«Домбыраның ойығы қалай пайда болды»

1. Ұйымдастырылған ашық оқу қызметінің технологиялық картасы
Топ: №12 «Ертөстік» даярлық тобы
Күні, айы 21.04.17ж
Білім беру саласы: Шығармашылық
Бөлімі: Музыка
Тақырыбы: «Домбыраның ойығы қалай пайда болды»
Мақсаты: Балаларды ұлттық аспап домбыраның құрылымымен таныстыру. Домбырада
ойналу дағдыларын ережесін білудің маңызды екенін түсіндіру.
Білімділік: Ұлттық аспаптарына деген сүйіспеншілік сезімін арттыру.
Дамытушылық: Қазақ халқының ұлттық саз аспаптарының түрлерімен таныстыру
Тәрбиелік: ұлттық мәдениетін қастерлей білуге тәрбиелеу.
Әдіс-тәсіл: Сөздік қорын сұрақ-жауап арқылы молайту граматикалык тұлғада жүйелі
сөйлеуту,ойын ойнату.
Көрнекілік: Ұлттық аспаптардың суреттері ,үн таспа
Үш тілділік компонент: : ұлттық аспаптар –национальное инструменты –national
instruments , домбыра- домбыра-dombyra, қобыз- кобыз- kobyz,
Іс-әрекет кезеңдері Тәрбиешінің іс - әрекеті Балалардың іс - әрекеті
Мотивациялық
қозғаушылық.
- Балалар музыка залына әуенмен
кіреді, балаларды шеңберге жинап,
жылулық шеңберін өткізеді.Тәрбиеші
іс - әрекеттін артикуляциялық
жаттығумен бастайды.
Артикуляциялық жаттығу:
До-до-до-домбыра.
Тәрбиеші жұмбақ жасыра тақырыпты
ашты.
Екі ішекке бір тиекті қондыра,
Ойнаймыз біз қолымызды талдыра.
Білсең егер айта қойшы балақан,
Бұл қай аспап?
Жарайсыңдар балалар,дұрыс
таптыңдар өткен сабағымыз сол
ұлттық аспабымыз домбыраға арнаған
болатынбыз,ал бүгін
қорытындылайтын боламыз.
Музыка тыңдау: «Сарыарқа күйі»
,күй атасы Құрманғазы Сағырбай ұлы
туралы мағұлұмат беріп кету.
Балалардан күйді естігендегі
эмоциялары жайлы сұрау,күйдің
көңіл-күйін, анықтауын ұсынамын.
Балалар сендер ненің дыбысын естіп
Балалар Шаттық шеңбері:
Арайлап таң атты
Алтын сәуле таратты,
Жарқырайды қаламыз
Жайнай түссін даламыз
Қайырлы таң қонақтар,
Қайырлы күн достарым!
Артикуляциялық жатығуын
жасай білді.
-Балалар – (Бұл- кәдімгі
домбыра)жұмбақты мұқият
тыңдап шешуін шеше білді.
-

2. тұрсыңдар?
- Күй қандай аспапта
орындалады?
- Домбыра қай халықтың аспабы?
- Балалар, бұл күйдің авторы -
Қ.Сағырбайұлы. Құрманғазы атамыз
– қазақтың атақты күйші,
композиторы. (Қ.С. және қазақтың
сайын даласы Сарыарқаның суретін,
қазақтың ұлттық аспабы домбыраның
суреті көрсетіледі)
Балалар өткен сабақта мен сендерге
домбыраның құрылымы жайлы айтып
кеткен болатынмын қане есімізге
түсірейікші. Домбыра неше бөліктен
тұрады?
Дұрыс айтасыңдар балалар,ал бүгін
мен домбыраның үшінші бөлігі
шанақта орналасқан ойықтың шығуы
жайлы сендерге аңыз айтып
беремін,мұқият тыңдаңдар.
-Күйдің
- Домбырада.
- Домбыра қазақ
халқының аспабы.
Домбыра үш бөліктен
тұрады,басы,мойыны, шанағы
Ұйымдастыру -
іздестіру.
(Кішкене ғана үзінді тыңдалады) .
Құлан деген жануарды кім біледі
.(Кейін суреті көрсетіледі) Құлан
есектен үлкен,жылқыдан кіші ,қазақ
даласын мекендеген жабайы жылқы
.Ал, сол емін –еркін далада жүрген
малды әдейі қырған Жошы ханның
баласы туралы әңгіме айтып берейін.
Ол аңыз «Ақсақ құлан» Бұрынғы
өткен заманда Жошы деген хан
болыпты.Оның ең сенімді бас уәзірі
болыпты. Жеті жыл жер бетін
шарлап,алыс сапардан оралған оны
Жошы хан шақырып алып:
Ал, уәзірім не көрдің?-дейді Сонда ол :
Саруалдың арғы деген жерде көп
ордалы құлан жатыр екен.Соның
ішінде киелі ақсақ құлан бар екен,оған
ешкім жоламайды екен .Өйткені өзіне
тигенді ол теуіп немесе таптап
өлтіреді екен- дейді.
-Ау,ақсақал, мен адамды құлан теуіп
өлтіріпті дегенді сенбеймін-дейді
Жошы ханның қасында отырған
-Балалар тәрбиешіні мұқият
тыңдай білді.
.
- Балалар сұрақтарға толық
жауап бере алды.
-Балалар тәрбиешіні мұқият
тыңдайды.
-Балалар мәтін бойынша

3. баласы. Сөйтіп ханның баласы 40
жігіт ерітіп сол құландарға бармақ
болады. Киелі жануардан сескеніп
барғысы келмеген жігіттерді «Дарға
асам» деп қорқытып құланды атуға
алып кетеді.Айтқан жерге келсе ,көп
құлан жайылып жүр екен. Хан баласы
қызыл шекпенін киіп,садағын қолына
алып,қалған жігіттерін тасамен
жіберіп ,өзі құландарға қарсы жүріп
шетінен ата жөнеледі. Сонда көп
құланның ішінен бір ақсақ құлан,
үйірінен бөлініп шығып,жер тебініп
,пысқырып қалғанда айналаны қап-
қара тұман басады. «Қырық жігіттен
қаша жүріңдер,қызыл шекпендіні баса
жүріңдер» деген күңіренген дауыс
естіледі. Топырақ арасынан құланның
тұяғының дыбысы ғана естіледі.
Тұман сейілгеннен кейін 40 жігіт
қараса құландар да ханның баласы да
жоқ болады.Көп құлан ханның
баласын таптап өткен екен, үш күн
іздеп жігіттер Х/б жалғыз шынашағын
ғана тауып алады.
Қадған белгілерінің барлығын жерге
көміп ,40 жігіт елге қайтады. Баласы
келмегеннен кейін хан «Кімде-кім
менің баламның өлгені туралы
хабарласа соның көмейіне қорғасын
құямын » -дейді. Хан баласын жоқтап
қайғырып жатып алады..баласының
қаза болғанын қалай естірерін
білмеген ханның уәзірлері,Кетбұғаның
. Күйді тыңдап талдап үйренеді.
Жаңа ән: «Домбырасыз ән қайда?!»
Әнді музыка жетекшісі балаларға
орындап, беріп. Алғашқы жолдарын
жаттауды ұсынады.
Ойын: «Түсін таңда» дидактикалық
ойын
Балаларға ойын шартын түсіндіру.
Балалар қазір мен сендерге екі-
карточкадан таратамын: қызыл және
жасыл, қай музыкалық шығарманы
қызыл түспен ал қайсын жасыл түспен
белгілер едіңдер. Балаларға бірінші
«Сарыарқа» екінші «Ақсақ құлан»
күйлерінен үзінді естіртіп қайсын қай
сұрақтарға толық жауап бере
алды.
Балалар: «Ақсақ құлан» күйін
қызыл карточкамен
белгілейміз,себебі ол үрейлі,
қайғылы.
Ал, «Сарыарқа» күйін жасыл
түспен белгілейміз себебі ол
көңілді әрі қуанышқа толы деп
жауап береді.

4. түспен белгілер едіңдер деп ұсыныс
жасайды.
Сергіту сәті: «Мен қазақпын» әніне
билеу
-Халықтың музыкалық аспаптары
белгілі бір халыққа тән әрі өзіндік
ерекшелігі болады.
дамытты.
-Тәрбиеші балаларға қазақтың
музыкалық аспаптары туралы
білетіндерін айтып берулерін ұсынды.
-Балалар сергіту сәтін
іс-қимылмен билеп көрсете
білді.
Рефлексивті-
түзетушілік.
Тәрбиеші:Балаларға ұлттық өнерге
қызығушылығын арттыру және оны
құрметтеу керек екенін түсіндірді.
-Тәрбиеші сурет бойынша сұрақ-
жауап ала отыра және жұмбақтың
шешуін шешкізіп оқу іс-әрекетінде
балалардың білімін бекітті 3тілде
айтып қиын сөздердің мағынасын
түсіндіріп балаларды
мадақтап,мақтады.
-
- Балалар сұрақтарға толық
жауап бере алды.
Күтілетін нәтиже: Балалар ұлттық музыкалық аспаптар туралы түсінді.
Нені біледі:.ұлттық музыкалық аспаптардың ерекшелігін білді.
Қандай түсініктерді игерді: жұмбақтың шешуін және ойынды ереже бойынша ойнауды
игерді.
Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: Сурет арқылы және мәтін бойынша әңгімелей
білді,сұрақтарға толық жауап бере алды.

5. Қолданылған көрнекіліктер
«Сарыарқа»