1. Ngrohja globale dheNgrohja globale dhe
pasojat mbi sheNdetiN publikpasojat mbi sheNdetiN publik
Ngrohja e planetit tone dhe pasojat mbiNgrohja e planetit tone dhe pasojat mbi
njereziminnjerezimin

2. C’fare perfaqeson ngrohja globaleC’fare perfaqeson ngrohja globale??
 Ngrohja globale perfaqeson nje zbutje teNgrohja globale perfaqeson nje zbutje te
shprehur dhe te perhapur te klimes ne tokeshprehur dhe te perhapur te klimes ne toke
 Ndryshimet klimatike perfaqesojne njeNdryshimet klimatike perfaqesojne nje
ndryshim te theksuar te treguesve te rregulltndryshim te theksuar te treguesve te rregullt
atmosferike tokesore duke perfshire edheatmosferike tokesore duke perfshire edhe
luhatjet.luhatjet.
 Ngrohja globale shkaktohet nga nje efekt sereNgrohja globale shkaktohet nga nje efekt sere
i theksuar i gazrave te shkarkuara si pasoje ei theksuar i gazrave te shkarkuara si pasoje e
veprimtarise njerezore.veprimtarise njerezore.

3. C’fare perfaqeson efekti sereC’fare perfaqeson efekti sere??
 Efekti i seres shkaktohet ngaEfekti i seres shkaktohet nga
bllokimi i nxehtesise ne atmosferebllokimi i nxehtesise ne atmosfere
 Ne fillim rrezatimi diellor meNe fillim rrezatimi diellor me
frekuence te larte deperton nefrekuence te larte deperton ne
atmosferen tokesore ne trajten eatmosferen tokesore ne trajten e
rrezeve te dukeshme.rrezeve te dukeshme.
 Me pas toka i perthith keto rreze dheMe pas toka i perthith keto rreze dhe
me pas i cliron ato perseri neme pas i cliron ato perseri ne
atmosfere ne trajten e rrezeve infraatmosfere ne trajten e rrezeve infra
te kuqe dhe nxehtesise.te kuqe dhe nxehtesise.
 Meqenese atmosfera tokesoreMeqenese atmosfera tokesore
permban disa gazra te cilat edhe nepermban disa gazra te cilat edhe ne
sasi te vogla jane ne gjendje tisasi te vogla jane ne gjendje ti
perthithin rrezet infra te kuqe, si pshperthithin rrezet infra te kuqe, si psh
metani, gazi karbonik,metani, gazi karbonik,
fluorokarbonet dhe oksidi i azotit ,fluorokarbonet dhe oksidi i azotit ,
atehere rrezet infra se bashku meatehere rrezet infra se bashku me
energjine termike qe ato mbartinenergjine termike qe ato mbartin
mbahen peng ne atmosfere .mbahen peng ne atmosfere .
 Se fundi sa me shume nxehtesi teSe fundi sa me shume nxehtesi te
bllokoje atmosfera e tokes aq mebllokoje atmosfera e tokes aq me
teper kjo ndikon ne rritjen eteper kjo ndikon ne rritjen e
temperatures ne toke.temperatures ne toke.

4. Cfare e shkakton efektin e theksuar sere neCfare e shkakton efektin e theksuar sere ne
planetplanet??
 Efekti i seres shkaktohet nga veprimtari njerezore te cilat shoqerohenEfekti i seres shkaktohet nga veprimtari njerezore te cilat shoqerohen
me shkarkim te gazrave CO2, metan, oksid azoti etj.me shkarkim te gazrave CO2, metan, oksid azoti etj.
 Dioksidi i karbonit perfaqeson gazi sere kryesor i cili prodhohet ngaDioksidi i karbonit perfaqeson gazi sere kryesor i cili prodhohet nga
djegja e karburanteve, termocentralet, sistemet e ngrohjes, fabrikat,djegja e karburanteve, termocentralet, sistemet e ngrohjes, fabrikat,
dhe te gjitha mjetet e transportit qe perdorin karburante. Shpyllezimidhe te gjitha mjetet e transportit qe perdorin karburante. Shpyllezimi
e perkeqeson me shume problemin sepse pyjet e largojne dioksidin ee perkeqeson me shume problemin sepse pyjet e largojne dioksidin e
karbonit nga atmosfera me ane te procesit te fotosintezes. Metanikarbonit nga atmosfera me ane te procesit te fotosintezes. Metani
perfaqeson nje tjeter gaz sere i cili lidhet me bujqesine, perfshire ketuperfaqeson nje tjeter gaz sere i cili lidhet me bujqesine, perfshire ketu
edhe blegtorine, orizoret, kenetat etj.edhe blegtorine, orizoret, kenetat etj.
 Oksidi i azotit prodhohet nga shkarkimet e automjeteve, mbeturinatOksidi i azotit prodhohet nga shkarkimet e automjeteve, mbeturinat
njerezore dhe nga perdorimi i plehrave kimike me baze azotinjerezore dhe nga perdorimi i plehrave kimike me baze azoti
 Fluorokarbonet, jane gazra te cilat clirohen nga perdorimi IFluorokarbonet, jane gazra te cilat clirohen nga perdorimi I
frigorifereve dhe i kondicionereve.frigorifereve dhe i kondicionereve.
 Njerezimi prodhon ne vit 30 miliard ton dioksid karboni, 300-350Njerezimi prodhon ne vit 30 miliard ton dioksid karboni, 300-350
million ton metan, dhe 7-13 million ton oksid azot, duke shenuar njemillion ton metan, dhe 7-13 million ton oksid azot, duke shenuar nje
rritje drastike pesedhjete vjecarin e fundit.rritje drastike pesedhjete vjecarin e fundit.

5. Nga ta dime qe po ndodh ngrohja globale?Nga ta dime qe po ndodh ngrohja globale?
 Ne grafikun larte ne te majte mundNe grafikun larte ne te majte mund
te vini re nivelet e dioksidit tete vini re nivelet e dioksidit te
karbonit ne atmosfere te shprehurakarbonit ne atmosfere te shprehura
ne pjese per milion (ppm).ne pjese per milion (ppm).
 Ne grafikun poshte ne te majte mundNe grafikun poshte ne te majte mund
te vini re rritjen e temperaturavete vini re rritjen e temperaturave
tokesore 150 vitet e fundit.tokesore 150 vitet e fundit.

6. Ngrohja globale dhe shendeti publikNgrohja globale dhe shendeti publik
• Ngrohja globale ndikon ne shendet ne menyraNgrohja globale ndikon ne shendet ne menyra
te ndryshme.te ndryshme.
• Ndikon ne perhapjen e semundjeve infektiveNdikon ne perhapjen e semundjeve infektive
• Ndikon mbi Bujqesine.Ndikon mbi Bujqesine.
• Ndikon mbi motinNdikon mbi motin
• Ndikon mbi nivelet e smogut mbi siperfaqe.Ndikon mbi nivelet e smogut mbi siperfaqe.
• Ndikon mbi sasine e ujerave te embla perNdikon mbi sasine e ujerave te embla per
perdorim njerezor.perdorim njerezor.

7. Semundjet infektiveSemundjet infektive
• Semundjet infektive mund te mbarten nga shume organizma, siSemundjet infektive mund te mbarten nga shume organizma, si
psh. rriqnat, mizat dhe mushkonjat.psh. rriqnat, mizat dhe mushkonjat.
• Kur klima ngrohet keto organizma te quajtura vektore siKur klima ngrohet keto organizma te quajtura vektore si
rriqnat, mizat dhe mushkonjat rriten bollshem.rriqnat, mizat dhe mushkonjat rriten bollshem.
• Me ngrohjen ne rritje te planetit tone, organizmat qe bartinMe ngrohjen ne rritje te planetit tone, organizmat qe bartin
semundjet infektive mund te ngjiten ne lartesi me te medha , tesemundjet infektive mund te ngjiten ne lartesi me te medha , te
perhapen me lehte dhe te zgjatin sezonin e tyre te riprodhimitperhapen me lehte dhe te zgjatin sezonin e tyre te riprodhimit
duke shtuar shanset e transmetimit te ketyre semundjeve tekduke shtuar shanset e transmetimit te ketyre semundjeve tek
njerezit.njerezit.
• Gjithashtu me ngrohjen e klimes, sasia e algave te afta teGjithashtu me ngrohjen e klimes, sasia e algave te afta te
prodhojne biotoksina qe akumulohen te peshqit dhe molusqetprodhojne biotoksina qe akumulohen te peshqit dhe molusqet
do te rritet.do te rritet.

8. Semundjet infektiveSemundjet infektive
• Malaria aktualisht prekMalaria aktualisht prek
40% te popullsise se40% te popullsise se
botes por ne rast sebotes por ne rast se
ngrohja globalengrohja globale
vazhdon ateher ne vitinvazhdon ateher ne vitin
2050 perllogaritet te2050 perllogaritet te
preket 60% e popullsisepreket 60% e popullsise
se botes.se botes.

9. Semundjet infektiveSemundjet infektive
• Malaria perfaqeson nje semundjeMalaria perfaqeson nje semundje
parazitare e cila transmetohet meparazitare e cila transmetohet me
ane te mushkonjave, kur agjentane te mushkonjave, kur agjent
palsmodium vivax futet ne gjakpalsmodium vivax futet ne gjak
shkaton carjen e elementeve teshkaton carjen e elementeve te
gjakut, duke shfaqur ethe, anemi egjakut, duke shfaqur ethe, anemi e
cila mund te shpjere ne vdekjen ecila mund te shpjere ne vdekjen e
te prekurve.te prekurve.
• Encefaliti viral eshte nje tjeterEncefaliti viral eshte nje tjeter
semundje e cila bartet ngasemundje e cila bartet nga
mushkonjat dhe rriqnat dhe qemushkonjat dhe rriqnat dhe qe
shkakton inflamacion te cipave teshkakton inflamacion te cipave te
trurit si dhe hemorragjive me pasojetrurit si dhe hemorragjive me pasoje
vdekjen.vdekjen.
• Leishmanjoza perfaqeson nje tjeterLeishmanjoza perfaqeson nje tjeter
semundje parazitare qe mund tesemundje parazitare qe mund te
infektoje njerezit, vecanerishtt nyjetinfektoje njerezit, vecanerishtt nyjet
limfatike,shpretken dhe qe demtonlimfatike,shpretken dhe qe demton
sistemin imunitar. Semundja bartetsistemin imunitar. Semundja bartet
nga nje insekt flebotom.nga nje insekt flebotom.

10. Semundjet infektiveSemundjet infektive
• Kolera eshte nje semundjeKolera eshte nje semundje
vdekjeprurese infektive me diarrevdekjeprurese infektive me diarre
te papermbajteshme qe shkaktonte papermbajteshme qe shkakton
dehidratim dhe kolapsdehidratim dhe kolaps
• Ethja e verdhe transmetohet meEthja e verdhe transmetohet me
ane te mushkonjave, dukeane te mushkonjave, duke
shkaktuar temp.telarte meshkaktuar temp.telarte me
dhimbje muskulare dhe te kyceve.dhimbje muskulare dhe te kyceve.
• Schistomatoza nje seemundjeSchistomatoza nje seemundje
parazitare ku paraziti pasi futet neparazitare ku paraziti pasi futet ne
organizem demton organet sipasorganizem demton organet sipas
preferences.preferences.
• Cryptosporidioza eshte njeCryptosporidioza eshte nje
semundje e ngjashme me kolerensemundje e ngjashme me koleren
qe shkakton nje dehidratim masiv.qe shkakton nje dehidratim masiv.

11. Shendeti njerezor dhe kushtet ekstreme te motitShendeti njerezor dhe kushtet ekstreme te motit
• Gjate ngrohjes globale ekzistonGjate ngrohjes globale ekziston
mundesia e rritjes se vdekjeve ngamundesia e rritjes se vdekjeve nga
nxehtesia, sepse rritet numri inxehtesia, sepse rritet numri i
diteve shume te nxehta gjate vitit.diteve shume te nxehta gjate vitit.
• I nxehti ekstrem shkakton teI nxehti ekstrem shkakton te
ashtuquajturat konvulsioneashtuquajturat konvulsione
termike si rrjedhoje e mungesestermike si rrjedhoje e mungeses
se ujit qe mund te shkaktojese ujit qe mund te shkaktoje
hemoragji cerebrale dhe madjehemoragji cerebrale dhe madje
vdekje.vdekje.
• Te rinjte dhe te vjetrit janeTe rinjte dhe te vjetrit jane
veveççanerisht te ndjeshem ndajanerisht te ndjeshem ndaj
temperaturave te lartatemperaturave te larta
• Llogaritet qe numri i vdekjeveLlogaritet qe numri i vdekjeve
nga te nxehtit ne Montreal tenga te nxehtit ne Montreal te
Kanadase do te rritet nga 70 neKanadase do te rritet nga 70 ne
vitin 2009 ne 1040 ne 2050-ten.vitin 2009 ne 1040 ne 2050-ten.

12. Shendeti Publik dhe BujqesiaShendeti Publik dhe Bujqesia
• Te gjithe ne jemi te varur nga prodhimi bujqesor per siguriminTe gjithe ne jemi te varur nga prodhimi bujqesor per sigurimin
e ushqimit te perditeshem.e ushqimit te perditeshem.
• Sipas skenarit te pare te ngrohjes globale, do te kemi nje rritjeSipas skenarit te pare te ngrohjes globale, do te kemi nje rritje
te sasive te rrreshjeve qe do te thote se bimet do te marrinte sasive te rrreshjeve qe do te thote se bimet do te marrin
shume me teper uje nga sa e nevojeshme dhe do te kalben neshume me teper uje nga sa e nevojeshme dhe do te kalben ne
fusha. Njekohesisht parashihet edhe nje rritje prej 40 cm tefusha. Njekohesisht parashihet edhe nje rritje prej 40 cm te
nivelit te detit.nivelit te detit.
• Sipas skenarit te duhet parashikohet nje rritje e shkalles seSipas skenarit te duhet parashikohet nje rritje e shkalles se
avullimit te ujit, gje qe do te thote se shume me teper bime doavullimit te ujit, gje qe do te thote se shume me teper bime do
te thahen.te thahen.
• Per shume vende kjo do te thote, vdekje, keshtu ne vitin 2060,Per shume vende kjo do te thote, vdekje, keshtu ne vitin 2060,
700 milion njrez do te vuajne nga uria nga rreth 200 milion700 milion njrez do te vuajne nga uria nga rreth 200 milion
aktualisht.aktualisht.

13. Shendeti Publik dhe Furnizimi me UjeShendeti Publik dhe Furnizimi me Uje
• Si rrjedhoje e ngrohjes globale pritet jo vetem rritja eSi rrjedhoje e ngrohjes globale pritet jo vetem rritja e
rreshjve por edhe nje sasi e bollshme uji te embel ngarreshjve por edhe nje sasi e bollshme uji te embel nga
shkrirja e akujve polare.shkrirja e akujve polare.
• Kjo do te shpjere ne nje rritje te nivelit te ujit te detitKjo do te shpjere ne nje rritje te nivelit te ujit te detit
ne vitin 2100 ne rreth 40 cm.ne vitin 2100 ne rreth 40 cm.
• Kjo rritje do te shkaterroje jo vetem banesat eKjo rritje do te shkaterroje jo vetem banesat e
njerezve dhe te mbjellat por do te demtoje edhenjerezve dhe te mbjellat por do te demtoje edhe
burimet e ujerave nentokesore duke shkurtuar burimetburimet e ujerave nentokesore duke shkurtuar burimet
njerezore te ujit te embel.njerezore te ujit te embel.

14. Shendeti Publik dhe AjriShendeti Publik dhe Ajri
• Si pasoje e ngrohjes globale, sasia e smogut qeSi pasoje e ngrohjes globale, sasia e smogut qe
krijohet nga oksidet e azotit, ose ozoni pranekrijohet nga oksidet e azotit, ose ozoni prane
siperfaqes do te rritet ndjeshem.siperfaqes do te rritet ndjeshem.
• Nje rritje e shkalles se smogut prane siperfaqes do teNje rritje e shkalles se smogut prane siperfaqes do te
coje ne shtimin e diteve super te nxehta gje qe do tecoje ne shtimin e diteve super te nxehta gje qe do te
demtoje ne mase shendetin e popullates.demtoje ne mase shendetin e popullates.
• Depertimi i gazeve te smogut ne mushkeri, do te rriteDepertimi i gazeve te smogut ne mushkeri, do te rrite
shkallen e prekshmerise ndaj infeksioneve teshkallen e prekshmerise ndaj infeksioneve te
frymemarrjes duke rritur vdekshmerine.frymemarrjes duke rritur vdekshmerine.

15. Cfare demton tjeter ngrohja globaleCfare demton tjeter ngrohja globale
• Barrierat koralore-Barrierat koralore- Me rritjen e niveleve te ujit te detit, gjithnjeMe rritjen e niveleve te ujit te detit, gjithnje
e me shume do te kemi ngordhje masive te koraleve nga ftohjae me shume do te kemi ngordhje masive te koraleve nga ftohja
dhe erresimi i ujerave detare ne te cilat ato rriten.dhe erresimi i ujerave detare ne te cilat ato rriten.
• GroenlandaGroenlanda- Groenlanda nje pjese e madhe e se ciles eshte e- Groenlanda nje pjese e madhe e se ciles eshte e
mbuluar nga akuj do te pesoje permbytje biblike nga shkrirja embuluar nga akuj do te pesoje permbytje biblike nga shkrirja e
akujve dhe avancimi i detit.,akujve dhe avancimi i detit.,
• Kurora polare e akullit-Kurora polare e akullit- Si rrjedhoje e ngrohjes globale kuroratSi rrjedhoje e ngrohjes globale kurorat
polare te akulli ne arktik, po shkrihen me shpejtesi duke berepolare te akulli ne arktik, po shkrihen me shpejtesi duke bere
qe shume kafshe polare ta humbasin perfundimisht habitatin eqe shume kafshe polare ta humbasin perfundimisht habitatin e
tyre.tyre.
• Ciklet stinore te motit-Ciklet stinore te motit- Do te kemi nje prishje te cikleveDo te kemi nje prishje te cikleve
stinore te motit si rrjedhoje e ngrohjes globale.stinore te motit si rrjedhoje e ngrohjes globale.
LagunatLagunat- Si rrjedhoje e ngrohjes globale dhe te rritjes se- Si rrjedhoje e ngrohjes globale dhe te rritjes se
nivelit te ujerave detare do te kemi zhdukje te lagunave sinivelit te ujerave detare do te kemi zhdukje te lagunave si
pasoje e permbytjeve masive te tyrepasoje e permbytjeve masive te tyre..

16. Parashikimet per te ardhmenParashikimet per te ardhmen::
• Qendra kerkimore Nderkombetare per Kontrollin e klimes kaQendra kerkimore Nderkombetare per Kontrollin e klimes ka
bere keto parashikime lidhur me ndryshimet e mundeshmebere keto parashikime lidhur me ndryshimet e mundeshme
klimatike ne shekullin XXI.klimatike ne shekullin XXI.
• Do te kemi nje rritje te temperatures mesatare te tokes me 3Do te kemi nje rritje te temperatures mesatare te tokes me 3
grade celsius.grade celsius.
• Rreshjet mesatare ditore do te rriten me 0,2 mm ne shkalleRreshjet mesatare ditore do te rriten me 0,2 mm ne shkalle
globale. ndersa lageshtia e truallit do te pakesohet me 2 mmglobale. ndersa lageshtia e truallit do te pakesohet me 2 mm
mesatarisht ne shkalle globale.mesatarisht ne shkalle globale.
• Niveli i ujerave detare do te rritet lokalisht por do te uletNiveli i ujerave detare do te rritet lokalisht por do te ulet
globalisht.globalisht.
• Vellimi dhe siperfaqja e akujve arktike do te pakesohet neVellimi dhe siperfaqja e akujve arktike do te pakesohet ne
menyre dramatike.menyre dramatike.