Prezentacja wygłoszona podczas zajęć z licealistami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, III Oś Priorytetowa, „Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju”, Działanie 3.1 „Kompetencje w szkolnictwie wyższym”

1. Dominika Winogrodzka, Monika Linca
Fundacja Rozwoju Badań Społecznych
F u R B S
Metody badań społecznych.
Badania ilościowe
i jakościowe
Zajęcia z licealistami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, III Oś Priorytetowa,
„Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju”, Działanie 3.1 „Kompetencje w szkolnictwie wyższym”

2. ZAPLANOWANIE BADAŃ
*Plan badań [w:] Babbie E., Podstawy nauk społecznych
określenie
kto lub co,
kiedy, jak oraz
w jakim celu
ma być badane

3. ETAPY PROCESU BADAWCZEGO
POMYSŁ
Zainteresowania, idee, teorie
KONCEPTUALIZACJA
Definiowanie pojęć, formułowanie problemów
i pytań badawczych
OPERACJONALIZACJA
Wybór sposobu pomiaru badanych zjawisk
WYBÓR METOD
BADAWCZYCH

4. NARZĘDZIA BADAWCZE
Za pomocą jakich narzędzi będziemy badać.
Stworzenie i pretest narzędzi
REALIZACJA BADAŃ
Zbieranie danych, przekształcenia danych
ANALIZA DANYCH
Interpretacja danych, wyciąganie wniosków
DOBÓR PRÓBY
Kogo/co będziemy badać?
PREZENTACJA
WYNIKÓW BADAŃ

5. *Plan badań [w:] Babbie E., Podstawy nauk społecznych
eksploracja
CELE BADAŃ
opis
wyjaśnianie
Wstępne rozeznanie w temacie badań: wskazanie drogi
do odpowiedzi, sugestia jakimi metodami można je osiągnąć.
Stosowane gdy badacz wchodzi w nową dla siebie dziedzinę
lub przedmiot badań sam w sobie jest stosunkowo nowy.
Badania opisowe odpowiadają na pytania: co, kiedy, gdzie
oraz jak. Przykładowe badanie opisowe: spis ludności.
Badania wyjaśniające odpowiadają dodatkowo na pytanie
dlaczego: oprócz opisu jak jest wskazujemy zmienne, które
za to odpowiadają

6. *Plan badań [w:] Babbie E., Podstawy nauk społecznych
eksploracja
CELE BADAŃ
opis
wyjaśnianie
Wstępne rozeznanie w temacie badań: wskazanie drogi
do odpowiedzi, sugestia jakimi metodami można je osiągnąć.
Stosowane gdy badacz wchodzi w nową dla siebie dziedzinę
lub przedmiot badań sam w sobie jest stosunkowo nowy.
Badania opisowe odpowiadają na pytania: co, kiedy, gdzie
oraz jak. Przykładowe badanie opisowe: spis ludności.
Badania wyjaśniające odpowiadają dodatkowo na pytanie
dlaczego: oprócz opisu jak jest wskazujemy zmienne, które
za to odpowiadają
większość
badań
zawiera
elementy
wszystkich
trzech celów

7. PRZEDMIOT BADAŃ
Kto lub co może być badane?
„Badacze społeczni najczęściej wybierają
jako jednostki analizy pojedynczych ludzi.
Mogą oni odnotować cechy tych ludzi
- płeć, wiek, miejsce urodzenia, postawy itd.
*Plan badań [w:] Babbie E., Podstawy nauk społecznych
…ALE!
Możliwe również inne jednostki analizy:
grupy społeczne
(mieszkańcy danego regionu, fani
danego rodzaju muzyki, kibice)
organizacje
(uczelnie, przedsiębiorstwa)
wytwory społeczne
(książki, obrazy, budynki)

8. WYMIAR CZASOWY
*Plan badań [w:] Babbie E., Podstawy nauk społecznych
badania przekrojowe
składają się z obserwacji próby czy przekroju jakiejś populacji
lub zjawiska, zebranych w jednym punkcie w czasie. „Zdjęcie”
danego stanu rzeczy w konkretnym momencie historii. UWAGA!
Wnioski z badań ograniczone są do jednego okresu, często
porównywane są z danymi z innych okresów.
badania dynamiczne (longitudinalne)
badania zaplanowane tak, aby umożliwić obserwację tego
samego zjawiska przez dłuższy czas: opisują proces w czasie

9. RODZAJ DANYCH
*Plan badań [w:] Babbie E., Podstawy nauk społecznych
dane pierwotne
(dane, które wywołujemy,
pochodzące z wywiadów,
sondaży, obserwacji)
dane wtórne
(dane zastane, wyniki
dotychczasowych badań,
dokumenty, prasa, filmy)

10. badania
ilościowe
badania
jakościowe

11. BADANIA
ILOŚCIOWE
BADANIA
JAKOŚCIOWE
Odpowiedź na pytanie „ile”?
Nacisk na wyniki liczbowe.
Zorientowanie na weryfikację.
Podejście obiektywne
Odpowiedź na pytanie „co”, „jak”,
„dlaczego”? Nacisk na interpretację
zjawisk, zrozumienie zachowania.
Podejście subiektywne
Metody ilościowe, pomiar kontrolowany
i wystandaryzowany. Narzędziem jest
kwestionariusz (pytania o niezmiennej,
ustalonej formie, przeważnie zamknięte,
o charakterze rozstrzygającym).
Ankieter przeprowadzający ankietę.
Metody jakościowe, pomiar naturalny
i nieustrukturyzowany. Swobodny sposób
uzyskiwania informacji (scenariusz
wywiadu jest jedynie zarysem wywiadu;
pytania otwarte, o charakterze
eksploracyjnym). Moderator prowadzący
rozmowę.
… …
*dobry wywiad jakościowy
= swobodna rozmowa

12. BADANIA
ILOŚCIOWE
BADANIA
JAKOŚCIOWE
Losowy, kwotowy dobór próby
(odtwarzamy strukturę populacji)
Celowy dobór próby (uczestników, miejsc,
dokumentów, materiałów wizualnych)
Większe próby Mniejsze próby
… …
Mniejszy wpływ os. prowadzącej badanie
(ankietera) na jego przebieg.
Perspektywa badacza z zewnątrz,
ograniczony kontakt ze źródłem danych
Większy wpływ os. prowadzącej badanie
(moderatora) na jego przebieg. Badacz
wewnątrz procesu, bezpośredni kontakt
ze źródłem danych.

13. *Jakościowe metody badań marketingowych [w:] Maison D., Badania marketingowe…
Nie można powiedzieć, że któraś z tych
metod jest lepsza, ponieważ obie służą
do innych celów - uzupełniają się
BADANIA
ILOŚCIOWE
BADANIA
JAKOŚCIOWE
Więcej danych, ale dane
powierzchowne. Możliwość
uogólnienia wyników na populację,
dane reprezentatywne
Mniej danych, ale dane dokładniejsze,
głębsze. Brak możliwości uogólnienia:
dane niereprezentatywne
mix method

14. Wybór metody zależy od tematu
badawczego, tego czego badacz
chce się dowiedzieć.
Wybór metody zależy od tematu
badawczego, tego czego badacz
chce się dowiedzieć.

15. BADANIA
JAKOŚCIOWE Porozmawiajmy
o technikach
badań jakościowych!

16. Badania, których zasadniczym
zadaniem jest odnalezienie
odpowiedzi na pytanie dlaczego
tak a nie inaczej postępują badane
podmioty, dotarcie do nieujawnionych
w sposób bezpośredni przyczyn
ich zachowania oraz umożliwienie
dogłębnego zrozumienia
i właściwego zinterpretowania
tego zachowania
*Nikodemska-Wołowik, 2008

17. *Jakościowe metody badań marketingowych [w:] Maison D., Badania marketingowe…
Jeden prowadzący, jeden uczestnik Jeden prowadzący, kilku uczestników
Czas trwania: 45 min - 1,5 godziny Czas trwania: 1,5 - 2 godziny
Więcej informacji od jednego badanego
(informacje bardziej pogłębione),
brak możliwości kontaktu, dyskusji
między uczestnikami badania
Mniej informacji od jednego badanego
(informacje bardziej powierzchowne) ale!
Dyskusja, interakcja między badanymi,
wzajemna stymulacja do wypowiadania się
… ….
zogniskowany
wywiad
grupowy (FGI)
indywidualny
wywiad
pogłębiony (IDI)
Rodzaje badań jakościowych ze względu
na sposób zbierania danych

18. *Jakościowe metody badań marketingowych [w:] Maison D., Badania marketingowe…
Metoda pośrednia pomiędzy wywiadem
grupowym a indywidualnym: wywiad
z dwoma/trzema badanymi jednocześnie
diada/triada
obserwacja
Sporządzanie notatek terenowych
o zachowaniu i działaniu jednostek w miejscu
badania, dokumentowanie spostrzeżeń
w sposób (częściowo) ustrukturyzowany.
Role badacza w obserwacji jakościowej
sięgają od pozycji zewnętrznego obserwatora
do pełnego uczestnictwa (tzw. obserwacja
uczestnicząca). Obserwacja jawna/ukryta
Wejście badacza w naturalne środowisko
badanych: obserwacja badanych i ich
otoczenia w miejscu, w którym oni żyją
przez dłuższy okres. Taką obserwację
często uzupełnia się nagraniami wideo
i zdjęciami, które dobrze oddają specyfikę
świata badanych.
etnografia

19. BADANIA
ILOŚCIOWE
Porozmawiajmy
o kwestionariuszach!

20. Struktura i forma pytań
Pytania otwarte
W pytaniach otwartych prosimy respondenta
o sformułowanie własnej odpowiedzi
*Badania sondażowe [w:] Babbie E., Podstawy badań społecznych
W pytaniach zamkniętych prosimy respondenta
o wybranie odpowiedzi z listy przedstawionej
przez badacza
- dychotomiczne
- kafeteryjne
- pytania skale
*Zadawanie pytań i notowanie odpowiedzi [w:] Sztabiński Fieldwork jest sztuką
Pytania zamknięte

21. *Badania sondażowe [w:] Babbie E., Podstawy badań społecznych
Czy zdarza się Panu/i uderzyć swoje dziecko?
Czy cierpiał/a Pan/i w ostatnim miesiącu na bóle głowy lub jakieś inne
dolegliwości?
Ile godzin w ciągu ostatniego roku poświęcił/a Pan/i na naukę języka ang?
*Formułowanie pytań [w:] Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw
pytania niejasne, nieprecyzyjne, dwuznaczne, długie
pytania podwójne, które składa się z wielu części
pytania, na które ciężko odpowiedzieć (np. pytania,
które dotyczą faktów z przeszłości czy obliczeń)
pytania „drażliwe”, na które respondenci nie chcą
odpowiadać
ANTY PRZYKŁADY PYTAŃ

22. *Badania sondażowe [w:] Babbie E., Podstawy badań społecznych
Czy jesteś przeciwny/a nadawaniu nadmiernych uprawnień związkom
zawodowym? // Czy zdarza się, że rodzice wtrącają się w Twoje życie?
Nie powinno się rozmawiać przez telefon w komunikacji miejskiej.
Jak często spędzasz wakacje za granicą?
Co sądzi Pan/i o ustawie antysmogowej?
*tzw. fałszywe założenie znawstwa
pytania nieadekwatne, kierowane do osób, które
nie znają na nie odpowiedzi
pytania/stwierdzenia zawierające formy przeczące
pytania sugerujące, wartościujące
pytania zawierające założenia
*Formułowanie pytań [w:] Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw

23. *Badania sondażowe [w:] Babbie E., Podstawy badań społecznych
pytania zawierające błędy gramatyczne,
ortograficzne oraz kolokwializmy
(…)
*Formułowanie pytań [w:] Oppenheim, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw
nie rozdrażniamy,
nie frustrujemy
respondentów! :)
rola pretestu narzędzia!

24. dominika.winogrodzka@furbs.org
Fundacja Rozwoju Badań Społecznych
F u R B S
Dziękuję za uwagę!
Pozostańmy w kontakcie!
https://www.facebook.com/FundacjaFuRBS/

25. UWAGA!
Prezentacja zawiera wybrane
zagadnienia z zakresu metod
badań społecznych.
Wykład został opracowany pod kątem
odbywających się na jego podstawie
warsztatów z młodzieżą