Lecture

1. Худалдан авалтын циклийн аудит

2. Худалдан авалтын циклд байгууллагын үндсэн ба туслах үйл
ажиллагаа болох бараа бүтээгдэхүүн болох ажил үйлчилгээг олж
эзэмших буюу худалдан авах, түүний төлбөрийг төлөх үйл
ажиллагааны хяналтыг авч үздэг
Худалдан авалтын циклийн ажил гүйлгээнүүд нь орлогын тайлан
болон тайлан тэнцэлд гол нөлөө үзүүлдэг бөгөөд энэхүү циклд
дансны өглөг, бараа материал, худалдан авалтын буцаалт,
хөнгөлөлт, цалин хөлс гэх мэт дансдыг хамруулдаг.

3. Худалдан авалтын циклийн ажил гүйлгээг дараах
хэсэгт ангилж болно. Үүнд:
Бараа үйлчилгээг худалдан авах
Бараа үйлчилгээний төлбөрийг төлөх
Зарим барааг бэлтгэн нийлүүлэгчид буцаах

4. Бараа, ажил үйлчилгээг худалдан авах
• Хэрэгцээгээ тодорхойлох
• Захиалах
• Бараа, үйлчилгээг хүлээн авах, шалгах, хүлээн зөвшөөрөх
• Хадгалах ба ашиглах
• Бүртгэх

5. Бараа, ажил үйлчилгээний төлбөрийг төлөх
Бараа, ажил үйлчилгээний төлбөрийг төлөх үйл ажиллагаа
нь мөнгөн зарлагатай холбоотой бөгөөд зөвшөөрөлгүй
төлбөр хийхгүй байх, төлбөр бүрийг бүртгэлд зөв тусгах,
төлөгдөөгүй чекийг хянаж байхад чиглэгддэг.

6. Зарим барааг бэлтгэн нийлүүлэгчид буцаах
Хүлээн авсан бараа бүтээгдэхүүнийг чанарын гологдол,
нэр төрөл загвар нь тохироогүй, илүү ирсэн гэх мэтийн
шалтгаанаар бэлтгэн нийлүүлэгчид буцаахдаа “Кредит
мемо”-г илгээдэг. Түүнд буцаасан барааны тоо хэмжээ,
үнэ, огноо, бэлтгэн нийлүүлэгчийн нэр, хөлийн дүн
буцаасан шалтгаан зэргийг тусгаж өгдөг.

7. Худалдан авалтын циклийн аудитын зорилго
Иж бүрэн байдал
• Дансдаарх өглөг нь борлуулалтын ажил гүйлгээний улмаас үүссэн
балансын өдрөөрх бусдад төлөх нийт өрийн хэмжээ юм
• Тайлант хугацаанд гарсан буцаасан бараанаас бусад бүх хүлээн авсан
бараа үйлчилгээг санхүүгийн тайланд тусгана.
• Тухайн хугацаанд ажилчаас үзүүлсэн үйлчилгээний хөлсийг
санхүүгийн тайланд тусгасан байна. Хуримтлагдсан цалин нь ААН-ээс
балансын өдрөөр ажилчиддаа төлөх арийн хэмжээг харуулна

8. Үнэн зөв байдал
• Худалдан авалтын ажил гүйлгээг зөв үнэ, тоо хэмжээгээр зөв
бодож, ерөнхий ба дансаарх өглөгийн туслах дэвтэрт зөв ангилан
бүртгэнэ
• Нэхэмжлэлийг нэгтгэн дүгнэх ба түүнийг дансаарх өглөгийн
туслах дэвтэр ба худалдан авалтын дансанд зөв бүртгэнэ
• Бүх цалин хөлсийг тариф ба цагт үндэслэн зөв бодож нэгтгэн
дүгнэх ба ерөнхий дэвтэрт зохих ёсоор ангилан бүртгэнэ.

9. Бодит байдал
• Дансаарх өглөг нь аж ахуйн нэгжээс балансын өдрөөр бусдад
төлөх өрийг илэрхийлнэ.
• Тайлант хугацаанд бодитойгоор хүлээн авсан бараа, үйлчилгээг
худалдан авалтын ажил гүйлгээний бүртгэл харуулна.
• Мөн хугацаанд бодитойгоор гүйцэтгэсэн үйлчилгээнд олгосон
хөлсийг цалин хөлсний ажил гүйлгээний бүртгэл харуулна.

10. Тасалбар болсон байдал
• Худалдан авалтын ажил гүйлгээ, дансаарх өглөг буцаалт ба цалин
хөлсний ажил гүйлгээ нь зохих тайлангийн хугацаанд бүртгэгдсэн
байна.
Үнэлгээ ба хуваарлалт
• Дансаарх өглөг ба хуримтлагдсан цалингийн дүнг зөв үнэлсэн
байна.
• Тухайн хугацаан хамаатай бүх зардал ба гарзыг хүлээн зөвшөөрч
тодорхойлсон байна.

11. Эрх ба үүрэг
• Дансаарх өглөг ба хуримтлагдсан цалин нь аж ахуй нэгжийн
балансын өдрөөрх хуулиар хүлээсэн хариуцлага юм
Тайлагнал ба нэмэлт тодруулга
• Дансаарх өглөг хуримлагдсан цалин болон бусад зардлыг
санхүүгийн тайлан дээр зохих ёсоор тодорхойлж, ангилан
харуулна.
• Худалдан авалттай холбоотой болзошгүй өр төлбөрийг зохих
ёсоор тайлбарлаж тодруулсан байна.