Gıda zehirlenmeleri

GIDA KAYNAKLI HASTALIKLAR
Tüm hakları saklıdır ©yemekkulubum.com
www.yemekkulubum.com sitesinde yer alan bilgiler, resimler, tablolar ve dökümanlar yazılı izin alınmadan kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve başka bir yerde yayınlanamaz.
www.facebook.com/yemekkulubum www.instagram.com/yemekkulubum www.google.com/+Yemekkulubumm
www.twitter.com/yemekkulubum www.pinterest.com/yemekkulubum www.yemekkulubum.com
Yemek Kulübüm
www.yemekkulubum.com
GIDA ZEHİRLENMELERİ
Hayatımız boyunca tüketmiş olduğumuz gıdalardan zaman zaman çeşitli nedenlerden ötürü
zehirlenmeler yaşayabiliriz. Geçmişe dönüp baktığımızda birçok insan “Ben hiç gıda zehirlenmesi
yaşamadım” dese de her insan hayatı boyunca sayısız defa farkında olarak ya da olmayarak gıda
zehirlenmesi yaşamaktadır. Yaşanılan gıda zehirlenmelerinin büyük çoğunluğu toksik maddenin ya
da ilgili hastalık yapan bakterilerin yüksek miktarda vücuda alınmaması neticesinde belirtileri ortaya
çıkmadan vücudumuz tarafından tolere ve elemine edilebilir. Bu sebeple gıda zehirlenmesi
yaşamadığımızı düşünebiliriz. Bazı zamanlarda da gıda zehirlenmesi yaşıyor olmamıza karşın
zehirlenmelerle ilgili belirtilerin tam olarak bilinmemesi nedeniyle farklı hastalıklar yaşanıldığı
düşünülmektedir.
Gıda zehirlenmeleri halk arasında basit olarak, yenilen gıdanın bozuk olmasından dolayı
kaynaklandığı düşünülmektedir. Aslında gıdaların bozulmuş olduğunu çoğunlukla kolayca
görebiliriz ve bu gıdayı tüketmeyebiliriz. Kaldı ki bir gıdanın bozulmuş olması illa ki bizi hasta
yapacağı anlamına gelmeyebilir. Çünkü gıda zehirlemesine neden olan gıda bozulmalarının büyük
çoğunluğu mikroorganizmalar tarafından gerçekleşen gıda bozulmalarıdır. Ancak gıdalarda
gerçekleşen bazı duyusal ve kimyasal bozulmalar sağlığımız açısından risk oluşturmadığı
durumlarda olabilir.
Gıda zehirlenemeleri nedenlerine göre basit olarak iki ana başlık altında toplanır.
• Mikroorganizmaların neden olduğu gıda zehirlenmeleri
• Kimyasal maddelerin neden olduğu gıda zehirlenmeleri

Yemek Kulübüm

Yemek Kulübüm
Mikroorganizmaların neden olduğu gıda zehirlenmelerini MİKROBİYOLOJİK TEHLİKELER - Gıda
Enfeksiyonları; Bakterilerin Neden Olduğu Gıda Zehirlenmeleri başlığı altında, Kimyasal
maddelerin neden olduğu gıda zehirlenmelerini de KİMYASAL TEHLİKELER - Kimyasal
Maddelerin Neden Olduğu Sağlık Sorunları başlığı altında daha detaylı bir şekilde
inceleyebilirsiniz.
Bu bölümde
1. Gıda zehirlenmelerinde risk grupları,
2. Gıda zehirlenmelerinin önlenmesi,
3. Gıda zehirlenmelerinde yapılması gerekenler,
4. Gıda zehirlenmesine neden olan gıdalar
konularını anlatacağız.
1. GIDA ZEHİRLENMELERİNDE RİSK GRUPLARI
Gıda zehirlenmeleri tüm bireyleri etkileyebilen gıda kaynaklı sağlık sorunlarıdır. Ancak aynı
gıdadan zehirlenen birden çok kişi bile gıda zehirlenmesini aynı şiddette yaşamayabilir. Bunun
nedeni birçok faktöre bağlıdır. Bireyin genel sağlık durumu ve şartlarından bağımsız olarak gıda
zehirlenmelerinde etkili olan faktörler şunlardır:
• Zehirlenmeye neden olan bakterinin türü,
• Zehirlenmeye neden olan gıdada bulunan bakteri veya toksin miktarı,
• Zehirlenmeye neden olan gıdada bakteri veya toksinin gıdanın her bölgesinde bulunup
bulunmadığı,
• Zehirlenmeye neden olan gıda türü.
Yukarıda saydığımız faktörler bireyin genel sağlık durumuna bağlı olmayan faktörlerdir. Bu
faktörlerin tümünün eşit olduğu iki aynı gıdanın iki farklı kişi tarafından tüketildiğini ve bu kişilerin
gıda zehirlenmesi yaşadığını farz edelim. Böyle bir durumda bile gıda zehirlenmesi yaşayan bu iki
kişinin karşılaştığı gıda zehirlenmesinin şiddeti ve süresi farklılık gösterebilir, bu iki kişi gıda
zehirlenmesinden aynı şekilde etkilenmeyebilirler.
Gıda zehirlenmelerinin etkisi ve şiddeti her bireyde, bireyin sahip olduğu bazı şart ve durumlara
bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Gıda zehirlenmelerinden en çok etkilenen ve zehirlenmeyi
şiddetli şekilde yaşayabilecek kişiler;
• Hamile kadınlar (hamileliğin kaçıncı haftasında olduğuna bağlı olarak etkilenme değişebilir),
• Bebekler (0-2 yaş),
• Yaşlılar (50 yaş ve üzeri – yaş ilerledikçe etkilenme daha hızlı ve şiddetli olur),
• Çocuklar (2-10 yaş),
• Gençler bireyler (10-15 yaş),
• Kemoterapi, radyo terapi gibi kanser tedavisi gören kişiler,
• Alerjik reaksiyonu olan antropik bireyler,
• Gıda intoleransı olan bireyler,
• Hastalık geçiren bireyler (soğuk algınlığı, nezle vb.),
• Ameliyat olmuş bireyler,
• Kalp ve damar hastalıkları olan bireyler,

Yemek Kulübüm
• Karaciğer ve böbrek rahatsızlığı yaşayan bireyler,
• Şeker hastalığı olan bireyler.
Yukarıda sıralamış olduğumuz özelliklerdeki bireylerin tamamının durumlarına bağlı olarak
bağışıklık sistemleri sağlıklı normal bireylere göre daha zayıftır. Bu bireyler sağlıklı normal bireylere
göre gıda zehirlenmelerinden daha hızlı ve daha şiddetli bir şekilde etkileneceklerdir. Bu sebeple bu
kişiler tükettiği gıdaları daha dikkatli bir şekilde tüketmeli ve gıda zehirlenmeleri konusunda daha
bilinçli olmaları gerekmektedir.
2. GIDA ZEHİRLENMELERİNİN ÖNLENMESİ VE KORUNMASI
Gıda zehirlenmeleri tüm dünya ülkelerinde sağlık alanında en çok harcamaya neden olan
hastalıkların başında gelmektedir. Bu nedenle tüm ülkeler gıda zehirlenmeleri konusunda
vatandaşlarını bilgilendirmek için çeşitli çalışmalar yapmaktadır. Ülkemizde de Gıda, Tarım ve
Hayvancılık Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı çeşitli çalışmalar yapmasına karşın ne yazık ki istenilen
seviyeye henüz ulaşılamamıştır. İstenilen seviyeye ulaşılamamış olmanın en büyük nedenlerinden
birisi şüphesiz konusunda uzman kişilerin yeteri kadar bu bakanlıklar bünyesinde çalıştırılmıyor
olmasıdır. Keza ülkemizde onbinlerce Gıda Mühendisi ve Gıda Teknikeri olmasına karşın Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde çalışan gıda mühendisi sayısı çok azdır. Bakanlık bünyesinde
çalışan gıda mühendisi sayısının az olmasından olsa gerek işletmelere yapılan gıda denetimlerinin
büyük kısmı belediyelerde çalışan zabıtalara yaptırılmaktadır.
Ülkemizde gıda zehirlenmelerinin çoğunluğu ev dışı gıda tüketimlerinden kaynaklanmaktadır.
Özellikle, okul yemekhanesi, iş yeri yemekhanesi, hastane, askeri kışla, hapishane gibi çok sayıda
kişinin aynı anda yemek yediği alanlar, lokanta, restaurant, büfe gibi noktalar gıda zehirlenmelerinin
en çok görüldüğü yerlerdir.
Gıda zehirlenmelerinin büyük çoğunluğu bakterilerden kaynaklanan zehirlenmelerdir ve
evimizde ya da ev dışında olsun aynı nedenlerden dolayı zehirlenmeye neden olmaktadırlar.
Bakteriyel kaynaklı gıda zehirlenmelerinin önüne geçebilmek için Gıda Güvenliği kurallarının
işletmelerde ve evimizde eksiksiz uygulanması gerekmektedir. Gıda güvenliği kurallarının bir
tanesinin bile atlanması gıda zehirlenmesine neden olacaktır. Gıda Güvenliği kurallarının tamamını
detaylı olarak Güvenli Gıda konu başlığı altında anlatmıştık. Ancak burada da temel olarak gıda
zehirlenmelerinin önüne geçebilmek için yapılması ve yapılmaması gereken hususları kısaca
belirtelim.
• Almış olduğumuz gıdaları evimizde saklama sıcaklıkların uygun şekilde saklamalıyız,
• Gıdalarımızda bulunması muhtemel bakterileri öldürmek için iyi pişirmeliyiz,
• Gıdalarımızı ilk pişirmeden sonra mutlaka ve mutlaka soğukta muhafaza etmeliyiz,
• Özellikle bakterilerin çok sevdiği gıdaların (et, balık, süt, yumurta vb.) pişirilmesini çok iyi
yapmalıyız. Merkezi sıcaklılarının en az 72o
C olduğundan emin olmalıyız.
• Çiğ olarak tüketeceğimiz salata, sandaviç gibi ürünlerin hazırlanmasında çapraz bulaşmaların
önüne geçmeliyiz.
• Pişmiş ve çiğ gıdaları birbirine temas etmeden saklamalıyız.
• Çok sayıda kişinin yemek yediği yemekhane, lokanta, kantin, büfe gibi gıda üretimi ve satışı
yapan yerlerde gıda güvenliği kurallarının uygulanıp uygulanmadığını kontrol ettikten sonra
bu noktalardan yemek yemeliyiz.

Yemek Kulübüm
• Gıdalarımızı ikinci kez pişiriyorsak bu gıdaların merkezi sıcaklıkların en az 72o
C olduğundan
emin olduktan sonra bu gıdaları tüketmeliyiz.
• Dondurulmuş gıdaların çözündürülmesini uygun koşullarda yapmalıyız.
• Meyve ve sebzeleri tüketmeden önce çok iyi yıkamalıyız.
• Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri gibi gıdaları mutlaka soğukta (buzdolabı) bekletmeliyiz.
Yapılan çalışmalar göstermiştir ki gıda zehirlenmesine neden olan etkenler arasında ilk sırada
mikroorganizmalar yer almaktadır. Örneğin: Listeriozis denilen enfeksiyona neden olan Listeria
monocyotogenes bakterisi her yıl yaklaşık 2500 ciddi hastalanma ve 500 civarında ölüme neden
olmakta; hamilelerde düşük ya da ölü doğum olayları ortaya çıkmakta; immün sistemi düşük olan
yaşlılarda ise ciddi hastalık ya da ölüm riski yaratmaktadır. Bu nedenle gıda zehirlenmelerinin önüne
geçmek için gıda güvenliği kurallarını aksatmadan her zaman uygulamalıyız.
3. GIDA ZEHİRLENMELERİNDE YAPILMASI GEREKENLER
Gıda zehirlenmelerinde kimyasal ve mikrobiyolojik zehirlenme tipine göre vücudumuzda farklı
belirtiler görülebilir. Mikrobiyolojik gıda zehirlenmelerinde de belirtiler farklı farklı olabilir. Ancak
tüm zehirlenme tiplerinin ortak olarak gösterdiği belirtiler şunlardır; karın ağrısı, karında kramp,
mide bulantısı, ishal, kusma, halsizlik, ateş ve terlemedir. Gıda zehirlenmesi vücudumuzda
çoğunlukla ince barsağımızda başlar bu nedenle ilk belirtinin geldiği yerde burasıdır. Vücudumuz
ince barsağımızda başlayan gıda zehirlenmesine hemen tepki vererek kusma ve ishal belirtileri
ortaya çıkar. Bu anda gıda zehirlenmesi yaşadığımızı düşünüyorsak bir an önce en yakın sağlık
kuruluşuna gitmeliyiz. Sağlık kuruluşuna gidene kadar geçen süre içerisinde;
• İshal ve kusmayı önleyici ilaçlar kesinlikle kullanmayın,
• İshal ve kusmayı arttıracağını düşünerek sıvı tüketimine ara vermeyin. İshal olan kişilerde dışkı
ile yüksek miktarda sıvı vücuttan atıldığı için vücut sıvısı azalmaktadır. Kaybolan vücut sıvısını
telafi etmek için ishal sırasında bol miktarda sıvı tüketilmelidir. Bu durumda tüketilebilecek en
uygun sıvı gıdalar temiz içme suyu, ayran, maden suyu ve tuzlu-şekerli su karışımıdır.
• İshal olan kişilerin ishalleri geçene kadar lifli gıdaları tüketmemeleri önerilir. Lifli gıdalar
yapıları gereği su, tuz ve mineral maddeleri bünyesinde tutacağı için tüketilmeleri durumunda
daha fazla sıvı ve mineral kaybına sebep olurlar.
• İshal sırasında ince barsağımızı çok çalıştıracak kayısı, incir, üzüm gibi gıdalarıda tüketmemek
gerekir.
• İshal olan kişinin ishalini engellemeye yardımcı olacak en önemli gıdalar yoğurt, haşlanmış
patates ve sarı leblebidir.
• Gıda zehirlenmesi yaşayan alerjik bünyeli kişiler ishal olmuşsa, ishalini engellemek için
tüketeceği gıdalara dikkat etmelidir. Tüketeceği gıdanın alerjik reaksiyona neden olmaması
gerekir.

Yemek Kulübüm
Bu konu hakkında ki diğer web kaynakları;
Gıda zehirlenmesi nedir?
Gıda kaynaklı hastalıklar
Gıda enfeksiyonları
Gıda zehirlenmesine neden olan gıdalar

Gıda zehirlenmeleri

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (7)

Similar to Gıda zehirlenmeleri

Similar to Gıda zehirlenmeleri (20)

Gıda zehirlenmeleri