1. İçerik:İçerik:
Hazır gıdalar nedir, ne değildir?Hazır gıdalar nedir, ne değildir?
Hazır gıdalarda kullanılan katkıHazır gıdalarda kullanılan katkı
maddeleri nelerdir?maddeleri nelerdir?
Hazır gıdaların hazırlanma süreçleri?Hazır gıdaların hazırlanma süreçleri?
Hazır gıdaların tehlikeleri?Hazır gıdaların tehlikeleri?
Hazır gıdalarla ilgili güncel bilgilerHazır gıdalarla ilgili güncel bilgiler
2. Tarihçe:Tarihçe:
Teknolojinin gelişmesi, kentleşme,Teknolojinin gelişmesi, kentleşme,
kadının iş hayatına atılması, yoğun işkadının iş hayatına atılması, yoğun iş
temposu, çocukların okulda daha uzuntemposu, çocukların okulda daha uzun
zaman geçirmeleri, seyahat etme, yalnızzaman geçirmeleri, seyahat etme, yalnız
yaşama gibi etkenler nedeniyle insanlaryaşama gibi etkenler nedeniyle insanlar
hazır ve hızlı yemeklere rağbethazır ve hızlı yemeklere rağbet
göstermeye başlamışlardır.göstermeye başlamışlardır.
3. Peki hazır yemek nedir?Peki hazır yemek nedir?
Bir yemek terimi olarak
Fast food, kısa sürede
hazırlanmış ve hızlı bir
şekilde servis edilen
yiyeceklere verilen isimdir.
TDK tarafından hazır
yemek olarak da
adlandırılmaktadır[1].
Fast food türü tüketime
Türkiye'de ayak üstü
beslenme de denilmektedir. Yol üstlerindeki büfelerde
ve seyyar arabalarda
hazırlanıp satılabildiği
gibi, bu tür yiyeceklerin
satıldığı fast food
restoranları da günümüzde
önemli yemek yeme
mekanları haline gelmiştir
ve bu restoranların büyük
çoğunluğunun evlere paket
servis imkanı da vardır.
4. Fast food zaman içindeFast food zaman içinde
"kötü gıda" ile aynı"kötü gıda" ile aynı
anlamda kullanılmayaanlamda kullanılmaya
başlanıştır. Hamburgerbaşlanıştır. Hamburger
tarzı fast food gıdalar,tarzı fast food gıdalar,
besin değerinin düşükbesin değerinin düşük
kalori oranının yüksekkalori oranının yüksek
oluşu, hayvansal kaynaklıoluşu, hayvansal kaynaklı
doymamış yağ asitleridoymamış yağ asitleri
içermesi, aşırı tüketimininiçermesi, aşırı tüketiminin
yüksek tansiyon,yüksek tansiyon,
osteoporoz ve obezite gibiosteoporoz ve obezite gibi
hastalıklara yakalanmahastalıklara yakalanma
riskini artırması veriskini artırması ve
koruyucu, renklendirici gibikoruyucu, renklendirici gibi
katkı maddeleri içermesikatkı maddeleri içermesi
nedeniyle zararlı birnedeniyle zararlı bir
beslenme biçimi olarakbeslenme biçimi olarak
kabul edilmektedirkabul edilmektedir
6. Meyve suyu hem de katkısız…Meyve suyu hem de katkısız…
%100 doğal
(katkısız)
7. Katkı maddesi:Katkı maddesi:
Genel olarak yiyeceklerin uzun süreGenel olarak yiyeceklerin uzun süre
dayanmaları için sağlık kuruluşlarıdayanmaları için sağlık kuruluşları
tarafından belirlenen miktarlardatarafından belirlenen miktarlarda
kullanılan kimyasal maddelerdir.kullanılan kimyasal maddelerdir.
Katkı
maddeler
i
besinsel
kozmetik
Yiyeceklerin
besin ve
vitamin
değerlerini
arttırmak için
kullanılmakta
Besinlerin
görünüşünü,
rengini ve
tadını
değiştirmek
için
8. %100 doğal mı%100 doğal mı
demiştik.Birazdemiştik.Biraz
abartmışız…abartmışız…içindekiler:
1. Su,
2. şeker (fruktoz
şurubu/sakkaroz
),
3. asitliği
düzenleyici
(limon suyu
konsantresi),
4. Meyve oranı en
az % 40'tır.
5. E330:sitrik asit
midenin ph
dengesini bozar
9. . Ancak glukoz gibi doyma ve tokluk hissi oluşturmaz.. Ancak glukoz gibi doyma ve tokluk hissi oluşturmaz.
Bu nedenle yüksek fruktoz içeren hazır yiyecek veBu nedenle yüksek fruktoz içeren hazır yiyecek ve
içecekler doyma hissi oluşturmadıkları için daha çokiçecekler doyma hissi oluşturmadıkları için daha çok
tüketilirler.tüketilirler. Ahmet korkmaz tsk hekimiAhmet korkmaz tsk hekimi
10. E kodlu ürünler ne demektir?E kodlu ürünler ne demektir?
Avrupa bilimsel komitesi tarafındanAvrupa bilimsel komitesi tarafından
incelenmiş ve gıda katkı maddesiincelenmiş ve gıda katkı maddesi
olarak kullanımında sakıncaolarak kullanımında sakınca
görülmeyen maddelergörülmeyen maddeler için verilmiş
onayı belirleyen ve katkı maddesinin
kimyasal adı yerine kullanılan tanıtıcı
bir işarettir.
(Ege Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Profesör Tomris Aytuğ)
Örneğin;
Şekerlemelere eklenen E104 kodlu kinolin sarısı
Alkolsüz içeceklerden ketçaplara kadar her yiyecekte
kullanılan ve ürünlerin raf ömrünü iki yıla kadar uzatan
E211 kodlu sodyum benzoat
11. Dünya ülkeleri, bu toksikolojik grupları dikkate alarak,
ilgili mevzuatlarım düzenler ve kullanımına onay
verilecek maddelerin bir ömür boyunca vücuda günlük
olarak alınabilecek miktarları (ADI-Acceptable Daily
intake) ve değişik gıdalarda kullanım sınırları
(maksimum düzey) ile ilgili olarak listeler hazırlanır. Bu
kuruluşlara üye olan ülkeler, ancak söz konuşu listelerde
yer alan maddelerin belirtilen maksimum düzeylerde
gıdalara katılımına izin verirler.
Peki katkı maddelerinin hepsi dePeki katkı maddelerinin hepsi de
zararlı mıdır?zararlı mıdır?
12. Önemli:Önemli:
Hazır gıdaların kullanımıyla ilgili dikkatHazır gıdaların kullanımıyla ilgili dikkat
edilecek 2 husus vardıredilecek 2 husus vardır
1-günlük kullanımına dikkat etmek.Hazır1-günlük kullanımına dikkat etmek.Hazır
gıdaların sık sık tüketilmesinigıdaların sık sık tüketilmesini
engellemek.özellikle çocuklarımızın boyarengellemek.özellikle çocuklarımızın boyar
maddeli yiyecekleri kullanmasını önlemekmaddeli yiyecekleri kullanmasını önlemek
2-sanayide üretilmesi sırasında denetime tabi2-sanayide üretilmesi sırasında denetime tabi
tutmak yani hazırlanma süreçleriyle ilgilitutmak yani hazırlanma süreçleriyle ilgili
dikkat edilmesi gereken noktalardikkat edilmesi gereken noktalar
13. HAZIR GIDALARINHAZIR GIDALARIN
HAZIRLANMA SÜREÇLERİHAZIRLANMA SÜREÇLERİ
A)HAM MADDE SEÇİMİA)HAM MADDE SEÇİMİ
Ürün çiftçiden doğrudan temin ediliyorsa çiftçinin kullandığı böcek ilacı, yabancıÜrün çiftçiden doğrudan temin ediliyorsa çiftçinin kullandığı böcek ilacı, yabancı
maddeler,gübre vb maddeler çiftçinin sorumluluğunda olmakla birlikte gıdamaddeler,gübre vb maddeler çiftçinin sorumluluğunda olmakla birlikte gıda
firmaları bunları da kontrol etmelidir.firmaları bunları da kontrol etmelidir.
Gıda firması satın alacak olduğu ürünün temiz topraklarda,temiz suyla veGıda firması satın alacak olduğu ürünün temiz topraklarda,temiz suyla ve temiztemiz
havada yetişmiş olmasına dikkat etmelidir.havada yetişmiş olmasına dikkat etmelidir.
Ayrıca ürünün hasat sırasındaki işlemlerine dikkat edilmelidir .Çünkü hasatAyrıca ürünün hasat sırasındaki işlemlerine dikkat edilmelidir .Çünkü hasat
sırasındaki bir dikkatsizlik sağlık açısından çok büyük tehlikelere neden olabilir.sırasındaki bir dikkatsizlik sağlık açısından çok büyük tehlikelere neden olabilir.
En son olarak da gıda firmaları ürünleri seçerken ürünün taze ve tabi olmasına çokEn son olarak da gıda firmaları ürünleri seçerken ürünün taze ve tabi olmasına çok
dikkat etmelidir.dikkat etmelidir.
14. B)GIDA ÜRETİM TEKNİKLERİB)GIDA ÜRETİM TEKNİKLERİ
Gıda firmaları öncellikle bütün işlemleri için üretim talimatlarıGıda firmaları öncellikle bütün işlemleri için üretim talimatları
hazırlamalı ve uygulamalıdır.Bu talimatlar sıcaklık ,zaman vehazırlamalı ve uygulamalıdır.Bu talimatlar sıcaklık ,zaman ve
basınç gibi ayarları içermelidir. Teknikler ise şu şekildebasınç gibi ayarları içermelidir. Teknikler ise şu şekilde
sıralanabilir;sıralanabilir;
Ürün asitliği düzenlenmesiÜrün asitliği düzenlenmesi
Su aktivitesinin kontrolüSu aktivitesinin kontrolü
DondurmaDondurma
Bu teknikler daha çok koruma amaçlı kullanılmaktadır.Bu teknikler daha çok koruma amaçlı kullanılmaktadır.
15. 1)ÜRÜN ASİTLİĞİ DÜZENLENMESİ1)ÜRÜN ASİTLİĞİ DÜZENLENMESİ
Gıdaların özellikle pH ı bakterilerin büyümesiniGıdaların özellikle pH ı bakterilerin büyümesini
etkilemektedir.Örn;yüksek asitli gıdalarda (domates,vişne,etkilemektedir.Örn;yüksek asitli gıdalarda (domates,vişne,
kiraz,erik vb) bakteriler büyüyemez.Ancak düşük asitli gıdalardakiraz,erik vb) bakteriler büyüyemez.Ancak düşük asitli gıdalarda
(birçok sebze,et,balık ve ürünleri) bakteriler büyüyebildiğinden(birçok sebze,et,balık ve ürünleri) bakteriler büyüyebildiğinden
,bunların sporlarını yok etmek için yüksek sıcak uygulaması,bunların sporlarını yok etmek için yüksek sıcak uygulaması
gereklidir.gereklidir.
Bazı gıdalar pH ı düşürülerek(asitlendirme işlemi )ileBazı gıdalar pH ı düşürülerek(asitlendirme işlemi )ile
korunabilmektedir. Bu durumda gıdanın pH ının 4.6 veya dahakorunabilmektedir. Bu durumda gıdanın pH ının 4.6 veya daha
düşük ve su aktivitesinin de 0.85den büyük olmasıdüşük ve su aktivitesinin de 0.85den büyük olması
gerekmektedir.Bu tür gıdalara enginar,asitli fasulyegerekmektedir.Bu tür gıdalara enginar,asitli fasulye
salataları,biberler,tuzlu sebze ve turşular örnek olarak verilebilir.salataları,biberler,tuzlu sebze ve turşular örnek olarak verilebilir.
16. 2)SU AKTİVİTESİNİN KONTROLÜ2)SU AKTİVİTESİNİN KONTROLÜ
Su aktivitesinin giderilmesine yönelik konsantrasyon ve kurutmaSu aktivitesinin giderilmesine yönelik konsantrasyon ve kurutma
işlemleri uygulanmaktadır.Bu teknikle gıdalar daha iyi korunmuşişlemleri uygulanmaktadır.Bu teknikle gıdalar daha iyi korunmuş
olur.olur.
Bu tür ürünlere örnek olarak reçel, kurutulmuşBu tür ürünlere örnek olarak reçel, kurutulmuş
gıdalar,konsantreler verilebilir.gıdalar,konsantreler verilebilir.
17. 3)DONDURMA3)DONDURMA
Dondurulmuş gıdalar daha çok hazır gıdalardır.Dondurulmuş gıdalar daha çok hazır gıdalardır.
Bu gıdalar, dondurma işlemi sonrasında mikroorganizmalarınBu gıdalar, dondurma işlemi sonrasında mikroorganizmaların
üreyemeyeceği uygun sıcaklıkta tutulmalıdır.üreyemeyeceği uygun sıcaklıkta tutulmalıdır.
Ayrıca az işlenmiş gıdaların soğukta depolama ve koruyucularlaAyrıca az işlenmiş gıdaların soğukta depolama ve koruyucularla
korunma gibi uygulamalarda yaygınlaşmaktadır.korunma gibi uygulamalarda yaygınlaşmaktadır.
Bu tekniklere ek olarak ;modifiye atmosferde ambajlama veBu tekniklere ek olarak ;modifiye atmosferde ambajlama ve
kontrollü atmosferde depolama gibi teknikler de eklenebilir.Bukontrollü atmosferde depolama gibi teknikler de eklenebilir.Bu
teknikler özellikle koruma için de çok önemlidir.teknikler özellikle koruma için de çok önemlidir.
18. C)ÇALIŞAN HİJYEN UYGULAMALARIC)ÇALIŞAN HİJYEN UYGULAMALARI
Gıda işletmelerinde çalışanlar ,en önemliGıda işletmelerinde çalışanlar ,en önemli
yapı taşlarındandır.Bu önemi çalışanlarayapı taşlarındandır.Bu önemi çalışanlara
hissettirmek gerekir.hissettirmek gerekir.
Gıdalara doğru işlemlerinGıdalara doğru işlemlerin
uygulanması;gıdalara yeni bulaşmalarınuygulanması;gıdalara yeni bulaşmaların
önlenmesini,var olan bakterilerin çoğalarakönlenmesini,var olan bakterilerin çoğalarak
tehlikeli olabilecek sayılara ulaşmasını vetehlikeli olabilecek sayılara ulaşmasını ve
gıda zehirlenmesi oluşması engellenebilir.gıda zehirlenmesi oluşması engellenebilir.
Aksi takdirde gıda zehirlenmesi nedeniyleAksi takdirde gıda zehirlenmesi nedeniyle
insan sağlığı ve ülke ekonomisi olumsuzinsan sağlığı ve ülke ekonomisi olumsuz
yönde etkilenmektedir.yönde etkilenmektedir.
Tüm bunların yaşanmaması için iseTüm bunların yaşanmaması için ise
çalışanların işletmelerde belirlenen hijyençalışanların işletmelerde belirlenen hijyen
talimatlarına uyması gerekmektedir.talimatlarına uyması gerekmektedir.
19. 4)HAZIR GIDALARIN PAKETLENMESİ VE SUNUMU4)HAZIR GIDALARIN PAKETLENMESİ VE SUNUMU
Gıda paketleme malzemesi temiz veGıda paketleme malzemesi temiz ve
dayanıklı olmalı ancak toksikdayanıklı olmalı ancak toksik
olmamalıdır.olmamalıdır.
Paketleme malzemesi ,paketlenecekPaketleme malzemesi ,paketlenecek
gıdaya uygun olmalı,kullanım öncesigıdaya uygun olmalı,kullanım öncesi
depolama koşullarına dayanabilmelidir.depolama koşullarına dayanabilmelidir.
Çapraz bulaşmayı önlemek için fazlaÇapraz bulaşmayı önlemek için fazla
paketleme malzemeleri gıda hazırlamapaketleme malzemeleri gıda hazırlama
bölümünden ayrı tutulmalıdır.bölümünden ayrı tutulmalıdır.
Eğer gıda paketlemede kapEğer gıda paketlemede kap
kullanılıyorsa bu kaplar toz ve kirdenkullanılıyorsa bu kaplar toz ve kirden
uzak ortamlardauzak ortamlarda
depolanmalıdır.Kullanılmadan öncedepolanmalıdır.Kullanılmadan önce
kontrol edilmelidir.kontrol edilmelidir.
20. HAZIR GIDALARIN BOZULMA NEDENLERİ VEHAZIR GIDALARIN BOZULMA NEDENLERİ VE
SAKLANMA KOŞULLARISAKLANMA KOŞULLARI
Gıdalardaki farklılık (sebzeler,fırındaGıdalardaki farklılık (sebzeler,fırında
pişmiş gıdalar,paketlenmiş etler,denizpişmiş gıdalar,paketlenmiş etler,deniz
ürünleri vb) gıdaların sağlıklı veürünleri vb) gıdaların sağlıklı ve
faydalı olması hususunda rekabetefaydalı olması hususunda rekabete
katkıda bulunmaktadır.katkıda bulunmaktadır.
Şayet tat, koku,renk veya kıvamdaŞayet tat, koku,renk veya kıvamda
sakıncalı değişiklikler meydana gelirsesakıncalı değişiklikler meydana gelirse
zevk aldığımız yiyecekler bozulmuşzevk aldığımız yiyecekler bozulmuş
olabilir.olabilir.
Bu bozulmaların çoğunaBu bozulmaların çoğuna ENZİMENZİMlerler
neden olmaktadır.Bu enzimler yiyecekneden olmaktadır.Bu enzimler yiyecek
içinde olabilir veya yiyecek içindeiçinde olabilir veya yiyecek içinde
gelişen bakteri,maya ve küf gibigelişen bakteri,maya ve küf gibi
mikroorganizmalar tarafındanmikroorganizmalar tarafından
üretilebilir.üretilebilir.
21. Her gıda ve bakteri çeşidi farklı bir kimyasal maddeHer gıda ve bakteri çeşidi farklı bir kimyasal madde
üretebilir.Bunlar arasında uçucu bazlar,uçucu asitler,aldehitler veüretebilir.Bunlar arasında uçucu bazlar,uçucu asitler,aldehitler ve
sülfür bileşikleri sayılabilir.sülfür bileşikleri sayılabilir.
Hastalığa neden olan patolojik bakterilere göre bozulmaya nedenHastalığa neden olan patolojik bakterilere göre bozulmaya neden
olan bakteriler üreme zamanları daha kısa olduğundan dolayıolan bakteriler üreme zamanları daha kısa olduğundan dolayı
yiyeceklerin çok daha kısa sürede bozulmasına sebep olurlar.yiyeceklerin çok daha kısa sürede bozulmasına sebep olurlar.
Bunların sayıları hücre replikasyonu denilen süreçle(bir hücreninBunların sayıları hücre replikasyonu denilen süreçle(bir hücrenin
bölünerek iki hücre olması)çok kısa bir sürede artmaktadır.bölünerek iki hücre olması)çok kısa bir sürede artmaktadır.
22. Bakteriler çoğaldıktan bir süre sonra yiyeceğin lezzet,kıvam veBakteriler çoğaldıktan bir süre sonra yiyeceğin lezzet,kıvam ve
besin değerini bozacak hale gelirler ve böylece yiyeceğin raf ömrübesin değerini bozacak hale gelirler ve böylece yiyeceğin raf ömrü
azalmış olur.azalmış olur.
Bir bakteri yiyeceğe ulaştığı zaman tüketicinin yiyeceği soğutması,Bir bakteri yiyeceğe ulaştığı zaman tüketicinin yiyeceği soğutması,
ısıtması veya yemesi için dört saatten az bir zamanısıtması veya yemesi için dört saatten az bir zaman
kalmıştır.Çünkü bakteriler çoğaldıkça bunların ürettiği enzimkalmıştır.Çünkü bakteriler çoğaldıkça bunların ürettiği enzim
miktarı da çoğalmaktadır.miktarı da çoğalmaktadır.
23. Enzimler yiyecekleri içerisinde normal olarak bulunan,kimyasalEnzimler yiyecekleri içerisinde normal olarak bulunan,kimyasal
reaksiyonların hızını artıran veya azaltan bileşiklerdir.Örn;şeftalireaksiyonların hızını artıran veya azaltan bileşiklerdir.Örn;şeftali
ve elmanın olgunlaşmasını sağlarlar.ve elmanın olgunlaşmasını sağlarlar.
Isı bu enzimlerin aktivasyonunu engeller.Bu özellikten dolayıIsı bu enzimlerin aktivasyonunu engeller.Bu özellikten dolayı
sebzeler kaynatılarak tüketilirse daha sağlıklı olurlar.sebzeler kaynatılarak tüketilirse daha sağlıklı olurlar.
Benzer şekilde de soğuk sıcaklık dereceleri enzimlerinBenzer şekilde de soğuk sıcaklık dereceleri enzimlerin
aktivasyonunu bozar.Bu özellikten dolayı da bazı gıdalaraktivasyonunu bozar.Bu özellikten dolayı da bazı gıdalar
buzdolabında saklanabilir.buzdolabında saklanabilir.
24. Yiyeceklerin içindeki kimyasal değişiklikler sonucu veya dahaYiyeceklerin içindeki kimyasal değişiklikler sonucu veya daha
yaygın olarak ısının yanlış kullanımından dolayı da gıdalaryaygın olarak ısının yanlış kullanımından dolayı da gıdalar
bozulabilir bu yiyecekleri kokusu bize onların bayatlığı hakkındabozulabilir bu yiyecekleri kokusu bize onların bayatlığı hakkında
bilgi verir.bilgi verir.
Ayrıca besinleri saklarken ve taşırken kullandığımız alüminyumAyrıca besinleri saklarken ve taşırken kullandığımız alüminyum
folyoları da kullanmamalıyız.Çünkü sulu ve sıcak besinlere ağırfolyoları da kullanmamalıyız.Çünkü sulu ve sıcak besinlere ağır
metaller bırakırlar;bu da vücutta beyinle ilgili hastalıklara vemetaller bırakırlar;bu da vücutta beyinle ilgili hastalıklara ve
kansere neden olabilmektedir.kansere neden olabilmektedir.
25. BİLİNÇLİ TÜKETİCİLER OLARAK NELERBİLİNÇLİ TÜKETİCİLER OLARAK NELER
YAPMALIYIZ?YAPMALIYIZ?
1.1. Gıda katkı maddesi içermeyen ve bunu etiketinde belirtenGıda katkı maddesi içermeyen ve bunu etiketinde belirten
gıdalar tercih edilebilir.Tüm çeşitlerde bu sağlanmasa bile bazıgıdalar tercih edilebilir.Tüm çeşitlerde bu sağlanmasa bile bazı
çeşitlerde sağlanabilir.çeşitlerde sağlanabilir.
2.2. En az gıda katkı maddesi içeren gıdalar tercih edilebilir.Bu aynıEn az gıda katkı maddesi içeren gıdalar tercih edilebilir.Bu aynı
cins ürün etiketine bakılarak aradaki fark anlaşılıp, en az katkıcins ürün etiketine bakılarak aradaki fark anlaşılıp, en az katkı
maddesi içeren ürünü seçerek yapılabilir.maddesi içeren ürünü seçerek yapılabilir.
3.3. Zararsız olan katkı maddeleri belirlenerek bunları içeren gıdalarZararsız olan katkı maddeleri belirlenerek bunları içeren gıdalar
tercih edilebilir.tercih edilebilir.
26. 4) Zararsız olduğu kesin olmayan katkı maddeleri belirlenerek4) Zararsız olduğu kesin olmayan katkı maddeleri belirlenerek
bunlardan kaçınılmaya çalışılır veya bunları en az içerenlerbunlardan kaçınılmaya çalışılır veya bunları en az içerenler
tercih edilebilir.tercih edilebilir.
5)Katkı maddelerinin elde edildiği kaynaklar bizim açımızdan5)Katkı maddelerinin elde edildiği kaynaklar bizim açımızdan
önemliyse kaynağı açısından mahsurlu olan(veya şüpheli olan)önemliyse kaynağı açısından mahsurlu olan(veya şüpheli olan)
belirlenerek bunları içermeyen gıdalar tercih edilebilir.belirlenerek bunları içermeyen gıdalar tercih edilebilir.
Bilindiği gibi vejeteryanlar hiçbir hayvansal gıda, yahudilerBilindiği gibi vejeteryanlar hiçbir hayvansal gıda, yahudiler
ve müslümanlar domuz ve domuzdan elde edilen ürünlerive müslümanlar domuz ve domuzdan elde edilen ürünleri
yememektedirler.yememektedirler.
29. Hiç düşündünüz mü
Son yıllarda kanser vakaları neden devamlı
artış göstermiştir?
Eğer bir ebeveyn olsaydınız çocuğunuzun
kanserojen madde almasını ister miydiniz?
Peki memleketimiz taze gıdalarla dolu iken
neden kolaycılığı seçiyoruz?
30. Öyleyse şimdi hazır gıdaların çocuklar
ve yetişkinler açısından sağlığımıza
olumsuz etkilerinden ve neden olduğu
hastalıklardan kısaca bahsedelim...
31. Prof.Dr.Sebahattin Ateşal;cipslerin içerdikleri
yağların damar sertleştirici özelliklere sahip
olduklarını,bunun damar tıkanıklarına yol açtığını
ve kalbi besleyen damarların olumsuz etkilenerek
kalp krizlerinin ortaya çıktığını belirtmiştir.
32. Ayrıca,en zararlı yağlar olan trans yağların
yine;cips,margarin,kurabiye,bisküvi,pasta
gibi rafine besinlerde bulunduağu ve kilo
alımına sebebiyet verdiği uzmanlarca
kanıtlanmıştır.
34. Peki sizce yiyecekler içindeki renklendiriciler
“hiperaktivite”ye neden olur mu?
“Hiperaktif
Çocukları
Destekleme
Grubu”bazı gıda
katkı
maddelerinin
(rafine
şekerler,beyaz
un,sakız,çikolat
a..vb.)hiperaktif
davranışları
arttırdığını
savunmaktadır.
35. Ayrıca uzmanlar;gıdalara kırmızı rengini veren
“Karmen kırmızısı”nın alerjiye neden
olduğunu,hatta devamlı tüketilmesi halinde ölüme
götüren şok yaratabildiğine dikkat çekiyor.
36. Yine aynı şekilde puding,gazoz ve
şekerlemeye sarı renk veren”Tartrazin” katkı
maddesinin astım krizine neden olduğu
bilinmektedir.
37. Ve beslenme uzmanı Sam Montel;bu renk
verici boyaların insanlardaki kanser riskini
%30 arttırdığı konusunda uyarıyor.
38. Ayrıca bu yapay renklendirici katkı
maddeleri;çocuklarda beyin fonksiyonlarını
azaltarak ,zeka seviyelerini düşürmektedir.
39. Uzmanlar;meyve suları gibi bazı hazır
gıdalardaki E sayılı maddelerin çocukların
vücutlarında kaşıntı,yüzde döküntü,dikkat
eksikliği gibi zararlı etkiler gösterdiğini
belirtiyorlar.
40. Ayrıca dayanıklılık için kuru meyvelerde
kullanılan sülfitlerin kusma,ishal ve karın
ağrısına yol açtığı bilinmektedir.
41. H
Hazır gıda üreticilerinin gittikçe artan miktarda
kullandıkları mısır kaynaklı fruktoz,insan sağlığı için
önemli bir tehdit haline gelmiştir.Fruktoz,meyve
şekeri olarak bilinmekle birlikte,diyetteki en önemli
kaynağı fruktozdan zengin mısır şurubu kullanılarak
üretilen hazır gıdalardır.Fruktoz,temel olarak
karaciğerde metabolize edilir ve glukoz ile aynı enerji
yüküne sahiptir.
42.
43. Ancak glukoz gibi doyma ve tokluk hissi
oluşturmaz.Bu nedenle yüksek fruktoz içeren hazır
yiyecek ve içecekler doyma hissi oluşturmadıkları için
daha çabuk tüketilirler.Son dönemde yapılan
çalışmalar,gıdalarla alınan fruktozun kalp-damar
hastalıkları,diyabet,hipertansiyon ve şişmanlığa
sebep olduğunu göstermiştir.
44. Sizce hazır çorbaların herhangi bir zararı
var mıdır?
“Dünya Kanser
Araştırmaları Merkezi”
tarafından yapılan bir
araştırma,paket halinde
satılan hazır çorbaların
gırtlak kanseri olma riskini
arttırdığını ortaya koydu.
45. Araştırma başkanı Doktor Racher
Thompson,paket çorbaların içerisinde günlük
almamız gereken tuz miktarının yarısının bulunduğunu
ve bunun da çok yüksek bir miktar olduğunu söyledi.
Fazla tuz tüketiminin kalp krizi riskini arttırdığı
zaten biliniyordu.Fakat son yapılan araştırmalar
yüksek tuz tüketiminin gırtlak kanseri riskini de
arttırdığını ortaya koydu.
46. Yeni bir araştırma;işlenmiş et ürünleri
tüketiminin;pankreatik kanser riskine,hafıza
kaybına ve beyin hasarına yol açtığını
göstermektedir.
47. Fast Food yiyeceklerin zararları saymakla
bitmiyor.Zihin Sağlığı Vakfı’nın araştırmasına göre
yararlı yağların,vitaminlerin ve minerallerin eksik
alınmasıyla Fast Food tarzı beslenme;
depresyon,Alzheimer ve şizofreniye neden oluyor.
48. İngiliz uzmanlara göre hazır
kek,konserve gibi hazır gıdalar
özellikle okul çağındaki çocukların boy
gelişimi üzerinde olumsuz etkilidir.
49. Ayrıca bilinen bir diğer gerçek de hazır gıdaların
erken ergenliğe sebep olmalarıdır...
50. Konuyla ilgili bir diğer olumsuz örnek;
Kuzey ülkelerinde dondurulmuş balık tüketimi
çoğalmasından sonra diyabet sorunlarının %60
civarlarına yükseldiği açıklanmıştır.
51. Ve bu maddeler nadiren de olsa gıda
zehirlenmesine yol açabilirler.
52. Beynimize zarar veren yiyeceklerin
neler olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz
Beyne zarar veren yiyecekler;
Kızartılmış fast-food yiyecekler,
Rafine edilmiş ve işlenmiş besinler,
Alkol,şeker
Çay,
Kahve
Besinlere konulan bazı ek maddeler...
53. Peki bizler beynimizi geliştirmek için hangi
besinleri tüketmeliyiz
Sebzeler(lifli olanlar),
Fındık,
Meyve,
Yumurta
Buğday,
Balık...
54. İngiltere Gıda Standartları Ajansı’nın (FSA)İngiltere Gıda Standartları Ajansı’nın (FSA)
rastgele seçilen 300 çocuk üzerinde yaptığı bir araştırmada;rastgele seçilen 300 çocuk üzerinde yaptığı bir araştırmada;
““Çocukların katkı maddeleri içeren bir içeceği içtikten sonra aniÇocukların katkı maddeleri içeren bir içeceği içtikten sonra ani
hareketler yaptıkları ve konsantrasyonlarını kaybettikleri” ortayahareketler yaptıkları ve konsantrasyonlarını kaybettikleri” ortaya
konulmuştur.konulmuştur.
55. Dünya Sağlık Örgütü ile Amerikan Gıda ve İlaçDünya Sağlık Örgütü ile Amerikan Gıda ve İlaç
Kurumu’naKurumu’na göre;göre;
Bir yetişkinin günde en fazla 6gr tuz alması,Bir yetişkinin günde en fazla 6gr tuz alması,
65gr yağ tüketmesi gerekiyor.65gr yağ tüketmesi gerekiyor.
Yani günde 2 paket cips yiyen bir çocuk buYani günde 2 paket cips yiyen bir çocuk bu
oranları fazlasıyla aşıyor!oranları fazlasıyla aşıyor!
56.
57. Dünya Sağlık Örgütü ile Amerikan Gıda ve İlaçDünya Sağlık Örgütü ile Amerikan Gıda ve İlaç
Kurumu’nun (FDA)Kurumu’nun (FDA) verileri;verileri;
günde 2 paket cips yiyen bir çocuğun, yetişkinin bilegünde 2 paket cips yiyen bir çocuğun, yetişkinin bile
almaması gereken oranda yağ ve tuz tükettiğinialmaması gereken oranda yağ ve tuz tükettiğini
gösteriyor.gösteriyor.
Bu iki kurumun uzmanlarına göre;Bu iki kurumun uzmanlarına göre;
günde ortalama 2000 kalori alan bir yetişkin;günde ortalama 2000 kalori alan bir yetişkin;
en fazla 65 gr yağ tüketmesi gerekir.en fazla 65 gr yağ tüketmesi gerekir.
Üstelik toplam yağ miktarı içinde, kalbe zararlı doymuşÜstelik toplam yağ miktarı içinde, kalbe zararlı doymuş
yağ oranının 20 gr’ı aşmaması gerekir.yağ oranının 20 gr’ı aşmaması gerekir.
58.
59. ABD deki California Üniversite’nin AraştırmasınaABD deki California Üniversite’nin Araştırmasına
göre;göre;
Doymuş yağ tüketimi günlük 20 gramıDoymuş yağ tüketimi günlük 20 gramı
aştığında OBEZİTE riski %80 ve kalpaştığında OBEZİTE riski %80 ve kalp
rahatsızlıklarına yakalanma riski %60 a kadarrahatsızlıklarına yakalanma riski %60 a kadar
yükseliyor.yükseliyor.
Trans yağ; damarlarda tıkanmaya yol açarakTrans yağ; damarlarda tıkanmaya yol açarak
kalp rahatsızlıklarına yakalanma riskini 2 katkalp rahatsızlıklarına yakalanma riskini 2 kat
artırıyor.artırıyor.
60. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar KurumuTürkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu
(TÜBİTAK);(TÜBİTAK);
Hazır Gıda Ürünleri ile İlgili KanserHazır Gıda Ürünleri ile İlgili Kanser
Taramasında;Taramasında;
Türkiye’de 20 çeşit ürünü piyasadan tesadüfiTürkiye’de 20 çeşit ürünü piyasadan tesadüfi
yöntemle toplayarak incelemiş ve bu ürünleriyöntemle toplayarak incelemiş ve bu ürünleri
kapsayankapsayan ev yemekleriev yemekleri,, kavrulmuş çerezkavrulmuş çerez,, fırıncılıkfırıncılık
mamullerimamulleri,, cipslercipsler,, kahvekahve,, bisküvibisküvi,, krakerkraker,, çikolataçikolata,,
bebek mamalarıbebek mamaları,, patates kızartmalarıpatates kızartmaları,, türk tatlılarıtürk tatlıları,,
ızgaraızgara,, kebapkebap,, dönerdöner veve köfteköfte gibi gıdalardangibi gıdalardan
oluşan yaklaşık 50 hazır gıdayı da analizoluşan yaklaşık 50 hazır gıdayı da analiz
61.
62. AKRİLAMİD NEDİR?AKRİLAMİD NEDİR?
Yüksek ısıda protein ile şekerin reaksiyonaYüksek ısıda protein ile şekerin reaksiyona
girmesi sonucu ortaya çıkan akrilamid;girmesi sonucu ortaya çıkan akrilamid;
plastik sanayide kullanılır. Ayrıca sigarada daplastik sanayide kullanılır. Ayrıca sigarada da
kanser yapıcı maddeler arasında yer almaktadır.kanser yapıcı maddeler arasında yer almaktadır.
63. CİPS YEMEK, YAĞ İÇMEKTENCİPS YEMEK, YAĞ İÇMEKTEN
FARKSIZDIR !FARKSIZDIR !
İngiliz Kalp Sağlığı Vakfı (BHF)İngiliz Kalp Sağlığı Vakfı (BHF) çocuklarınçocukların
cips tüketimini azaltmak yolunda kampanyacips tüketimini azaltmak yolunda kampanya
başlatmış; 35 gramlık cips paketinde 2,5 çaybaşlatmış; 35 gramlık cips paketinde 2,5 çay
kaşığı yemeklik yağ kullanıldığını açıklamıştır.kaşığı yemeklik yağ kullanıldığını açıklamıştır.
64. Ayrıca ülkede cipslerde kullanılan yağ ileAyrıca ülkede cipslerde kullanılan yağ ile
günde 2 olimpik yüzme havuzugünde 2 olimpik yüzme havuzu
doldurulabileceğini;doldurulabileceğini;
Dünyada ise her yıl 36 milyar paket patatesDünyada ise her yıl 36 milyar paket patates
cipsi satıldığını kaydetmiştir.cipsi satıldığını kaydetmiştir.
65. MARGARİNLERMARGARİNLER
Sıvı yağların yüksek ısıda hidrojenle işlenerekSıvı yağların yüksek ısıda hidrojenle işlenerek
katı hale gelmesi ile oluşan margarinler; oluşumukatı hale gelmesi ile oluşan margarinler; oluşumu
sırasında yağın molekül yapısını değiştirdiği gibisırasında yağın molekül yapısını değiştirdiği gibi
vücuttaki etkisini de farklılaştırır. Margarinler; birvücuttaki etkisini de farklılaştırır. Margarinler; bir
anlamda doğal değil insan yapımı yağlardır veanlamda doğal değil insan yapımı yağlardır ve
sağlığa zararlıdır.sağlığa zararlıdır.
..
66. HAZIR ÇORBALARHAZIR ÇORBALAR
Hazır çorba tüketen insanlar;Hazır çorba tüketen insanlar; “marketten“marketten
kanser satın almış”kanser satın almış” olurlar.olurlar.
67. Toz haline getirilmiş, defalarca işlem görmüş,Toz haline getirilmiş, defalarca işlem görmüş,
renklendirici kullanılan, katkı maddeleri saymaklarenklendirici kullanılan, katkı maddeleri saymakla
bitmeyen…bitmeyen…
Pişirildiğinde ağız tadına yakın olması için nePişirildiğinde ağız tadına yakın olması için ne
konduğunu bilmediğimiz,konduğunu bilmediğimiz,
günlerce ve aylarca kuru olarak dolaptagünlerce ve aylarca kuru olarak dolapta
bekleyebilen,bekleyebilen,
suya katıldığında 5 dakikada eriyen 10 dakikadasuya katıldığında 5 dakikada eriyen 10 dakikada
kaynayan HAZIR ÇORBA!kaynayan HAZIR ÇORBA!
68. FAST FOODFAST FOOD
Zihin Sağlığı Vakfı’nın araştırmasına göre;Zihin Sağlığı Vakfı’nın araştırmasına göre;
yararlı yağların, vitaminlerin ve minerallerin eksikyararlı yağların, vitaminlerin ve minerallerin eksik
alınması ile fast food tarzı beslenmealınması ile fast food tarzı beslenme
““DEPRESYONDEPRESYON,, ALZHEİMERALZHEİMER,, ŞİZOFRENİŞİZOFRENİ””
hastalıklarına neden olmaktadır.hastalıklarına neden olmaktadır.
69. İngiliz Gıda Standartları Ajansı’ nınİngiliz Gıda Standartları Ajansı’ nın yaptığıyaptığı
araştırmaya göre;araştırmaya göre;
Hazır gıdalar içerisindeki katkı maddeleri herHazır gıdalar içerisindeki katkı maddeleri her
geçen gün artıyor. Uzmanlar 1900’lü yıllarda hazırgeçen gün artıyor. Uzmanlar 1900’lü yıllarda hazır
gıdalar içerisinde yalnızca 100 katkı maddesigıdalar içerisinde yalnızca 100 katkı maddesi
bulunurken bugün bu sayının 4500’e ulaştığınıbulunurken bugün bu sayının 4500’e ulaştığını
söylüyorlar.söylüyorlar.
70. CİLT ÇABUK KIRIŞIYOR!CİLT ÇABUK KIRIŞIYOR!
MONTEL:MONTEL: “hazır gıdalar sadece kansere yol“hazır gıdalar sadece kansere yol
açmıyor aynı zamanda kalp, pankreas, kanaçmıyor aynı zamanda kalp, pankreas, kan
dolaşımı,cilt ve beyin sağlığı için de büyük tehlikedolaşımı,cilt ve beyin sağlığı için de büyük tehlike
oluşturuyor. Çünkü yararlı omega 3 yağları içerenoluşturuyor. Çünkü yararlı omega 3 yağları içeren
gıdaların raflardaki ömrü uzun olmuyor.”gıdaların raflardaki ömrü uzun olmuyor.”
71.
72. Ne Kadar Sağlıklı Besleniyoruz?Ne Kadar Sağlıklı Besleniyoruz?
Gençlerin ve çocukların alışverişGençlerin ve çocukların alışveriş
merkezlerinde ve okullarda tercih ettikleri hazırmerkezlerinde ve okullarda tercih ettikleri hazır
yiyecekler, sağlıklı beslenmelerini etkilemektedir.yiyecekler, sağlıklı beslenmelerini etkilemektedir.
Doyma hissini hızlı tüketmekten dolayı, geçDoyma hissini hızlı tüketmekten dolayı, geç
algıladığımız için aşırı derecede tüketmekteyiz.algıladığımız için aşırı derecede tüketmekteyiz.
73. Yiyeceklerimiz Neden Sağlıksız HaleYiyeceklerimiz Neden Sağlıksız Hale
Gelmektedir?Gelmektedir?
CİPS, KRAKER, KURABİYELER:CİPS, KRAKER, KURABİYELER: BuBu
yiyeceklerin hazır satılanlarında trans yağlarınyiyeceklerin hazır satılanlarında trans yağların
kullanımının çok fazla olmasıkullanımının çok fazla olması
PATATES KIZARTMASI:PATATES KIZARTMASI: Yağ içinde yüksekYağ içinde yüksek
derecede kızartıldığı için kansere yol açabilecekderecede kızartıldığı için kansere yol açabilecek
kimyasal değişimlere uğramaktadır.kimyasal değişimlere uğramaktadır.
74. HAMBURGER:HAMBURGER: Dana kıyması ya da domuzDana kıyması ya da domuz
pirzolası kullanılarak yapılan köfte, içeriğinde etpirzolası kullanılarak yapılan köfte, içeriğinde et
ürünlerini korumak için kullanılan ancak fazlaürünlerini korumak için kullanılan ancak fazla
tüketildiğinde kansere yol açabilen SODYUMtüketildiğinde kansere yol açabilen SODYUM
NİTRAT içeriyor demektir. Bu da kalp kriziNİTRAT içeriyor demektir. Bu da kalp krizi
riskini yükseltir.riskini yükseltir.
SOSİSLİ SANDVİÇ:SOSİSLİ SANDVİÇ: Hamburger gibi yüksekHamburger gibi yüksek
SODYUM NİTRAT içeriyor. Bir çocuğunSODYUM NİTRAT içeriyor. Bir çocuğun
yılda 12’den fazla sosis tüketmemesi öneriliyor.yılda 12’den fazla sosis tüketmemesi öneriliyor.
75. Zararlı, zararsız ve tartışmalı olanZararlı, zararsız ve tartışmalı olan
katkı maddeleri:katkı maddeleri:
KATKI
MADDESİ
FONKSİYON
U
BİLEŞİMİ YASAKLAND
IĞI YIL
PROBLEM
Agene (nitrogen
trichloride)
Un beyazlatıcı
ve yıllandırıcı
ajan
Sentetik 1949
Bu maddeyi içeren
undan yapılmış
ekmeği yiyen
köpeklerde
EPİLEPSİ
nöbetlerine benzer
nöbetler
Butter yellow Suni
renklendirici
Sentetik 1919 Toksik, sonraları
karaciğer kanserine
yol açtığı bulundu.
Coumarin Lezzet verici Tonka fasulyesi 1954 Karaciğer zehri
Diethyl
pyrocarbonate
(DEPC)
Koruyucu
(içecekler)
Sentetik 1972 Urethan oluşturmak
üzere amonyak ile
birleşir; kanserojen
