W wieku 12 – 15 lat wielkość serca jest nieproporcjonalna w stosunku do wielkości innych narządów oraz całego ciała, a co za tym idzie, ilość tłoczonej krwi jest zbyt duża w stosunku do potrzeb organizmu. Między 12 a 16 rokiem życia notuje się wzrost ciężaru i objętości serca, pogłębieniu i zwolnieniu ulega częstotliwości skurczów serca, co wpływa na zwiększenie ciśnienia w naczyniach krwionośnych. Pobudliwość nerwowa odbija się w znacznym stopniu na akcji serca, powodując wahania w ciśnieniu, naczynia krwionośne wykazują wielką nadwrażliwość. Masa mięśnia sercowego osiąga już rozmiary prawie takie jak u dorosłego osobnika.

1. Ocena poziomu cech motorycznych młodzieży
objętej pozalekcyjnym programem
kształtującym sprawność fizyczną na
przykładzie baseballistów
(doniesienie z badań)
mgr Dudra Sebastian
fizjoterapeuta, nauczyciel wychowania fizycznego
w Zespole Szkół Integracyjnych nr 1 we Włocławku

2. W wieku 12 – 15 lat wielkość serca jest nieproporcjonalna w
stosunku do wielkości innych narządów oraz całego ciała, a co za
tym idzie, ilość tłoczonej krwi jest zbyt duża w stosunku do
potrzeb organizmu. Między 12 a 16 rokiem życia notuje się wzrost
ciężaru i objętości serca, pogłębieniu i zwolnieniu ulega
częstotliwości skurczów serca, co wpływa na zwiększenie ciśnienia
w naczyniach krwionośnych. Pobudliwość nerwowa odbija się w
znacznym stopniu na akcji serca, powodując wahania w ciśnieniu,
naczynia krwionośne wykazują wielką nadwrażliwość. Masa
mięśnia sercowego osiąga już rozmiary prawie takie jak u
dorosłego osobnika.

3. Jako pedagodzy oraz rodzice, powinniśmy wśród młodzieży
kształtować świadomość o potrzebie aktywności ruchowej, aby nie
identyfikować się z przestrogami głoszonymi przez metodyków
badających dziedzinę sprawności ruchowej od wielu lat:
„Życie człowieka w nowoczesnym
społeczeństwie znamionuje hipokinezja, co
negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne i
psychiczne dorosłych i dzieci”
(Raczek 1995).
„Siedzące społeczeństwo zamieniło naturalne
środowisko na wygodny fotel”
(J. Drabik, P. Drabik 1998).

4. Do przeprowadzenia pomiaru motoryczności wykorzystałem wybrane próby
z Europejskiego Testu Sprawności Fizycznej (Eurofit, 1991). Oparłem się na
wynikach siedmiu prób sprawnościowych:
•Szybkość ruchów ręki, mierzona naprzemiennym dotykaniem ręką sprawniejszą
krążków, których środki oddalone były od siebie o 80 cm, gdzie wynikiem był czas
potrzebny do dotknięcia każdego krążka 25 razy.
•Gibkość, mierzona głębokim skłonem tułowia w przód z siadu prostego przy skrzynce
pomiarowej.
•Siłę eksplozywną nóg, mierzoną odległością skoku w dal z miejsca.
•Siłę statyczną mięśni dłoni, mierzoną ściskaniem dynamometru.
•Siłę tułowia (wytrzymałość mięśniowa brzucha), mierzoną ilością powtórzeń siadów z
leżenia tyłem w czasie 30 sekund.
•Siłę funkcjonalną (wytrzymałość mięśniowa ramion i barków), mierzona czasem zwisu
na drążku w sekundach od chwili usunięcia stóp z taboretu do momentu, gdy oczy
badanego znajdą się poniżej drążka.
•Szybkość i zwinność biegowa, mierzona czasem potrzebnym do pokonania dystansu 10
x 5 metrów biegiem wahadłowym.

5. Próba nr 1 Próba nr 2 Próba nr 3 Próba nr 4 Próba nr 5 Próba nr 6 Próba nr 7
szybkość ręki
[sek.]
gibkość
[cm]
skok obunóż
[metr]
dynamometr
[kg]
siła mm brzucha
[powtórzenie]
zwis na drążku
[sek.]
szybkość biegowa
[sek.]
x- średnia 10,57 41,18 1,93 35,73 26,27 52,09 19,52
odchylenie standar. 0,98 8,28 0,25 6,13 2,65 19,47 1,66
wartość min 8,91 28,00 1,50 28,00 22,00 21,00 17,40
wartość max 12,10 54,00 2,40 49,00 29,00 80,00 23,00
Porównanie wyliczanych wartości dwóch grup badawczych:
Zawodnicy baseballa (kolor żółty), uczniowie nietrenujący (kolor niebieski).
Próba nr 1 Próba nr 2 Próba nr 3 Próba nr 4 Próba nr 5 Próba nr 6 Próba nr 7
szybkość ręki
[sek.]
gibkość
[cm]
skok obunóż
[metr]
dynamometr
[kg]
siła mm brzucha
[powtórzenie]
zwis na drążku
[sek.]
szybkość biegowa
[sek.]
x- średnia 12,11 42,00 1,89 32,80 25,80 38,50 20,42
odchylenie standar. 1,99 4,92 0,24 5,35 2,35 17,88 1,47
wartość min 9,18 33,00 1,59 24,00 22,00 10,00 18,50
wartość max 16,25 47,00 2,25 42,00 30,00 64,00 23,70

6. Próba nr 1
szybkość
ręki
[sek.]
Próba nr 2
gibkość
[cm]
Próba nr 3
skok
obunóż
[metr]
Próba nr 4
dynamometr
[kg]
Próba nr 5
siła mm
brzucha
[powtórzenie]
Próba nr 6
zwis na drążku
[sek.]
Próba nr 7
szybkość biegowa
[sek.]
x- średnia, zawodnicy baseballa 10, 57 sek. 41,18 cm 1,93 metr 35,73 kg 26,27 powtórzeń 52,09 sek. 19,52 sek.
x- średnia, uczniowie nietrenujący 12,11 sek. 42,00 cm 1,89 metr 32,80 kg 25,80 powtórzeń 38,50 sek. 20,42 sek.
test T-studenta (p≤0,05)* 0,01715* 0,3945 0,3635 0,1302 0,3357 0,0566 0,1023
Średnie wszystkich prób sprawnościowych
Jeżeli wartość testu jest >0,05 wówczas twierdzimy, że różnice między średnimi nie
są istotne statystycznie.

7. 9.50
10.00
10.50
11.00
11.50
12.00
12.50
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
10.57
12.11
Próba nr 1, badanie szybkości ruchów ręki
[sek.]
Lepszy wynik uzyskali chłopcy trenujący baseball o 1,54 sekundy. Istotną różnicą w pomiarze
szybkości ruchów ręką sprawniejszą było uzyskanie wartości maksymalnej próby, w której uczeń
nietrenujący był wolniejszy o 4,15 sekundy. Lepszy wynik sportowców jest spowodowany
kształtowaniem szybkości rzutu piłki podczas gry w obronie oraz automatyzacją ruchów rozwijaną
podczas zajęć. Jednym z podstawowych elementów gry w baseball jest szybkość rzutu oraz
automatyzacją wzorców ruchowych ręki sprawniejszej, którym to elementom technicznym poświęca
się dużo czasu podczas jednostki treningowej. Uczniowie nietrenujący mają ograniczone możliwości
kształtowania w/w cechy motorycznej.
Wartość t-Studenta jest istotna statystycznie, zawiera się na poziomie istotność 0,05 i wynosi
0,01715.

8. 40.60
40.80
41.00
41.20
41.40
41.60
41.80
42.00
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
41.18
42.00
Próba nr 2, badanie gibkości ciała
[cm]
Analiza średnich pomiarowych dwóch grup badawczych, wykazała, iż lepszy wynik uzyskali
uczniowie nietrenujący. Osiągnęli lepszy wynik o niecały centymetr, a przyczyny takiego rezultatu
należy upatrywać w znaczącej rozbudowie siły i masy mięśniowej kończyn dolnych zawodników
baseballa, wywołanej na skutek systematycznego obciążenia treningowego. Można, zatem stwierdzić,
że w przypadku grupy baseballistów, zadania treningowe nie powodują kształtowania gibkości, a
wręcz ją ograniczają. Analiza próby nr 2, wykazała konieczność pracy nad cechą motoryczną, jaką jest
gibkość, gdyż podczas zawodów sportowych, ta właśnie cecha jest równie istotna jak pozostałe
badane w teście. W grupie chłopców trenujących, najlepsze wyniki uzyskali najwyżsi wzrostem, co
może być zaskoczeniem, natomiast w grupie uczniów nietrenujących dominowali niżsi badani.
Wartość t-Studenta nie jest istotna statystycznie, nie zawiera się na poziomie istotności 0,05 i
wynosi 0,3945.

9. 1.87
1.88
1.89
1.90
1.91
1.92
1.93
1.94
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
1.93
1.89
Próba nr 3, badanie siły eksplozywnej nóg
[metr]
Nieznacznie lepszy wynik w tej próbie uzyskali zawodnicy baseballa. Średni wynik okazał się
lepszy o 4 centymetry. Porównywalne wyniki dwóch grup badawczych mogą sugerować, że tak
specyficzny rodzaj skoku, jakim jest skok obunóż z miejsca nie jest wiodącym w grze, jaką jest
baseball i częstotliwość kształtowania siły eksplozywnej kończyn dolnych w obu grupach ma
podobny wymiar czasowy.
Wartość t-Studenta nie jest istotna statystycznie, nie zawiera się na poziomie istotności 0,05 i
wynosi 0,3635.

10. 31.00
32.00
33.00
34.00
35.00
36.00
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
35.73
32.80
Próba nr 4, badanie siły statycznej mięśni dłoni
[kg]
Uczniowie nietrenujący uzyskali gorszy wynik średni, aniżeli zawodnicy baseballa. Różnica
pomiędzy dwoma wartościami średnich wynosiła 2,93 kg na korzyść sportowców. Podobnie jak
w przypadku próby nr 2, tak i w tej próbie dominacja umiejętności związanych z testami
kończyn górnych jest ewidentna. Kształtowanie umiejętności rzutowych i chwytnych na
treningach o takiej charakterystyce, powoduje wzrost siły statycznej dłoni i przedramienia ręki
sprawniejszej. Ze względy na kluczową funkcję jaką pełnią kończyny górne podczas treningów i
meczy baseballa, zdolności manualne, precyzyjne i siłowe kończyn górnych są lepiej
ukształtowane aniżeli umiejętności uczniów nie poddawanych dodatkowym wysiłkom tych
okolic.
Wartość t-Studenta nie jest istotna statystycznie, nie zawiera się na poziomie istotności 0,05 i
wynosi 0,1302.

11. 25.40
25.60
25.80
26.00
26.20
26.40
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
26.27
25.80
Próba nr 5, badanie siły tułowia ( wytrzymałość mięśni brzucha )
[powtórzenia]
Wyniki uzyskane przez obydwie badane grupy są podobne i wynoszą dla baseballistów
26,27 powtórzeń, natomiast dla uczniów nietrenujących 25,80. Chłopcy trenujący uzyskali
lepszy wynik, jednak przewaga podobnie jak w przypadku próby przewaga podobnie jak w
przypadku próby nr 2 jest mała i wynosi 0,47 powtórzenia. Najsłabsi badani z obu grup uzyskali
taki sam wynik a mianowicie 22 powtórzenia. Wynik maksymalny w grupie sportowców to 29
powtórzeń, a grupie nietrenujących to 30 siadów z leżenia. Wyniki świadczyć mogą o
niewielkim wpływie treningowym uczniów, na kształtowanie siły mięśni brzucha i o potrzebie
zmiany programu treningowego ukierunkowanego na wzmacnianie w/w cechy motorycznej,
która ma znaczący wpływ na przygotowanie ogólnorozwojowe i specjalistyczne każdego
sportowców.
Wartość t-Studenta nie jest istotna statystycznie, nie zawiera się na poziomie istotności 0,05
i wynosi 0,3357.

12. 0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
52.09
38.50
Próba nr 6, badanie siły funkcjonalnej mięśni ramion i barków
[sek.]
Największa różnica, jaka została stwierdzona podczas całego testu sprawności fizycznej
dotyczy siły funkcjonalnej mięśni ramion i barków. Próba ta wykazała dominacje sportowców nad
nietrenującymi i cechuje się następującymi wynikami: baseballiści – 52,09 sekundy, nietrenujący
– 38,50 sekund. Różnica pomiędzy dwoma średnimi wynosi 13,59 sekundy na rzecz sportowców i
tak jak w poprzednich dwóch próbach w których dominującą rolę odgrywały kończyny górne tak i
w tej próbie uwidoczniła się przewaga siłowa wyizolowanych grup mięśniowych rąk. Siłowe
zajęcia sportowe okolic obręczy barkowej, ramion i przedramion dała największe rezultaty
spośród wszystkich kształtowanych cech motoryki baseballistów.
Wartość t-Studenta nie jest istotna statystycznie, nie zawiera się na poziomie istotności 0,05 i
wynosi 0,0566.

13. 19.00
19.20
19.40
19.60
19.80
20.00
20.20
20.40
20.60
zawodnicy baseballa uczniowie nietrenujący
19.52
20.42
Próba nr 7, badanie szybkośći i zwinności biegowej
[sek.]
Analiza ostatniej próby sprawnościowej ukazała po raz piąty uzyskanie lepszego wyniku przez
baseballistów. Szybkość i zwinność na krótkim odcinku biegowym jest lepiej ukształtowana wśród
chłopców obciążonych dodatkowym wysiłkiem fizycznym, a analiza testu wykazała różnicę o niecałą
sekundę. Najlepszy wynik uzyskany przez grupę sportowców jest lepszy o ponad sekundę , a
najgorszy o niecałą sekundę. Pomimo większej masy ciała sportowców okazali się szybsi i zwinniejsi
na krótkim odcinku biegowym.
Wartość t-Studenta nie jest istotna statystycznie, nie zawiera się na poziomie istotności 0,05 i
wynosi 0,1023.

14. Przeprowadzony test sprawnościowy, wykazał braki motoryczne wśród trenujących
oraz ukazał najsłabsze strony fizyczne sportowców. Materiał statystyczny dał dużą
wiedzę na temat dalszego planowania zajęć sprawnościowych – charakteru wysiłku,
obciążenia, tempa ćwiczeń, itp., oraz przedstawił indywidualne możliwości każdego
z trenujących. Na podstawie danych liczbowych testu, można dobrać indywidualne
obciążenie ukierunkowane na charakter pracy podczas zawodów sportowych tak,
aby każdy z grających mógł wykorzystywać maksimum swoich możliwości na
poszczególnych pozycjach lub przekwalifikować zawodnika dobierając mu
najbardziej efektywne zadanie na boisku.

15. Kolejne testy, które będą przeprowadzane na tej samej grupie uczniów w
późniejszym okresie czasu, pozwolą wykazać czy okres pomiędzy testami był dobrze
przepracowany i czy nastąpił progres sprawnościowy wśród chłopców. Kolejny test,
da odpowiedz czy program treningowy był opracowany z korzyścią dla każdego
sportowca oraz czy okres pomiędzy próbami wpłynął na poprawę motoryczności
uczniów uczęszczających jedynie na zajęcia wychowania fizycznego w placówkach
szkolnych.

16. Dziękuję za uwagę