2. Ilaw ng Tahanan
Ni Jan Daryll c. Cabrera
Sa paggising sa tuwina, ang iyong tinig ang maririnig
Sa pagtulog sa gabi, kayo ni itay ang dasal
Ang iyong paghele sa akin hanggang ngayo'y dinig
Lahat ng pangaral, sa isip ko'y laging dumaratal.
Ikaw ang gumagabay sa landas kong tinatahak,
Nanay
Ako'y inaaruga kapag ako'y nadarapa
Ang ilaw ng tahanan, ikaw ang may hawak,
Iyong itinatanglaw kahit saan man mapunta.
Ang mga ilaw ng tahanan, patuloy na kikilalanin at
pahahalagahan
Ang pagmamahal sa kanilang mga anak ang iiwang pamana
Kaya't para sa lahat ng ina, isang mahigpit na
yakap at pasasalamat
Dahil sa inyo, pag-aaruga at pagkalinga ay hindi salat.
3. Hele ng Ina sa Kaniyang Panganay
A Song of a Mother to Her Firstborn salin sa Ingles ni Jack H. Driberg
Isinalin sa Filipino ni Mary Grace A. Tabora
Mangusap ka, aking sanggol na sinisinta.
Mangusap ka sa iyong namimilog at nagniningning na mga mata,
Wangis ng mata ng bisirong-toro ni Lupeyo.
Mangusap ka, aking musmos na supling.
Ang iyong mga kamay na humahaplos sa akin.
Na puno ng tibay at tatag bagaman yari’y munsik.
Magiging kamay ito ng mandirigma, aking anak.
Kamay na magpapasaya sa iyong ama.
Tingnan mo’t nananabik na ako’y sapulin:
Nagbabalak nang humawak ng panulag na matalim.
Aking giliw, ngalan ng mandirigma sa’yo ilalaan,
at mamumuno sa kalalakihan.
At ika’y hahalikan sa yapak ng mga kaapo-apohan,
Kahit pa malaon nang naparam sa sanlibutan.
Ngunit lagi kong maaalala ang pagkapit mo sa akin,
Maging ang paghimlay mo sa aking dibdib,
At ang pagsulyap-sulyap sa akin.
Kapag ika’y itinanghal na gererong marangal,
Ako’y malulunod sa luha ng paggunita.
4. Munting mandirigma, paano ka namin pangangalanan?
Masdan ang pagbubuskala sa pagkakakilanlan.
Hindi hamak na ngalan sa iyo’y ibibigay,
Hindi ka rin ipapangangalan sa iyong amang si Nawal sapagkat ika’y panganay.
Higit kang pagpapalain ng poon at ang iyong kawan.
Ikaw ba’y tatawaging “Hibang” o “Kapusugan?”
Ikaw ba’y tatawaging waring dumi ng baka na “anak ng kamalasan?”
Ang poo’y di marapat na pagnakawan,
Sa iyo’y wala silang masamang pinapagimpan.
Ika’y kanilang pinaliguan at dinamitan ng kagandahan.
Ika’y biniyayaan ng mga matang naglalagablab.
At ang pambihirang pangungunot ng iyong kilay
Ay hindi ba palatandaan na ika’y maingat nilang pinanday?
Yaman ni Zeus at Aphrodite sa iyo’y kanilang inalay.
At ang katalinuhang nangungusap sa iyong mga mata,
Maging sa iyong halakhak.
Paano ka pangangalanan, aking inakay?
Ikaw ba’y lahi na iyong lahi o naiibang nilalang?
5. Munting mandirigma, sinong anito sa iyo’y nananahan?
Kaninong mapagpalang kamay ang sa aking dibdib dumadantay?
Sinong yumuyungyong sa iyo’t nagpapasigla ng buhay?
Ikaw ba’y kanlong ng kapayapaan?
Ngunit ika’y tila leopardong nasa palumpong at tumatanaw.
Hayaan, sa araw na yao’y iyong ibubuyangyang.
Aking supling, ngayon ako’y nasa kaluwalhatian.
Ngayon, ako’y ganap na asawa.
Hindi na isang nobya, kundi isang ina.
Maging maringal, aking supling na ninanasa.
Maging mapagmalaki kaparis ng aking pagmamalaki.
Ika’y magbunyi kaparis ng aking pagbubunyi.
Ika’y irugin kaparis ng pagliyag na aking nadarama.
Anak, na ibinunga ng pag-ibig ng matipunong kabiyak.
Sa wakas, ako’y kahati ng kaniyang puso, ina ng kaniyang unang anak.
Ang kaniyang kaluluwa’y ligtas sa iyong pag-iingat,
Aking supling, ako, ako na sadyang sa iyo’y humulma.
Samakatuwid, ako’y minahal.
Samakatuwid, ako’y lumigaya.
Samakatuwid, ako’y kapilas ng buhay.
Samakatuwid, ako’y nagtamasa ng dangal.
6. Iingatan mo ang kaniyang libingan kung siya’y nahimlay.
Tuwinang gugunitain yaring kaniyang palayaw.
Aking supling, mananatili siya sa iyong panambitan,
Walang wakas sa kaniya’y daratal mula sa pagsibol ng ‘yong kabataan.
Ikaw ang kaniyang kalasag at sibat, pag-asa’t kaligtasan sa hukay.
Sa iyo, siya’y muling mabubuhay tulad ng suwi sa kalupaan.
At ako ang ina ng kaniyang panganay.
Ika’y mahimbing, supling ng leon, nyongeza’t nyumba.
Ika’y mahimbing,
Ako’y wala nang mahihiling.
7. Ano ang TULA?
ay isang akdang pampanitikang binubuo ng mga saknong. Bawat saknong naman ay binubuo ng
mga taludtod o linya at ang bawat taludtod ay nahahati sa mga pantig. Ito ay naglalaman ng mga
salitang piling-pili,may mga tayutay o matatalinhagang salita at simbolo, at masining bukod sa
pagiging madamdamin at maindayog kung bigkasin kaya’t maari itong lapitan ng himig.
Ang KASININGAN ng isang tula ay makikita sa paggamit ng mga salitang ginagamit ng may
akda. Tinataglay din nito ang mga elemento ng tula na maingat na pinili at ginamit sa pagsulat nito.
8. Gumagamit din ito ng mga SIMBOLISMO ng isang bagay,isang kulay,isang tao o kahit na isang
sitwasyon upang magbigay ng mas malamin na kahulugan kaysa sa literal na kahulugan ng teksto.
Halimbawa:
Pusang itim- malas, may mangyayaring masama o hindi maganda
Kulay puti- kalinisan o kadalisayan
Kulay Pula- kaguluhan,pakikipaglaban o katapangan
9. Ang Matatalinhagang pahayag o salita ay may malalim o hindi tiyak na kahulugan na ginagamit din
upang maging mas kaakit akit ang akdang isinusulat at sumasalamin sa kagandahan ng wikang
Filipino. Ilan sa mga paraan ng pagfamit nito ay ang mga tayutay at idyoma.
Halimbawa:
Magsunog ng kilay- mag aral nang
Mabuti bugtong na anak- kaisa isang anak
10. Mga Elemento ng Tula
1. Sukat- ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig sa bawat taludtod na bumubuo sa isang saknong.
Halimbawa:
Ako ay isang tao= a/ko/ay/i/sang/ta/o= pitong pantig
2. Tugma- ito ay tumutukoy da magkakatulad na tunog ng mga huling pantig sa bawat taludtod
Halimbawa:
Mahirap sumaya Tugmang ganap
Ang taong may sala
May isang lupain sa Silangan tugmang di ganap
Nag aalaga ay sikat ng araw
11. 3. Kariktan- ang pagpili at pagsasaayos ng mga salitang ilalapat sa tula ang kabuuan nito.
Halimbawa:
Ito ba ang mundong hinila kung saan,
Na gulong ng iyong/hidwang kaunlaran?
Kariktan- lalabindalawahing pantig,tugmaang ganap at nagtataglay ng tayutay.
4. Talinghaga- tumutukoy ito sa paggamit ng matatalinhagang salita at tayutay; iyo ang pinakapuso
ng tulasapagkat ito ang kahulugan ng tula o ang ipinapahiwatig ng may akda.
Halimbawa:
“rosas ma’y mukhang maamo,tinik sa loob nito’y namumuno”
Kahulugan: mukha mang maamo ang pisikal na itsura ng isang tao o bagay,may itinatago pa rin itong
kasamaan.
12. “ Bakit kaya rito sa mundong ibabaw,marami sa tao’y sa salapi silaw?”
-panambitan ni Myra Prado salin ni Ma. Lilia Realubit
Kahulugan: ito ay nagpapahiwatig na may mga taong sa ating lipunan na sa salipi umiikot ang
pamumuhay.
Sa pagsusuri ng isang tula, tignan ang pagkabuo nito. Mula sa tugmaang taglay nito,mga simbolo
at matatalinhagang pahayag,at sa paksang tinutukoy nito. Sinusuri ito bata sa istruktura at pagiging
mabisang midyum sa pagbibigay ng mensahae ng may akda.
13. Paano maiaantas ang mga salita ng ayon sa
damdaming ipapahayag?
Hindi lahat ng saling magkakasingkahulugan ay pareho ang ibig sabihin.. Hindi maaaring palitan ang
gamit ng mga ito. Bagamat iisa ang malawak na kahulugan,magkakaiba naman ang tindi ng
ipinapahayag nito at ang pag aantas ay tinatawag naman na Pagkliklino. Kaya’t maingat din ang mga
manunulat sa paggamit ng mga salita sa pagsulat.
Halimbawa:
Hindi maaaring sabihin na ikaw ay napupoot kung naiinis ka lamang. Kung iyaantas natin ang
sumusunod na salitang magkatulad ng kahulugan na magkaiba naman sa tindi o digri ng nais
ipahayag,ganito ang magiging ayos ng mga ito.
inis galit muhi poot
14. 2. Pansinin ang salitang magkakatulad ng kahulugan, ngunit magkakaiba sa tindi o digri ng
nagpapahayag. Ganito ang magiging ayos kung iaantas ito.
a. Pagkawala pagkaubos pagkasaid
b. Nasira nawasak
