Lecture 11

1. Зарцуулгын цикл
ЛЕКЦ 11

2. EXPENDITURE CYCLE
• The expenditure cycle involves interactions
with your suppliers.
• You buy goods or services and pay cash.
Give
Cash
Get
Goods

3. Зорилго:
Бараа үйлчигээг худалдан авах,
мөнгө зарцуулах үйл ажиллагааг
хөнгөвчлөхөд оршино.

4. Ажил үүрэг:
• Бараа үйлчилгээний хэрэгцээг тодорхойлох
• Бараа үйлчилгээг захиалах
• Бараа болон үйлчилгээг хүлээн авахыг
зөвшөөрөх ба хадгалах шалгана.
• Өр төлбөрийг батлах
• Дансаархи өглөгийн бүртгэл хөтлөх
• Мөнгөн төлбөр хийх
• Ажил гүйлгээг ерөнхий дэвтэрт бүртгэх
• Шаардлагатай санхүүгийн тайлан болон бусад
гарцуудыг бэлтгэх
• Бусад үүргүүд

5. Мэдээний эх сурвалж ба орцын баримт
бичиг:
• Худалдан авалтын хүсэлт
• Худалдан авалтын захиалга
• Хүлээн авахын тайлан
• Бэлтгэн нийлүүлэгчийн нэхэмжлэх
• Төлбөрийн ваучер
• Чекийн ваучер
• Бусад баримт бичгүүд

6. Ерөнхий дэвтэр
ба СТ-ийн цикл
Орлогын цикл Зардлын цикл Бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлийн
цикл
Нөөцийн
Менежментийн
цикл
Санхүү
бүртгэлийн
цикл
• Зардлын цикл
• СБЦиклээс мэдээлэл
авах
• БҮЦиклийг ТЭМ-аар
хангах
• ЕД ба СТ-ийн
циклийг мэдээллээр
хангах
ТЭМ
Өгөгдөл
Орлогын цикл Зардлын цикл Бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлийн
цикл
Нөөцийн
Менежментийн
цикл
Санхүү
бүртгэлийн
цикл

7. Мэдээний сан:
• Бэлтгэн нийлүүлэгчийн мастер файл
• Өглөгийн мастер файл
• Бараа материалын мастер файл
• Худалдан авалтын захиалгын файл
• Нээлттэй захиалгын файл
• Ваучерийн файл
• Чекийн ажил гүйлгээний файл
• Бусад ажил гүйлгээний файл

8. Мэдээний урсгал ба боловсруулалт:
Худалдан авалтын ажил гүйлгээ
Дансаархи өглөгийн ажил гүйлгээ
Мөнгөн төлбөрийн боловсруулалтын ажил
гүйлгээ

9. Эрсдэл:
• Хэрэгцээгүй бараа захиалах
• Захиалаагүй бараа хүлээн авах
• Захиалсан бараа ирэхгүй байх
• Захиалгыг хуурамчаар үйлдэх
• Нэхэмжлэл болон худалдан авалтын
баримтыг хуурамчаар үйлдэх, буруу хийх
• Бараа материал гэмтэх
• Өр төлбөр буруу бүртгэх

10. • Барааг өндөр үнээр авах
• Бараа эвдэрч гэмтэх
• Нэхэмжлэлийн тооцоололтыг буруу хийх
• Худалдан авалтын буцаалтыг буруу бүртгэх
• Худалдан авалтыг буруу бүртгэх
• Худалдан авалтын хөнгөлөлтийг буруу
бүртгэх
• Нийлүүлэгчид илүү төлбөр төлөх
• Мөнгөн зарцуулгыг алдаатай хийх

11. • Хүлээн аваагүй бараанд төлбөр төлөх
• Материал хулгайд алдах
• Чекийг буруу зарлагадах
• Ажилчдад буруу дүнтэй чек олгох
• Бэлтгэн нийлүүлэгчийн бүртгэлд
зөвшөөрөлгүй хүн хандах
• Мөнгөн хөрөнгө, бараа материал, өглөгийн
бүртгэл байгалийн гамшиг, гадны халдлагад
өртөх

12. Дотоод хяналт:
зохион байгуулалтын
баримтжуулалтын
хөрөнгийн бүрэн бүтэн байдлын
Удирдлагын
эрх үүргийн

13. Ажил гүйлгээний хяналт
Худалдан авалт, хүлээн авалт, өглөг бүртгэх,
мөнгө зарцуулахдаа загвар сайтай,
батлагдсан урьдчилан дугаарлагдсан
баримтуудыг хэрэглэх
Худалдан авалт хүлээн авалтын мэдээг
боловсруулалтанд оруулахын өмнө
засварлах
Мэдээ оруулах үед илэрсэн алдааг
боловсруулалт хийхээс өмнө засварлах

14. Нийлүүлэгчийн нэхэмжлэл, төлбөрийн
ваучертэй холбоотой мэдээний багцын дүнг
нягтлаж тооцоолох
Зөвхөн хүчинтэй худалдан авалтын хүсэлт,
захиалга, зарцуулгын ваучерийг
боловсруулах
Бүх мэдээний зүйлс, тооцооллыг шалгаж
харьцуулах, өглөгийн туслах дэвтэрийг
ерөнхий дэвтэртэй тулгаж харьцуулах

15. Төлбөртэй холбоотой хөнгөлөлтийн
тооцоолол үнэн зөв эсэхийг хянаж
тооцоолох
Бараа материалыг тоолж, тооллогын дүнг
тохируулах бичилтийг хийх зэрэг болно.

16. Гарцын тайлан:
Мөнгөний зарцуулгын журнал
Нээлттэй худалдан авалтын захиалгын
тайлан
Нээлттэй нэхэмжлэлийн тайлан
Бараа материалын төлөв байдлын тайлан
Өглөгийн насжилтийн хүснэгт
Худалдан авалтын шинжилгээ зэрэг
тайлангуудыг бэлтгэдэг.