OYUN TEORİSİ İKTİSADI

1. OYUN TEORİSİ İKTİSADI
Bu Sunum Şu Kaynaktan Yararlanarak Hazırlanmıştır: Coşkun Can Aktan, Yeni İktisat Okulları ve
İktisadi Düşünce: Ankara: Seçkin Yayınları, 2018
Hazırlayan Öğrencinin Adı-Soyadı: GÜLSÜM TUNCER
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN

2. J.Conrad’ın Typhoon romanında:
Gemideki paralar tayfun sonucu birbirine
karışınca adil bir dağılım için para toplamından
fazla para söylenirse kimseye para
verilmeyeceği bunun için bazı tayfalar
hakkından azını söyleyerek buna razı olmasına
neden olmuştur.
Oyun Teorisi

3. Typhoon da olduğu gibi; bireylerin karşı karşıya
kaldıkları ikilemleri ortadan kaldırmak ya da
çözmek için kullandıkları
yöntemler ve oluşturdukları stratejiler oyun
teorisinin temellerini oluşturmaktadır.
Oyun Teorisi

4. Oyunların temsil ettiği durumlar üç biçimdedir;
İŞ BİRLİKÇİ OYUN
Karar ve çıkarların
çakışmasına bağlıdır. Diğer
oyunculara kendi niyetlerini
belirtmesi gereklidir.
İŞ BİRLİKSİZ OYUN
Çıkarların tam olarak zıt
olması durumunda niyetlerini
birbirinden gizlemektedir.
KARMA GÜDÜLÜ OYUN
Çıkarları eş zamanlı olarak
kısmen zıt ve kısmen ortak olur.

5. Oyuncular iştirak eden ve bağımsız
karar alan birimlerdir. Oyunda
genel olarak iki ya da daha fazla
oyuncu bulunur.
Sonuç, bütün oyuncular tarafından
oluşturulan stratejik seçimlerin tam
setinin neticesini ifade etmekte ve
oyuncuların olasılıklar arasında
tutarlı tercihlere sahip olduklarını
varsaymaktadır.

6. Tümel bilgili oyunda
oyuncular kendi kişisel
stratejilerini ve netice
fonksiyonlarını diğer
oyuncular gibi bilmekte ve
her oyuncu diğer
oyuncuların tüm bilgiye
sahip olduğunu
bilmektedir.
Eksik bilgili oyun,
oyuncuların yalnızca diğer
oyuncuların ne yapacağını
tahmin ederek, bir başka
oyuncunun hamlesini
bilmeden hareket
etmesidir.
Tikel bilgili oyunda
oyuncular oyunun
kurallarını ve kendi kişisel
tercihlerini bilmekte, ancak
diğer oyuncuların netice
fonksiyonlarını
bilmemektedir.
Tam bilgili oyun,
oyuncuların ardışık olarak
stratejileri seçtiği ve diğer
oyuncuların seçiminin ne
olduğunun farkında olduğu
bir oyun türüdür.

7. YETENEK
OYUNLARI
• Bütün sonuçlar
üzerinde tam kontrole
sahip tek bir
oyuncunun varlığını
tanımlayan özellikteki
tek-kişili bir oyundur.
ŞANS OYUNLARI
• Doğaya karşı tek kişili
oyunlardır.
• Oyuncu sonuçları tam
olarak kontrol edemez
ve stratejik seçimler
değiştirilemez.
STRATEJİ OYUNLARI
• Doğanın dahil
edilmediği, iki ya da
daha fazla oyuncunun
dahil edildiği ve
oyuncuların her birinin
sonuçlar üzerinde
kısmi kontrollerinin
bulunduğu oyunlardır.
• Belirsizlik içeren
oyunlardır.
Üç çeşit oyun sınıflandırması bulunmaktadır

8. JOHN NASH
Nash dengesi, her oyuncunun
stratejisinin diğer oyuncuların
stratejilerine en uygun cevap olan
stratejiler profilidir.
Eşgüdümlü oyunlarda Nash
dengesi oyuncuların da genel
anlamda bilgisinin olduğu bazı
asimetrik durumlar yüzünden ön
plana çıkmaktadır. Bu şekildeki bir
Nash dengesi, “odak noktası
dengesi” olarak adlandırılmaktadır.
NASH DENGESİ

9. REİNHARD SELTEN
R.Selten, Nash dengesinin insan davranışlarını
tahminlemede zayıf olduğuna ilişkin fikri
“Eksiksiz sıralı denge” kavramıyla açıklamıştır.
Tam bilgi içeren bir oyunda ikincil oyun,
orijinal oyunun bölüm ve düğüm noktalarının
altkümesinden oluşmaktadır. Oyuncular bir kere
ikincil oyunu oynamaya başladığında, oyunun
geri kalanında da ikincil oyunu oynayacaklardır.

10. • Pazarlık, ekonomik yaşamın en önemli
öğelerinden biridir.
Pazarlık teorisi,
pazarlık sonucuyla
durumun karakteristiği
arasındaki ilişkinin
araştırılmasıdır.
• Firmalar devamlı olarak kendilerine girdi sağlayan
satıcılarla sözleşme kayıt ve şartlarını müzakere
etmektedirler.
Bu sözleşme şartlarının değişmesine imkan tanıyan ekonominin
bütününde etkili yerel monopson ve tekel gücü noktaları da
bulunmaktadır
Pazarlık probleminde, oyuncular karşılıklı olarak karlı anlaşma sonucuna ulaşabilecekleri
gibi, çıkar çatışması da yaşanabilir.

11. Oyun teorisi kavramlarıyla iş birlikçi davranış kuralları üç
şekilde sınıflandırılabilir:
Mahkum Açmazı
Oyunları
Korkak-Tavuk
Oyunları
İtimat Oyunları

12. Kamusal mallar
devletin varlığına
ihtiyaç duymaktadır.
Örneğin; ulusal
savunma, yolun sağ-
sol şeridinden trafiğin
yürütülmesi..
Kamusal mallar teorisi
çerçevesinde mahkum
açmazı katagorileri
Kamusal mallarda
piyasa başarısızlığı
vardır. Bu yüzden
devletin piyasayı
düzenlemek adına
kanun çıkartıp
yaptırım uygulaması
gerekmektedir
MAHKUM AÇMAZI OYUNU
Mahkum açmazları devlet olmaksızın çözülmesi en zor oyunlardır. Mahkum
açmazlarında kişiler, diğerlerinden kaçının işbirliğine gittiğine aldırmaksızın işbirliğinden
ziyade çekilmeyi yeğlerler. Bununla birlikte herkesin işbirliğine gittiği bir dünya herkesin
çekildiği bir dünyadan daha iyidir.

13. Bunlar daha çok devletin düzenlemesini
gerektirir.
Bu oyun türünde: “Diğer oyuncular çekilirse iş
birliğine git; diğer oyuncular iş birliğine giderse
çekil.”
KORKAK TAVUK OYUNU
Zorunlu oylama kanunu bu oyuna iş birlikçi bir
çözüm yürüten örnektir.

14. İTİMAT OYUNLARI
Anarşik olarak kolayca çözülebilir. İki kişili itimat oyunlarına örnek olarak; İki
kişi birbiri ile telefon görüşmesi yaparlarken telefon kesilirse iki opsiyonu
vardır; “ara ya da bekle”.
En iyi durum ise telefon parası ödemeden yeniden iletişim kurmaktır
Eğer aynı anda ararlarsa, telefon meşgul, aramazlarsa bekleyiş sürecektir.
İki kişi içinde en iyi çözüm birinin araması ve diğerinin beklemesidir.
Beklemenin avantajı; bekleyen kişi telefon faturası ödemez.
Bu sıfır-toplamlı oyundur.
En kötü durum sessizliktir.

15. Oyun teorisinin ilk
eseri Talmud’dur
1838 de A. Cournot,
“Refah Teorisinin
Matematiksel
Prensipleri Üzerine
İncelemeler”
yapmıştır.
1881 de F. Y. Edgeworth, . İki
tür tüketicili ve mallı bir
dünyada, eğrinin her tür
tüketici sayısının sonsuz
olduğu rekabetçi denge
kümesine doğru çekileceğini
ispatlamıştır .
1913 yılında E. Zermelo
tarafından ilk teoremi
olan “Zermelo Teoremi”
çalışmasını yapmıştır.
1921-1927 Borel,
stratejik oyunlar
üzerine dört
çalışma ele
almıştır.1950-1960 arası
oyun teorisi
gelişimini
sürdürmeye
devam etmiştir
1966 Harsanyi, oyun
durumlarında rasyonel
davranışın iş birlikçi ve
iş birliksiz oyunlar
arasındaki farkı
tanımlamıştır.
1982 D. Kreps ve R.
Wilson, eksik bilgi
varsayımı altında oyunları
ele alarak “ardışık denge”
kavramını ortaya
koymuşlardır.
1988 J. C. Harsanyi ve R. Selten, oyunlarda denge seçimine ilişkin
genel teoriyi ortaya koymuşlardır. 1994 J. F. Nash, J. C. Harsanyi ve R.
Selten iş birliksiz oyunlar teorisindeki denge analizlerine öncülük
etmişlerdir. 2005 de R. J. Aumann ve T. C. Schelling ekonomi bilimi
alanında Nobel ödülüne layık görülmüşlerdir.
Oyun Teorisi Tarihçe