TPM
PRODUCTIVE
TOTAL Yokoten
MAINTENANCE

MET
AANDACHT”
“PRODUCEREN
Yokoten

1 TPM BASISPRINCIPES
2 DE OEE BEREKENEN
6 YouTube filmpjes over TPM:
4 DE PILAREN
5 AUTONOOM ONDERHOUD
6 TPM STRATEGIEEN
3 DE 6 MACHINEVERLIEZEN
Yokoten

4
Yokoten
PILAREN

Dit vierde deel gaat over de vijf basispilaren van het TPM-
huis.
TPM In vogelvlucht. Wil je meer details, lees dan ons boek:
Produceren met aandacht met TPM
Dat bij elke boekhandel is te bestellen
En bezoek voor meer filmpjes over continu verbeteren ons
YouTube-kanaal Yokoten.

Lees meer in ons Boek:
Produceren met aandacht
met TPM
Bert Teeuwen
Uitgeverij Yokoten
Elke (internet-)boekhandel
Yokoten

YouTube-kanaal
Yokoten

TPM is een afkorting die staat voor
Total Productive Maintenance
TPM is een onderhoudsprogramma voor het hele
productieteam.
Zowel de mensen van productie als van de technische
dienst.
Het is een collectief onderhoudsprogramma of, zo je wilt een
zienswijze een filosofie op het onderhouden van machines

• TOTAL
• PRODUCTIVE
• MAINTENANCE
TPM

COLLECTIEF
ONDERHOUDS
PROGRAMMA
TPM

Het is een visie op de optimale relatie tussen de mens en de
machine
Samengevat in deze denkwijze:
In het linker plaatje zie je de conventionele muurtjes tussen de
afdelingen die zich met de machines bezighouden
Het plaatje rechts laat zien wat de bedoeling van TPM is:
Het productieteam dat samenwerkt aan de TPM doelen: een hoge
OEE en een lange levensduur van de machines.

Conventionele
houding
TPM
houding

• De machine / productielijn effectiever
maken (hogere OEE)
• De levensduur van machines verlengen
(slijtage voorkomen en op tijd herstellen)
KLASSIEKE TPM-DOELEN

de klassieke TPM doelen zijn:
De OEE kan je verhogen door de zes machineverliezen aan
te pakken.
De levensduur van machines kan je verlengen door slijtage
te voorkomen.

Snelheids
verliezen
Technische
storingen
T.D.
Wachten
Afkeur en
Herbewerken
Opstart
verliezen
Korte stops
DE 6 MACHINEVERLIEZEN

Meestal wordt TPM verbeeld in een plaatje van een huisje
met pilaren.
Zowel de pilaren als het fundament hebben een link met de
basiscondities.
5S Werkplek, het fundament, heeft een duidelijke link met de
tweede basisconditie uit de lijst van vijf.

1.De machines zijn schoon, gesmeerd en hebben
geen achterstallig onderhoud
2.De werkplekken zijn strak georganiseerd,
gevisualiseerd, overzichtelijk, schoon en veilig
3.Alle medewerkers en leidinggevenden werken
volgens vaste standaarden, zoals instructies en
veiligheidsregels
BASISCONDITIES

Dit zijn de vijf basispilaren van TPM:
De eerste pilaar is Autonoom Onderhoud – verzorgend
onderhoud door de productiemedewerkers
De tweede pilaar is het geplande preventieve onderhoud
Dan de pilaar continu leren
Continu verbeteren
En als laatste Early Management

Preventief
Onderhoud
Autonoom
Onderhoud
Continu
Verbeteren
Continu
Leren
Early
Management
5S Werkplekorganisatie
DE 5 BASISPILAREN

Technische storingen, een van de zes machineverliezen, zijn
vaak het gevolg van verborgen defecten.
Dat zijn delen of onderdelen van machines met en afwijking.
En dat kan al een los boutje zijn of versnelde slijtage.
Zie het als een ijsberg, het topje van die berg is een stilstand
als gevolg van een technische storing. De oorzaak ligt onder
de waterspiegel, want is één of zijn meerdere defecten aan
de machine. Die er misschien al langer waren, maar tot nu
toe nog niet voor stilstand hebben gezorgd.

storingen
kleine defecten
middelgrote
defecten
VERBORGEN DEFECTEN
Bron: meerdere bronnen op internet

• Normale slijtage:
natuurlijke achteruitgang
• Abnormale slijtage:
versnelde achteruitgang
SLIJTAGE Er zijn twee soorten slijtage:

• Vuil en stof
• Lekkage en besmetting
• Corrosie
• Onvoldoende smering
• Niet gekalibreerde en niet (goed) werkende delen
• Ongecontroleerde omstandigheden (vochtig, te
warm/koud)
• Ontbrekende of losgetrilde bouten
• “Willy Wortel”-engineering
• Constructie fouten
ABNORMALE SLIJTAGE KOMT
DOOR

Abnormale slijtage is onnodig
Yokoten

1.De machines zijn schoon, gesmeerd en hebben
geen achterstallig onderhoud
2.De werkplekken zijn strak georganiseerd,
gevisualiseerd, overzichtelijk, schoon en veilig
3.Alle medewerkers en leidinggevenden werken
volgens vaste standaarden, zoals instructies en
veiligheidsregels
BASISCONDITIES

Abnormale slijtage voorkomen doe je door te werken aan de
basiscondities uit deel 1 van deze serie.
Door op tijd het juiste soort onderhoud te plegen.
Er zijn diverse soorten onderhoud. We bespreken er vier.
De eerste, autonoom onderhoud, is een aparte pilaar in het
TPM-huis. De andere vier horen bij de tweede pilaar:
gepland, preventief onderhoud.

• Verzorgend Onderhoud (AO): SISA-taken
• Storings Afhankelijk Onderhoud (SAO):
wachten op een storing
• Gebruiks afhankelijk Onderhoud (GAO):
vervanging na aantal draaiuren
• Toestands afhankelijk Onderhoud (TAO):
inspectie bepaalt de onderhoudsactie
SOORTEN ONDERHOUD

• Verzorgend Onderhoud (AO): SISA-taken
SOORTEN ONDERHOUD

Autonoom onderhoud, ook wel verzorgend onderhoud,
Bestaat uit vier soorten activiteiten, namelijk SISA
Schoonmaken, Inspecteren, Smeren en Aandraaien (van
losse boutjes en moertjes)

Preventief
Onderhoud
Autonoom
Onderhoud
Continu
Verbeteren
Continu
Leren
Early
Management
5S Werkplekorganisatie
AUTONOOM ONDERHOUD

SCHOONMAKEN
INSPECTEREN
SMEREN
AANDRAAIEN
© Yokoten
SISA TAKEN

Hier nog een plaatje dat de TPM-visie laat zien:
Eerst de basiscondities herstellen en onderhouden.
Dat is correctief
En dan daarna, of daar bovenop continu verbeteren
Dat is proactief

Machine
Effectiviteit
(OEE)
Tijd
Versnelde (abnormale) slijtage Normale slijtage
SISA-
TAKEN
KAIZEN
Basiscondities
CORRECTIEF
PROACTIEF

Verzorgend onderhoud is een productietaak. Het zijn de
mensen die in de frontlinie staan en
Eerder dan wie dan ook kunnen zij signalen opvangen van
afwijkingen aan de machine.
Met hun zintuigen.
Niet alleen tijdens het produceren, maar zeker ook tijdens de
onderhoudstaken, zoals schoonmaken en smeren.

GA NAAR DE WERKPLEK
(GENBA)

Productiemedewerkers staan
in de frontlinie en kunnen als
eerste afwijkingen signaleren
Yokoten

GOUDEN TPM-REGELS

Er wordt wel gedaan alsof schoonmaken, smeren en de
andere SISA-taken een beetje corvee is.
Vervelend werk dat weinig toevoegt
En waar je vies en nat van wordt.
De TPM-visie is anders

SISA-taken zijn cruciaal
voor de levensduur van
machines en de
prestaties.
Yokoten

De SISA-taken, schoonmaken en smeren, zijn cruciale
werkzaamheden die je niet snel kan onderschatten.
De oplettendheid van schoonmakers en smeerders is erg
belangrijk om op tijd afwijkingen die later zouden kunnen
leiden tot storingen of versnelde slijtage voor te kunnen zijn.
Maar dan moeten ze wel leren waar ze naar moeten kijken.
Wat afwijkend is. Daar gaat de derde pilaar, continu leren,
over.

Schoonmaken is onderwijs,
met de machine als
lesmateriaal
en de werkvloer als leslokaal
Yokoten

Bekijk het filmpje op YouTube over Autonoom Onderhoud op
ons kanaal: Yokoten.

5

In plaats van gepland preventief onderhoud kan je de
machine ook bewust in storing laten vallen.
Dat is SAO, Storings Afhankelijk Onderhoud.
Soms is dat zelfs goedkoper dan preventief onderhoud.
Als je de onderdelen maar hebt liggen
En je je kan veroorloven om stil te staan als gevolg van die
storing.

• Verzorgend Onderhoud (AO): SISA-taken
• Storings Afhankelijk Onderhoud (SAO):
wachten op een storing
SOORTEN ONDERHOUD
Technische
storingen
T.D.

Soms is SAO, Storings
Afhankelijk Onderhoud,
het wachten op de storing
de beste oplossing
Yokoten

Preventief
Onderhoud
Autonoom
Onderhoud
Continu
Verbeteren
Continu
Leren
Early
Management
5S Werkplekorganisatie
PREVENTIEF ONDERHOUD
Wachten

• Verzorgend Onderhoud (AO): SISA-taken
• Storings Afhankelijk Onderhoud (SAO):
wachten op een storing
• Gebruiks afhankelijk Onderhoud (GAO):
vervanging na aantal draaiuren
SOORTEN ONDERHOUD

GAO, Gebruiks afhankelijk onderhoud, is onderhoud waarbij je
onderdelen vervangt als ze versleten zijn.
Maar dan is het wel nodig dat je de levensduur van dat
onderdeel kan voorspellen.
Meestal is dat niet eenvoudig. Vroeger dacht men dat de
levensduur van de meeste onderdelen het profiel van een
zogenaamde badkuipkromme hebben. Zoals in dit plaatje, met
aan het begin en aan het einde aan oplopende kans op
storingen. Toch gaat dat maar voor nog geen 2 tot 6% van de
machinedelen op.

“badkuipkromme”
Slechts 2 – 6% van de machinedelen
GAO:
VOORSPELBARE LEVENSDUUR

Meestal is het slijtagepatroon veel grilliger en niet goed
voorspelbaar.
Tenzij je technische hulpmiddelen gebruikt die trillingen of
temperatuurtoename meten. Predictief onderhoud.
Maar dat is geen GAO meer.
Maar TAO: toestands afhankelijk onderhoud

De levensduur van machine-
onderdelen is niet altijd goed
te voorspellen en is soms
grillig.
Yokoten

Meestal geen toename van storingen
Meestal niet voorspelbaar
Meestal onbekende of abnormale oorzaak

• Verzorgend Onderhoud (AO): SISA-taken
• Storings Afhankelijk Onderhoud (SAO):
wachten op een storing
• Gebruiks afhankelijk Onderhoud (GAO):
vervanging na aantal draaiuren
• Toestands afhankelijk Onderhoud (TAO):
inspectie bepaalt de onderhoudsactie
SOORTEN ONDERHOUD

TAO: toestands afhankelijk onderhoud
Is het bepalen of een onderdeel vervangen moet worden aan de
hand van inspectie. Hoe ziet het onderdeel er uit?
Inspectie door medewerkers van de TD of van
productiemedewerkers tijdens hun SISA-taken.

Je kunt niet zeggen we doen alleen maar GAO of TAO,
Dat hangt af van de situatie.
In het boek over TPM geven we een beslisboom die ja kan
gebruiken om te bepalen welke soort onderhoud, of helemaal
geen onderhoud, het beste past per machineonderdeel.

ONDERHOUDS-
BESLISBOOM

Op enig moment verandert het takenpakket van zowel de
monteurs als de productiemedewerkers
En zal opnieuw gekeken moet worden naar de verdelen van de
onderhoudstaken.
Zodat er geen dubbelingen zijn.
En beiden meer tijd krijgen om continu te gaan verbeteren.

De verdeling van
onderhoudstaken moet
opnieuw beoordeeld worden
Yokoten

SHIFT IN ONDERHOUDSTAKEN

De derde pilaar continu leren is daarin belangrijk.
De medewerkers moeten getraind worden in het
kijken naar de machine
In het ontdekken van afwijkingen van defecten

Leer afwijkingen zien
Yokoten

Preventief
Onderhoud
Autonoom
Onderhoud
Continu
Verbeteren
Continu
Leren
Early
Management
5S Werkplekorganisatie
CONTINU LEREN

Leren gaat in drie fasen:
Eerst op school, klassikaal leren.
Daar leer je de basis. Dan wordt je vakcompetent.
En dan op het werk, dan leer je van collega’s die je vertellen
hoe iets moet. Dan leer je taken en vaste routines.
Dan wordt je taakcompetent. Je kent dan alle standaarden

Niveau van
Kennis
en
Vaardigheden
Tijd
Extern leernetwerk
Klassikaal leren (bv beroepsopleiding)
CONTINU LEREN

Niveau van
Kennis
en
Vaardigheden
Tijd
Extern leernetwerk
Klassikaal leren (bv beroepsopleiding)
CONTINU LEREN
Vakcompetent

Niveau van
Kennis
en
Vaardigheden
Tijd
Extern leernetwerk
Klassikaal leren (bv beroepsopleiding)
Verticaal leernetwerk
Individueel leren van de standaarden
CONTINU LEREN
Vakcompetent
Taakcompetent

Standaarden in de vorm van visuele één-punts-lessen.
Zoals deze.
Taakcompetent zijn gaat over de basiscondities 3 en 4 uit de
eerder getoonde rij van 5.
In welke mate iemand taakcompetent is, kan je terugvinden in
een skillmatrix.

3. Alle medewerkers en leidinggevenden werken
volgens vaste standaarden, zoals instructies en
veiligheidsregels
4. De kennis en vaardigheden van onze
medewerkers zijn up-to-date en
gestandaardiseerd
BASISCONDITIES

SKILL MATRIX

De derde fase is een fase die nooit ophoudt.
Dan leer je in de praktijk van allerlei afwijkende situaties die je
tegenkomt.
En die sommige collega’s kennen en begrijpen, Maar andere
niet.
Dat is collectief leren in een horizontaal leernetwerk. Meestal
leren gevolgd door een verbetering, een aanpassing.;
Dat horizontale leernetwerk van TD’ers en
productiemedewerkers moet wel opgezet worden.

Niveau van
Kennis
en
Vaardigheden
Tijd
Extern leernetwerk
Klassikaal leren (bv beroepsopleiding)
Verticaal leernetwerk
Individueel leren van de standaarden
Horizontaal leernetwerk
Collectief lerend verbeteren
CONTINU LEREN
Vakcompetent
Taakcompetent

En dan zijn we bij de vierde pilaar
Continu verbeteren
Of kaizen

Continu
Leren
Autonoom
Onderhoud
Continu
Verbeteren
Preventief
Onderhoud
Early
Management
5S Werkplekorganisatie
CONTINU VERBETEREN –
KAIZEN

• Letterlijk: veranderen naar beter
• Continu Verbeteren
KAIZEN

Het idee achter Kaizen.
Is iedereen elke dag verbeteren.
En de gewenste prestatieverbetering
bereiken door kleine stapjes te zetten
Yokoten

Tijd
1
DE SOM VAN KLEINE STAPJES
2
Prestatie

Continu verbeteren, kaizen, kan op verschillende manieren
In je eentje
In een groepje
Of in een verbeterteam
Yokoten

1. Verbeterideeën inbrengen (individueel)
•Dagstarts
•Verbetervoorstellensysteem
2. A3-rapporten （duo’s)
3. Kaizenteams （teams）
VORMEN VAN KAIZEN

Continu verbeteren is niet voor de vuist weg verbeteren,
maar aan de hand van goede analyses en denkwerk.
Gestructureerd verbeteren doe je volgens de 4 fasen van
de PDCA-routine
Van de zogenaamde Deming-cyclus
Yokoten

LAN
P O
D
CT
A HECK
C
GESTRUC-
TUREERD
VERBETEREN
MET PDCA

DE 8 STAPPEN
VERBETER-
CIRKEL

Continu verbeteren is gericht op het
Verhogen van de OEE door
Een of meer van de zes machineverliezen gestructureerd
aan te pakken.
Yokoten

DE VERBORGEN CAPACITEIT

Snelheids
verliezen
Technische
storingen
T.D.
Wachten
Afkeur en
Herbewerken
Opstart
verliezen
Korte stops
DE 6 MACHINEVERLIEZEN

Meer over Kaizen, Continu verbeteren lees je in ons boek
Over continu verbeteren
En in de 8 filmpjes op ons YOUTube-kanaal
Yokoten

Meer over Kaizen
In ons boek:
Continu Verbeteren
Bert Teeuwen
Uitgeverij Yokoten
Elke (internet-)boekhandel
Yokoten

Veel meer over
KAIZEN op ons
YouTube Yokoten-
kanaal.
YOUTUBE

De vijfde pilaar is Early management.
Waarom zou je verbeteren?
Verbeteren is een situatie achteraf corrigeren.
Met early management wil je de machines zo laten
ontwerpen en neerzetten dat verbeteren niet nodig is.
Yokoten

En dat als je een nieuwe machine of productielijn neer ziet
die een verticale opstart heeft
Zoals in het rechter plaatje
in plaats van een moeizame start, zoals het linker plaatje
Yokoten

VERTICALE OPSTART
VERTICALE
OPSTART
MOEIZAME
OPSTART

Kopieer geen ontwerpfouten
uit het verleden in de machines
van de toekomst
Yokoten

Het zesde deel van deze YouTube-serie over TPM gaat
over de te kiezen TPM-strategie.
Yokoten

Lees meer in ons Boek:
OEE voor operators en
managers
Bert Teeuwen
Uitgeverij Yokoten
Elke (internet-)boekhandel
Yokoten