2. Taksonomi nedir ?
Taksonomi:Sınıflandırma ve bu sınıflandırmanda kullanılan
kurallar bütünü. Taksonomi Yunanca taksis (düzenleme) ve
nomos (yasa) sözcüklerinden türetilmiştir.
Eğitimde taksonomi,öğrencilerde geliştirilmek istenen
özelliklerin basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan
soyuta gibi birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamlı
sıralanmasıdır. Bu sınıflama ve sıralama, ölçme ve
değerlendirme yapılırken kolaylık sağlar. Çünkü her
düzeydeki kazanımın ölçülmesi farklı soruların sorulması
demektir.
3. Bloom Taksonomisi
İlk olarak 1956 yılında Chicago Üniversitesi profesörü,
Benjamin Bloom’un ‘Eğitsel Hedeflerin Taksonomisi’
olarak açıkladığı çalışma ile uzun yıllar eğitim
sisteminde öğrencilerin algı ve öğrenme yapılarını
geliştirerek üst düzeye çıkarılmak üzere
yararlanılmıştır.
Bloom, bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor olmak üzere
üç öğrenme türünden söz etmiştir. Öğrenme
düzeylerini temele alarak bu alanları alt başlıklara
ayırmıştır (Ayvacı ve Türkdoğan, 2010). Bu öğrenme
türleri içerisinde karmaşık bir aşamalı-hiyerarşik düzen
vardır. Bu hiyerarşide öğrencinin bir üsteki basamağa
geçebilmesi için bir alttaki basamağı ya da alttaki tüm
basamakları öğrenmiş olması gerekmektedir.
Bilişsel alan; düşünce, zihinsel etkinlikler, yorum
yapma gibi davranışları içerir.
Duyuşsal alan; duyarlılık, inanç, tutum, ilgi, dünya
görüşüne sahip olma gibi içsel davranışları içerir.
Psikomotor alan; hareket, spor, kaslarla ilgili beceri
gerektiren davranışları içerir.
4.
5. Bilişsel Alan Taksonomisi
Bilginin edinilmesi ve uygulanması ile ilgilidir. Bilgiyi
tanıma, hatırlama, akıl yürütme, kavramlar, genellemeler,
kuram oluşturma ve bunları denetleme gibi süreçlerden
oluşur.
Bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme
basamaklarından oluşur.(Basiiten karmaşığa,kolaydan zora)
6.
7. Duyuşsal Alan Taksonomisi
Öğrencilerin bir durum ya da bir olay karşısında verdiği
tepkileri, hisleri, kaygılarını, kişiliğini vb. özellikleri içerir.
Alma Basamağı: Uyarılma, dikkat etme, farkında olma
basamağıdır.
Örnek: Bir heykeli inceleme, kitap seçme.
Tepki Verme Basamağı: Fark edilen nesne ya da olgu
hakkında sorulan sorulara cevap verilen basamaktır.
Örnek: Trafik kurallarına uyma, tartışmaya katılma,
sorumluluk alma.
8. Değer Verme Basamağı: Tutarlı davranışların gösterildiği,
davranışın istikrar kazandığı, tercih etme, kabullenme,
adanmışlık gibi davranışların görüldüğü basamaktır.
Örnek: İcadı olan bir bilim adamını takdir etme, vatana
kendini adama, farklı görüşlere saygı duyma.
Örgütleme Basamağı: Öğrenci yeni değerler ve duyuşsal
alanla ilgili değerlendirme sentezler oluşturur. Bir değeri
kavramsallaştırabilir.
Örnek: Eleştirilere kulak verip davranışı
sonlandırma/değiştirme, kendi değerini başka değerlerle
karşılaştırabilir, sentez yapabilir.
9. Kişilik Haline Getirme Basamağı; Tutarlı, istikrarlı,
inandığı, farkında olduğu özelliklerini geliştirip sürekli
olarak yapmaya devam ettiği ve savunduğu davranışları
kendi kişilik özelliği haline getirdiği basamaktır.
Örnek: Hayvansever biri olarak tanınma, trafik kurallarına
uymayı alışkanlık haline getirme.
10. Psiko-Motor(Devinişsel) Taksonomi
Psikomotor davranışlar zihin ve kasların ortak çalışması
sonucu ortaya çıkan davranışlardır. Kalem tutup yazı
yazabilmek, dans etmek, şarkı söylemek, psiko-motor
becerilerimizdendir.
Algılama Kurulma
Kılavuzla
Yapma
Beceri
Haline
Getirme
Uyum Yaratma
11. 1) Algılama: İpuçlarından yola çıkarak bir sonraki adımı
tahmin etme basamağıdır. Dikkatle izleme, duyu organları ile
fark etme, tanıma söz konusudur. Örnekler: Çalışmakta olan
bir makinenin sesinden ya da görüntüsünden tahmin etme, bir
müzik aletinin çalışını izleyip öğrenmeye çalışma.
2) Kurulma: Zihinsel kurulma, bir psiko-motor hareketi
yapmaya dönük olarak bilişsel anlamda bir hazır bulunmayı
ifade eder. Bedensel kurulma ise, sergilenecek psiko-motor
hareket için anatomik olarak dengelemeye dönük bir hazır
bulmayı ifade eder. Duyuşsal kurulum, yapılacak bedensel
hareket için, istenilen davranışın gerektirdiği biçime
getirmedir.
12. 3) Kılavuzla Yapma: Öğrencinin öğretmen ya da usta
rehberliğinde veya bir modeli, belirli bir takım ölçütleri
dikkate alarak, onun sergilediği davranışları yapmaya dönük
çalışmayı ifade eder. Ardından öğrenci modelini, örneğini,
yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmayı öğrenir.
Örnek: Babanın yardımı ile bisiklet tekerleği değiştirmek.
4) Beceri Haline Getirme: Bu aşamada hareket, kurallarına
uygun bir şekilde düzenli ve verimli bir şekilde yani
minimum zaman ve enerji harcanarak yapılır.
Örnek: On parmak ile daktiloda yazı yazabilmek.
13. 5) Uyum: Kazanılan hareketi başka durumlara uyarlama,
yeniden düzenleme, başkalaştırma ve kontrol etme gibi
süreçlerden oluşur. Beceri haline getirme basamağında
kazanılan davranışlar, devinişsel özellikleri ağır basan yeni
bir probleme durumu kolayca uygularlar.
Örnek: Kaval çalmayı bilen birinin flüt çalması
6) Yaratma: Yeniden ortaya koyma, benzeri olmayan bir
şey icat edebilme, orijinal davranış sergileyebilme
basamağıdır.
Örnek: Beste yapmak, benzeri olmayan resim yapmak.
14. Kaynaklar:
Göksu Tuna Bilke, Gazi üniversitesi, Bloom taksonomisi
Ömer Faruk Tutkun, Bloom’un Yenilenmiş Taksonomisi
Üzerine Genel Bir Bakış, Sakarya Üniversitesi, Eğitim
bilimleri Enstitüsü
