1. Facto Magazine nummer 10 oktober 201040
H
et optimaal projectmatig sa-
menwerken binnen een nieu-
we groep gaat meestal niet
vanzelf en vraagt dan ook aandacht
van zowel de projectleider als de pro-
jectleden. De aandachtspunten die
hierbij naar voren komen, vertonen
veel overeenkomsten met de eigen-
schappen van een diamant. Het dia-
mantmodel (zie de figuur op pag. 43)
is dan ook een handvat om een opti-
male samenwerking binnen projecten
te realiseren. De onderdelen van de di-
amant passeren hierna de revue.
Projectplan
(= de te bewerken ruwe steen)
In het projectplan worden onder ande-
re de projectopdracht, de wijze van
aanpak, de hiervoor benodigde mensen
en middelen en de planning beschre-
ven. Feitelijk is dit de ruwe weergave
van de wijze waarop het project vorm
gegeven gaat worden. Het projectplan
beschrijft als het ware hoe de ruwe
steen bewerkt gaat worden om een
mooi resultaat - de diamant - te be-
reiken.
De omvang van een project is sterk
afhankelijk van de zwaarte en impact
van de opdracht. Ook de politieke ge-
voeligheid, de belangen en de risico’s
spelen hierbij een rol. De omvang van
het project wordt gesymboliseerd door
de grootte van de ruwe steen.
Ideevorming en -afstemming
(= ruwe vorm)
In het eerste deel van een project
wordt aandacht besteed aan de idee-
vorming om op een creatieve wijze alle
eisen, wensen en mogelijke oplossin-
gen in kaart te brengen. Deze ideefase
zorgt voor een verbreding - divergentie
- van het project, met als doel alle re-
levante factoren in kaart te brengen.
Na de ideefase worden de eisen, wen-
sen en mogelijke oplossingen verder
uitgewerkt, tegen elkaar afgewogen en
op elkaar afgestemd. Keuzes worden
gemaakt om tot het best passende in-
tegrale eindresultaat te komen. Bij het
in balans afstemmen en het concreti-
seren krijgt het te bereiken doel steeds
meer vorm. Dit deel van het proces
wordt trechteren of convergeren ge-
noemd.
De verbreding in de divergentiefase,
gevolgd door de convergentie in de ver-
volgfase, geeft de diamant zijn vlieger-
vormige vorm.
Transparantie
(= zuiverheid van de steen)
Essentieel voor een project is het geza-
menlijk, als één groep, doorlopen van
de verschillende projectfases. Aan het
einde van een fase heeft iedere deelne-
mer het punt bereikt dat hij deze fase
ook echt kan afsluiten, doordat hij te-
vreden is over het integrale resultaat.
De leden van de projectgroep doorlo-
pen samen het proces van idee naar
realisatie. Dit vraagt om transparantie,
zowel in de processen en de communi-
catie in de projectgroep alsook met de
directe omgeving. Ieder projectlid
neemt deel aan de ontwikkelingen bin-
nen het project. De transparantie in
een project wordt gesymboliseerd door
de zuiverheid van de steen.
Balans in aantal disciplines
(= aantal facetten)
Een project vraagt om deelnemers die
bijdragen aan de realisatie van het pro-
ject. Het aantal en de diversiteit zijn
van belang om een integrale aanpak te
realiseren. De projectleider stelt in zijn
verkenningen in de beginfase van het
project vast welke belanghebbende
groepen deelnemen aan het project-
team. Afhankelijk van de moeilijk-
heidsgraad, de politieke gevoeligheid,
de omvang en het belang van het pro-
ject wordt het aantal deelnemers aan
de projectgroep met de bijbehorende
disciplines bepaald.
De deelnemers bestaan zowel uit in-
houdelijke als procesdeskundigen. Als
een discipline niet tijdig meegenomen
wordt, heeft dit een risico voor het re-
sultaat. De gebruiker heeft zijn eisen
en wensen, maar dit geldt ook voor de
beheerder, de opleider.
Ook een teveel aan disciplines is niet
wenselijk. Dit vertraagt het proces en
het is demotiverend als men wel wil
bijdragen, maar het niet kan doordat
er geen relevante aspecten zijn voor de
desbetreffende discipline. Voor elke
deelnemende discipline moet een echt
belang aanwezig zijn.
Projectmatig werken vraagt om intensieve samenwerking. Het diamant-
model geeft inzicht in de belangrijkste aspecten die daarbij van belang
zijn. FRANK-JAN VAN DEIJCK *
Samen een breed gedra
Projectmatig werken volgens het diamantmodel
projectmanagement
De projectleider is de diamantslijper die
zorgt dat iedereen zijn kwaliteiten inbrengt

2. 41Facto Magazine nummer 10 oktober 2010
»
Iedere discipline wordt gesymboliseerd
door een facet van de diamant. Elk fa-
cet vormt een zijde van de diamant. Het
aantal disciplines in een project staat
dus voor de veelzijdigheid. Te veel of te
weinig facetten verstoren de uiterlijke
balans van de diamant en resulteren in
een lagere waarde en dus een minder
projectresultaat. Het aantal facetten
moet passen bij de ruwe steen.
Balans in bijdrage deelnemers
(= vorm van facetten)
De activiteiten in het proces doen een
wisselend beroep op de deskundigheid
van de verschillende disciplines. Elke
deelnemer draagt in een project bij aan
de voortgang en het resultaat. De mate
van bijdrage kan in hoeveelheid of
aantal verschillen, terwijl dit toch het
belang van de desbetreffende discipline
voldoende afdekt.
Een gebruiker van een voertuig kan bij-
voorbeeld duizend en een eisen en wen-
sen hebben, terwijl een deelnemer die
over de financiën gaat slechts twee ei-
sen stelt: de uitgaven moeten binnen
een bepaald budget blijven en het bud-
get moet uitsluitend zinvol worden be-
steed. Ieder draagt 100 procent bij als
eisen en wensen redelijk en billijk zijn
en de behoeften van de desbetreffende
discipline voldoende worden weergege-
ven. Eisen en wensen die niet reëel zijn,
kunnen het resultaat onnodig duur,
complex of zelfs onhandelbaar maken.
Uitsluitend de essentie van wat men
werkelijk nodig heeft is van belang.
In de projectgroep worden alle ideeën,
eisen en wensen kenbaar gemaakt, de
voor- en nadelen en de mogelijkheden
worden op een rij gezet, tegen elkaar
afgewogen en op elkaar afgestemd, met
als resultaat een voor de organisatie
optimaal afgestemd integraal resultaat.
Hierbij zijn de onderlinge samenwer-
king en afstemming essentieel.
Ook de persoonlijke eigenschappen
van de groepsdeelnemers spelen hier
een rol. Alle variaties van deze eigen-
schappen zijn te vertalen naar een
combinatie van de factoren tijd en
ruimte die iemand nodig heeft bij het
juist kunnen doorlopen van een
project(deel) of proces. Enkele voor-
beelden van persoonlijke eigenschap-
pen zijn in de tabel opgenomen.
projectmanagement
gen doel bereiken
Eigenschap Karakteristiek Tijd Ruimte Valkuil
Perfectionist Het kan altijd beter V V - W Besluitvorming vertragen
Twijfelaar Besluit niet V V Geen wezenlijke bijdrage leveren
Dominant Star N V Te lang vasthouden aan standpunt
Ritselaar Regelt M M Neemt niet alle facetten mee
Extravert Nadrukkelijk aanwezig V V Luistert te weinig naar anderen
Introvert Gesloten N W Laat zich te weinig horen en zien
Breedsprakig Legt uitgebreid uit V V Te veel aandacht vragen
Creatief Grensverleggend M - V N Niet convergeren
Chaotisch Bezig, met van alles en niets V N Maakt niets af
Handelend Actiegericht W W Anderen niet mee op reis nemen
Besluitvaardig Snel inzicht in het geheel W W Anderen niet mee op reis nemen
Specialist Focus op deelgebied M M Eilanddenken
Generalist Focus op rode draad M M Essentiële details onderschatten
V = VEEL W = WEINIG M = GEMIDDELD N = NEUTRAAL
Tabel. Overzicht mogelijke persoonlijke eigenschappen van projectgroepdeelnemers.

3. 43Facto Magazine nummer 10 oktober 2010
projectmanagement
PROJECT
Fase 1
Ideevorming
Divergeren
Fase 2
Trechteren
Convergeren
Afstemming
Concretiseren
Balans brengen
C Communicatie
G Gebruik
B Beheer
O Opleidingen
V Vakspecialist
F Financiën
I Inkoop
J Jurist
Doel
Breed bekijken
Plan
Facet = discipline
F V G C B O I+J
Een succesvol en duurzaam project-
resultaat is de realisatie van ‘Het dia-
mantmodel’: samen een breed gedra-
gen doel bereiken. Dit vraagt om:
een juiste betrokkenheid;»
samenwerking in balans;»
elkaar voldoende tijd geven en»
gunnen;
stimuleren en afremmen;»
communicatie.» ‹‹
en dus zijn waarde zal behouden. Door
een project de juiste breedte, diepte en
tijdsbeslag te geven ontstaat een afge-
wogen resultaat dat past bij zowel het
moment van oplevering als de periode
erna. Hierdoor hoeft er niet onver-
wacht snel gerepareerd te worden
doordat zaken niet meegenomen zijn
of doordat de consequenties van (tij-
dens het project lopende) ontwikkelin-
gen niet zijn ingeschat. Alleen wezen-
lijk nieuwe ontwikkelingen zijn
mogelijk aanleiding voor verandering.
Samenwerkingsmodel
Het succesvol realiseren van een project
vraagt om een afgewogen samenspel
tussen alle betrokkenen en een balans
in zowel hun onderlinge inzet, inbreng
en betrokkenheid alsook in het te door-
lopen proces van idee naar realisatie.
Het is een uitdaging voor de project-
leider om de effecten van de persoon-
lijke eigenschappen van de deelnemers
zodanig te sturen dat iedereen de juiste
tijd en ruimte krijgt om zijn bijdrage te
kunnen leveren. Iemand die breedspra-
kig is, kan gestuurd worden om alleen
de essentie te vertellen; een zwijgzaam
type kan gestimuleerd worden door te
vragen wat hij ervan vindt of wat hij
nog mist. Bij een twijfelaar kan wor-
den gezocht naar de bron van zijn twij-
fels c.q. zijn angst, en kan deze bron
weggenomen worden.
Door op de juiste momenten de deel-
nemers af te remmen of juist te stimu-
leren stuurt de projectleider op de tijd
en ruimte die elke deelnemer nodig
heeft om zijn bijdrage te kunnen
leveren. Hierdoor is hij als het ware de
diamantslijper die vorm geeft aan de
diamant.
De hoogte van de diamant staat daar-
bij symbool voor de totale tijd die de
deelnemers samen nodig hebben. De
breedte van elk facet symboliseert de
ruimte voor elke deelnemer of discipli-
ne. Zijn ze in balans, dan ontstaat de
gelijkvormigheid die elke diamant ken-
merkt en waardevol maakt.
Projectresultaat
(= waarde van diamant)
Het is de uitdaging voor zowel de pro-
jectleider als de deelnemers om de dia-
mant optimaal vorm te geven. De pro-
jectleider realiseert samen met de
deelnemers het projectresultaat vanuit
het projectplan (net zoals de diamant-
slijper zijn diamant creëert vanuit de
ruwe steen). Zorgvuldig, gedreven, de
balans bewakend om een kwaliteits-
product af te kunnen leveren. Een pro-
duct dat schittert!
Een juist doorlopen project geeft een
resultaat dat relatief lang bruikbaar is
* Frank-Jan van Deijck was tot voor kort mana-
ger inkoop en logistiek bij een overheidsin-
stelling, daarvoor bij bedrijven. Nu heeft hij
zijn eigen bureau Van Deijck Advies Tilburg.
(www.vandeijckadvies.nl)
In een project is» samenwerken essentieel. Alleen door goed samenspel kan een
optimaal resultaat worden bereikt.
Dit vraagt om een» actieve, respectvolle en volledige deelname van alle deel-
nemers in elke projectfase.
De» projectleider is de diamantslijper die zorgt dat iedereen zijn kwaliteiten in-
brengt en dat het project in elke fase ook gezamenlijk wordt doorlopen.
Bijzondere aandacht gaat hierbij uit naar de» communicatie - zowel onderling als
naar de omgeving - alsook de balans in de inbreng van iedereen.
SAMENVATTING!
Het diamantmodel geeft inzicht in de belangrijkste aspecten van projectmatig samen-
werken.