1. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
De Oudenberg: hoogtepunt van de Vlaamse
Ardennen
1. Plaats - adres
Oudenberg – 9500 Geraardsbergen
2. Geolocatie / geolokalisatie
Geef de correcte coördinaten! Exact te bepalen via GoogleMaps (instructiefilmpje te bekijken via Canvas).
50°46’22.7”N 3°53’25.1”E
3. Korte omschrijving
De leerlingen voeren in duo enkele opdrachten uit in thema van:
- Ruimtelijke oriëntatie (opdracht 1)
- Landschapsbeleving en muzische verwerking (opdracht 2)
- Kaartvaardigheid en bijhorende oriëntatie (opdracht 3)
Deze opdrachten sluiten mooi aan bij de locatie (zie achtergrondinformatie), waardoor ze een meerwaarde
betekenen. Vanop dit hooggelegen punt kunnen we ons oriënteren, het landschap grondig observeren en werken
met kaarten van deze locatie om ze nog beter te leren kennen.
4. Doelgroep
5e
en 6e
leerjaar (3e
graad)
5. Tijdsduur
12.45u: vertrek op school
13u: aankomst op locatie, vrije verkenning + toelichting locatie en opdrachten
13.15u: aan de slag
14.30u: inhoudelijk en organisatorisch afronden + vertrek terug naar school
6. Eindtermen
Mens en maatschappij – ruimte
4.4.De leerlingen kunnen bij een oriëntatie in de werkelijkheid de windstreken (hoofd- en tussenrichtingen)
bepalen aan de hand van de zonnestand of een kompas.
4.12.De leerlingen kunnen in een landschap gericht waarnemen en ze kunnen op een eenvoudige wijze
onderzoeken waarom het er zo uitziet.
4.13.De leerlingen kunnen een atlas raadplegen en kunnen enkele soorten kaarten hanteren gebruik makend
van de legende, windrichting en schaal.
Muzische vorming – beeld
1.6De leerlingen kunnen tactiele, visuele impressies, ervaringen, gevoelens en fantasieën op een beeldende
manier weergeven.
2. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Wiskunde – procedures
3.7 De leerlingen zijn in staat:
- zich ruimtelijk te oriënteren op basis van plattegronden, kaarten, foto's en gegevens over afstand en
richting;
- zich in de ruimte mentaal te verplaatsen en te verwoorden wat ze dan zien.
7. Leerinhoud
OPDRACHT 1
Windrichtingen en tussenwindrichtingen (kennen en hanteren): noorden, noordoosten, oosten, zuidoosten,
zuiden, zuidwesten, westen, noordwesten
Zich oriënteren m.b.v. een kompas: de rode pijl wijst naar het noorden
Zich orIënteren m.b.v. een oriëntatietafel: (zie achtergrond): eerst met een kompas het noorden zoeken, zo
ken je ook het noorden op de tafel. De windrichtingen stemmen overeen met die op het kompas. Om te
bepalen waar een stad ligt, zoek je de naam op de tafel en kijk je vervolgens in welke windrichting deze ligt
vanuit je positie.
Zich oriënteren m.b.v. een kaart of plattegrond: referentiepunten zoeken (een belangrijke weg, waterloop...)
en de kaart volgens deze punten oriënteren. Het noorden ligt steeds bovenaan.
ODPRACHT 2
Een landschap waarnemen en beschrijven a.d.h.v. verschillende landschapselementen (zie ook hulpkaart),
bijvoorbeeld: ik zie een landschap met veel reliëf en oneffenheden, er is weinig groen, er stroomt een klein
beekje, er is vooral veel bebouwing en industrie
Een landschap determineren m.b.v. een determinatietabel
Een landschap beeldend alternatief inrichten a.d.h.v. instructies: voorbeeld: "teken de horizonlijn anders" -->
getand i.p.v. vlak
OPDRACHT 3
Een kaart oriënteren: kompas gebruiken (zie eerder) of herkenningspunten zoeken
Zichzelf oriënteren op de kaart: door herkenningspunten te gebruiken nagaan waar je je bevindt
Gegevens afleiden van een kaart: voorkennis gebruiken, symbolen aflezen, rondom je kijken,…
Een legende vervolledigen: voorkennis en andere kaarten gebruiken om zo de juiste naam naast het juiste
symbool te noteren
8. Lesdoelen
OPDRACHT 1
Zich oriënteren met behulp van een kompas en een oriëntatietafel.
Locaties correct situeren met behulp van de windrichtingen.
OPDRACHT 2
Een landschap beschrijven en correct determineren.
Alternatieve landschapselementen beeldend vormgeven.
3. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
OPDRACHT 3
Een kaart en zichzelf correct oriënteren.
Gegevens uit een kaart afleiden.
Een legende van een kaart vervolledigen.
9. Materiaal
Algemeen: schrijfplankje, schrijfpotlood en gom, uurwerk
OPDRACHT 1: kompas, foto’s, correctiesleutel
OPDRACHT 2: hulpkaart “een landschap beschrijven”, determineertabel, tekenpapier, tekenmateriaal
OPDRACHT 3: kompas, kaarten, uitwisbare stiften, kompas en correctiesleutel
10.Organisatie
AFSPRAKEN MET DE LEERLINGEN
Onderweg: fluovestjes aan, per twee achter elkaar op het voetpad, zich rustig en veilig gedragen
Op locatie: we gedragen ons rustig, zodat we andere bezoekers en leerlingen niet storen - We dragen zorg
voor ons materiaal, ontroleren of we al het materiaal nog hebben voor we het teruggeven. Na elke opdracht
geef je het materiaal onmiddellijk terug. - We voeren de opdrachten naar behoren uit. Alle nodige informatie
staat op de werkbladen. Gebruik je tijd nuttig. Luister goed wanneer de juf de tijd afroept. – je werkt per 2:
hoe doe je dit? Naar elkaar luisteren, elkaar helpen, altijd samenblijven. – geniet ook van deze mooie
omgeving!
TIPS VOOR DE LEERKRACHT
Verdeel de duo's al op voorhand in de klas. Zo kan je meteen aan de slag op de locatie. Geef elke groep dan
ook een nummer en noteer dit op hun hand (om later te kunnen bijhouden wie welke opdracht al heeft
gedaan)
Blijf op een centraal punt staan gedurende de hele tijd. Wanneer leerlingen hulp nodig hebben, komen ze
naar jou.
Roep regelmatig af hoeveel tijd er nog is.
Vraag aan de leerlingen om, wanneer ze om een nieuwe fiche komen, de gemaakte fiche te laten zien.
PRAKTISCHE ORGANISATIE
De opdrachten zijn het best uit te voeren bij open weer en een heldere hemel. (anders heeft het weinig zin
om naar een uitkijkpunt te gaan)
De Oudenberg is een bedevaartsoord. Zich rustig gedragen is hier dus aan de orde.
Je voorziet van elke opdracht meerdere zakjes met materiaal. Zo kunnen meerdere duo's dezelfde opdracht
tegelijk uitvoeren en moet nooit iemand wachten.
De wandeling van de school naar de Oudenberg is de hele tijd bergop. Neem het tempo van de traagste
stappers aan.
4. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Vraag de dag voordien aan de leerlingen om een uurwerk mee te brengen (eventueel van mama of papa)
zodat ze zelf ook de tijd in de gaten kunnen houden. Probeer er zelf ook enkele mee te brengen voor de
zekerheid.
11.Werkbladen – instructiebladen – richtlijnen…
10. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
12.Oplossingen - sleutel
13.Bronnen
X. (2020, 7 maart). Oudenberg. Geraadpleegd op 19 maart 2020 via https://nl.wikipedia.org/wiki/Oudenberg
11. Arteveldehogeschool – Educatieve bacheloropleiding voor lager onderwijs
Agentschap Onroerend Erfgoed (2001). Oudenberg. Geraadpleegd op 20 maart 2020
via https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/135242
14.Achtergrondinformatie voor de leerkracht
De Oudenberg is gelegen in Geraardsbergen, midden in de Vlaamse Ardennen. Waarom de berg haar naam
gekregen heeft, is niet helemaal duidelijk.
De top van de heuvel ligt wel 110 meter boven de zeespiegel, wat zorgt voor een prachtig uitzicht over de stad en
de Dender.
Bovenop de Oudenberg staat de kapel Onze-Lieve-Vrouw Oudenberg. Veel mensen komen hier (vooral in de
maand mei) op bedevaart.
De strategische ligging van de heuvel - op de grens van het graafschap Vlaanderen, Henegouwen en het
hertogdom Brabant - was tijdens de middeleeuwen een grote troef.
Wist je dat de Oudenberg en zijn omgeving als beschermd landschap zijn erkend?
Op de flanken van de Oudenberg is Geraardsbergen met haar deelgemeenten ontstaan.
De oriëntatietafel op de top van de berg helpt je in de juiste richting te kijken.
Elk jaar wordt in Geraardsbergen een stukje UNESCO-werelderfgoed gevierd, namelijk Krakelingen en
Tonnekensbrand. Dit dubbelfeest kent haar apotheose bovenop de Oudenberg.
Elk voorjaar passeert de Ronde van Vlaanderen (en heel wat andere wielerwedstrijden) over de Oudenberg. Om
de top te bereiken, beklimmen de renners eerst de alom gekende (en gevreesde) Muur.
Dit maakt van de Oudenberg een waar paradijs voor wielerliefhebbers
15.(optioneel) Extra mogelijkheden tot naverwerking
…
