Opdrachtfiche omgevingsboek bijdrage 2020

1. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Hetvolksverhaal“DeHerbakker”
1. Plaats - adres
De Herbakker- Pastoorde Nevestraat10, 9900 Eeklo
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten!Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
51°11'12.1"N 3°33'47.4"E
3. Korte omschrijving
We gaan metde klasnaar De Herbakkerinhetcentrumvan Eeklo.Aande zijkantvanditcultuurcentrum
hangt eenschilderij. Ditkunstwerkstelteenvolksverhaal voor. Hiermee gaanwe aande slag.
4. Doelgroep
De activiteitisontworpenvoorde derde graad.Deze leerlingenkunnenzichal beterinlevenineenandere
tijd,waardoorze hetverhaal zullenbegrijpenenermee aande slagkunnen.
5. Tijdsduur
Voorzie voordeze activiteittweelesuren.De verplaatsingneemtintotaal 25 minuten inbeslag.
6. Eindtermen
Muzische vorming:beeld
1.2 De leerlingenkunnendoorbetastenenvoelen(tactiel),doorkijkenenzien(visueel)impressies opdoen,
verwerkeneneroverpraten.
1.3 De leerlingenkunnenbeeldinformatie herkennen,begrijpen,interpreterenenerkritischtegenoverstaan.
1.4° De leerlingenkunnenplezierenvoldoeningvindeninhetbeeldendvormgevenengenietenvanwat
beeldend isvormgegeven.
Nederlands
3.3 De leerlingenkunnen(verwerkingsniveau=beschrijven) de informatieachterhalenin:voorhenbestemde
tekstenintijdschriften.
4.4 De leerlingenkunnen(verwerkingsniveau=structureren):vooreengekendpersooneenverslag schrijven
van eenverhaal,eengebeurtenis,eeninformatieve tekst.
Mensen maatschappij
3.9.° De leerlingentonenbelangstellingvoorhetverleden,hedenende toekomst,hierenelders.

2. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
7. Leerinhoud
Volksverhaal De Herbakker:
In de Middeleeuwenwasmenervanovertuigddatoude,mismaakte enversletenmensenvernieuwdkonden
wordendoorhetdrinkenvaneenlevenselixir,hetbadeninde fonteinderverjongingof hetherbakkenineen
oven.Bij hetherbakkenhakte menhethoofdvande romp,herkneedde enherschilderde menhetenbakte
hetin de oven.Ondertussenplaatste meneengroene kool ophetlichaam(symbool vanhetijle,legehoofd).
Na hetbakkenvanhetnieuwe hoofdwerddatterugophetlichaamgeplaatstenkonmenjongen herboren
weerverder.Maar al dat herbakkenwasnietzondergevaar.Zatje hoofdte lang inde ovendan werdje een
heethoofd.Wasde baktijdte kortdansprak menvan eenhalve gare.Enlieperbij hetbakkenietsfout,dan
gingje door hetlevenalsmisbaksel.
Diepere betekenissen:
In ditvolksverhaal gaathetnietenkeloverhetuiterlijk.Sommigenwildenookhuninnerlijkveranderen.Als
hetherbakkennietgoedverliep,werdje eenheethoofd,eenhalvegare of eenmisbaksel.Deze woorden
vertellenonseigenlijkietsoverhetkaraktervande persoon.
De sage bevateenaansluitende moraal :Kinderenwordtvoorgehoudendatze maar betertevredenkunnen
zijnmethuneigenhoofd.Wantde kans isgroot dat je bij de bakkervandaankomtals eenheethoofd,een
misbaksel of eenhalvegare.
Netzoalsvandaagwildenmensenertoenooklangerjonguitblijvenzien.
Dit iseensage,geenwaargebeurdverhaal.
Een sage is eentraditioneelvolksverhaal datzichafspeeltopeenbekende plaats.
Gedichtschrijven:stappen
- Inspiratie zoekenrond hetthema(mindmap)
- Wat wil iker zekerinzetten?(omcirkelen)
- Rijmenof niet?
- Kladversie
- Nakijken
- Netversie

3. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
8. Lesdoelen
 schilderij waarnemen(1.2)
 beeldinformatieinterpreteren(1.3)
 eigeninterpretatiegevenoverhetschilderij (1.2)
 eigeninterpretatieoverschilderij vergelijkenmetanderen(1.2)
 informatie noterenuiteentekst(3.3)
 gedichtschrijvenrondeenbepaaldthema(4.4)
 pratenoverhetverleden(3.9)
9. Materiaal
- Werkbladen
- Foto’s(delenschilderij)
- Pennen/dunnestiften
- Kladpapier
- Netpapier
- Schrijfplankjes
- Gedicht(omvoor te lezen)
- Correctiesleutel werkblad
- Achtergrondinformatie
- Placemats
- Stellingen (enveloppe)
- Printvan origineleschilderij
- Versierde kartonnendooswaarde gedichteninkomen (+zwaarvoorwerp)
10.Organisatie
We makenonsklaarom op stap te gaan. De afsprakenwordengemaaktenwe vertrekken. We gaandirect
naar hetHerbakkersplein. Daarkrijgtiedereen eenwerkblad. Dithangenze aanhun schrijfplankje. Stapvoor
stap wordtde sage duidelijkengaande kinderendaarmee aande slag.Ditdoenze aan de handvan de
volgorde vanhetwerkblad. Ditgebeurtzowel klassikaal,ingroepalsindividueel,afhankelijkvande opdracht.
Vanhet werkbladmaaktde leerkrachtopvoorhandeenbundelwaareennietjeinzit.
De leerkrachtheefteenzakmee waaral het materiaal inzit. De leerlingenhebbenhunschrijfplankeneenpen
bij.
Bij opdracht 5 makende kindereneengedicht. Deze gedichtengaanineendoos,zodatvoorbijgangersze
kunnenlezen. Opde kartonnendoosstaat dater gedichteninzittendieleerlingenvanhetzesde leerjaar
geschrevenhebben. Inde dooszitookeenzwaarvoorwerp,zodatze nietkanwegwaaien.
Op hetwerkbladstaatmeeruitlegoverdeze opdracht.
Op de terugwegstaanwe evenstil bij hetstandbeeld“De Herbakker”en“Lotjen”.Ikvertel dat deze beelden
hierstaan ternagedachtenisvan de sage. We staan erniette lang bij stil,hierbijzitgeenopdracht.Ikwil hen
ditmeegeven,omdathetwel eendeelisvanhet schilderij enhetvolksverhaal waarwe hetnetoverhadden.

4. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
De kinderenkrijgenelkeenwerkblad.Viaditwerkbladwordthetvolksverhaal achterhetschilderij duidelijk.
Er wordtklassikaal,ingroep,induo enindividueel gewerkt.
Het werkbladvindtuhieronder.
Naam: …………………………………………………………………………… Datum:…………………………
De Herbakker
Opdracht 1
Je krijgt per groep een deel van het schilderij. Bekijk dit aandachtig en bespreek in groep.
Beantwoord volgende vragen:
Wat zie je?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Wat gebeurt hier volgens jou/je groep?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Wie van de groep zaljullie antwoorden aan de klas vertellen? _________________________________

5. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Opdracht 2
We situeren het schilderij in deze tijd: ____________________________________________________
Wat gebeurde hier in Eeklo in deze tijd? (luister naarde leerkracht)
Denk ingroep na over volgende vragen. Noteer inkernwoorden.
Hoe komt het dat het volksverhaal van DeHerbakker hier op dat moment ontstond?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Hoe ontstonden sagen?
Los de rebus op om het antwoord te vinden.
Een sageiseen korte vertelling die ……………………………………………………………………………. verklaart.

6. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Opdracht 3
Lees het volksverhaal en los het kruiswoordraadsel op.
Opdracht 4
Jullie zitten opnieuw ingroepjes. Elke groep krijgt een stelling en een placemat. Eerst denkt iedereen individueel na
over destelling. Je schrijft op wat jedenkt in je eigen vakje van de placemat. Nadien bespreek jedit ingroep en
schrijf jeeen gemeenschappelijk antwoord in het middenvak.
1 h
e 2 e
3 h e r b a k k e n
b k
4 j a l
o k o
n k
5 g r o e n e k o o l
6 s r
l s
i 7 m i s l u k t
m t
m a
8 h e e t h o o f d
r
Horizontaal
3. Het opnieuw mooi maken van een hoofd.
5. Wat zetten ze op het lichaam tijdens het
bakken?
7. Wat was er gebeurd met het hoofd
wanneer het een misbaksel was?
8. Een hoofd dat te lang in de oven heeft
gezeten.
Verticaal
1. Hoe werd de stad, waar dit verhaal werd
verteld, nog genoemd?
2. De stad waar het volksverhaal plaatsvond.
4. Hoe wouden ze er weer uitzien?
6. Een radeloze vader wou dat zijn domme
zoon … werd.
Opmerking:
Bij een antwoord met twee woorden hoef je geef vakje tussen te laten als spatie. Schrijf alles aan
elkaar.

7. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Opdracht 5
Luister aandachtig naar het gedicht dat de leerkracht voorleest.
Je gaatzo dadelijk per twee een gedicht schrijven rond het thema “De Herbakker van Eeklo”.
Er zijn een aantal stappen die we doorlopen wanneer we een gedicht schrijven.
1Inspiratie zoeken rond het thema
2 Wat moet zeker in het gedicht? Omcirkel dit in de woordspin hierboven.
3 Zal het gedicht rijmen? Ja / Nee
4 We schrijven een kladversie. Dit hoef je maar op één werkblad te doen.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

8. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
5 We kijken ons gedicht na. Staan er spelfouten in? Kloppen de zinnen? Vormt het een mooi geheel?
6 Schrijf jullie gedicht nu in het net. Je schrijft het allebei in het net. Op die manier kunnen we eentje
meenemen naar de klas en kan er een nette versie in de doos.
 Aan het schilderij staat een kartonnen doos. Alle gedichten haar hierin. Mensen die
geïnteresseerd zijn in het schilderij en het volksverhaal kunnen er een gedicht over lezen dat
jullie geschreven hebben.
Bijlagen
Het volksverhaal: DeHerbakker van Eeklo
Vroeger was men ervan overtuigd dat oude, mismaakte en versleten mensen vernieuwd konden worden door het
drinken van een levenselixir, het baden in de fontein der verjonging of het herbakken ineen oven. Bijhet herbakken
hakte men het hoofd van de romp, herkneedde en herschilderde men het en bakte het in de oven. Ondertussen
plaatste men een groene kool op het lichaam(symbool van het ijle, legehoofd). Nahet bakken van het nieuwe hoofd
werd dat terug op het lichaam geplaatst en kon men jong en herboren weer verder.
Als het hoofd te lang in de oven was blijven zitten, was je een heethoofd, had men je niet lang genoeg laten zitten,
dan was jeeen halve gare, en een mislukt hoofd was natuurlijk een misbaksel.
Het feit dat Eeklo in Vlaanderen sedert eeuwen bekend staat als Herbakkersstad is te danken aan het verhaal in het
volksboek "De Vermaekelijke klugt" (1750). Hetvertelt over een radeloze vader die zijndomme zoon alnaarZottegem
en het Minnewater gestuurd had om slimmer te worden, maar niets mocht baten. Een advocaat gaf hem de raad
eens naar Eeklo te gaan want "daar worden hoofden gebakken met gekrulde en platte haren, met schele, loense,
lodderige en lepe ogen, zwarte en andere kunt ge er ook krijgen volgens uw goesting en smaak. "Zo gezegd, zo
gedaan. Nadien ging de zoon naarParijs waarhij "uitblonk in zijn studies door zijn wijsheid en geleerdheid."

9. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
12.Oplossingen - sleutel
Het isde bedoelingdatde kinderennadenkenoverhetverleden,overhetvolksverhaal datinEeklois
ontstaan. De meeste opdrachtenhebbengeen juistof foutantwoord.Vaakwordende meningen,
interpretaties,…vande leerlingengevraagd. Eriswel eencorrectiesleutel vooropdrachten2en3. Deze
correctie wordtenkel gebruiktdoorde leerkracht.
De correctiesleutel vindtuhieronder.
Correctiesleutel werkblad
De Herbakker
Opmerking:
Er is enkel een correctiesleutel voor de opdrachten 2 en 3. Bij de andere opdrachten zijn de antwoorden
eigen mening, eigen interpretaties en eigen creaties.
Opdracht 2
We situeren het schilderij in deze tijd: nieuwe tijd_________________________________________
Wat gebeurde hier in Eeklo in deze tijd? (luister naarde leerkracht)
Denk ingroep na over volgende vragen. Noteer inkernwoorden.
Hoe komt het dat het volksverhaal van DeHerbakker hier op dat moment ontstond?
eigen ideeën, mogelijkheden___________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Hoe ontstonden sagen?
Los de rebus op om het antwoord te vinden.
Een sageiseen korte vertelling die …………..…volksgeloof………………. verklaart.

10. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Opdracht 3
Lees het volksverhaal en los het kruiswoordraadsel op.

11. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
13.Bronnen
z.a. (2015). Bakkervan Eeklo. Geraadpleegdop 11 maart 2020 via
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bakker_van_Eeklo
Gybels,F. (2020). De Herbakker. Geraadpleegdop11 maart 2020 via
https://www.volksverhalen.be/Eeklo_Herbakker
z.a. (2020). Sage(volksverhaal).Geraadpleegdop11 maart 2020 via
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sage_(volksverhaal)
Gybels,F.(2020). Volksverhalen.Geraadpleegdop21 maart 2020 viahttps://www.volksverhalen.be/info
z.a. (2020). Standbeeld 'Den Eeclooschen Herbakker'. Geraadpleegdop 12 maart 2020 via
https://www.knooppunter.com/standbeeld-den-eeclooschen-herbakker
z.a. (2029). Legendevan den Eeclooschen Herbacker. Geraadpleegdop 12 maart 2020 via
https://www.eeklo.be/Eeklo_leeft/VVV_Eeklo/Legende_van_den_Eeclooschen_Herbacker
z.a. (2011). Eeklo? Geschiedenis. Geraadpleegdop 21 maart 2020 via
https://www.eeklo.be/informatie/Over_Eeklo/Eeklo
z.a. (2010). Meetjesland 2010. Geraadpleegdop13 maart 2020
https://issuu.com/toerisme-vlaanderen/docs/brochure_meetjesland2010/58
Wauters,W. (2017). Een oven volvan menig hoofd en zotten bol. Geraadpleegdop13 maart 2020 via
file:///C%3A/Users/emmel/Downloads/Een_oven_vol_van_menig_hoofd_en_zotten_b.pdf
z.a. (z.j.). Denieuwetijd.Geraadpleegdop14 maart 2020 via http://tijd-en-tijdlijn.weebly.com/nieuwe-tijd-
en-nieuwste-tijd.html#
z.a. (z.j.). Rebusmaken. Geraadpleegdop22 maart 2020 viahttps://www.festisite.nl/rebus/

12. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
Schilderij
In hetMuiderslotinMuiden(Amsterdam) hangteenschilderij daterenduitde tweede helftvande 16de
eeuwmetalstitel:"De backervanEelco"(waarschijnlijkeenverschrijvingvanEeclo).Hettoonthetritueel
van hetherbakken.
Het origineleschilderij iste bezichtigeninhetMuiderslotinMuiden.Eenkopievanhetschilderij De Bakker
van Eeklohangtaan de buitengevel vanhetgebouw De HerbakkerinEeklo.
Eeklo16de eeuw
Tijdensde godsdienstoorlogenvande 16e eeuw belandtEekloinde frontlijntussenhetprotestantsenoorden
enhet katholieke zuidenenwordenzware verwoestingenaangericht.De bevolkingvluchteneentijdlangligt
Eekloerzelfszogoedals verlatenbij. Ditiséénvande redenenwaaromde stadnogweinigMiddeleeuwse
gebouwentelt.Opmerkelijkgenoegkrijgtpreciesindeze periode Eekloeenhoofdrol in hetvolksverhaalvan
de Herbakker.
Gedicht
Gy ziethet,de ovenisnu vol
van menighoofdenzottenbol:
iklaetze bakkentotdennoen,
zy hebben‘tzekerwel vandoen,
zoo wel de dienaeralsde heer,
envrouwen,man,al evenzeer,
enjong,en oud,enwys,engek;
wantiederhoofdheeftzyngebrek.
Versregel uit het gedicht Oven à la Mode uitHet masker van de Wereldt afgetrocken (1650)
van Adriaen Poirters.

13. Arteveldehogeschool –Educatieve bacheloropleidingvoorlageronderwijs
Standbeelden
De stadEekloherdenktditvolksverhaal methetkleinere beeldje Lotjenvoorhetstadhuisenhet
monumentale beeld‘De Herbakker’datmiddenopde doorgaande wegN9opgesteldstaat.
Lotjen:De vrouwenfiguurheeftimmersgeenhoofd,maareenkool.HetbeeldverwijstooknaarhetEeklose
dialect,waarde term ‘lotjen’gebruiktwordtvooreenmeisjeof eenjonge vrouw.
De Herbakker
Cultuurcentrum
In Eekloishetcultureel centrumnaardeze sage genoemdCultureel CentrumDe Herbakker.Hetaansluitende
pleinwordthetHerbakkerspleingenoemd.
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
De kinderen kunnenhunzelfgeschrevengedichtinoefenenvoorde klasbrengen.