3.  Տարածված են Հայկական լեռնաշխարհում`
Հայաստանում, ինչպես նաև հյուսիսային Իրաքում
և հյուսիս-արևմտյան Իրանում: Մոտ 3,000 տարի
առաջ հանդիպում էր նաև Ղրիմում և
Բալկաններում: Մուֆլոններ կան նաև Կիպրոս,
Կորսիկա և Սարդինիա կղզիներում, սակայն պարզ
չէ դրանք վայրենացած ոչխարներ են, թե իրական
մուֆլոններ: Մուֆլոնը գրանցված է Հայաստանի
Կարմիր գրքում:

6. Տարածված է Արարատի և Արմավիրի մարզերում`
Արարատյան հարթավայրի կերային բույսերի
առկայությամբ աղուտներում: 20-րդ դարի կեսերին
արեալը կազմում էր 10000 հա, 1990 թ. տվյալներով
ընդամենը 2000 հա, որը բաղկացած է իրարից
տարանջատված փոքր (մինչև մի քանի հեկտար) և
2 համեմատաբար մեծ հատվածներից:

7.  Բուսակեր տեսակ է, որը սնվում է միայն երկու տեսակի
բույսերով՝ որդանախոտով և եղեգով , ունի զարգացման
բարդ ցիկլ: Վտանգման հիմնական գործոններ.
աղուտների ինտենսիվ յուրացում: Արեալի
առանձնահատկությունները` դրա
սահմանափակ, մասնատված և հողահանդակներով
շրջապատված լինելը, կլիմայի հնարավոր
փոփոխությունները ապագայում կարող են առավել
վտանգել այս տեսակի վիճակը: Տեսակի
պահպանության նպատակով 1986 թ-ին ստեղծվել է
«Որդան կարմիր» արգելավայրը: Մշակված է
արհեստական պայմաններում միջատի բազմացման
մեթոդ:


10. Հայտնի են առանձին պոպուլյացիաներ Արաքս
գետի հովտում: Պահպանվել է Արմավիրի մարզի
Բաղրամյանի, Արմավիրի, Էջմիածնի
տարածաշրջաններում և Արարատի մարզի
առանձին տեղամասերում: Հայաստանից դուրս
հանդիպում է Հյուսիս-Արևելյան Թուրքիայում և
Արևելյան Անդրկովկասում: Բնակվում է
ավազուտային և աղուտային անապատներում ծ.մ.
800-1050 մ բարձրության վրա:

11. Ձմեռումից դուրս են գալիս մարտի սկզբին, և
ակտիվությունը շարունակվում է մինչև նոյեմբեր:
Սնվում են մանր հոդվածոտանիներով (մրջյուններ,
մանր բզեզներ, նեպուկներ, թրթուրներ, սարդեր և
այլն): Մեկ տարում ձվադրում է 2-3 անգամ:
Բնության մեջ կյանքի տևողությունը` մինչև 3
տարի:

12. Պահպանվում է «Գոռավանի ավազուտներ» և
«Որդան կարմիր» արգելավայրերում: Անհրաժեշտ
է ցանկապատել արգելավայրերի տարածքներն
անասունների արածեցումը կանխելու համար և
անցկացնել միջոցառումներ` քայքայված
պոպուլյացիաների վերականգնման ուղղությամբ:

16. Նեղ արեալով տեսակ է, տարածաշրջանում
անհետացած: Արաքս գետի հովտի էնդեմիկ է,
Հայաստանում հայտնի էր Արարատյան
հարթավայրից` Գոռավանի, Շիդլուի, Փոքր Վեդու,
Ռանչպարի, Մարգարայի շրջակայքում`
ռելիկտային ավազուտներում: Գտնվել էր
Նախիջևանում (սահմանամերձ գ. Սադարակի
շրջակայք), հավանաբար, ապրում է Թուրքիայի
Արալիխյան ավազուտներում:

17.  Տիպիկ ավազասեր է: Հայաստանի սահմաններում
ապրում էր ծ.մ. 600-1000 մ բարձրություններում:
Կենդանիներն ակտիվ են կլոր տարի:
Բները, սովորաբար, տեղադրվում են
ավազուտային բլուրներում: Սնվում են
ապրելավայրերի շրջակայքում աճող տարբեր
μույսերով: Ամռանը և ձմռանը հիմնական կերը
սերմերն են: Սնվում են նաև միջատներով:
Բազմացումը տեղի է ունենում մարտի վերջին-
ապրիլի սկզբին: XX դարի վերջին
տասնամյակներում նկատվել է տեսակի
թվաքանակի խիստ անկում և վերջին տարիներին
ավազամկան պոպուլյացիաներ չեն հայտնաբերվել:

18.  Դալի ավազամուկը «Գոռավանի ավազուտներ»
արգելավայրում պահպանվող օբյեկտներից մեկն է:
Տեսակի պահպանության համար առաջին հերթին
անհրաժեշտ է ճշգրտել Դալի ավազամկան արդի
վիճակը երկրում, ներկա պոպուլյացիաների
հայտնաբերման դեպքում` սահմանել դրանց խիստ
պահպանությունը: Անհրաժեշտ է նաև ստեղծել
կայուն լաբորատոր պոպուլյացիաներ:

19.  Բազեանմաններ
 46. Գառնանգղ (մորուքավոր անգղ) — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի ամբողջ տարածքում:
 47. Գիշանգղ — Վտանգված տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի ամբողջ տարածքում:
 48. Սպիտակագլուխ անգղ — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի ամբողջ տարածքում:
 49. Տափաստանային արծիվ — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի ամբողջ տարածքում:

20.  50. Քարարծիվ — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի ամբողջ տարածքում:
 51. Ջրարծիվ — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արարատյան հարթավայրի Արաքս գետի
հովտի լճակներում:
 52. Տափաստանային հողմավար բազե — Խոցելի տեսակ է:
 Տեղ-տեղ բնադրում է Արաքսի հովտում:
 53. Կարմրավոտ բազե — Խոցելի տեսակ է:
 Դասվում է Հայաստանի բնադրող, չվող թռչունների թվին:
Հանդիպում է Արմավիրի և Էջմիածնի նախկին շրջանների
վարչատարածքներում:
 54. Աղավնաբազե — Պատկանում է «Տվյալների
անբավարարություն» կատեգորիային:

21.  Տառեղանմաններ
 33. Քաջահավ — Խոցելի տեսակ է:
 Մինչև 1950–ականները լայնորեն տարածված է եղել
Արաքս գետի հովտում, ներկայումս հանդիպում է
միայն Մեծամոր գետի հովտում:
 34. Տարգալակտուց — Վտանգված տեսակ է:
 1930-40–ականներին հանդիպում էր Արաքս գետի
հովտում, ներկայումս Արմավիրի մարզի
վարչատարածքում չի հանդիպում:
 Գարնանային և աշնանային չուի շրջանում հանդիպում
է Արարատյան հարթավայրում:
 64. Մեծ արորիկ — Խոցելի տեսակ է:

22.  Փոքր ճագարամուկ —
Վտանգված տեսակ է:
Հանդիպում է
Արմավիրի մարզի
ամբողջ տարածքում`
800-1200 մ
բարձրության վրա:

23.  Ներկարար — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի
կիսաանապատային գոտում:

24.  Ջրասամույր — Վտանգված տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզի գրեթե բոլոր
տարածաշրջաններում:

25.  Խայտաքիս — Խոցելի տեսակ է:
 Հանդիպում է Արմավիրի մարզում` 1000 մ բարձր
տարածքներում: