2. Ποιος φοβάται την μουσική;
Ως σκοπός αυτής της ερευνητικής εργασίας τέθηκε από την αρχή, το να γνωρίσουν
οι μαθητές/τριες τα σημαντικότερα μουσικά κινήματα του 20ου αιώνα και να τα
συνδέσουν με τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής.
Ξεκινώντας από τη jazz μουσική και το swing ασχολήθηκαν με την εποχή της
ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική, το οικονομικό Κραχ του 1929-30 και τις συνέπειές
του στην κοινωνία, την άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη και τη μουσική ως τρόπο
εκτόνωσης και αντίδρασης σ’ αυτά που συνέβαιναν.
Με αφορμή τη blues μουσική, ασχολήθηκαν με τις συνθήκες ζωής των μαύρων που
μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι στην Αμερική, την καθημερινότητα τους, τα βάσανα τους
αλλά και τις επιθυμίες τους, το όνειρό τους για ελευθερία και τις ελπίδες τους, που
άλλοτε τις στήριζαν στο Θεό και άλλοτε στους δικούς τους αγώνες.
Κεφάλαιο 1ο
Με τον όρο τζαζ αναφερόμαστε στο μουσικό είδος που αποτέλεσε εξέλιξη της
λαϊκής αμερικανικής μουσικής κατά τον 19ο αιώνα, με αφρικανικές καταβολές.
Περιλαμβάνει αρκετά μουσικά είδη που στηρίχτηκαν σε ένα κοινό σκεπτικό
κατασκευής, τον μερικό ή και ολικό αυτοσχεδιασμό. Γνώρισε σημαντική ανάπτυξη
και διεθνή αναγνωρισιμότητα κατά τη δεκαετία του 1920.
Η τζαζ ξεκίνησε ως ένα μίγμα πολλών ειδών μουσικής, συνδυάζοντας στοιχεία από
την Αφρική και τη Δυτική Ευρώπη. Οι ρίζες της βρίσκονται στη δεκαετία του 1880.
Πιστεύεται ότι «γεννήθηκε» στη Νέα Ορλεάνη, από τους Κρεολούς, μία φυλή
γαλλόφωνων και ισπανόφωνων μαύρων, με καταγωγή από τις Δυτικές Ινδίες.
Με τον καιρό η τζαζ άλλαξε και νέες μορφές της αναπτύχθηκαν. Έως το 1900, το
Ραγκτάιμ και τα Μπλουζ ήταν η νέα «τρέλα». Η Νέα Ορλεάνη φάνταζε ως η Μέκκα
των νέων καλλιτεχνών και ήχων, που συμπεριλάμβαναν τα πάντα: Ραγκτάιμ,
εμβατήρια, ποπ, χορευτικά και μπλουζ. Η μουσική σκορπίστηκε στον Βορρά και στη
Δύση, μέσω των μεταναστών και της δισκογραφίας. Τη δεκαετία του 1920, η τζαζ
έπαψε να είναι μουσική αποκλειστικά για μαύρους. Υιοθετήθηκε από τους λευκούς
και επέδρασε καθοριστικά στη μουσική τους.
3. Μέχρι τη δεκαετία του '40 είχαν αναπτυχθεί ποικίλες μορφές της τζαζ:
Παραδοσιακή, Μποπ, Σουίνγκ, Ντίξιλαντ, Λάτιν Τζαζ. Το ίδιο εξακολουθεί να
συμβαίνει έως σήμερα. Το πιο πρόσφατο είδος της είναι η Άσιντ Τζαζ, που γίνεται
όλο και πιο δημοφιλής.
Το σουίνγκ (Swing) είναι ένα είδος της τζαζ μουσικής που έγινε αυτόνομο και
αναγνωρίσιμο στυλ κατά τη δεκαετία του 1930 στις Η.Π.Α. Αποτελεί ουσιαστικά ένα
ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στην παραδοσιακή και στη μοντέρνα τζαζ. Η ονομασία
του προέρχεται από το αγγλικό ρήμα swing, που σημαίνει κουνιέμαι, αιωρούμαι,
ακριβώς γιατί η μουσική ήταν εύθυμη και ρυθμική και γιατί συνδυαζόταν με τον
αντίστοιχο χορό που απαιτούσε ευκινησία.
Tο είδος του σουίνγκ πρωτοεμφανίστηκε μετά το 1920 στο Σικάγο, στις μεγάλες
ορχήστρες νέγρων και κυρίως του Κάουντ Μπέζι και της Μαίρη Λου Γουίλλιαμς.
Μετά το 1930 όμως πλήθαιναν οι μεγάλες ορχήστρες και οι λευκοί άρχισαν να
αντιγράφουν τη μουσική των μαύρων. Η μουσική καλλιέργεια των λευκών τους
έκανε να διαμορφώσουν ένα άλλο είδος τζαζ με στοιχεία ευρωπαϊκής μουσικής.
Από τότε μέχρι σήμερα δεν έπαψαν οι επιδράσεις, είτε προέρχονταν από την
κλασική μουσική είτε από την ξένη λαϊκή. Χάρη στο σουίνγκ, όμως, άνοιξαν οι
ορίζοντες της τζαζ και άρχισε η διάδοση της και έξω από την Αμερική.
Ένα από τα θετικά στοιχεία του σουίνγκ ως μουσικό είδος αποτελεί το γεγονός ότι
χρησιμοποίησε στις ορχήστρες λευκούς και νέγρους μουσικούς μαζί. Αυτό ήταν μια
νίκη στις φυλετικές διακρίσεις των Αμερικανών και στην επιμονή τους να θεωρούν
την τζαζ μουσική μόνο των νέγρων.
4. Μεγάλοι bluesmen έχουν δηλώσει ότι η ουσία των blues είναι όταν ένας καλός
άνθρωπος, νιώθει χάλια και ξεκινά να εξιστορεί όλες τις αναποδιές και τα βάσανα
που του συμβαίνουν, μέσα από τη μουσική, για να τις ξορκίσει και να νιώσει
καλύτερα. Και κατά μία έννοια ισχύει. Τα blues μεταφράζονται ως ‘οι μαύρες’ (sick)
στα ελληνικά. Από τη μία έχουν τις ρίζες τους στη συναισθηματική κατάσταση που
νιώθει κανείς όταν έρχονται κακοτυχίες, προδοσία και το να μετανιώνεις για κάτι
που έκανες ή δεν έκανες, όταν χάνεις το ταίρι σου ή ένα αγαπημένο πρόσωπο.
Σίγουρα έχουν να κάνουν με τις προσωπικές τραγωδίες και βάσανα, αλλά δεν είναι
μόνο αυτό, η μουσική πηγαίνει πιο πέρα από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τα blues
έχουν να κάνουν και με το να ξεπερνάς τις δυσκολίες και κακοτυχίες, να εκφράζεις
αυτό που νιώθεις, να ξεφορτώνεσαι την απόγνωση και να περνάς καλά. Τα
καλύτερα blues είναι ενστικτώδη, οδηγούν στην κάθαρση και διαθέτουν βαθιά
συναισθήματα. Από την απερίγραπτη ευτυχία στη μαύρη θλίψη, δεν υπάρχει άλλη
μουσική έκφραση με πιο αυθεντικό συναίσθημα
Τα blues είναι ταυτόχρονα παράδοση και προσωπική έκφραση. Παραμένει η ίδια
από την πρώτη στιγμή ύπαρξή της και αποτελεί την πιο αυθεντικό είδος μουσικής
στην αμερικανική ιστορία. Έχει την πιο πλούσια ιστορία και τους πιο θρυλικούς
καλλιτέχνες, μαζί με την jazz, ενώ αδιαμφισβήτητα αποτελεί την αφετηρία για τα
περισσότερα είδη της μαύρης μουσικής.
Κεφάλαιο 2ο
Σκοπός μας είναι να απαντήσουμε ερωτήματα που παρουσιάστηκαν κατά την
εντριβή μας με το θέμα. Τα συγκεκριμένα ερωτήματα τέθηκαν προς εμβάθυνση και
επίλυση από όλο το τμήμα. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, οι ερωτήσεις που
απασχόλησαν την ομάδα μας ήταν:
Ποια η σχέση ανάμεσα στα µουσικά ρεύματα και τις κοινωνικές αλλαγές στην
Ευρώπη και στην Αµερική τον 20ο αιώνα;
Οι δισκογραφικές εταιρίες στήριξαν αυτή τη μουσική;
Σε ποιούς χώρους παιζόταν και παίζονται ακόμη αυτά τα είδη μουσικής;
Συνδέεται η µουσική µε την κοινωνία; Πόσο δυνατά;
Ποιά όργανα χρησιµοποιούνται κάθε φορά, οι στίχοι, τα συγκροτήµατα, οι
µεγάλες συναυλίες που στάθηκαν σταθµοί στη µουσική και κοινωνική
έκφραση.
Ποιά είναι τα σηµαντικά ιστορικά – πολιτικά – οικονοµικά γεγονότα που
πυροδότησαν τους στίχους και τη µουσική κάθε µιας εποχής;
5. Κεφάλαιο 3ο
Πριν από τριακόσια χρόνια ο Τζέρεμυ Κόλιερ προειδοποίησε τους άλλους Άγγλους
ότι “η μουσική είναι περίπου τόσο επικίνδυνη όσο το μπαρούτι”. Είναι απειλή για
την κοινωνική τάξη όσο και ο ελεύθερος τύπος και, όπως για τον τύπο, πρέπει να
“φροντίσει κάποιος” γι’ αυτό. Ο Κόλιερ δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος
που φοβήθηκε ότι η μουσική θα ξεσηκώσει τις μάζες. Δυο χιλιάδες χρόνια νωρίτερα
ο Πλάτων είχε προειδοποιήσει ότι “οποιαδήποτε μουσική καινο-τομία περιέχει
κινδύνους για όλη την πόλη και πρέπει ν’ απαγορεύεται”. Πρώτα πρώτα “εισχωρεί
ανεπαίσθητα στη συμπεριφορά και τα έθιμα”. Ύστερα “καταλαμβάνει τις σχέσεις
μεταξύ πολιτών και προχωρεί στους νόμους και τα καταστατικά, μέχρι πλήρους
αφροσύνης”.
Θεωρείται δεδομένο πως οι καταβολές της τζαζ μουσικής είναι αφρικανικές. Οι
έγχρωμοι σκλάβοι, οι οποίοι, προερχόμενοι κατά κύριο λόγο από τη Δυτική Αφρική,
μεταφέρθηκαν στο Νότο των Ηνωμένων Πολιτειών, μετέφεραν μέρος των
παραδόσεων τους, μεταξύ των οποίων κυρίως λατρευτικά έθιμα αλλά και μουσικά
αφρικανικά χαρακτηριστικά, όπως η ρυθμική πολυπλοκότητα και οι αφηρημένες
μουσικές κλίμακες. Μεταφέρθηκαν ακόμα ορισμένα είδη τραγουδιού, καθώς και
μουσικές φόρμες όπως η πολυφωνία και ο αυτοσχεδιασμός.
Σε όλη την εξέλιξη της Jazz ένας υπήρξε ο πιο κρίσιμος παράγοντας, ο οποίος
περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο εξηγεί το μοναδικό φαινόμενο της ύπαρξης
μιας ρωμαλέας και ανθεκτικής λαϊκής μουσικής στην Αμερική - σε μια δηλαδή
ραγδαία αναπτυσσόμενη καπιταλιστική κοινωνία - είναι το γεγονός ότι η μουσική
αυτή ποτέ δεν υποτάχθηκε στα πολιτιστικά πρότυπα της ανώτερης τάξης.
Τελικά, ποιος φοβάται την μουσική;
Κεφάλαιο 4ο
Ίσως κάποιοι όροι που χρησιμοποιήθηκαν στις παραπάνω πληροφορίες να ήταν
άγνωστοι σε κάποιους. Γι' αυτό θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά σε κάποιους από
αυτούς.
Η ετυμολογία της λέξης τζαζ παραμένει ανεξιχνίαστη παρόλο που κατά καιρούς
επικράτησαν διάφορες γνώμες. Σύμφωνα με μια εκδοχή, η τζαζ πήρε το όνομά της
από τον χορευτή Τζάζμπο Μπράουν ενώ μια άλλη υποστηρίζει πως η ονομασία τζαζ
προέρχεται από τη συντόμευση του ονόματος κάποιου μουσικού Τσάρλς (Charles,
chas, jass, jazz) ή Τζάσπερ. Λέγεται, επίσης, ότι η λέξη τζαζ σχηματίστηκε από το
6. γαλλικό ρήμα jaser (οι λευκοί της Νέας Ορλεάνης μιλούσαν τότε γαλλικά) που
σημαίνει φλυαρώ, επειδή η φλυαρία υπονοεί τον αυτοσχεδιασμό.
Κεφάλαιο 5ο
Ποια η σχέση ανάμεσα στα µουσικά ρεύματα και τις κοινωνικές
αλλαγές στην Ευρώπη και στην Αµερική τον 20ο αιώνα;
Η τζαζ και η σουινγκ εμφανίστηκαν ως τρόπος αντίδρασης στις κοινωνικές αλλαγές
του 20ου αιώνα και πιο συγκεκριμένα στο Οικονομικό "Κραχ" (1929), στην
ποτοαπαγόρευση, και στην άνοδο φασιστικών καθεστώτων, που όλα συνέβησαν
κατά τον Μεσοπόλεμο. Η σουινγκ, ειδικότερα, είναι έντονα συνδεδεμένη με τον
αγώνα κατά του ναζισμού και του αυστηρού ελέγχου της καταπιεσμένης νεολαίας.
Τα μπλουζ, γεννήθηκαν όταν οι έγχρωμοι σκλάβοι ερμήνευαν με δικό τους τρόπο τα
ευρωπαϊκά τραγούδια. Πρόκειται για τραγούδια θλίψης εμπνευσμένα από την
σκληρή καθημερινότητα και συνθήκες εργασίας των νέγρων σκλάβων.
Οι δισκογραφικές εταιρίες στήριξαν αυτή τη μουσική;
Αρχικά, οι δισκογραφικές εταιρίες απέρριπταν τα 3 αυτά είδη μουσικής ως
υπερβολικά και επαναστατικά. Ωστόσο, όταν η δημοτικότητα των τραγουδιών
έφτασε στα ύψη, οι δισκογραφικές εταιρίες άρχισαν να ενδιαφέρονται για την
μουσική και θέλησαν να εκδώσουν τους δίσκους. Οι πιο σημαντικές ήταν:
1. Columbia (Miles Davis)
2. Blue Note (Lee Morgan)
3. Riverside (Thelonious Monk)
4. Impulse! (John Coltrane)
5. Savoy (Charlie Parker/Dizzy Gillespie)
Σε ποιούς χώρους παιζόταν και παίζονται ακόμη αυτά τα είδη
μουσικής;
Στα πρώτα βήματά τους, τα μουσικά αυτά ρεύματα δεν είχαν σταθερό χώρο
παραστάσεων, καθώς θεωρούνταν ανάξια και ήταν περιθωριοποιημένα. Οι
καλλιτέχνες λοιπόν ήταν αναγκασμένοι να παίζουν στο δρόμο ή σε μικρά
παρακμιακά μαγαζιά, όπου ελάχιστα προβαλλόταν το ταλέντο τους. Με την
εξάπλωσή τους όμως, jazz clubs δημιουργήθηκαν σε πολλές μεγάλες πόλεις των
Η.Π.Α.
7. Οι κυριότερες ήταν και είναι μέχρι και σήμερα:
• California
• Illinois
• Louisiana
• New York
Συνδέεται η µουσική µε την κοινωνία; Πόσο δυνατά;
Η μουσική ήταν πάντοτε στενά συνδεδεμένη με την κοινωνική κατάσταση των
εκφραστών της, και κατά συνέπεια με την κοινωνία. Έτσι και η jazz, η swing και τα
blues, γεννημένα μέσα από τον κοινωνικό αποκλεισμό και την προκατάληψη είχαν
άμεση επίδραση στην κοινωνία που τα περιέβαλλε. Η μουσική είναι ένα είδος
κοινωνικού αγώνα, μέσα από τον οποίο οι νέγροι κέρδισαν την ισότητα και τον
σεβασμό για τον οποίο μάχονταν.
Ποιά όργανα χρησιµοποιούνται κάθε φορά, οι στίχοι, τα
συγκροτήµατα, οι µεγάλες συναυλίες που στάθηκαν σταθµοί στη
µουσική και κοινωνική έκφραση.
Τα περισσότερα μουσικά όργανα που χρησιμοποιηθήκαν στα τρία είδη ήταν κοινά,
τα εξής: τρομπέτα, κλαρινέτο, σαξόφωνο, τρομπόνι, πιάνο, κιθάρα, κοντραμπάσο,
κρουστά.
8. Μεγάλοι εκφραστές της jazz: Louis Armstrong, Charlie Parker, Benny Goodman, Duke
Ellington, Nat King Cole, Billie Holiday, John Coltrane, Charles Mingus.
Μεγάλοι εκφραστές της swing: Fletcher Henderson, Duke Ellington, Art Tatum, Roy
Eldridge.
Μεγάλοι εκφραστές των blues: Ray Charles, Billie Holiday, Robert Johnson, Howlin'
Wolf δηλαδή ο Chester Arthur Burnet.
Οι εκφραστικότεροι στίχοι μπορούν να βρεθούν στα ακόλουθα τραγούδια: 'Body
and Soul', 'One O'Clock Jump', 'Mood Indigo', 'So What', 'West End Blues'.
Ποιά είναι τα σηµαντικά ιστορικά – πολιτικά – οικονοµικά γεγονότα
που πυροδότησαν τους στίχους και τη µουσική κάθε µιας εποχής;
Το Swing συνδέεται με την εποχή άσκησης πολιτικών Ρούζβελτ. Η πιο άμεση
επίπτωση που είχε η Αμερική του Ρούζβελτ πάνω στην Jazz ήρθε από την πολιτική
Αριστερά, από τους οπαδούς του New Deal και μιας δημοκρατικής λαϊκής
κουλτούρας μέχρι το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η Αριστερά και δη αυτή της Νέας
Υόρκης διέδωσε το Swing σ’ ολόκληρη τη χώρα.
Η προσπάθεια τoυ ναζιστικού καθεστώτος να ελέγξει τον πολιτισμό επηρέασε και τη
μουσική, περνώντας από διάφορα στάδια γεμάτα αντιφάσεις και απρόσμενες
εξελίξεις.
Δεν ήταν λίγοι αυτοί που αρνούνταν να συμμετέχουν στις οργανώσεις των ναζί και
να γίνουν μέλη της χιτλερικής νεολαίας. Ο απελευθερωμένος χορός σε swing και
τζαζ ρυθμούς, έγινε σταδιακά ένα σύμβολο απόρριψης της ομοιομορφίας που το
καθεστώς προωθούσε στη νεολαία.
9. Ομοίως, τα blues πηγάζουν από την σκλαβιά και ταλαιπωρία των νέγρων στην
Αμερική. Μέσα από επανάσταση, θλίψη και πόνο γεννήθηκαν όμορφα μουσικά
κομμάτια που έμειναν στην ιστορία.
Κεφάλαιο 6ο
Οι Αμερικανοί σκλάβοι κάποτε εκμεταλλεύονταν αυτήν την φαινομενική αθωότητα,
για να μεταφέρουν μουσικά μυνήματα εξεγέρσεως και σχέδια απόδρασης κάτω από
τη μύτη των λευκών επιστατών.
Τα τραγούδια είναι ανεξίτηλα. Μπαίνουν στο μυαλό μας και παραμένουν ζωντανά
πολύ μετά το ξαθώριασμα άλλων μορφών επικοινωνίας. Γι’ αυτό θυμόμαστε κατά
λέξη τα τραγούδια που τραγου-δούσαμε ως παιδιά, ενώ έχουμε ξεχάσει τα λόγια
που λέγαμε. Να γιατί ένας ασθενής με εγκεφαλική αιμορραγία, που δεν μπορεί να
μιλήσει, καμιά φορά επικοινωνεί τραγουδώντας και γιατί ένας ασθενής από τη νόσο
Αλτσχάϊμερ, που δεν γνωρίζει πια τα παιδιά του, εξακολουθεί να παίζει βαλς του
Σοπέν στο πιάνο.
Τι μπορεί να κάνει η μουσική για ένα πολιτικό κίνημα που ξέρει να την
εκμεταλλευτεί; Πολλά. Αυτοί που μελετούν τα κοινωνικά κινήματα λένε ότι η
μουσική χτίζει την ταυτότητα του κινήματος, δίνει χώρο αντιστάσεως, αυξάνει την
συνειδητοποίηση, και εκπαιδεύει, κινητοποιεί, εμπνέει και ενθαρρύνει τους
αποθαρρυμένους. Στον αγώνα της μαύρης Αμερικής για πολιτικά δικαιώματα η
μουσική ήταν κάτι παραπάνω από θερμαντικό για πολιτική δράση. Η μουσική έχει
εξερευνήσει την έκταση των ανθρωπίνων επιλογών για τους μαύρους με μια
σαφήνεια και τιμιότητα που σπάνια φτάνουν οι πολιτικοί.
10. Αυτός είναι ένας λόγος που το κίνημα για πολιτικά δικαιώματα έκανε καλύτερη
δουλειά από κάθε άλλη κίνηση στο να χρησιμοποιεί τη μουσική για να εμπνέει και
να δυναμώνει.
Τελικά, ποιος φοβάται την μουσική;
Κεφάλαιο 7ο.
Βιβλιογραφία - Πηγές
http://www.sansimera.gr/articles/78#ixzz2yJJeFNB9
http://mousikikaikoinonia.wikispaces.com/%CE%A3%CE%BF%CF%85%CE%AF%CE%B
D%CE%B3%CE%BA
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%B1%CE%B6
http://americasmusic.tribecafilminstitute.org/session/view/swing-jazz
http://www.lettre.gr/letter/material/poios%20fovatai%20tin%20mousiki.pdf
http://diminuita.com/swing
12. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στα πλαίσια της εργασίας «Μουσική και Κοινωνικά κινήματα», ασχοληθήκαμε με τη
Rock την οποία και θα αναλύσουμε παρακάτω.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΡΟΚ
Ο όρος ροκ στη μουσική, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα είδη που
προέκυψαν από την εξέλιξη του είδους του rock and roll. Εμφανίστηκε στις αρχές
της δεκαετίας του 1950 στην Αμερική και είχε ως βάση την τεχνοτροπία του Rhythm
and Blues και το ρυθμό του rock and roll των αφροαμερικάνικων κοινοτήτων των
Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και το rockabilly, που ουσιαστικά ήταν η έκφραση των
λευκών μέσω των προαναφερθέντων ειδών αφροαμερικανικής προέλευσης.
Συνεισφορά στον ήχο που πρωτοχαρακτηρίστηκε ροκ, θεωρείται ότι είχε και η
country μουσική. Αυτή, είχε στοιχεία μπλουζ και βασιζόταν στα παραδοσιακά είδη
μουσικής των κατοίκων των ΗΠΑ και ήταν πολύ δημοφιλής, κυρίως μεταξύ των
λευκών και στο Νότο.
Οι νέοι των πρώτων μεταπολεμικών γενιών (’50s, ’60s) βρήκαν στο ροκ το χώρο για
να εκφράσουν την αντίδρασή τους στο καταπιεστικό και σεμνότυφο τρόπο ζωής που
τους υπαγόρευε η «επίσημη» και «αξιοπρεπής» συντηρητική κουλτούρα των
μεγαλυτέρων. Γενικότερα η ροκ μουσική ξεκίνησε σε μια περίοδο επανάστασης και
αντίδρασης.
Κύριοι εκφραστές της ροκ ήταν αρχικά ο Elvis Prisley, ο Jimmi Hendrix, η Janis Joplin,
ο Bob Dylan, οι Beatles, οι Doors οι Rolling Stones κ.α. Η ροκ συνεχίστηκε με
συγκροτήματα όπως τους Led Zeppelin, τους Pink Floyd, τους Queen, τους AC/DC,
τους U2, τους Guns ‘n’ Roses, τους Scorpions, τους Deep Purple κ.α.
13. Από την άλλη, η ελληνική ροκ μουσική εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του
1970. Ήταν μια πράξη αντίστασης ενάντια στη χούντα που κυβερνούσε την Ελλάδα
εκείνη την εποχή. Κύριοι εκφραστές της ροκ ήταν ο Παύλος Σιδηρόπουλος, Νικόλας
Άσιμος, Διονύσης Σαββόπουλος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου και αργότερα τα
συγκροτήματα Τρύπες, Ξύλινα Σπαθιά, Μπλε, Πυξ Λαξ κ.α.
ΓΙΑΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΑΜΕΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ
Πραγματοποιούμε αυτή την περιγραφική έρευνα για να πληροφορηθούμε και να
απαντήσουμε στα παρακάτω ερωτήματα που μας δημιουργήθηκαν για τη σχέση της
ροκ με τα κοινωνικά κινήματα της εποχής.
14. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποια ιδεολογία και ποια κοινωνικά κινήματα εξέφραζε η Rock;
2. Κυνηγήθηκε γι’ αυτό που εξέφραζε;
3. Ήταν απαγορευμένο είδος μουσικής;
4. Πως διαδόθηκε αφού επιτράπηκε αυτό το είδος μουσικής;
5. Σε ποιους χώρους παιζόταν και παίζονται ακόμα αυτά τα είδη μουσικής;
6. Ποια όργανα χρησιμοποιούνται κάθε φορά, οι στίχοι, τα συγκροτήματα, οι
μεγάλες συναυλίες που στάθηκαν σταθμοί στη μουσική και κοινωνική
έκφραση;
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Διενεργήσαμε αυτήν την έρευνα γιατί θέλουμε να πληροφορήσουμε τους
συμμαθητές μας:
1. Ποια ιδεολογία και ποια κοινωνικά κινήματα εξέφραζε η Rock;
Στην Αμερική εξέφραζε τους Hippies. Η αντικουλτούρα των χίπις ήταν βασικά ένα
νεανικό κίνημα που ξέσπασε στις Η.Π.Α, πιο συγκεκριμένα στο Σαν Φρανσίσκο, στα
μέσα του 1960, και διαδόθηκε ταχέως και σε άλλες χώρες σε όλον τον κόσμο. Η
ετυμολογία του όρου "χίπις" προέρχεται από την αγγλική λέξη "hipster", πρόκειται
για εκείνον που απορρίπτει την υπάρχουσα κουλτούρα και υποστηρίζει πιο
ελεύθερες απόψεις. H ιδεολογία που προέβαλλε ήταν υπέρ της ειρήνης, της
αγάπης, της ελεύθερης χρήσης ναρκωτικών και του ελεύθερου έρωτα και κατά του
πολέμου (κυρίως αυτού του Βιετνάμ) και κατά του ρατσισμού. Αντίθετα, στην
Ελλάδα εξέφραζε τον αγώνα των πολλών ανθρώπων να καταπολεμήσουν τη
δικτατορία της χούντας, να υπάρχει δημοκρατία και να έχουν ίσα δικαιώματα.
15. 2. Κυνηγήθηκε γι’ αυτό που εξέφραζε;
Οι αστυνομικοί της Αμερικής έψαχναν αφορμές σε κάθε συναυλία κάποιου ροκ
σταρ για να τη διακόψουν. Άλλες φορές τους κατηγορούσαν για χρήση και
μοίρασμα ναρκωτικών στο κοινό, ενώ άλλες φορές συλλάμβαναν τους ίδιους τους
τραγουδιστές για "άσεμνη" συμπεριφορά ή χρήση "κακής" γλώσσας. Από την άλλη,
στην Ελλάδα η ροκ μουσική κυνηγήθηκε πολύ περισσότερο, μιας και, ακόμη και
αυτοί που άκουγαν το συγκεκριμένο είδος μουσικής στην εποχή της χούντας,
συλλαμβάνονταν και τιμωρούνταν από τις αρχές.
3. Ήταν απαγορευμένοείδος μουσικής;
Ενώ στην Αμερική οι αστυνομικοί ζητούσαν αφορμές για να διακόψουν τις
συναυλίες, η ροκ μουσική δεν απαγορεύτηκε. Αντίθετα, στην Ελλάδα
απαγορευόταν, όχι μόνο οι συναυλίες και η κυκλοφορία δίσκων, αλλά και το
άκουσμα της ροκ. Κάθε φορά που κάποιος πιανόταν να ακούει ροκ,
συλλαμβάνονταν και κρατούνταν στη φυλακή για μικρό χρονικό διάστημα.
4. Πως διαδόθηκε αφού επιτράπηκε αυτό το είδος μουσικής;
Οι πειρατικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί ήταν οι πρώτοι που προσπάθησαν να
διαδώσουν τη ροκ μουσική στις περιόδους απαγόρευσης και λογοκρισίας.
Αργότερα, δισκογραφικές εταιρίες και διάφοροι παραγωγοί συναυλιών βοήθησαν
στο να γίνει γνωστή σε όλους.
5. Σε ποιους χώρους παιζόταν και παίζονται ακόμα αυτά τα είδη μουσικής;
16. Το καλοκαίρι συνήθως οι ροκ συναυλίες γίνονται σε ανοιχτούς μεγάλους χώρους με
ευρύ κοινό, ενώ το χειμώνα οι ροκ συναυλίες λαμβάνουν μέρος σε κλειστές
μουσικές σκηνές. Η παλαιότερη λέσχη ροκ στην Ελλάδα, το ιστορικό συναυλιακό
στέκι των Εξαρχείων, το An club, που εδώ και δύο δεκαετίες αγκαλιάζει την rock
σκηνή, έχει φιλοξενήσει τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής και ξένης μουσικής,
έχει προσφέρει αμέτρητες, αξέχαστες και συγκινητικές στιγμές, παρουσιάζοντας
θρυλικά ονόματα, αλλά και δίνοντας την ευκαιρία σε ανερχόμενα συγκροτήματα να
ανέβουν στην σκηνή του An Club, τη δημιουργία νέων ηρώων.
6. Ποια όργανα χρησιμοποιούνται κάθε φορά, οι στίχοι, τα συγκροτήματα,
οι μεγάλες συναυλίες που στάθηκαν σταθμοί στη μουσική και κοινωνική
έκφραση;
To αμερικάνικο ροκ χαρακτηρίζεται συνήθως από έντονο ρυθμό & από ευδιάκριτη,
χαρακτηριστική μελωδία φωνητικών (η οποία συνοδεύεται συνήθως από ηλεκτρικές
κιθάρες, ηλεκτρικό μπάσο και ντραμς. Πολλές φορές χρησιμοποιούνται και
πληκτροφόρα όργανα όπως πιάνο ή συνθεσάιζερ).
Η μεγαλύτερη ροκ συναυλία που
πραγματοποιήθηκε σε παγκόσμιο
επίπεδο είναι το Φεστιβάλ του
Γούντστοκ. Το Γούντστοκ ήταν ένα ροκ
μουσικό φεστιβάλ το οποίο διήρκησε
από τις 15-18/8/1969. Έλαβε χώρα σε
φάρμα, που ανήκε στον Μαξ
Γιασγκούρ, στο Μπέθελ της Νέας
Υόρκης. Η προσέλευση των θεατών
αναμενόταν στις 60,000, ωστόσο, στο
χώρο παρευρέθηκαν, περίπου,
500,000 άνθρωποι, οι περισσότεροι εκ
των οποίων ανήκαν στο κίνημα των
χίπις. Πολλά μουσικά συγκροτήματα
δεν κατάφεραν ποτέ να φθάσουν στο
χώρο του φεστιβάλ, παραμένοντας
στο αεροδρόμιο, λόγω του τεράστιου
αριθμού των θεατών.
17. ΛΙΣΤΑ ΞΕΝΩΝ ΡΟΚ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ
Another day in Paradise – Phil Collins (άστεγοι)
Born in the U.S.A – Bruce Springsteen (αντιπολεμικό)
Bullet the Blue Sky – U2 (αντιπολεμικό)
Fight the Power – Public Enemy (ίσα δικαιώματα)
Hey you – Pink Floyd
Peace Sells – Megadeth (ειρήνη)
Prayer of the Refugee – Rise against (μετανάστευση)
18. Sunday Bloody Sunday – U2 (κατά του πολέμου στην Ιρλανδία)
System of a Down – B.Y.O.B (κατά του πολέμου στο Ιράκ)
The Verve – Bittersweet Symphony (έλλειψη επικοινωνίας των ανθρώπων)
You are in the army now – Status Quo (αντιπολεμικό)
Zombie – Cranberries (κατά του πολέμου στην Ιρλανδία)
ΛΙΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΡΟΚ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ
Για το καλό μου – Γιάννης Μηλιώκας
Διδυμότειχο Blues – Δ. Τσακνής & Λ. Μαχαιρίτσας (στρατιωτική θητεία)
Κάποτε θα ‘ρθουν – Παύλος Σιδηρόπουλος
Να δεις που κάποτε – Γιάννης Μηλιώκας (σατιρίζει την πολιτική)
Τρίτος Παγκόσμιος – Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Φοβάμαι – Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Χαιρετίσματα – Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Βιβλιογραφία – Πηγές
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%
B9%CE%BA%CE%AE_%CF%81%CE%BF%CE%BA_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%
B9%CE%BA%CE%AE
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B2%CE%AC
%CE%BB_%CE%93%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA
http://historiatouellhnikourock.blogspot.gr/
http://www.lectores.gr/2011/09/%CF%84%CE%BF-%CF%81%CE%BF%CE%BA-
%CF%89%CF%82-%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B1-
%CE%BD%CE%B5%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-
%CE%B1%CE%BC%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%B2%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%83%C
E%B7/
REGGAE
20. Πώς δημιουργήθηκε η reggae μουσική και ποια κοινωνικά
κινήματα αναπτύχθηκαν;
Η reggae είναι σύγχρονο μουσικό είδος που αναπτύχθηκε με επίκεντρο τη Τζαμάικα
στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Σε σύντομο χρονικό διάστημα εξελίχθηκε σε
κυρίαρχο είδος της τζαμαϊκανής μουσικής σκηνής, ενώ παράλληλα διαδόθηκε
διεθνώς με αξιοσημείωτη απήχηση στη Βρετανία, στις Ηνωμένες Πολιτείες της
Αμερικής και στην Αφρική. Οι ρίζες της ανιχνεύονται στο παραδοσιακό είδος που
ονομάζεται μέντο και χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς και στο είδος
του σκα. Το μέντο χαρακτηρίζεται ως μία κατά βάση λαϊκή και εορταστική μουσική,
συνδεδεμένη με το χορό, που αναπτύχθηκε αρχικά στο περιβάλλον των αγροτικών
πληθυσμών της Τζαμάικα. Η μουσική σκα, επίσης ρυθμική και χορευτική,
αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950, με χαρακτηριστικό ρυθμό 4/4,
παρόμοιο με εκείνο του κλασικού rhythm and blues.
Ο μουσικός όρος ρέγκε και ο χαρακτηριστικός ρυθμός που ταυτίζεται με αυτόν
χρονολογούνται από το 1968, έτος κυκλοφορίας του τραγουδιού Do the Reggay του
συγκροτήματος Toots & the Maytals. Ένας ακόμα εκπρόσωπος της ρέγκε, ο
δημοφιλής τραγουδιστής Τζίμι Κλιφ , κατάφερε να αποκτήσει διεθνή φήμη ως
πρωταγωνιστής της ταινίας The Harder They Come (1972), που συνέβαλε σημαντικά
στη διάδοση του νέου μουσικού είδους. H ρέγκε διατήρησε κυρίως τοπικό
χαρακτήρα κατά τα πρώτα χρόνια διαμόρφωσής της, καθώς οι περισσότεροι
εκπρόσωποί της παρέμεναν στη Τζαμάικα ενώ μικρό δείγμα της μουσικής τους
ακουγόταν σε ραδιοφωνικούς σταθμούς εκτός της χώρας, κυρίως τραγούδια των
Τζίμι Κλιφ και Ντέσμοντ Ντέκερ που περιστασιακά προβάλλονταν στην Αμερική και
στην Ευρώπη. Στη δεκαετία του 1970 διαδόθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, κυρίως
μέσω Τζαμαϊκανών μεταναστών αλλά και εγχώριων μουσικών, ενώ σημαντική
συνεισφορά στη διάδοση της στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές ακόμα χώρες
του κόσμου είχε ο Μπομπ Μάρλεϊ, ηγέτης του συγκροτήματος The Wailers και ένας
από τους δημοφιλέστερους καλλιτέχνες του είδους παγκοσμίως. Ο Μάρλεΐ εισήγαγε
επίσης ορισμένες καινοτομίες στη ρέγκε, επιταχύνοντας ελαφρά το ρυθμό της,
χρησιμοποιώντας ενισχυμένες ροκ και μπλουζ κιθάρες καθώς και ένα φωνητικό
γκόσπελ τρίο (I-Threes).
21. Επιπλέον, οι Wailers ενσωμάτωσαν στοιχεία δανεισμένα από παραδοσιακούς
αφρικανικούς και τζαμαϊκανούς ρυθμούς, όπως και από τους τελετουργικούς
τυμπανισμούς που αποτελούσαν μέρος της μουσικής παράδοσης του κινήματος των
Ρασταφάρι.
ΜΠΟΜΠ ΜΑΡΛΕΥ Ο ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΡΕΓΓΕ
ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Ο Μπομπ Μάρλεϊ θεωρείται η αιχμή του δόρατος της ρέγκε μουσικής, ωστόσο κατά
τη δεκαετία του 1970 αρκετοί μουσικοί συνεισέφεραν επίσης στην εξέλιξη του
είδους, με αποτέλεσμα την εμφάνιση αρκετών παραλλαγών του. Οι Sly and Robbie
εισήγαγαν ένα γρηγορότερο είδος της ρέγκε που ονομάστηκε rockers, οι
τραγουδιστές Γκρέγκορι Άιζακς και Ντένις Μπράουν τραγούδησαν με το
χαρακτηριστικό ύφος τους το είδος που αποκαλείται lovers rock, ενώ στις αρχές της
δεκαετίας του 1980 ξεκίνησε να αναπτύσσεται από DJs το πολύ δημοφιλές είδος του
dancehall που χαρακτηρίζεται από το γρηγορότερο ρυθμό του, τη χρήση
«συνθεσάιζερ» και rap φωνητικών.
Ως μουσικό είδος εξέφρασε κυρίως τις καταπιεσμένες και οικονομικά
υποβαθμισμένες κοινωνικές τάξεις, με συχνές αναφορές στην ανάγκη ισότητας και
δικαιοσύνης, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στους στίχους των τραγουδιών. Ο
τραγουδιστής του συγκροτήματος των Maytals, Φρέντερικ Χίμπερτ, όρισε τον όρο
ρέγκε σχολιάζοντας χαρακτηριστικά: «Ρέγκε σημαίνει ό, τι προέρχεται από το λαό,
κάτι καθημερινό, από το γκέτο σημαίνει φτώχεια, δεινά, Ρασταφάρι, οτιδήποτε από
το γκέτο. Είναι μουσική επαναστατών, ανθρώπων που δεν έχουν αυτό που
επιθυμούν». Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, η ρέγκε συνδέθηκε επίσης στενά
22. με το ρασταφαριανισμό, μεταφέροντας τα κοινωνικά και θρησκευτικά μηνύματά
του και συμβάλλοντας στη διάδοσή του.
Ρασταφαριανισμός ένα άλλο πολιτικό και θρησκευτικό
κίνημα
Ο Ρασταφαριανισμός είναι θρησκευτικό και πολιτικό κίνημα που συνδυάζει στοιχεία
του προτεσταντισμού με το μυστικισμό και μία παναφρικανική πολιτική συνείδηση.
Τα μέλη του αποδέχονται τον πρώην αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ Α'
(1892-1975) ως ηγέτη σταλμένο από τον Θεό, o οποίος αποκαλείται Γιαχ (Jah) όνομα
που χρησιμοποιείται σε ορισμένα σημεία στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Πολλοί
κατά καιρούς και ειδικά σε ορισμένες περιοχές της Τζαμάικας θεωρούν πως ο Χαϊλέ
Σελασιέ Α' είναι η τελευταία (ιστορικά) γήινη ενσάρκωση Του Θεού' και τον
αποκαλούν Μεσσία, παρότι ο ίδιος αρνήθηκε πολλές φορές δημοσίως πως φέρει
ρόλο Μεσσία, μάλιστα συνιστούσε στους οπαδούς του να αποδεχτούν το χριστιανό
ορθόδοξο δόγμα αφού ήταν μέλος και ο ίδιος της Χριστιανής Ορθόδοξης Εκκλησίας
της Αιθιοπίας. Οι οπαδοί του ονομάζονται Ρασταφάρι (Rastafari ή Ras Tafari),
σύμφωνα με το όνομα που κατείχε ο Χαϊλέ Σελασιέ Α', Ras Tafari Makonnen (Ρας
Ταφάρι Μακόνεν), πριν την ενθρόνισή του. Συχνά αποκαλούνται και
«Ρασταφαριανοί» (rastafarians) ή απλούστερα «Ράστας» (Rastas). Στην Αμχαρική
γλώσσα, η λέξη Ras σημαίνει κυριολεκτικά την κεφαλή αλλά αποτελεί και τίτλο,
ισοδύναμο με εκείνο του Δούκα ή του Βασιλιά. Το κίνημα αναπτύχθηκε στη
Τζαμάικα στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και εξελίχθηκε σε παγκόσμιο
φαινόμενο, ιδιαίτερα χάρη στη διάδοσή του μέσα από το μουσικό είδος της ρέγκε
κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970 και τον ασπασμό του από καλλιτέχνες
διεθνούς εμβέλειας, όπως ο Μπομπ Μάρλεϊ και ο Πήτερ Τος. Οι ρίζες του
εντοπίζονται στη διδασκαλία του πολιτικού ακτιβιστή Μάρκους Γκάρβεϊ (1887-
1940), ο οποίος προώθησε μία αφροκεντρική ιδεολογία, πιστεύοντας στην
23. επιστροφή των μαύρων στην Αφρική. Εκτός από την πίστη στον αυτοκράτορα Χαϊλέ
Σελασιέ Α', κεντρικά σημεία των δοξασιών και των αντιλήψεων των Ρασταφάρι,
τουλάχιστον όπως εκφράστηκαν κατά την πρώιμη περίοδο του κινήματός τους, ήταν
η πεποίθηση πως οι μαύροι λαοί είναι οι γνήσιοι απόγονοι των Ισραηλιτών, που
εξαιτίας της καταπίεσης λευκών δυνάμεων έχουν εξοριστεί από την Αφρική, όπου
στο μέλλον θα επιστρέψουν για να κυριαρχήσουν επί των λευκών. Από τα μέσα της
δεκαετίας του 1970 και ειδικότερα μετά το θάνατο του Χαϊλέ Σελασιέ το 1975,
πολλές από τις πεποιθήσεις των Ρασταφάρι υπέστησαν τροποποιήσεις ή
αποδόθηκαν με περισσότερο συμβολικό τρόπο, απορρίπτοντας εν μέρει τον
αφροκεντρισμό και την αυστηρή τοποθέτηση σε ζητήματα φυλετικής ταυτότητας.
Εξαιτίας της απουσίας μίας κεντρικής διοίκησης ή επίσημης εκκλησίας, δεν υπάρχει
ένα ρασταφαριανό δόγμα per se, αλλά στη βάση ενός πυρήνα βασικών
πεποιθήσεων υφίστανται αποκλίσεις ως προς τις δοξασίες ή το βαθμό προσήλωσης
στην καθεμία από αυτές. Τα πρώτα μέλη του Ρασταφαριανισμού ήταν κατά το
μεγαλύτερο ποσοστό Αφρικανικής καταγωγής και πρώην μέλη άλλων χριστιανικών
δογμάτων. Ο προσδιορισμός του αριθμού των μελών του κινήματος παγκοσμίως
είναι δύσκολος καθώς δεν υπάρχουν επίσημες στατιστικές. Διαφορετικές εκτιμήσεις
αναφέρονται σε συνολικά 200.000-1.000.000 Ρασταφάρι στον κόσμο. Παραδοσιακά,
προέρχονται κυρίως από το χώρο των κατώτερων οικονομικών τάξεων, αν και
σήμερα έχουν διεισδύσει σε σημαντικό βαθμό στη μεσαία τάξη. Στις καθημερινές
πρακτικές τους περιλαμβάνονται αυστηρές διατροφικές συνήθειες που
περιλαμβάνουν κυρίως τη χορτοφαγία, η χρήση της κάνναβης για θρησκευτικούς
σκοπούς καθώς και η υιοθέτηση χαρακτηριστικής κόμμωσης των μαλλιών σε
πλεξίδες («ράστα»).
Η μουσική διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο κίνημα των Ρασταφάρι και υπήρξε
αρκετά συνδεδεμένη με αυτό, αποτελώντας αναπόσπαστο τμήμα των θρησκευτικών
τελετουργιών του όσο και μέσο διάδοσής του. Το πιο αυθεντικό είδος που
ταυτίζεται με το Ρασταφαριανισμό είναι η θρησκευτική μουσική νιαμπίνγκι
(Nyabingi ή nyabinghi) που χαρακτηρίζεται από το έντονα ρυθμικό της στοιχείο,
αφρικανικής καταγωγής. Αποτελεί τη βάση του μεγαλύτερου μέρους της σύγχρονης
τζαμαϊκανής μουσικής και περιλαμβάνει κυρίως ύμνους υπό τον επιβλητικό ήχο
τυμπάνων και άλλων κρουστών, που συνοδεύουν τις θρησκευτικές συγκεντρώσεις
των πιστών, οι οποίες περιλαμβάνουν συχνά συνοδευτικό χορό και τη χρήση
κάνναβης. Η μουσική των ρασταφάρι αντανακλά τις πεποιθήσεις τους και
διαπνέεται από βαθύτερους συμβολισμούς, ενώ χαρακτηρίζεται ως ένα είδος
μουσικής επίκλησης, σε αντίθεση με άλλά θρησκευτικά μουσικά είδη που είναι
κυρίως λατρευτικού χαρακτήρα. Συνδυάζει στοιχεία της μουσικής γκόσπελ του 19ου
24. αιώνα και του είδους burru της αφρικανικής μουσικής παράδοσης. Σημαντική
συμβολή στη διαμόρφωση και εξάπλωση της μουσικής των Ρασταφάρι είχε ο
Όσβαλντ Γουίλιαμς, γνωστός ως Count Ossie, εισάγοντας τον τελετουργικό
τυμπανισμό που τη χαρακτηρίζει. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο
ρασταφαριανισμός συνδέθηκε στενά και με τη ρέγγε, η οποία με τη σειρά της
ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό τη δημοφιλία του και συνέβαλε στη διάδοσή του,
ειδικότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, στον Καναδά και σε χώρες της
Ευρώπης. Διακεκριμένοι μουσικοί και οπαδοί του Ρασταφαριανισμού, όπως ο
Μπομπ Μάρλεϊ, χρησιμοποίησαν σύμβολα των Ρασταφάρι, ενσωμάτωσαν στοιχεία
της θρησκευτικής μουσικής τους στη ρέγγε, ενώ μέσα από τους στίχους τους
εξέφρασαν τις κοινωνικοπολιτικές πεποιθήσεις τους και υιοθέτησαν το λεξιλόγιο
τους. Σήμερα, καθώς εξελίσεται ραγδιαία ο ρασταφαριανισμός ιδεολογικά και
πολιτισμικά είναι εμφανές πως τοποθετείται σε μια νέα σειρά μουσικών όπως η
μουσική dub, jungle, στο χιπ-χοπ, στη σύγχρονη reggae κ.α.
26. Ιστορική Αναδρομή
Η Punk είναι μουσικό είδος που ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τη
δεκαετία του '60, αρχικά από τη Νέα Υόρκη, και έγινε γνωστό στα μέσα της
δεκαετίας του '70. Οι ρίζες του βρίσκονται στην Garage Rock μουσική αλλά και σε
συγκροτήματα όπως οι MC5, Stooges, Ramones, Πάττι Σμιθ, New York Dolls και Dead
Kennedys. Μετά τα μέσα της δεκαετίας του '70 όμως εισήχθη στην Αγγλία και έγινε
δημοφιλής από συγκροτήματα όπως οι Sex Pistols, οι Clash, οι Crass κ.α. σαν
μουσική του λευκού απορριπτόμενου νεολαίου και μέρος ενός κινήματος πολιτικής
και κοινωνικής καταγγελίας και αμφισβήτησης του κατεστημένου.
Τα χαρακτηριστικά της Punk
Παίζεται συνήθως με κιθάρα, μπάσο & ντραμς, σπάνια και πιάνο ή άλλα όργανα, και
οργισμένα φωνητικά. Είναι υποκατηγορία της rock και είναι μουσική απλή, με
έμφαση στις απλές ρυθμικές δομές, την ταχύτητα και την ενέργεια, με στίχους που
συνήθως θίγουν κοινωνικά, πολιτικά ή προσωπικά θέματα, συχνά οργισμένοι ή
χλευαστικοί. Οι συνθέσεις ήταν συνήθως σύντομες (αρκετές φορές κάτω από δυο
λεπτά) σαν αντίθεση στις επικές συνθέσεις της Progressive και της κλασσικής rock,
ενώ ο ρυθμός κοφτός και νευρικός, σε αντίθεση με την μελωδική και χορευτική
Disco που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή. Πολλοί από τους Punk μουσικούς ήταν
επαγγελματίες, αρχικά αρνούνταν όμως να παίξουν κάτι παραπάνω από μερικές
κοφτές συγχορδίες, επίσης θέλοντας να αντιτεθούν στο τεχνικό παίξιμο που
αποθεώθηκε από τους μουσικούς του κλασικού ροκ, ενώ άλλοτε οι μουσικοί ήταν
ερασιτέχνες, με ελάχιστη ή λίγη τεχνική, που όμως ταίριαξαν με τη φιλοσοφία και
την απλότητα της Punk μουσικής.
Τι είναι λοιπόν η Punk μουσική ή αλλιώς το Punk κίνημα;
Αγγλία 1976. Στην πιο παλιά βιομηχανική δημοκρατία, τα έντονα προβλήματα του
πληθωρισμού και της ανεργίας μεταξύ των νέων με μια ταυτόχρονη ανάπτυξη της
αστυφιλίας, οδηγούν τους νέους σε έναν σκουπιδοτενεκέ απογοήτευσης. Η μουσική
όπως πάντα αφουγκράζεται την κατάσταση. Η μουσική γενιά του '60 βρίσκεται σε
τέλμα. Μεγάλα τραγούδια με παρατραβηγμένα σόλο, μεγάλες ανούσιες συναυλίες.
Η Punk ξεπετάχθηκε σαν μια αντίδραση σε όλο αυτό το σκηνικό. Η μουσική της είναι
εύκολη να την νιώσεις και να την παρακολουθήσεις. Άγρια, σε έναν ρυθμό και τόνο
που σε ξεκούφαινε, δεν χρειάζεται να τη μάθεις, τα τραγούδια ταιριάζουν με το
πάθος της νεολαίας, μιλάνε για τις ουρές της ανέχειας, την έλλειψη αισθημάτων,
27. την πλήξη, την απογοήτευση, κοροϊδεύουν αξίες που έπαυαν να έχουν νόημα και
σημασία.
Η αναβίωση της Punk
Αναβίωση γνώρισε η Punk τα τελευταία χρόνια, με pop-punk συγκροτήματα όπως οι
Green Day, Blink 182, Sum 41 , All Time Low κ.α. που ηχητικά προσεγγίζουν μεν την
Punk της δεκαετίας του '70, δεν αντιπροσωπεύουν όμως κοινωνικά το κλίμα της
πρώτης σκηνής της εποχής εκείνης. Από τις σύγχρονες Μainstream punk (pop-punk)
μπάντες λείπει το πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα. Συνήθως αποτελούν εμπορικά
μουσικά σχήματα και η στάση τους θεωρείται ξένη ως προς το αυθεντικό ύφος και
την αντιεμπορική στάση της Punk.
Tα είδη της Punk μουσικής
Η Punk χωρίζεται σε διάφορα είδη που μεταξύ τους έχουν κυρίως ιδεολογικές
διαφορές και διαφορές στους στίχους και στον ήχο.
• Χάος Punk: Μιλάει κυρίως για την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών (μπύρες
συνήθως) και καταστροφές.
• Oi! Punk: Κύριο θέμα της είναι η ενότητα Punk και Skinhead, όπως επίσης η
φτώχια και το ποδόσφαιρο.
• Άναρχο-Punk: Στηρίζεται στην αναρχική ιδεολογία. Πιο πλούσιο σε στίχους από τα
άλλα είδη, θίγει θέματα όπως η εξουσία, η ισότητα ανδρών γυναικών, ο φασισμός,
ο ρατσισμός, η ανισότητα/ισότητα, τα δικαιώματα των ζώων, η αστυνομική βία, η
παγκόσμια ειρήνη, η επανάσταση, η σημερινή κοινωνία κ.α.
• Ναζιστική Πανκ: Μερικές φορές συγχέεται με την Oi! Punk. Οι στίχοι υποστηρίζουν
κυρίως τον εθνικοσοσιαλισμό ή εθνικισμό. Εναντιώνονται στην μετανάστευση και
στο σημερινό σύστημα και υποστηρίζουν την υπεροχή της Άρειας φυλής.
• Η Celtic Punk είναι Punk σε συνδυασμό με την Celtic μουσική.
Το στυλ και ο ρουχισμός της Punk
Το Punk στυλ από όταν ξεκίνησε (δεκαετία του ‘70 από τους Ramones) στόχο είχε να
προκαλεί την κοινή γνώμη. Από τότε μέχρι σήμερα κάποια από τα τυποποιημένα
αξεσουάρ έχουν αλλάξει ή έχουν αντικατασταθεί με νέα. Τ-shirt με προσβλητικές
στάμπες, αντιφασιστικά σύμβολα κτλ. ήταν πολύ διάσημα στα αρχικά κύματα της
Punk. Τα μαλλιά ήταν φτιαγμένα για να φαίνονται ατημέλητα, σε αντίθεση με τις
προηγούμενες εποχές όπου ήταν κυρίως μακριά. Ήταν βαμμένα σε αφύσικα
28. χρώματα (πράσινο, έντονο κόκκινο, μωβ). Επίσης, αρκετά γνωστά ήταν τα δικτυωτά
καλσόν (πολλές φορές σχισμένα) και τα περικάρπια με καρφιά και άλλα αντικείμενα
με καρφιά, οι παραμάνες (πάνω στα ρούχα ή σαν σκουλαρίκια). Στα πρώτα χρόνια
της Punk, οι άνδρες και οι γυναίκες φορούσαν βαρύ και πολύ eyeliner.
Πώς διαδόθηκε η Punk μουσική;
Η Punk μουσική διαδόθηκε με τους πειραματικούς σταθμούς που έφτιαχναν τα νέα
παιδιά στο Λονδίνο. Εκείνη την εποχή είχαν περισσότερα πράγματα να κάνουν όπως
να ασχοληθούν με τη μουσική, τα μουσικά έντυπα και να δημιουργήσουν
πειραματικούς σταθμούς. Έτσι διέδωσαν την Punk κατά την δεκαετία του ’50 και
’60, σύμφωνα με μία συνέντευξη του Μάλκομ Μακλάρεν, που ήταν πρωτεργάτης
του κινήματος της Punk, και manager του συγκροτήματος Ramones.
Βιβλιογραφία - Πηγές
http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=2961
http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=2868
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%BA
30. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ραπ (rap) είναι κυρίως αφροαμερικανικό μουσικό είδος που ξεκίνησε να γνωρίζει
άνθιση στα τέλη της δεκαετίας του 70’. Έχει τις ρίζες της στην αφρικανική μουσική
την οποίαν έφεραν με τη βίαιη εκδούλευση και μετέπειτα μετακίνηση τους οι
μαύροι στην Αμερική. Ονομάστηκε έτσι εκ του αγγλικού ακρωνύμιου r.a.p (δηλαδή
Rhythm And Poetry). Πρόκειται για είδος που δίνει έμφαση στους στίχους (ρίμες)
και στο περιεχόμενο αυτών και η μουσική συνήθως είναι συνοδευτική και
δευτερεύουσας μέριμνας. Οι στίχοι, αυτοσχέδιοι στην καθημερινή έκφραση αλλά
επεξεργασμένοι στις παραγωγές, δεν τραγουδιούνται, αλλά απαγγέλλονται με
ιδιαίτερο, ρυθμικό, τρόπο ενώ η μουσική δανείζεται στοιχεία από τη soul, τη τζαζ
όσο και από άλλα ποικίλα μουσικά ρεύματα. Το rap είναι ένα από τα 4 στοιχεία της
κουλτούρας hip hop. Οι ρίμες (στίχοι), οι οποίοι έχουν μεγάλη έκταση και ποσότητα,
εκφράζουν κατά κανόνα καθημερινά βιώματα και εμπειρίες, ενώ σε τραγούδια
ορισμένων καλλιτεχνών αποκτούν πολιτική προέκταση κυριότατα ανατρεπτική,
ρηξικέλευθη όσο και καυστική αφού πηγή της μουσικής αυτής είναι τα γκέτο των
περιθωριοποιημένων μαύρων των Ηνωμένων Πολιτειών ενώ δεν απουσιάζει επίσης
η λυρικότητα και η ποιητική πνοή από ορισμένους καλλιτέχνες και συγκροτήματα.
Είδη της ραπ
Η RAP είναι μια σχετικά νέα μουσική με πολύ ενδιαφέρων και αμεσότητα. Άρχισε
από τα Γκέτο της Αμερικής γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '70 και στις αρχές της
δεκαετίας του '80. Η RAP πήρε τα βασικά της στοιχεία από τους λαϊκούς αφηγητές
της Δυτικής Αφρικής οι οποίοι αφηγούνται τις ιστορίες τους με έναν ρυθμικό τρόπο
συνήθως συνοδευόμενο αποτύμπανα. Βέβαια η σημερινή RAP έχει εξελιχθεί και
έχει πάρει τελείως άλλες διαστάσεις. Ακόμα η RAP έχει ρίζες και από Τζαμαϊκανά
στυλ όπως την ποίηση του Griots με Τζαμάικα-toasting. Η RAP με την πάροδο των
χρόνων έχει χωρισθεί σε διάφορα παρακλάδια:
OLD SCHOOL
Η old school προέρχεται από το στιλ των πρώτων καλλιτεχνών της RAP που
ξεπρόβαλαν από την Νέα Υόρκη από τα τέλη της δεκαετίας του '70 έως τα νεότερα
χρόνια του '80. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η απλότητα της. Η πρώτη
δισκογραφική εμφάνισή της έγινε το 1979 με τα singles των Fatback και The Sugar
Hill Gang. Συγκρίνοντας την με τους περίπλοκους ρυθμούς του σήμερα ίσως να
φαίνεται απαρχαιωμένη και μη περιπετειώδη. Όμως η αξία τους είναι διαχρονική.
31. CHRISTIAN ΡΑΠ
Το στυλ αυτό δεν είναι τόσο ευρέως διαδεδομένο. Έχει θρησκευτικό, αισθηματικό
περιεχόμενο και δεν έχει τις ηχητικές καινοτομίες της των άλλων ειδών της RAP.
Άρχισε να εμφανίζεται στα τέλη της δεκαετίας του '90.
GANGSTA ΡΑΠ
Η Gangsta Rap εξελίχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '80.Ήταν κατά κάποιον τρόπο
η εξέλιξη της Hardcore Rap. Έχει ευέξαπτο θορυβώδη ήχο. Οι Rapers εξιστορούν την
δύσκολη καθημερινότητά τους και τις δυσκολίες από την ζωή του δρόμου. Κάποιες
φορές τα τραγούδια είναι η ακριβής περιγραφή της πραγματικότητας και άλλες
είναι εμπνευσμένες από κόμικς. H Gangsta έγινε η δημοφιλέστερη μορφή της Rap
στα τέλη της δεκαετίας του '80 και αρχές του '90.
ALTERNATIVEΡΑΠ
Η Alternative Rap δημιουργήθηκε από συγκροτήματα που αρνήθηκαν να
ακολουθήσουν τα καθιερωμένα Hip-Hop στερεότυπα όπως G-Funk, Bass,Hardcore
και Party Rap. Αντιθέτως, δημιουργήθηκαν είδη αναμιγνύοντας στοιχεία από funk,
pop/rock, Jazz και Reggae. Οι Arrested development και οι Fugees προσπάθησαν να
μετατρέψουν αυτό το είδος σε γενική τάση. Τα περισσότερα Alternative Rap
συγκροτήματα υποστηρίζονται από φίλους της Alternative Rock και όχι από
οπαδούς του Hip-Hop ή της Pop.
EAST COASTΡΑΠ
Κατά την άνθιση του Hip-Hop όλοι η Rap άνηκε στο East Coast Rap. H Rap του East
Coast επικράτησε στα περισσότερα χρόνια της δεκαετίας του '80 παρόλο που ο ήχος
του δεν ήταν αρκετά ομοιόμορφος και με κάποιες εξαιρέσεις πάντα το East Coast
επιδίωκε περισσότερο να είναι ένα άκουσμα έντονου περιεχομένου παρά μουσική
για πάρτι και πίστες βοηθώντας έτσι το είδος να κερδίσει σεβασμό και να εξελιχθεί
σε μια μορφή τέχνης που μεγάλωνε περίτεχνα και έκτεινε την πολυμορφία της.
HARDCOREΡΑΠ
Ενώ ο όρος αυτός μπορεί να αποδοθεί σε διάφορες μουσικές ανησυχίες, η Hardcore
Rap χαρακτηρίζετε από την εναντίωση, την επιθετικότητα της όποιο κι αν είναι το
στιχουργικό θέμα, τα βαριά και δυνατά beats, τις παραγωγές με θορυβώδη ηχητικά
δείγματα, ή κάθε συνδυασμό εκείνων των χαρακτηριστικών. Η Hardcore Rap είναι
σκληρή, με έντονο περιεχόμενο και συχνή απειλητική, αν και δεν ήταν πάντα αυτός
ο σκοπός. Η Gangsta Rap είναι συνδεδεμένη με την Hardcore, όσο κανένα άλλο
32. είδος. Αλλά το περιεχόμενο της πρώτης δεν συμπίπτει πάντα με εκείνο της δεύτερης
αν και στην δεκαετία του '90 το φαινόμενο αυτό ήταν συνηθισμένο. Τα πρώτα
Hardcore Rap ήρθαν από την ανατολική ακτή (East Coast) όταν οι Ράπερς
παράτησαν τα θέματα για πάρτι θέλοντας να δείξουν τις ικανότητες τους στο
Μικρόφωνο. Η μουσική τους και ο λόγος τους άρχισε να αντικατοπτρίζει τον
χαλικώδη και συχνά άγριο αστικό περίγυρο.
JAZZ-ΡΑΠ
Στόχος αυτού (παντρέματος) της Rap με την Jazz αποσκοπούσε στην ενδυνάμωση
της Jazz τόσο και στον καθορισμό νέων ορίων της Rap. Ενώ οι ρυθμοί της Jazz- Rap
προέρχονταν εξ ολοκλήρου από το Hip-Hop τα ηχητικά δείγματα ήταν
δημιουργήματα της Cooool Jazz, Soul Jazz και Hard bop. Χάρη στη διανοητική κλήση
της μουσικής ποτέ δεν ήταν από τα αγαπημένα είδη του δρόμου. Οι κύριοι
εκφραστές του ήταν κολεγιόπαιδα.
Η RAP είναι ο συνδυασμός της
κουλτούρας και της μουσικής
[Χιπ-Χοπ] (φαρδιά ρούχα,
μουσική με ρυθμό, Break Dance,
graffiti, MCing, DJing) με την
απαγγελία στοίχων, ρυθμικά
(ραπ) που είτε μιλάνε για
διάφορα συμβάντα που γίνονται
στην ζωή τους ή για την
ακαταστασία της χώρας τους, ή
πολιτικά θέματα κτλ. Αξίζει να
αναφερθεί ότι βρίζονται πολύ
μεταξύ τους νομίζοντας ότι θα
κερδίσουν τον σεβασμό των
άλλων (fans).
ΙΣΤΟΡΙΑ
Είναι ένα μουσικό είδος που άνθισε στα μέσα της δεκαετίας του '70, με κύριους
εκφραστές της τον μαύρο πληθυσμό της Αμερικής. Οι οποίοι έχοντας νωπές τις
εικόνες ρατσισμού εναντίον τους, εξέφραζαν την οργή τους μέσω της μουσικής
αυτής. Τα κύρια χαρακτηριστικά του μουσικού αυτού είδους είναι ο υβριστικός και
επαναστατικός στίχος. Οι στίχοι μιλάνε για τον ρατσισμό, για την δύσκολη
καθημερινότητα, τα ναρκωτικά και εκφράζουν τις ανησυχίες τους για το μέλλον των
33. νέων παιδιών που μεγαλώνουν υπό αυτές τις συνθήκες. Άλλωστε και η λέξη rap στα
Αγγλικά σημαίνει χτυπώ/κατηγορία. Η μουσική σε σχέση με τους στίχους έρχεται σε
δεύτερη μοίρα, είναι συνοδευτικός και στις περισσότερες των περιπτώσεων
σταθερός με ελάχιστες εναλλαγές.
Οι στίχοι δεν τραγουδιούνται όπως
συμβαίνει σε άλλα μουσικά είδη,
αλλά απαγγέλλονται. Σε μερικές
περιπτώσεις ο στίχος των
τραγουδιών αυτών υπήρξε τόσο
ωμός και υβριστικός που
κατηγορήθηκε από τους ίδιους τους
αφροαμερικανούς. Οι καλλιτέχνες
που ασχολήθηκαν με αυτή την
μουσική ήταν κατά κύριο λόγο
φτωχοί κάτοικοι των Γκέτο που
έψαχναν έναν τρόπο να ξεφύγουν
από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης.
Κάποιοι από αυτούς αποτέλεσαν κοινωνικά πρότυπα για πολλούς διότι απότέλεσαν
την φωνή που κατηγορούσε την κοινωνία για εγκληματική αδιαφορία ενάντια των
φτωχών. Ένα από τα ισχυρότερα πρότυπα αποτέλεσε ο Tupac Amaru Shakur, ο
οποίος 12 χρόνια μετά την δολοφονία του, αποτελεί έμπνευση για πολλούς, αφού
στα τραγούδια του εξέφραζε τις ανησυχίες, τα κατηγορώ και τις δυσκολίες
επιβίωσης ενός μέσου ανθρώπου. Σήμερα η rap έχει ξεφύγει, από πολλούς
καλλιτέχνες, από τον αρχικό της σκοπό και οι στίχοι της εκφράζουν πλέον την χλιδή
και την αγάπη για το εύκολο χρήμα. Το πιο τραγικό είναι πως αυτό γίνεται όχι μόνο
από τους νέους καλλιτέχνες, αλλά και από τους παλαιότερους, από εκείνους που
έκαναν ντουέτα με τον Tupac μεταδίδοντας κοινωνικά μηνύματα και τότε, αντίθετα
με τώρα, δεν έδιναν δεκάρα για την δημόσια εικόνα τους. Ονόματα δεν λέμε... τα
συμπεράσματα δικά σας.
34. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποια η σχέση ανάμεσα στα µμουσικά ρεύματα και τις κοινωνικές αλλαγές στην
Ευρώπη και στην Αµερική τον 20ο αιώνα; (swing - blues- jazz – rock – metal - punk –
rap κ.λ.π.);
2. Πώς επηρεάστηκαν από τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της εποχής
(μετανάστευση, α΄ και β΄ παγκόσμιος πόλεμος, εμφύλιος, χούντα, μεταπολίτευση);
3. Οι δισκογραφικές εταιρίες στήριξαν αυτή τη μουσική;
4. Συνδέεται η μουσική µε την κοινωνία; Πόσο δυνατά;
5. Ποιά όργανα χρησιμοποιούνται κάθε φορά, οι στίχοι, τα συγκροτήματα, οι
μεγάλες συναυλίες που στάθηκαν σταθµοί στη μουσική και κοινωνική έκφραση.
6. Ποιά είναι τα σηµαντικά ιστορικά – πολιτικά – οικονοµικά γεγονότα που
πυροδότησαν τους στίχους και τη µουσική κάθεµιας εποχής;
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1) Ποια η σχέση ανάμεσα στα µουσικά ρεύματα και τις κοινωνικές αλλαγές στην
Ευρώπη και στην Αµερική τον 20ο αιώνα; (swing - blues- jazz – rock – metal -
punk – rap κ.λ.π.);
Όταν η ραπ έκανε δειλά δειλά την εμφάνιση της στο μουσικό στερέωμα, οι
προβλέψεις για το μέλλον της πρωτοποριακής μουσικής διείσδυσης κάθε άλλο
παρά θετικές είναι. Προερχόμενο κυρίως από το αστικό περιθώριο της Νέας Υόρκης
και του Λος Άντζελες των ΗΠΑ, αλλά και εκφράζοντας την αστική κοσμοθεωρία των
μαύρων τόσο στη μουσική όσο και στη μόδα, το ηχητικό αποτέλεσμα της μουσικής
ραπ θα εντυπωσιάσει εκείνους που έμοιαζαν με τους φορείς του. Μέσα σε λιγότερο
από μια δεκαετία, η μουσική ραπ θα κατορθώσει να εξαπλωθεί τόσο στις ΗΠΑ όσο
και στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Παρά το μποϊκοτάζ από τους ραδιοφωνικούς
σταθμούς, τις καταδικαστικές κριτικές των ειδημόνων της μουσικής, αλλά και τα
φαινόμενα βίας και μισογυνισμού που συνδέθηκαν με το νέο αυτό είδος της
μουσικής, οι ράπερ θα μπορέσουν να κάνουν μια θεαματική είσοδο στον χώρο των
πωλήσεων και των προτιμήσεων του κοινού.
35. 2) Πώς επηρεάστηκαν από τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της εποχής
(μετανάστευση, α΄ και β΄ παγκόσμιος πόλεμος, εμφύλιος, χούντα,
μεταπολίτευση);
Η ραπ μουσική λειτουργεί ως μια θέση και καταγγέλλει τα «κακώς κείμενα» της
κοινωνίας στις διάφορες περιόδους. Ανάλογα την εποχή, οι ραπ μουσικοί
προσαρμόζουν τα τραγούδια τους και κυρίως τους στίχους τους. Η θεματολογία
τους διαφέρει με το πέρασμα από τον Α’ στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την περίοδο των
μεταναστεύσεων, του εμφυλίου, της μεταπολίτευσης και της χούντας.
Συγκεκριμένα, μετά το τέλος της χούντας οι συνθήκες έγιναν πιο δημοκρατικές. Όσο
τα χρόνια περνούν, βρισκόμαστε ξανά σε μια νέα περίοδο στέρησης και
καταπάτησης δικαιωμάτων την οποία βιώνουμε μέρα με την μέρα όλο και
περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή, καθώς πλέον οι κυβερνήσεις θεωρούν
περιττή τη συγκατάθεση του λαού για σημαντικές αποφάσεις. Όσοι ασχολούνται με
τη ραπ συμβαδίζουν σε αντιλήψεις και στόχους, ενεργούν μαζί σαν μια "παγκόσμια
ομάδα". Αντίθετα, τα εθνικιστικά κινήματα, δε θα μπορούσαν ποτέ να
συσπειρωθούν σε παγκόσμιο επίπεδο-σε αντίθεση, συσπειρώνονται σε μικρές
"τοπικές" ομάδες. Επομένως, η ραπ είναι μια παγκόσμια τεράστια ομάδα ανθρώπων
που έχει να αντιμετωπίσει μικρότερες.
3) Οι δισκογραφικές εταιρίες στήριξαν αυτή τη μουσική;
Η ραπ μουσική είναι αρκετά παρεξηγημένη. Υπήρχε, λοιπόν, μία προκατάληψη από
την πλευρά των δισκογραφικών εταιρειών. Οι ραπ καλλιτέχνες δημοσίευαν τη
δουλειά τους και γινόντουσαν γνωστοί, κυρίως, μέσω του διαδικτύου. Ο
«αποκλεισμός», όμως, αυτός ήρθη στις αρχές της δεκαετίας του ΄90. Έτσι, σταδιακά
άνοιξε ο δρόμος για πολλούς ραπ μουσικούς και για πολλά ραπ συγκροτήματα.
Τότε, άρχισε να διαδίδεται σε πιο ευρύ κοινό αυτό το είδος της μουσικής. Μόλις
ξεπεράστηκε αυτή η προκατάληψη, όλο και περισσότερες δισκογραφικές εταιρείες
έδιναν ευκαιρία σε ραπ μουσικούς. Αφού είδαν πόσο δημοφιλής έγινε η ραπ,
άνοιξαν πλήρως τις πόρτες τους και έκτοτε υποδέχονται χωρίς καμία διάκριση και
αμφιβολία ραπ καλλιτέχνες.
4) Συνδέεται η µουσική µε την κοινωνία; Πόσο δυνατά;
H αφρικανοαμερικανική μουσική από την εποχή που άρχισε να διαμορφώνει τη
φυσιογνωμία της ως χαρακτηριστικό καλλιτεχνικό ιδίωμα μιας συγκεκριμένης
εθνικής μειονότητας, ήταν πάντοτε φυγόκεντρη, αποδημητική, λες και μέσα από την
έκκεντρη τροχιά της αναζητούσε ένα αυθεντικό πιστοποιητικό γεννήσεως,
ενδεδυμένο τη σκευή της μαύρης μυθολογίας και εμπειρίας, άρα δυνάμει λαϊκού,
36. τελετουργικού, πολιτικού, αλλά και αναπόφευκτα αντιφατικού. όλο αυτό το
διάστημα η μουσική των μαύρων κάθε άλλο παρά δημοφιλής ήταν. Περιορισμένη
μέσα στα μαύρα γκέτο, εισέπραττε τον σκληρό πόλεμο και την απαξίωση των
λευκών, οι οποίοι, άλλοτε την έβλεπαν ως ένα καθαρά μαύρο (άρα "πρωτόγονο")
εκφραστικό ιδίωμα που εκ των πραγμάτων δεν θα μπορούσε να συγκινήσει και να
τέρψει τους (πολιτισμένους) λευκούς και, άλλοτε, ως δυνάμει καταστροφική για τα
αγγλοσαξονικά γούστα και την αγγλοσαξονική αισθητική και ηθική, γι' αυτό έκαναν
συχνά ρατσιστικές διακρίσεις του τύπου "Harlem Hits Parade" (τη δεκαετία του
1940), "Race Records", "Rhythm and Blues (τη δεκαετία του 1950) κ.λπ., έτσι ώστε ο
κόσμος να γνωρίζει το πόθεν έσχες των τραγουδιών και να μην τα αγοράζει.
Συμπεραίνοντας, η ραπ μουσική ήταν το ‘’όπλο’’ των μαύρων της Βορείου Αμερικής
στο κοινωνικό πόλεμο ενάντια στους ‘’ανώτερους’’ ηθικά λευκούς, οι όποιοι
απαξίωναν τους μαύρους και έκαναν ρατσιστικές διακρίσεις 13 περιορίζοντας την
ελευθερία έκφρασης τους και δικαιώματα τους, πολιτικά εν μέρει αλλά κυρίως
κοινωνικοοικονομικά και πνευματικά.
5) Ποιά όργανα χρησιµοποιούνται κάθε φορά, οι στίχοι, τα συγκροτήµατα, οι
µεγάλες συναυλίες που στάθηκαν σταθµοί στη µουσική και κοινωνική
έκφραση.
Οι στοίχοι της ραπ εξέφραζαν καθημερινά βιώματα και εμπειρίες ανθρώπων ενώ σε
τραγούδια ορισμένων καλλιτεχνών αποκτούσαν πολιτική προέκταση κυριότερα
ανατρεπτική όσο καυστική αφού πηγή της μουσικής αυτής είναι τα γκέτο των
περιθωριοποιημένων μαύρων των ΗΠΑ. Τέλος, δεν απουσιάζει η λυρικότητα και
ποιητική πνοή από καλλιτεχνικά τους κομμάτια.
6) Ποιά είναι τα σηµαντικά ιστορικά – πολιτικά – οικονοµικά γεγονότα που
πυροδότησαν τους στίχους και τη µουσική κάθε µιας εποχής;
H ραπ είναι κύριος αφροαμερικανικό μουσικό είδος που ξεκίνησε στα τέλη της
δεκαετίας του 70’. Έχει της ρίζες της στην αφρικανική μουσική την όποια έφεραν με
την βίαιη εκδούλευση και την μετέπειτα μετακίνηση τους οι μαύροι στην Αμερική.
Ονομάστηκε έτσι από το αγγλικό ακρωνύμιο RHYTHM AND POETRY που πρόκειται
για ένα είδος μουσικής που δίνει έμφαση στους στίχους και στο περιεχόμενο τους.
Η μουσική συνήθως είναι συνοδευτική και δευτερεύουσας μέριμνας.
39. Το Χιπ χοπ (Hip-Hop) δεν είναι ένας είδος μουσικής ή ένα είδος χορού αλλά μία
κουλτούρα που αποτελείται από 4 στοιχεία:
1 MCing (Ο στίχος)
2 B-boying (O χορός - ευρέως γνωστός ως Μπρέικ Ντανς)
3 Djing(Η μουσική)
4 Graffiti(Η εικόνα)
Το Χιπ χοπ αναπτύχθηκε σε υποβαθμισμένες περιοχές των ΗΠΑ, όπως το Bronx στη
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ και σε άλλες μεγάλες πόλεις όπου υπήρχε μεγάλη ανεργία και φτώχεια.
Τα 4 στοιχεία δεν αναπτύχθηκαν την ίδια χρονική στιγμή αλλά σε διαφορετικές
χρονικές περιόδους. Οι ρίζες του ανάγονται στην δεκαετία του '70, όταν άρχισαν τα
πρώτα δειλά δειλά βήματα.
1.B-boying
Το break dance είναι είδος χορού. Οι πρώτοι breakdancers, χορευτές break dance,
εμφανίστηκαν το 1973 και ήρθε ως δια μαγείας και έλυνε τις διαφορές μεταξύ
συμμοριών. Έτσι, στους δρόμους, του Νότιου Bronx, ξεκίνησε το b-boying
πραγματικά. Συχνά, οι καλύτεροι Breakers αντίθετων συμμοριών "πολεμούσαν" αντί
να παλεύουν. Τα πρώτα battles μάλιστα γινόντουσαν σε χλοοτάπητα. Με αυτό τον
τρόπο θα μπορούσε η μάχη να αποδείξει τη καλύτερη συμμορία, αρκετές ήταν οι
φορές όπου ο χαμένος συμφωνούσε ότι δεν θα ξαναπερνούσε από την γειτονιά του
νικητή. Τις περισσότερες φορές αγώνες ήταν απλά για τον σεβασμό του άλλου.
Δυστυχώς, αυτές οι μάχες δεν σταματούσαν πάντα τις εχθροπραξίες των συμμοριών
ενώ συχνά προκαλούσαν πραγματικές "μάχες".
Ο όρος breakdance αποδόθηκε αργότερα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
40. 2.MCing
Το Mcing (MC= Master Of Ceremonies) άρχισε το '75-'78 όταν ένας Dj συνέδεσε το
μικρόφωνο στον μικτή του και άρχισε να λέει διάφορους στίχους, σαν σλόγκαν, για
να εμψυχώσει τους B-boys. Έτσι ξεκίνησαν οι πρώτοι MC's το '79-'85. Έπαιρναν το
μικρόφωνο και μιλούσαν για την προσωπική τους ζωή για διάφορα προβλήματα της
κοινωνίας καθώς και για θέματα όπως οι σχέσεις τους, το χιούμορ κ.α. Αυτό που
έκανε διαφορετική την Rap και το Mcing, εν τέλει, καθώς και ολόκληρη την Χιπ χοπ
κουλτούρα, είναι ότι δεν χρειάζεται κάποιος να έχει τελειώσει κάποια σχολή για να
χορέψει, να τραγουδήσει, να ζωγραφίσει ή να παίξει μουσική. Το έκανες επειδή το
ένιωθε και για να περάσει το δικό του μήνυμα.
3.GRAFFITI
Το graffiti ενσωματώθηκε στο χιπ χοπ ως ένα από τα στοιχεία του στα τέλη του '60,
όταν ένας Ελληνοαμερικανός που έκανε διανομές πίτσας έγραφε όπου πήγαινε το
ψευδώνυμο του και τον αριθμό της οδού όπου έμενε (TAKI 183). Έτσι γεννήθηκε η
σύγχρονη μορφή του Γκράφιτι. Από τότε μεταφέρθηκε σε κάθε γωνιά του πλανήτη,
από την Βραζιλία μέχρι το Ιράν, και έγινε ένας τρόπος έκφρασης του καλλιτέχνη
κατά της πολιτικής ή για διάφορους άλλους σκοπούς. Το Γκράφιτι γεμίζει το αστικό
γκρίζο με ένα χρώμα της ψυχής που γεννιέται εκείνη τη στιγμή στο μυαλό του
καλλιτέχνη και από τη καρδιά μεταφέρεται στο χέρι του που κρατάει το σπρέι. Το
γκράφιτι σε κάνει να νιώθεις πιο απελευθερωμένος και να εκφράζεσαι μέσα από
αυτές τις δημιουργίες. Το γκράφιτι είναι μία ξεχωριστή εμπειρία παρόλο που το
αντιμετωπίζουνε οι μεγάλοι σαν βανδαλισμό, ομορφαίνει τους τοίχους και τους
δίνει μία νέα ζωντάνια. Γενικά το γκράφιτι εκφράζει κάθε νέο στη σημερινή εποχή.
41. 4.DJing
Το DJing δημιουργήθηκε το 1975-1978 και χρησιμοποιήθηκε στην αρχή για να έχουν
ρυθμό οι B-Boy και μετά για να λένε πάνω στο ρυθμό των μπιτ τους στίχους τους οι
ράπερ. Ο πρώτος DJ που απέκτησε τεράστια φήμη ήταν ο Kool Herc: με την
απομόνωση κομματιών από διάφορους δίσκους και την μίξη τους δημιούργησε τους
πρώτους ήχους του Χιπ-Χοπ. Αργότερα, οι επόμενες γενιές των Hip-Hop DJs με
πολλές καινοτομίες όπως σκράτς (scratch), μπίτ τσάγκλινγκ (beat juggling) κ.α.
έφτασαν τους DJs στο σημερινό επίπεδο. Τα πρώτα χρόνια οι DJs ήταν τα αστέρια
των Χιπ-Χοπ γκρούπς αλλά μετά το 1978 τα φώτα έκλεψαν οι MCs, ενώ οι DJs
προχώρησαν στην τέχνη του τερντάμπλισμ (turntablism).
Βιβλιογραφία – Πηγές
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B9%CF%80_%CF%87%CE%BF%CF%80
43. Οι πρώτες ενδείξεις ελληνικού rap ήρθαν στην ΕΛΛΑΔΑ με το συγκρότημα FFC που
το 1987 έκαναν τα πρώτα τους βήματα και το πρώτο τους άλμπουμ με όνομα
"Σκληροί Καιροί", το οποίο κυκλοφόρησε το 1993.Το 1992 δημιουργήθηκαν και οι
ACTIVE MEMBER μετά από την συναυλία των PUBLIC ENEMY στο κατράκειο θέατρο
της Νίκαιας, με πρώτο τους δίσκο το «Διαμαρτυρία» (1993). Οι Active Member
δημιούργησαν επίσης ένα είδος hip hop το low bap διαχωρίζοντας τη δική τους
θέση από την ελληνική rap σκηνή, θεωρώντας πως είχε αρχίσει να παίρνει εμπορικά
χαρακτηριστικά που διέδιδε τότε η Αμερικάνικη rap σκηνή. Στη συνέχεια,
εμφανίζονται κι άλλα συγκροτήματα στο προσκήνιο. Οι Terror X Crew με
δισκογραφικό τους ντεμπούτο το ομώνυμο Terror X Crew (EP, 1995), οι Goin'
Through με πρώτη τους δισκογραφική δουλειά το «Αναζήτηση» (1995) και τα
Ημισκούμπρια με το 30 χρόνια επιτυχίες Το Βattle Rap ήρθε στην Ελλάδα το 1997
από το συγκρότημα Ζωντανοί Νεκροί (ΖΝ) όπου έφεραν μια άλλη γεύση στην
ελληνική Hip-Hop σκηνή. Πάνω στην ομάδα των ΖΝ λοιπόν και επηρεασμένοι από
τον ήχο τους, οι επόμενες γενιές έβγαζαν Battle Rap κομμάτια καθώς το μεγαλύτερο
ποσοστό των MCs και συγκροτημάτων σήμερα επιλέγουν αυτό το είδος ραπ.
