có 3 cơ quan có thẩm quyền đăng ký hộ tịch (theo Nghị định 83/1998/NĐ-CP) giờ
đã gồm 5 cơ quan có thẩm quyền đăng ký hộ tịch. Dựa trên các yếu tố thẩm quyền
lãnh thổ và đối tượng đăng ký hộ tịch, thẩm quyền đăng ký hộ tịch của các cơ quan
nói trên được phân định như sau:
Uỷ ban nhân dân cấp
huyện
Uỷ ban nhân dân
cấp xã
Phòng
Tư pháp
Công chức
TP-HT
Cơ quan đại diện ngoại giao,
lãnh sự của Việt Nam ở nước
ngoài
Bộ
Tư pháp
Bộ
Ngoại giao
CHÍNH PHỦ
Chú thích:
: quan hệ chỉ đạo, chấp hành
-->: quan hệ phối hợp
: cơ quan chỉ có chức năng quản lý
hộ tịch
: cơ quan có cả chức năng quản lý
và đăng ký hộ tịch
Uỷ ban nhân dân cấp
tỉnh
Sở
Tư pháp

a) Uỷ ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền đăng ký các loại việc hộ tịch phát
sinh trên địa bàn xã, bao gồm:
- Đăng ký khai sinh; kết hôn; khai tử; nuôi con nuôi; giám hộ; nhận cha, mẹ,
con cho công dân Việt Nam cư trú ở trong nước; đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn;
đăng ký lại việc sinh, tử, kết hôn, nhận nuôi con nuôi;
- Đăng ký việc thay đổi, cải chính hộ tịch cho người dưới 14 tuổi và thực
hiện việc bổ sung hộ tịch cho mọi trường hợp, không phân biệt độ tuổi;
- Căn cứ vào quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ghi vào sổ
đăng ký hộ tịch các việc về xác định cha, mẹ, con (trường hợp do Toà án xác định);
thay đổi quốc tịch, ly hôn, huỷ việc kết hôn trái pháp luật; chấm dứt nuôi con nuôi;
- UBND xã Phước Sang thuộc khu vực biên giới còn được phân cấp thẩm
quyền đăng ký kết hôn, nhận cha, mẹ con, nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam
thường trú ở khu vực biên giới với công dân nước láng giềng thường trú ở khu vực
biên giới với Việt Nam (Nghị định 68/2002/NĐ-CP ngày 10/7/2002).
Người thực hiện thẩm quyền đăng ký hộ tịch ở Uỷ ban nhân dân cấp xã là Chủ
tịch hoặc Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã được giao phụ trách công tác tư pháp.
b) Uỷ ban nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết đăng ký hộ tịch đối
với các loại việc sau:
- Thay đổi, cải chính hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên;
- Xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính đối với người đã đăng ký khai
sinh trong phạm vi địa hạt huyện đó;
- Bổ sung hộ tịch, điều chỉnh hộ tịch đối với mọi trường hợp, không phân
biệt độ tuổi;
- Cấp lại bản chính Giấy khai sinh;
c) Sở Tư pháp thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có thẩm quyền
đăng ký đăng ký khai sinh, khai tử, giám hộ có yếu tố nước ngoài và ghi chú vào Sổ
hộ tịch các việc hộ tịch của công dân Việt Nam đã đăng ký trước cơ quan có thẩm
quyền của nước ngoài; cấp lại bản chính Giấy khai sinh cho người nước ngoài và
người Việt Nam định cư ở nước ngoài trước đây đã đăng ký khai sinh tại Việt Nam.
d) Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền đăng ký 3 loại việc hộ tịch có
yếu tố nước ngoài là: đăng ký việc kết hôn, nhận cha, mẹ, con, nuôi con nuôi giữa

công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài thường trú tại
Việt Nam với nhau.
Người thực hiện thẩm quyền đăng ký hộ tịch của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh
là Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch hoặc Uỷ viên Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh (đối với Uỷ
ban nhân dân cấp tỉnh có cơ cấu Uỷ viên) được giao phụ trách công tác hộ tịch. Uỷ
ban nhân dân cấp tỉnh không thể uỷ quyền cho Giám đốc Sở Tư pháp thực hiện
thẩm quyền đăng ký hộ tịch thay mình.
e) Cơ quan đại diện ngoại giao, lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài: có
thẩm quyền đăng ký các sự kiện hộ tịch cho công dân Việt Nam ở nước ngoài.
III. Vai trò của quản lý Hộ tịch
Hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của một người
từ khi sinh ra đến khi chết, nên, đăng ký, quản lý hộ tịch là một vấn đề quan trọng
đối với mỗi cá nhân trong xã hội. Đăng ký hộ tịch thể hiện việc nhà nước công nhận
một cá nhân con người tồn tại với tất cả đầy đủ tính pháp lý của nó.
Quản lý hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của chính quyền các
cấp, nhằm theo dõi thực trạng và sự biến động về hộ tịch, trên cơ sở đó bảo hộ các
quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và gia đình khi tham gia vào các quan hệ xã hội
như quyền được kết hôn khi công dân đủ tuối theo quy định, quyền được giám hộ,
quyền được thừa kế....đồng thời góp phần xây dựng các chính sách về kinh tế, xã
hội, an ninh quốc phòng và dân số, kế hoạch hóa gia đình.
Cũng trên cơ sở theo dõi biến động về hộ tịch mà các cơ quan quản lý nhà
nước xây dựng chính sách phù hợp dựa trên dân số theo độ tuổi, giới tính nguồn
nhân lực từ đó có phân tích đánh giá cụ thể làm cơ sở để hoạch định các chính sách
về phát triển kinh tế, văn hoá-xã hội, thể dục thể thao, xây dựng cơ sở y tế, trường
học, bố trí giáo viên....chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân, đảm bảo cân bằng giới
tính phục vụ an ninh quốc phòng, chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân ....
IV. Mục đích, ý nghĩa của đăng ký và quản lý Hộ tịch
1. Mục tiêu của quản lý nhà nước về hộ tịch
Thứ nhất, bảo đảm tính đồng bộ về cấp độ và tính đồng bộ giữa văn bản pháp
luật về hộ tịch với các văn bản pháp luật chuyên ngành khác, tránh tình trạng trùng
lắp và chồng chéo thậm chí là mâu thuẫn lẫn nhau

Thứ hai, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan quản lý và đăng ký hộ tịch
trong việc thi hành pháp luật về áp dụng pháp luật, góp phần nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước trong lĩnh vực hộ tịch
Thứ ba, giúp người dân dễ dàng tiếp cận các quy định của pháp luật trong
lĩnh vực hộ tịch, góp phần nâng cao ý thức thi hành pháp luật về hộ tịch, qua đó bảo
vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của công dân
Thứ tư, hoàn thiện các trình tự, thủ tục đăng ký hộ tịch, bảo đảm tính minh
bạch, công khai góp phần tích cực vào tiến trình cải cách thủ tục hành chính của
Đảng và Nhà nước.
2. Yêu cầu quản lý nhà nước về hộ tịch
Quản lý nhà nước về hộ tịch cần đáp ứng những yêu cầu sau:
Một là, tính kịp thời
Mọi sự kiện hộ tịch phát sinh trong đời sống xã hội phải được cán bộ hộ tịch
đăng ký và quản lý trong thời hạn pháp luật quy định đối với từng loại việc, hạn chế
tối đa tình trạng đăng ký quá hạn hoặc không đăng ký hộ tịch. Suốt một thời gian
dài trước đây việc bảo đảm tính kịp thời trong đăng ký và quản lý hộ tịch chưa được
quan tâm đúng mức, mà biểu hiện cụ thể là tình trạng đăng ký khai sinh quá hạn.
Việc đăng ký và quản lý kịp thời mọi sự kiện hộ tịch vừa đảm bảo quyền và
lợi ích chính đáng của người dân, vừa phục vụ cho công tác thống kê hộ tịch. Số
liệu thống kê hộ tịch là nguồn thông tin vô cùng quý giá đối với nhiều lĩnh vực quản
lý nhà nước, do đó, việc cung cấp số liệu thống kê hộ tịch kịp thời từ cấp xã tới
Trung ương có ý nghĩa rất quan trọng. Tuy nhiên, tính kịp thời của công tác quản lý
hộ tịch chỉ có thể đạt được khi người dân có ý thức tự giác trong việc thực hiện
quyền và chấp hành nghĩa vụ đăng ký hộ tịch, đồng thời cán bộ tư pháp – hộ tịch
phải có ý thức trách nhiệm trong việc chủ động theo dõi, nắm vững các sự kiện hộ
tịch phát sinh tại địa bàn và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đăng ký hộ tịch.
Hai là, tính đầy đủ
Đây là một yêu cầu quan trọng gắn liền với yêu cầu về tính kịp thời. Yêu cầu
đặt ra là việc quản lý nhà nước trên từng loại việc hộ tịch: khai sinh, khai tử, kết
hôn, nuôi con nuôi...dù ở đô thị hay nông thôn. Thực tế hiện nay cho thấy hiệu quả
quản lý hộ tịch vẫn chưa đồng đều giữa các loại việc hộ tịch. Tại nhiều xã, phường,

thị trấn hoạt động đăng ký khai sinh và đăng ký kết hôn được quan tâm thực hiện
khá tốt nhưng hoạt động khai tử và một số việc hộ tịch khác lại chưa được quan tâm
đúng mức. Đến nay tại nhiều xã ý thức khai tử và một số việc hộ tịch khác lại chưa
được quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, tình trạng đăng ký khai sinh quá hạn và
chung sống như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn vẫn có thể tiếp tục phát
sinh, gây tác động không nhỏ đến mục tiêu quản lý đầy đủ mọi sự kiện hộ tịch.
Trong nghiệp vụ đăng ký hộ tịch, yêu cầu về tính đầy đủ còn đòi hỏi công
chức quản lý hộ tịch khi thực hiện đăng ký bất kỳ sự kiện hộ tịch nào cũng phải ghi
đầy đủ các thông tin cần thiết vào các cột, mục tương ứng trong sổ hộ tịch và giấy
tờ hộ tịch, làm cơ sở cho việc tra cứu về sau dễ dàng, thuận tiện; đồng thời phải
chấp hành nghiêm túc chế độ đăng ký, quản lý hộ tịch bằng “sổ kép”, theo đó, mỗi
sự kiện hộ tịch phải được đăng ký cùng lúc hai bộ sổ.
Ba là, tính chính xác khách quan
Đăng ký hộ tịch phải phản ánh chính xác, trung thực sự kiện hộ tịch xảy ra
trên thực tế, hạn chế tối đa tình trạng sai sót khi đăng ký hộ tịch do lỗi vô ý của cán
bộ tư pháp- hộ tịch hoặc người đi đăng ký hộ tịch. Nghiêm cấm việc cố ý đăng ký
hộ tịch hoặc cấp giấy tờ hộ tịch không đúng sự thật.
Trước đây, do nhận thức chưa đầy đủ về ý nghĩa quan trọng của việc bảo
đảm chính xác, khách quan trong đăng ký hộ tịch, nên có tình trạng người dân vì
muốn cho con đi học sớm đã tìm mọi cách để được cấp bản sao giấy khai sinh có
thông tin về năm sinh sai lệnh so với bản chính. Hoặc hiện tượng Chủ tịch hoặc
Phó Chủ tịch uỷ ban nhân dân cấp xã tự ý cấp bản sao giấy khai sinh mà không
thông qua việc tra cứu sổ hộ tịch của công chức quản lý hộ tịch. Những hiện tượng
vi phạm tính chính xác, khách quan trong đăng ký hộ tịch nêu trên có thể dẫn tới
những hệ quả phức tạp về sau nếu các giấy tờ như học bạ, hộ khẩu...của cá nhân có
những thông tin sai lệch so với giấy khai sinh.
Bốn là, nâng cao tính chủ động của cơ quan quản lý và đăng ký hộ tịch
Cơ quan quản lý hộ tịch các cấp cần nhận thức quản lý hộ tịch là nhiệm vụ
quan trọng của chính quyền và phải thường xuyên nắm vững tình hình hộ tịch tại
địa bàn quản lý của mình, từ đó chủ động áp dụng các biện pháp cần thiết nhằm bảo
đảm hiệu quả quản lý hộ tịch.

Cơ quan tư pháp các cấp phải chủ động phát huy vai trò tham mưu giúp uỷ
ban nhân dân cùng cấp thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý hộ tịch, kịp thời đề xuất và tổ
chức thực hiện các biện pháp quản lý phù hợp với tình hình địa phương. Cơ quan
quản lý cấp trên phải thường xuyên hướng dẫn, kiểm tra, tháo gỡ vướng mắc phát
sinh đối với cơ quan cấp dưới.
Đối với Uỷ ban nhân dân cấp xã, công chức Tư pháp - hộ tịch cần chủ động
theo dõi tình hình phát sinh các sự kiện hộ tịch trong địa bàn để thực hiện việc đăng
ký kịp thời, đầy đủ.
Năm là, đảm bảo yêu cầu của pháp chế
Việc đăng ký hộ tịch phải thực hiện đúng thẩm quyền, thủ tục, trình tự theo
quy định tại các văn bản pháp luật về hộ tịch. Cơ quan đăng ký hộ tịch phải nắm
vững và vận dụng chính xác các quy định pháp luật đúng đối tượng đăng ký hộ tịch.
Sáu là, yêu cầu về cải cách hành chính
Cán bộ có trách nhiệm đăng ký hộ tịch phải tạo điều kiện thuận lợi để người
dân có thể dễ dàng, thuận lợi trong việc đến đăng ký hộ tịch, tuyệt đối không được
yêu cầu người dân phải nộp hoặc xuất trình các loại giấy tờ không có trong quy định
của pháp luật.
Yêu cầu cải cách hành chính đồng thời cũng đòi hỏi cán bộ tư pháp - hộ tịch
cấp xã phải rèn luyện, nâng cao ý thức trách nhiệm, năng lực chuyên môn nghiệp vụ
theo hướng chuyên nghiệp hóa.
V. Mối quan hệ “Đăng ký hộ tịch” và “Đăng ký hộ khẩu”
Hộ khẩu, hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của
một người từ khi sinh ra đến khi chết; việc đăng ký hộ khẩu, hộ tịch là việc của cơ
quan nhà nước có thẩm quyền nhằm xác định các sự kiện: sinh; kết hôn; tử; nuôi
con nuôi; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính, bổ sung, điều chỉnh hộ
khẩu, hộ tịch; xác định lại dân tộc; xác định lại giới tính, xác định nơi cư trú. Đồng
thời, căn cứ vào quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ghi vào sổ hộ
khẩu, hộ tịch các việc: xác định cha, mẹ, con; thay đổi quốc tịch; ly hôn; huỷ việc
kết hôn trái pháp luật; chấm dứt việc nuôi con nuôi, thay đổi nơi ở. Giấy tờ hộ
khẩu, hộ tịch do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho cá nhân theo quy định

của pháp luật về hộ khẩu, hộ tịch là căn cứ pháp lý xác nhận sự kiện hộ khẩu hộ tịch
của cá nhân đó.

Chương II: Cơ sở pháp lý về đăng ký và quản lý Hộ tịch cấp xã
I. Thẩm quyền đăng ký hộ tịch
1. Cơ quan đăng ký hộ tịch
Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc ghi
vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo
hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về dân cư.
Cơ quan đăng ký hộ tịch là Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi là
Ủy ban nhân dân cấp xã), Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh và đơn vị hành chính tương đương (sau đây gọi là Ủy ban nhân dân cấp huyện),
Cơ quan đại diện ngoại giao, Cơ quan đại diện lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài
(sau đây gọi là Cơ quan đại diện).
Điều 7, Luật Hộ tịch 2014 quy định thẩm quyền đăng ký hộ tịch như sau:
*Ủy ban nhân dân cấp xã đăng ký hộ tịch trong các trường hợp sau:
 Đăng ký sự kiện hộ tịch: khai sinh, kết hôn, giám hộ, nhận cha mẹ con, khai
tử cho công dân Việt Nam cư trú ở trong nước;
 Đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch cho người chưa đủ 14 tuổi; bổ sung thông
tin hộ tịch cho công dân Việt Nam cư trú ở trong nước;
 Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định
của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Thay đổi quốc tịch; Xác định cha, mẹ,
con; Xác định lại giới tính; Nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; Ly
hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; Công nhận
giám hộ; Tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất
hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
 Đăng ký khai sinh cho trẻ em sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là công
dân Việt Nam thường trú tại khu vực biên giới, còn người kia là công dân
của nước láng giềng thường trú tại khu vực biên giới với Việt Nam; kết hôn,
nhận cha, mẹ, con của công dân Việt Nam thường trú ở khu vực biên giới với
công dân của nước láng giềng thường trú ở khu vực biên giới với Việt Nam;
khai tử cho người nước ngoài cư trú ổn định lâu dài tại khu vực biên giới của
Việt Nam.

*Ủy ban nhân dân cấp huyện đăng ký hộ tịch trong các trường hợp sau:
 Đăng ký sự kiện hộ tịch: Khai sinh; Kết hôn; Giám hộ; Nhận cha, mẹ, con;
Thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch;
Khai tử.
 Đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở
lên cư trú ở trong nước; xác định lại dân tộc;
 Ghi vào Sổ hộ tịch sự kiện khai sinh; kết hôn; ly hôn; hủy việc kết hôn; giám
hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; thay đổi hộ
tịch; khai tử của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm
quyền của nước ngoài.
*Cơ quan đại diện
 Cơ quan đại diện thực hiện đăng ký các việc hộ tịch theo quy định tại Điều 3
Luật hộ tịch 2014, đăng ký lại khai sinh, kết hôn, khai tử theo quy định của
pháp luật; cấp bản sao trích lục hộ tịch từ Sổ hộ tịch; cấp Giấy xác nhận tình
trạng hôn nhân cho công dân Việt Nam cư trú ở nước ngoài.
 Đối với những nước mà Việt Nam có từ hai Cơ quan đại diện trở lên thì thẩm
quyền đăng ký hộ tịch thuộc Cơ quan đại diện ở khu vực lãnh sự mà người
yêu cầu cư trú. Đối với những nước chưa có Cơ quan đại diện thì việc đăng
ký hộ tịch được thực hiện tại Cơ quan đại diện tại nước kiêm nhiệm hoặc Cơ
quan đại diện thuận tiện nhất.
2. Công chức làm công tác hộ tịch
Theo Điều 72 - Luật Hộ tịch quy định công chức làm công tác hộ tịch bao
gồm: Công chức Tư pháp - hộ tịch ở cấp xã; công chức làm công tác hộ tịch ở
Phòng Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện; viên chức ngoại giao, lãnh sự
làm công tác hộ tịch tại Cơ quan đại diện.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế, yếu kém của đội ngũ công chức làm công
tác hộ tịch hiện nay, Luật hộ tịch quy định cụ thể về tiêu chuẩn của đội ngũ công
chức làm công tác hộ tịch. Công chức Tư pháp - hộ tịch cấp xã phải có các tiêu
chuẩn như: (i) Có trình độ từ trung cấp luật trở lên và đã được bồi dưỡng nghiệp vụ
hộ tịch; (ii) Có chữ viết rõ ràng và trình độ tin học phù hợp theo yêu cầu công việc.
Công chức làm công tác hộ tịch tại Phòng Tư pháp phải có trình độ cử nhân luật trở

lên và đã được bồi dưỡng nghiệp vụ hộ tịch. Viên chức ngoại giao, lãnh sự làm
công tác hộ tịch tại Cơ quan đại diện đã được bồi dưỡng nghiệp vụ hộ tịch.
Việc bố trí công chức có năng lực, trình độ, chuyên trách làm công tác đăng ký
hộ tịch bảo đảm đáp ứng yêu cầu của người dân là yêu cầu bức thiết. Tuy nhiên, với
khối lượng công việc khác nhau của mỗi địa phương, việc quy định tất cả các địa
phương phải có công chức làm công tác hộ tịch chuyên trách chưa phù hợp với tình
hình thực tế, không phù hợp với chủ trương của Đảng về giữ ổn định bộ máy. Do
vậy, Luật hộ tịch giao Chính phủ căn cứ điều kiện thực tế về diện tích, dân số, khối
lượng công việc tư pháp, hộ tịch của địa phương, quy định việc bố trí công chức Tư
pháp - hộ tịch đảm nhiệm công tác hộ tịch chuyên trách (khoản 2 Điều 72).
Luật hộ tịch còn quy định rõ những nhiệm vụ, quyền hạn của công chức làm
công tác hộ tịch phải thực hiện như: kiểm tra, rà soát, phát hiện, chủ động đăng ký
kịp thời việc khai sinh, khai tử phát sinh trên địa bàn; tổ chức đăng ký lưu động đối
với việc khai sinh, khai tử, kết hôn; thường xuyên tự nghiên cứu, trau dồi kiến thức
pháp luật để nâng cao năng lực và nghiệp vụ đăng ký hộ tịch; tuyên truyền, phổ
biến, vận động nhân dân chấp hành tốt các quy định của pháp luật về hộ tịch (Điều
73).
Ngoài ra, Luật hộ tịch còn quy định cụ thể những hành vi mà công chức làm
công tác hộ tịch không được làm như: Cửa quyền, hách dịch, sách nhiễu, trì hoãn,
gây khó khăn, phiền hà, nhận hối lộ khi đăng ký, quản lý hộ tịch; Thu lệ phí hộ tịch
cao hơn mức quy định hoặc đặt ra các khoản thu khi đăng ký hộ tịch; Đặt ra thủ tục,
giấy tờ, cố ý kéo dài thời hạn giải quyết đăng ký hộ tịch trái quy định; Tẩy xóa, sửa
chữa, làm sai lệch nội dung thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch; Đăng ký, cấp giấy
tờ về hộ tịch trái quy định; Tiết lộ thông tin liên quan đến bí mật cá nhân mà biết
được qua đăng ký hộ tịch. Công chức làm công tác hộ tịch vi phạm các quy định tại
Điều này thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị xử lý kỷ luật hoặc truy
cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật (Điều 74).
Bên cạnh những quy định cụ thể về trách nhiệm quản lý nhà nước đối với
công tác đăng ký và quản lý hộ tịch tại Uỷ ban nhân dân các cấp, nhằm nâng cao
trách nhiệm của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân, Luật đã quy định cụ thể trách nhiệm của
Chủ tịch Uỷ ban nhân dân đối với tình hình đăng ký và quản lý hộ tịch của địa

phương. Theo đó quy định: Chủ tịch Ủy ban nhân dân chịu trách nhiệm về công tác
đăng ký, quản lý hộ tịch và những vi phạm trong công tác đăng ký, quản lý hộ tịch
do buông lỏng quản lý./.
II. Trách nhiệm quản lý nhà nước về hộ tịch
Quản lý hộ khẩu, hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của chính
quyền các cấp nhằm theo dõi thực trạng và sự biến động về hộ khẩu, hộ tịch, trên cơ
sở đó bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và gia đình. Đồng thời, góp
phần xây dựng chính sách về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng, dân số và kế
hoạch hoá gia đình. Mọi sự kiện hộ khẩu, hộ tịch phải được đăng ký kịp thời chính
xác, mỗi một sự kiện hộ khẩu, hộ tịch chỉ được đăng ký ở một nơi theo đúng thẩm
quyền quy định. Cơ quan quản lý hộ khẩu, hộ tịch cấp trên phải thường xuyên kiểm
tra, đôn đốc, hướng dẫn, chỉ đạo đối với cơ quan quản lý hộ khẩu, hộ tịch cấp dưới,
trường hợp phát hiện thấy sai phạm phải chấn chỉnh và xử lý kịp thời.
Khi tham gia vào các quan hệ xã hội như quyền được kết hôn khi công dân
đủ tuối theo quy định, quyền được giám hộ, quyền được thừa kế....đồng thời góp
phần xây dựng các chính sách về kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng và dân số, kế
hoạch hóa gia đình.
Cũng trên cơ sở theo dõi biến động về hộ khẩu, hộ tịch mà các cơ quan quản
lý nhà nước xây dựng chính sách phù hợp dựa trên dân số theo độ tuổi, giới tính
nguồn nhân lực từ đó có phân tích đánh giá cụ thể làm cơ sở để hoạch định các
chính sách về phát triển kinh tế, văn hoá-xã hội, thể dục thể thao, xây dựng cơ sở y
tế, trường học, bố trí giáo viên... chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân, đảm bảo cân
bằng giới tính phục vụ an ninh quốc phòng, chăm sóc sức khoẻ trong nhân dân ....
III. Thủ tục đăng ký hộ tịch cấp xã
1. Thủ tục đăng ký khai sinh
- Người đi đăng ký khai sinh phải nộp Giấy chứng sinh (theo mẫu quy định)
và xuất trình Giấy chứng nhận kết hôn của cha, mẹ trẻ em (nếu cha, mẹ của trẻ em
có đăng kư kết hôn).
Giấy chứng sinh do cơ sở y tế, nơi trẻ em sinh ra cấp; nếu trẻ em sinh ra ngoài
cơ sở y tế, thì Giấy chứng sinh được thay bằng văn bản xác nhận của người làm

chứng. Trong trường hợp không có người làm chứng, thì người đi khai sinh phải
làm giấy cam đoan về việc sinh là có thực.
Trong trường hợp cán bộ Tư pháp hộ tịch biết rõ về quan hệ hôn nhân của cha
mẹ trẻ em, thì không bắt buộc phải xuất trình Giấy chứng nhận kết hôn.
Sau khi kiểm tra các giấy tờ hợp lệ, cán bộ Tư pháp hộ tịch ghi vào Sổ đăng ký
khai sinh và bản chính Giấy khai sinh, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã ký và cấp
cho người đi khai sinh một bản chính Giấy khai sinh. Bản sao Giấy khai sinh được
cấp theo yêu cầu của người đi khai sinh.
Trong trường hợp khai sinh cho con ngoài giá thú, nếu không xác định được
người cha, thì phần ghi về người cha trong Sổ đăng ký khai sinh và Giấy khai sinh
để trống. Nếu vào thời điểm đăng ký khai sinh có người nhận con, thì Uỷ ban nhân
dân cấp xã kết hợp giải quyết việc nhận con và đăng ký khai sinh.
2. Thủ tục đăng ký kết hôn
Khi đăng ký kết hôn, hai bên nam, nữ phải nộp Tờ khai (theo mẫu quy định)
và xuất tŕnh Giấy chứng minh nhân dân.
Trong trường hợp một người cư trú tại xă, phường, thị trấn này, nhưng đăng
ký kết hôn tại xã phường, thị trấn khác, thì phải có xác nhận của Uỷ ban nhân dân
cấp xã, nơi cư trú về tình trạng hôn nhân của người đó.
Đối với người đang trong thời hạn công tác, học tập, lao động ở nước ngoài
về nước đăng ký kết hôn, th́ phải có xác nhận của Cơ quan Ngoại giao, Lãnh sự Việt
Nam tại nước sở tại về tình trạng hôn nhân của người đó.
Đối với cán bộ, chiến sĩ đang công tác trong lực lượng vũ trang, thì thủ
trưởng đơn vị của người đó xác nhận tình trạng hôn nhân.
Việc xác nhận tình trạng hôn nhân nói trên có thể xác nhận trực tiếp vào Tờ
khai đăng ký kết hôn hoặc bằng Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân theo quy định tại
chương V của Nghị định 123/2015/NĐ-CP.
Việc xác nhận t́nh trạng hôn nhân có giá trị 6 tháng, kể từ ngày xác nhận.
Trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ, nếu xét thấy hai bên
nam, nữ có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình, thì
Uỷ ban nhân dân cấp xã đăng ký kết hôn cho hai bên nam, nữ. Trong trường hợp
cần phải xác minh, thì thời hạn nói trên được kéo dài thêm không quá 5 ngày.

Khi đăng ký kết hôn, hai bên nam, nữ phải có mặt. Đại diện Uỷ ban nhân dân
cấp xã yêu cầu hai bên cho biết muốn tự nguyện kết hôn, nếu hai bên đồng ý kết
hôn, thì cán bộ Tư pháp hộ tịch ghi vào Sổ đăng ký kết hôn và Giấy chứng nhận kết
hôn. Hai bên nam, nữ ký vào Giấy chứng nhận kết hôn và Sổ đăng ký kết hôn, Chủ
tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã ký và cấp cho mỗi bên vợ, chồng một bản chính Giấy
chứng nhận kết hôn, giải thích cho hai bên về quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng theo
quy định của Luật hôn nhân và gia đình. Bản sao Giấy chứng nhận kết hôn được
cấp theo yêu cầu của vợ, chồng.
3. Thủ tục đăng ký khai tử
Thời hạn đi khai tử là 15 ngày, kể từ ngày chết.
Thân nhân của người chết có trách nhiệm đi khai tử; nếu người chết không có
thân nhân, thì chủ nhà hoặc người có trách nhiệm của cơ quan, đơn vị, tổ chức, nơi
người đó cư trú hoặc công tác trước khi chết đi khai tử.
+ Thủ tục đăng ký khai tử
- Người đi khai tử phải nộp Giấy báo tử hoặc giấy tờ thay cho Giấy báo tử theo
quy định tại Điều 22 của Nghị định này.
- Sau khi kiểm tra các giấy tờ hợp lệ, cán bộ Tư pháp hộ tịch ghi vào Sổ đăng
ký khai tử và Giấy chứng tử, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã ký và cấp cho người
đi khai tử một bản chính Giấy chứng tử. Bản sao Giấy chứng tử được cấp theo yêu
cầu của người đi khai tử.
- Thủ tục đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn
Người đi đăng ký khai tử quá hạn phải nộp các giấy tờ theo quy định.
Sau khi nhận đủ giấy tờ hợp lệ, cán bộ Tư pháp hộ tịch ghi vào sổ đăng ký
khai tử và bản chính Giấy chứng tử. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã ký và cấp cho
người đi đăng ký một bản chính Giấy chứng tử. Trong cột ghi chú của Sổ đăng ký
khai tử phải ghi rõ “Đăng ký quá hạn” Trường hợp cần phải xác minh, th́ thời hạn
xác minh không quá 5 ngày.
+ Thẩm quyền, thủ tục đăng ký lại việc tử:
- Thủ tục đăng ký lại việc tử:
Người có yêu cầu đăng ký lại việc tử phải nộp Tờ khai (theo mẫu quy định).

Trong trường hợp đăng ký lại tại Uỷ ban nhân dân cấp xã, không phải nơi
đương sự đã đăng ký hộ tịch trước đây, thì Tờ khai phải có xác nhận của Uỷ ban
nhân dân cấp xã, nơi đã đăng ký hộ tịch về việc đã đăng ký; trừ trường hợp đương
sự xuất trình được bản sao giấy tờ đăng ký tạm trú đã cấp hợp lệ trước đây.
Trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ, cán bộ Tư pháp hộ
tịch ghi vào sổ hộ tịch theo từng loại việc và bản chính Giấy khai sinh, Giấy chứng
tử, Giấy chứng nhận kết hôn hoặc Quyết định công nhận việc nuôi con nuôi. Chủ
tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã ký và cấp cho người đi đăng ký một bản chính giấy tờ
hộ tịch theo từng loại việc. Các giấy tờ hộ tịch cũ liên quan đến sự kiện hộ tịch đăng
ký lại (nếu có) được thu hồi và lưu hồ sơ. Trong cột ghi chú của sổ hộ tịch và dưới
tiêu đề của bản chính giấy tờ hộ tịch phải ghi rõ “Đăng ký lại”. Trường hợp cần
phải xác minh, thì thời hạn nói trên được kéo dài thêm không quá 5 ngày.
4. Thủ tục đăng ký giám hộ
- Người có yêu cầu đăng ký giám hộ nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp xã
có thẩm quyền.
- Người tiếp nhận có trách nhiệm kiểm tra ngay toàn bộ hồ sơ, xác định tính
hợp lệ của giấy tờ trong hồ sơ do người yêu cầu nộp, xuất trình; đối chiếu thông tin
trong Tờ khai với giấy tờ trong hồ sơ.
- Nếu hồ sơ đầy đủ, hợp lệ, người tiếp nhận hồ sơ viết giấy tiếp nhận, trong
đó ghi rõ ngày, giờ trả kết quả; nếu hồ sơ chưa đầy đủ, hoàn thiện thì hướng dẫn
người nộp hồ sơ bổ sung, hoàn thiện theo quy định; trường hợp không thể bổ sung,
hoàn thiện hồ sơ ngay thì phải lập thành văn bản hướng dẫn, trong đó nêu rõ loại
giấy tờ, nội dung cần bổ sung, hoàn thiện, ký, ghi rõ họ, chữ đệm, tên của người
tiếp nhận.
- Hồ sơ đăng ký hộ tịch sau khi đã được hướng dẫn theo quy định mà không
được bổ sung đầy đủ, hoàn thiện thì người tiếp nhận từ chối tiếp nhận hồ sơ. Việc từ
chối tiếp nhận hồ sơ phải được thể hiện bằng văn bản, trong đó ghi rõ lý do từ chối,
người tiếp nhận ký, ghi rõ họ, chữ đệm, tên.
- Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, nếu thấy yêu
cầu đăng ký giám hộ đủ điều kiện theo quy định pháp luật thì công chức tư pháp -
hộ tịch báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Trường hợp Chủ tịch Ủy ban

nhân dân cấp xã đồng ý giải quyết thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ đăng
ký giám hộ, cùng người đi đăng ký giám hộ ký vào Sổ. Chủ tịch Ủy ban nhân dân
cấp xã cấp Trích lục đăng ký giám hộ cho người yêu cầu.
* Lưu ý:
+ Trường hợp người yêu cầu nộp giấy tờ là bản sao được cấp từ sổ gốc hoặc
bản sao được chứng thực từ bản chính thì người tiếp nhận hồ sơ không được yêu
cầu xuất trình bản chính; nếu người yêu cầu chỉ nộp bản chụp và xuất trình bản
chính thì người tiếp nhận hồ sơ kiểm tra, đối chiếu bản chụp với bản chính và ký
vào bản chụp xác nhận về việc đã đối chiếu nội dung giấy tờ đó, không được yêu
cầu người đi đăng ký nộp bản sao có chứng thực giấy tờ đó.
+ Trường hợp pháp luật quy định xuất trình giấy tờ khi đăng ký hộ tịch,
người tiếp nhận có trách nhiệm kiểm tra giấy tờ xuất trình, đối chiếu với thông tin
trong Tờ khai và trả lại cho người xuất trình, không được yêu cầu người đăng ký hộ
tịch nộp thêm bản sao giấy tờ đó. Người tiếp nhận có thể chụp 01 bản giấy tờ xuất
trình hoặc ghi lại thông tin của giấy tờ xuất trình để lưu hồ sơ.
+ Người tiếp nhận có trách nhiệm tiếp nhận đúng, đủ hồ sơ đăng ký hộ tịch
theo quy định của pháp luật hộ tịch, không được yêu cầu người đăng ký hộ tịch nộp
thêm giấy tờ mà pháp luật hộ tịch không quy định phải nộp.
5. Thủ tục đăng ký nhận cha, mẹ, con
Nuôi con nuôi là một việc làm nhân đạo mang tính xă hội cao, mục đích của
việc đăng ký nhận nuôi con nuôi là nhằm đem lại lợi ích tốt nhất, tìm mái ấm gia
đình cho trẻ em khi trẻ em đó không nhận được sự chăm sóc, nuôi dưỡng từ cha mẹ,
họ hàng hay người thân thích. Việc nuôi con nuôi nhằm gắn bó t́nh cảm giữa người
nuôi và con nuôi trong quan hệ cha mẹ và con cái, bảo đảm quyền được chăm sóc,
nuôi dạy cho người con nuôi chưa thành niên. Việc nuôi con nuôi chỉ có giá trị pháp
lý khi đă được đăng ký lại tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, mọi h́nh thức nuôi
con nuôi trên thực tế không được pháp luật công nhận.
+ Hồ sơ đăng ký việc nuôi con nuôi
Hồ sơ đăng ký việc nuôi con nuôi gồm có:
- Giấy thoả thuận về việc cho và nhận con nuôi (theo mẫu quy định).
- Bản sao Giấy khai sinh của người được nhận làm con nuôi.

6.Thủ tục đăng ký việc thay đổi, cải chính, xác định lại dân tộc, bổ sung thông
tin hộ tịch
- Người có yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc
trực tiếp thực hiện hoặc ủy quyền cho người khác thực hiện;
- Người thực hiện đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc
có thể nộp hồ sơ trực tiếp tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả của UBND cấp huyện
có thẩm quyền hoặc gửi hồ sơ qua hệ thống bưu chính
Thành phần hồ sơ:
* Giấy tờ phải xuất trình
- Hộ chiếu hoặc chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân hoặc các giấy tờ
khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn giá trị sử
dụng để chứng minh về nhân thân của người có yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính,
bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc.
- Giấy tờ chứng minh nơi cư trú để xác định thẩm quyền đăng ký trong trường hợp
cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc không phải tại UBND cấp huyện nơi
đăng ký hộ tịch trước đây (trong giai đoạn Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ
sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc chưa được xây dựng xong và thực hiện thống
nhất trên toàn quốc).
Trường hợp gửi hồ sơ qua hệ thống bưu chính thì phải gửi kèm theo bản sao có
chứng thực các giấy tờ phải xuất trình nêu trên.
* Giấy tờ phải nộp
- Tờ khai đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc theo
mẫu.
- Giấy tờ liên quan đến việc thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân
tộc.
- Văn bản ủy quyền theo quy định của pháp luật trong trường hợp ủy quyền thực
hiện việc đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc. Trường
hợp người được ủy quyền là ông, bà, cha, mẹ, con, vợ, chồng, anh, chị, em ruột của
người ủy quyền thì văn bản ủy quyền không phải công chứng, chứng thực, nhưng
phải có giấy tờ chứng minh mối quan hệ với người ủy quyền.
7. Lệ phí đăng ký Hộ tịch cấp xã

Theo Thông tư số 179/2015/TT-BTC sửa đổi, bổ sung Thông tư số
02/2014/TT-BTC ngày 02/01/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn về phí và lệ phí
thuộc thẩm quyền quyết định của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương
- Lệ phí hộ tịch là khoản thu đối với người được cơ quan nhà nước có thẩm
quyền giải quyết các công việc về hộ tịch theo quy định của pháp luật. Mức thu áp
dụng tối đa đối với việc đăng ký hộ tịch tại từng cấp quản lý, như sau:
+ Mức thu áp dụng đối với việc đăng ký hộ tịch tại Uỷ ban nhân dân cấp xã:
* Khai sinh: Không quá 8.000 đồng.
* Khai tử: Không quá 8.000 đồng.
* Kết hôn: Không quá 30.000 đồng.
* Nhận cha, mẹ, con: Không quá 15.000 đồng.
* Cấp bản sao trích lục hộ tịch: Không quá 3.000 đồng/1 bản sao.
* Thay đổi, cải chính hộ tịch cho người chưa đủ 14 tuổi; bổ sung hộ tịch:
Không quá 15.000 đồng.
* Cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân: Không quá 15.000 đồng.
* Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết
định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Không quá 8.000 đồng.
* Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác hoặc đăng ký hộ
tịch khác: Không quá 8.000 đồng.
+ Mức thu áp dụng đối với việc đăng ký hộ tịch tại Uỷ ban nhân dân cấp
huyện:
* Khai sinh: Không quá 75.000 đồng.
* Khai tử: Không quá 75.000 đồng.
* Kết hôn: Không quá 1.500.000 đồng.
* Giám hộ: Không quá 75.000 đồng.
* Nhận cha, mẹ, con: Không quá 1.500.000 đồng.
* Cấp bản sao trích lục hộ tịch: Không quá 8.000 đ/1 bản sao.
* Cấp lại bản chính giấy khai sinh: Không quá 15.000 đồng.
* Thay đổi, cải chính hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên, bổ sung hộ tịch,
xác định lại dân tộc: Không quá 28.000 đồng.

* Cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân: Không quá 75.000 đồng.
* Ghi vào Sổ hộ tịch việc hộ tịch của công dân Việt Nam đã được giải quyết
tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài: Không quá 75.000 đồng.
* Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác hoặc đăng ký hộ
tịch khác: Không quá 75.000 đồng.
+ Miễn lệ phí hộ tịch trong những trường hợp sau:
Đăng ký hộ tịch cho người thuộc gia đình có công với cách mạng; người
thuộc hộ nghèo; người khuyết tật.
Đăng ký khai sinh, khai tử đúng hạn, giám hộ, kết hôn của công dân Việt
Nam cư trú ở trong nước.
- Lệ phí đăng ký cư trú là khoản thu đối với người đăng ký, quản lý cư trú
với cơ quan đăng ký, quản lý cư trú theo quy định của pháp luật về cư trú. Không
thu lệ phí đăng ký cư trú đối với các trường hợp: bố, mẹ, vợ (hoặc chồng) của liệt
sĩ, con dưới 18 tuổi của liệt sĩ; thương binh, con dưới 18 tuổi của thương binh; Bà
mẹ Việt Nam anh hùng; hộ gia đình thuộc diện xoá đói, giảm nghèo; công dân
thuộc xã, thị trấn vùng cao theo quy định của Uỷ ban Dân tộc. Mức thu tối đa đối
với việc đăng ký và quản lý cư trú tại các quận của thành phố trực thuộc Trung
ương, hoặc phường nội thành của thành phố thuộc tỉnh như sau:
+ Đăng ký lần đầu, cấp lại, đổi sổ hộ khẩu cá nhân; cấp lại, đổi sổ hộ khẩu gia
đình, sổ tạm trú: không quá 20.000 đồng/lần cấp. Riêng cấp đổi sổ hộ khẩu cá
nhân, gia đình; sổ tạm trú theo yêu cầu của chủ hộ vì lý do Nhà nước thay đổi
địa giới hành chính, tên đường phố, số nhà: Không quá 10.000 đồng/lần cấp.
+ Điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú (không thu lệ phí
đối với trường hợp đính chính lại địa chỉ do Nhà nước thay đổi địa giới hành chính,
đường phố, số nhà, xoá tên trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú): Không quá 8.000 đồng/lần
đính chính.
+ Đối với các khu vực khác, mức thu áp dụng tối đa bằng 50% (năm mươi
phần trăm) mức thu tương ứng nêu trên.
+ Miễn lệ phí khi đăng ký lần đầu, cấp mới, thay mới theo quy định của cơ
quan nhà nước có thẩm quyền đối với: Cấp sổ hộ khẩu gia đình, sổ tạm trú.
- Lệ phí chứng minh nhân dân là khoản thu đối với người được cơ quan công

an cấp chứng minh nhân dân. Không thu lệ phí chứng minh nhân dân đối với các
trường hợp: bố, mẹ, vợ (hoặc chồng) của liệt sĩ, con dưới 18 tuổi của liệt sĩ; thương
binh, con dưới 18 tuổi của thương binh; Bà mẹ Việt Nam anh hùng; hộ gia đình
thuộc diện xoá đói, giảm nghèo; công dân thuộc xã, thị trấn vùng cao theo qui định
của Uỷ ban Dân tộc. Mức thu tối đa đối với việc cấp chứng minh nhân dân (không
bao gồm tiền ảnh của người được cấp chứng minh nhân dân) tại các quận của thành
phố trực thuộc Trung ương, hoặc phường nội thành của thành phố thuộc tỉnh, như
sau:
+ Cấp lại, đổi: Không quá 9.000 đồng/lần cấp.
+ Đối với việc cấp chứng minh nhân dân tại các xã, thị trấn miền núi, biên
giới, hải đảo và các khu vực khác, mức thu áp dụng tối đa bằng 50% (năm mươi
phần trăm) mức thu quy định đối với cấp chứng minh nhân dân tại các quận của
thành phố trực thuộc Trung ương, hoặc phường nội thành của thành phố thuộc tỉnh.
+ Miễn lệ phí cấp chứng minh nhân dân khi đăng ký lần đầu, cấp mới, thay
mới theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền”.
IV. Quản lý dữ liệu hộ tịch
Thực hiện Luật căn cước công dân năm 2014, Luật hộ tịch năm 2014 và
Quyết định số 896/QĐ-TTg ngày 8/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê
duyệt Đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở
dữ liệu liên quan đến dân cư giai đoạn 2013-2020, thời gian qua, Chính phủ, Thủ
tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư
nhằm cung cấp chính xác, kịp thời thông tin cơ bản về dân cư phục vụ công tác
quản lý nhà nước, phát triển kinh tế-xã hội, cải cách hành chính, xây dựng Chính
phủ điện tử, đảm bảo quốc phòng, an ninh và đáp ứng yêu cầu chính đáng của công
dân. Việc tổ chức triển khai xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư bước đầu đã
đạt được một số kết quả trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý, phê duyệt chủ
trương đầu tư, quyết định đầu tư và triển khai thí điểm tại một số địa phương.
Thời gian tới, để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất trong triển khai xây dựng Cơ sở
dữ liệu quốc gia về dân cư trên toàn quốc, rút ngắn thời gian triển khai, tăng cường
sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương và nâng cao trách nhiệm của người dân
trong việc cung cấp thông tin dân cư, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan

ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả trách nhiệm được phân công trong việc xây
dựng, quản lý và khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư quy định tại Luật căn
cước công dân, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật căn cước công dân, Quyết
định số 896/QĐ-TTg.
V. Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hộ tịch
1. Hành vi vi phạm hành chính trong đăng ký khai sinh
Căn cứ theo Điều 27 Nghị định 110/2013/NĐ-CP ngày 24 tháng 9 năm 2013
của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp,
hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh
nghiệp, hợp tác xã quy định như sau:
Thứ nhất, cảnh cáo đối với người có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ em mà
không thực hiện việc đăng ký đúng thời hạn quy định.
Thứ hai, cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành
vi sửa chữa, tẩy xóa, làm sai lệch nội dung giấy tờ do cơ quan, tổ chức có thẩm
quyền cấp để làm thủ tục đăng ký khai sinh.
Thứ ba, phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các
hành vi sau:
- Làm chứng sai sự thật về việc sinh;
- Cố ý khai không đúng sự thật về nội dung khai sinh;
- Sử dụng giấy tờ giả để làm thủ tục đăng ký khai sinh.
Thứ tư, phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi làm giả
giấy tờ để làm thủ tục đăng ký khai sinh.
Ngoài ra, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả:
Hủy bỏ giấy tờ giả đối với các hành vi:
- Sử dụng giấy tờ giả để làm thủ tục đăng ký khai sinh.
- Làm giả giấy tờ để làm thủ tục đăng ký khai sinh.
Như vậy, đối với các hành vi vi phạm quy định về đăng ký khai sinh, tùy vào mức
độ vi phạm có thể bị xử phạt vi phạm hành chính quy định cụ thể tại Điều 27 Nghị
định 110/2013/NĐ-CP.
2. Hành vi vi phạm hành chính trong đăng ký kết hôn

Căn cứ theo Điều 28 Nghị định 110/2013/NĐ-CP ngày 24 tháng 9 năm 2013 của
Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành
chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, hợp
tác xã quy định như sau:
Điều 28. Hành vi vi phạm quy định về đăng ký kết hôn và môi giới kết hôn
Thứ nhất, cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành
vi sửa chữa, tẩy xóa, làm sai lệch nội dung giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền cấp để
làm thủ tục đăng ký kết hôn.
Thứ hai, phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các
hành vi sau:
- Cho người khác mượn giấy tờ để làm thủ tục đăng ký kết hôn; sử dụng giấy tờ của
người khác để làm thủ tục đăng ký kết hôn;
- Sử dụng giấy tờ giả để làm thủ tục đăng ký kết hôn;
- Cam đoan không đúng về tình trạng hôn nhân để làm thủ tục đăng ký kết hôn.
Thứ ba, phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi làm giả
giấy tờ để làm thủ tục đăng ký kết hôn.
Thứ tư, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các
hành vi sau:
- Lợi dụng việc kết hôn nhằm mục đích xuất cảnh, nhập cảnh; nhập quốc tịch Việt -
Lợi dụng việc kết hôn để hưởng chế độ ưu đãi của nhà nước hoặc để thực hiện các
mục đích trục lợi khác.
Ngoài ra, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả:
Hủy bỏ giấy tờ giả đối với các hành vi:
- Sử dụng giấy tờ giả để làm thủ tục đăng ký kết hôn;
- Làm giả giấy tờ để làm thủ tục đăng ký kết hôn.
Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi:
- Lợi dụng việc kết hôn nhằm mục đích xuất cảnh, nhập cảnh; nhập quốc tịch Việt -
Lợi dụng việc kết hôn để hưởng chế độ ưu đãi của nhà nước hoặc để thực hiện các
mục đích trục lợi khác.

Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã - Thực trạng tại UBND tỉnh Bình Dương.doc

Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã - Thực trạng tại UBND tỉnh Bình Dương.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã - Thực trạng tại UBND tỉnh Bình Dương.doc

Similar to Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã - Thực trạng tại UBND tỉnh Bình Dương.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 😊 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 😊 Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (19)

Đăng ký và quản lý hộ tịch cấp xã - Thực trạng tại UBND tỉnh Bình Dương.doc