1. Bilimsel Bir Makalede Giriş Bölümü Nasıl Yazılır?
Aslıhan Ünal
Düzce Üniversitesi
İşletme Anabilim Dalı
2015
Bilimsel araştırmalarda giriş; araştırmanın genel çerçevesinin belirlendiği ve arka planının
sunulduğu ve diğer araştırmalarla ilişkilendirildiği bir bölümdür. Wilkinson (1991) giriş
bölümünün amacını şu sözlerle ifade etmiştir1
:
“…Giriş; bilimsel bir yayında bahsi geçen araştırmanın arka planı ilgili bilgilerin
okuyucuya sunulduğu bölümdür. Giriş bölümünün amacı; araştırmanın çerçevesini
oluşturmak ve böylece okuyucunun araştırmanın diğer araştırmalarla olan bağlantısını
kurabilmesini sağlamaktır…”
Wilkinson’ un sözlerinden de anlaşıldığı gibi, giriş esasında bir tanıtım yazısıdır.
Araştırmanın yapılma amacı, kuramsal temelleri, literatür içerisindeki yeri, alana sağladığı
katkı ve özgünlüğü bu bölümde sunulur. Hitap edilen kitlenin ilgisinin çekilebilmesi ve
incelenen konunun öneminin aktarılabilmesinde yazılan etkili bir girişbölümünün rolü
büyüktür. Bu yazının amacı; etkili bir giriş bölümünde bulunması gereken unsurları
inceleyerek okuyucuya genel bir çerçeve sunabilmektir.
Giriş bölümünde yer alması gereken unsurlar
Makalelerde giriş bölümü formatı, dergilerin yayın kurullarının taleplerine göre küçük
değişiklikler gösterse de, hepsinde ortak olan ‘olmazsa olmaz’ unsurlar söz konusudur. Bu
unsurlar:
1. Araştırmanın probleminin ifade edilmesi
2. Araştırmanın amacının ifade edilmesi
3. Literatür incelmesi
4. Araştırma soruları/Araştırma hipotezleri
Nitel, nicel ve karma araştırmalarda ortak olan bu unsurlar haricinde nitel araştırmalarda
araştırmacının rolü, eğilimleri ve bakış açısı giriş bölümünde mutlaka belirtilmelidir.
Araştırmacının bizzat araştırma sürecinde etkin bir rol oynadığı ve katılımcıları yönlendirme
potansiyeline sahip olduğu nitel araştırmalarda, ‘objektiflik’ araştırmanın inandırıcılığı,
geçerliliği ve güvenilirliği açısından önem arz eden bir konudur. Bu sebeple yazar, giriş
1
Creswell page:82
2. bölümünde hangi bakış açısı (paradigma) çerçevesinden araştırmaya yaklaştığını, araştırma
sürecine olan katkısını, varsa eğilimlerini belirtmek durumundadır.
1. Araştırma Probleminin Sunulması
Giriş bölümünün ilk cümleleri, araştırmanın problemini ortaya koyan cümlelerdir. İlk
paragrafta kullanılan cümleler, okuyucuda merakın uyanmasında ve ilginin araştırma üzerine
çekilebilmesinde çok önemli bir göreve sahiptir. Cresswell (2003) bu önemli hususu “kuyu ve
kova” metaforuyla çok güzel ifade etmiştir. Burada kova okuyucu, kuyu ise makaledir.
Araştırma hakkında bilgi ve tecrübe sahibi olan yazardır ve
yazar, okuyucuyu yavaş yavaş kuyunun derinliklerine indirerek hem bilgilendirme hem de
rehberlik etme sorumluluğundadır. Bu noktada, problemin açıkça ifade edilmesi, araştırmanın
amacına ulaşabilmesi açısından çok önemli bir ilk adımdır.
“Problem; literatürde, teoride ve uygulamada yer alan ve çalışmaya gerek duyulmasına yol
açan bir konu olarak tanımlanabilir.” Sosyal Bilimlerde yapılan araştırmalarda problemler;
sorunlardan, zorluklardan ve mevcut uygulamalardan doğarlar. Araştırmacının görevi
toplumda var olan bir problemi tespit etmek, teorik bir altyapıya dayandırmak, araç ve
yöntemlerden faydalanarak bu problemlere çözümler üretmek ve uygulamada kolaylıklar
sağlayabilmektir. “Bu araştırmanın yapılmasına olan ihtiyaç nedir? ”Bu araştırmaya
girişilmesi ihtiyacının ortaya çıkmasında hangi problemin etkisi olmuştur?” soruları göz
önünde bulundurulmalıdır. Araştırma probleminin önemi yapılacak alıntılarla da
desteklenebilir.
Problem; açık ve net bir şekilde bir kapsam çerçevesinde sunulmalıdır. Kapsamdan kastedilen
araştırmayı destekleyen teori ve teorilerdir. Bu kısımda, alan literatüründe daha önce yapılmış
araştırmalardan örnekler verilmelidir. Bu araştırmaların eksik kalan yönleri belirtilerek,
çalışmanın literatürde nasıl bir boşluğu dolduracağı da özellikle belirtilmelidir. Böylelikle
araştırmanın konumu ve özgün değeri hakkında okuyucu bilgilendirilmiş olacaktır.
Yazar bu hususları göz önünde bulundurarak; konu hakkında bilgiye sahip olan fakat
araştırma alanı hakkında göreceli olarak bilgisiz bir kişiye anlatır gibi problemi sunmalıdır2
.
2
Frank Pajares, Emory Üniversitesi. “Araştırma Önerisi Unsurları”
3. 2. Araştırmanın Amacı
Bu bölümde yazar, araştırmanın ulaşmak istediği genel amaçları açık ve anlaşılır bir şekilde
ifade eder. “Bu çalışmanın amacı…” şeklinde başlayan bir cümle
okuyucunun kafasında araştırma ile ilgili netlik oluşmasına yardımcı olacaktır. Çalışmanın
temel kavramları ve fikirleri bu bölümde açıklanmalı, araştırılan alan ile ilgili okuyucu
bilgilendirmelidir.
3. Literatür Taraması
Giriş bölümünde tanımlanan problemin, iskeleti literatür bölümünde oluşturulur. Araştırılan
konu ile ilgili yapılmış diğer çalışmalardan örnekler sunularak,
çalışmanın literatür ile olan bağlantısı kurulur. Literatür bölümü, sonuç bölümünde bulguların
yorumlanması ve teorik bir alt yapı sağlanması açısından çok büyük öneme sahiptir.
Araştırma sonucunda elde ettiğimiz bulguları, literatür ile ilişkilendirerek sunarız,
benzerlikleri ve farklılıkları karşılaştırırız. İyi bir literatür incelemesi yapılmayan bir
çalışma, teorik temel açısından zayıftır ve bu eksiklik sonuç bölümünü yazarken kendini
hissettirir. Bu sebeple, üzerinde çalışılan araştırma ile ilgili olarak daha önce yayınlanmış
yerli ve yabancı literatür çok iyi incelenmeli, alanın öncü araştırmacılarından alıntılar
yapmaya dikkat edilmelidir. Son yıllarda yapılmış çalışmalara, konunun gidişatı açısından
bilgi ve fikir sunacağı için yer verilmesine özellikle dikkat edilmelidir.
Geçmiş araştırmalarla ilgili bulguları direkt olarak sıralamak yerine, bulgularıbirbiriyle
karşılaştırıldığı bir tartışma şeklinde sunmak çok daha etkili bir yöntemdir. Araştırmaların
birbirlerini destekleyen ve ayrılan yönlerinin irdelenmesi; hem literatürdeki boşluğun
gösterilmesi hem de araştırmanın literatürdeki konumunun ortaya çıkarılması açısından
faydalı bir yöntemdir.
4. Araştırma soruları/Araştırma hipotezleri
Bilimsel araştırmalarda, araştırmanın amacına ve alt amaçlarına uygun olarak hazırlanmış
araştırma soruları ve hipotezler belirlenir. Soruların mı hipotezlerin mi kullanılacağına
araştırmanın yöntemine ve dizaynına göre karar verilir. Nitel araştırmalarda, değişkenler
arasındaki ilişki soru cümlesi olarak ifade edilirken, nicel araştırmalarda, iki değişken
arasındaki ilişkiyi bildirim cümlesi şeklinde ifade eden hipotezler kullanılır. Aşağıda,
araştırma sorusuna ve hipotezlere birer örnek sunulmuştur.
4. Cam tavan etkisini aşmayı başaran kadın yöneticiler hangi liderlik özelliklerini sergilemektedir?
(Araştırma sorusu)
H0: Ağızdan ağıza iletişim tüketicilerin cinsiyetlerine göre farklılık göstermektedir. (Hipotez)
Örnekte verilen araştırma sorusu, Nitel bir araştırma olan Gömülü Teori yöntemi kullanılmış
bir araştırmaya aittir. Soru keşfedici bir özellik taşımakta ve kadınların liderlik özelliklerine
ilişkin herhangi bir yargı bildirmemektedir. Hipotez örneğinde ise, değişkenler arası ilişkiye
yönelik bir önerme söz konusudur ve analiz aşamasında bu önermenin doğruluğu
sınanacaktır.
Hipotezler ve araştırma soruları belirlenirken, amaçlara uygun olmasına, ifadelerin açık ve
anlaşılır olmasına, mantıksal olarak çelişmemesine dikkate dilmelidir.
Oluşturulan hipotez ve araştırma sorularının hangi metotla ve hangi analiz yöntemleri
kullanılarak analiz edileceğine de kısaca değinilmelidir, ayrıntılar yöntem bölümüne
bırakılmalıdır.
Sonuç
Etkili bir giriş bölümünün nasıl hazırlanması gerektiğine ilişkin bu yazıda, giriş bölümünde
bulunması gereken temel unsurlar okuyucuya sunulmuştur. Giriş bölümü araştırmanın genel
hatlarıyla tanıtıldığı bir bölüm olması nedeniyle, araştırmanın hedef kitleye ulaşabilmesi ve
anlaşılabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Dikkat edilmesi gereken önemli bir noktada,
giriş bölümünde araştırmanın sonuçlarına değinilmemesi ve yöntem ile ilgili olarak ayrıntılara
girilmemesi gerektiğidir. Literatür bölümünde ise gereksiz kaynak kullanımından kaçınılmalı,
amaç ve problem cümleleri açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmeli, okuyucunun kafasında
soru işaretleri oluşturacak uzun ve karmaşık anlatımlardan kaçınılmalıdır. Temel unsurlar ile
ilgili yazıda belirtilmiş olan önemli noktalar dikkate alındığında etkili bir giriş bölümünün
yazılabileceğini düşünüyorum.
Yazının hazırlanmasında aşağıdaki kaynaklardan yararlanılmıştır:
Cresswell, J.W (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods
Approaches.
Pajares, F. Araştırma Önerisinin Unsurları. Emery University.
http://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/arastirma_onerisi_unsurlari.pdf
