Կենսաբանության դաս

1. Գիշատիչ բույսեր
Նյութի հեղինակ՝ 7-1 դասարանի աշակերտ Արամ Բարսեղյան

2. Գիշատիչ կամ միջատակեր բույսեր
Գիշատիչ կամ միջատակեր բույսեր են կոչվում այն
բազմամյա խոտաբույսերը, թփերը, թփիկները, լիանաները,
որոնք որսում են մանր միջատներ, հազվադեպ նաև այլ
մանր կենդանիներ և օգտագործում որպես լրացուցիչ
սնունդ: Հայտնի են մոտ 500 գիշատիչ բույսեր: Տարածված
են ամենուրեք, առավելապես արևադարձային և
մերձարևադարձային երկրներում: ՀՀ-ում տարածված է
խորշաբուսազգիների ընտանիքին պատկանող 3 տեսակ՝
փոքր, միջին և սովորական խորշաբույսերը: Հանդիպում են
լեռնային մարզերի լճերում, լճակներում և դանդաղահոս
ջրերում:

3. Ջրային գիշատիչ բույսեր
Ջրային գիշատիչ բույսերն ազատ լողացող, արմատազուրկ, բազմամյա
խոտաբույսեր են: Ցողունի երկարությունը մինչև 100 սմ է: Տերևները
կտրտված են, դրանց մի մասը ձևափոխվել է մանր փամփշտիկների,
որոնցով որսում են ջրային մանր կենդանիներ, միջատներ, որդեր,
թրթուրներ և այլն: Խորշաբույսի կամ ջրատիկի փամփշտիկը կանաչ կամ
կապտականաչ է, ունի փոքր անցք, որը ծածկված է հատուկ փականով,
իսկ երախի շուրջը կան միջատներին գրավող լորձապատ մազիկներ:
Ազոտային քաղցը, ֆոսֆորի, կալիումի և այլ նյութերի
անբավարարությունը նրանք լրացնում են ի հաշիվ կենդանական կերի:
Ունեն միջատներ որսալու տարբեր հարմարանքներ՝ սափորիկներ,
պարկեր, թարթիչավոր ատամնաձև ելուստներ ու խոռոչներ,
յուրահատուկ գունավորում, նաև արտազատում են միջատներին
հրապուրող քաղցրավուն, կպչուն ու հոտավետ նյութեր:

4. Պինգուիկուլա
Պինգուիկուլայի տերևները ծածկված են գեղձային կարճ ու
երկար մազիկներով, որոնք արտադրում են միջատաորս
կպչուն, լորձանման նյութ և ֆերմենտներ:
Ցողաբույսը միջատներին գրավում է գինեկարմիր գեղձակիր
թարթիչների արտադրած կպչուն, ցողի կաթիլներ հիշեցնող
հեղուկով, ցողատերևը և ալդրովանդան միջատներ են
որսում տերևակոթունների վրա եղած խոզանավոր, ծալվող
թիթեղիկներով: Ճանճորսի որսացող ապարատները
տերևաթիթեղիկների փշիկները կամ խոզաններն են,
սափորատունկինը տերևակոթունի վրա դեղին կամ կարմիր,
անուշաբույր սափորանման ձևափոխումներն են, որոնց
եզրերը շատ ողորկ են, և միջատները նեկտար քաղելու
հույսով դրանց վրա նստելիս իսկույն սահում են դեպի
հատակը, որտեղ մարսող հեղուկն է:

5. Վերգետնյա գիշատիչ բույսեր
Վերգետնյա գիշատիչ բույսերի արմատային համակարգը թույլ է
զարգացած: Կենդանական սնունդն արագացնում է նրանց
զարգացումը, ծաղկումն ու պտղատվությունը: Գիշատիչ բույսերը,
իրենց հերթին, շատ զգայուն են արտաքին գրգռիչների
նկատմամբ:

6. Վերջ