SlideShare a Scribd company logo
1 of 1259
Download to read offline
Visit http://www.asram.org




                                                  IJKhkM˜T
          xOKÓTftJ BΩr
          1 IJKhPf, pUj krPoΩr IJTJv S kOKgmLr xOKÓTJ vMr∆ TrPuj, 2 pUj kOKgmL KjrJTJr S vNjqo~ KZu,
          Ifu VøPrr Ckr IºTJr KmrJ Trf, FmÄ GΩKrT FT mJ~M urJKvr CkPr mAf, 3 fUj krPoΩr
          muPuj, ‘IJPuJ ßyJT;’ IJr IJPuJ yu. 4 krPoΩr ßhUPuj, IJPuJ oñuo~; krPoΩr IºTJr ßgPT IJPuJ
          kOgT TPr KhPuj; 5 IJr krPoΩr IJPuJr jJo Khj rJUPuj, S IºTJPrr jJo rJUPuj rJf. xºqJ yu,
          k´nJf Fu—k´go Khj.
               6 krPoΩr muPuj, ‘urJKv hM’nJPV kOgT TrJr jq urJKvr oJ^UJPj FTaJ lÅJkJ vÜ krhJ ßyJT.’
          7 ßfoj krhJ ‰fKr TPr krPoΩr krhJr KjPYr urJKv ßgPT krhJr CkPrr urJKv kOgT TPr KhPuj;
          IJr ßxAofA yu. 8 krPoΩr krhJr jJo IJTJv rJUPuj. xºqJ yu, k´nJf Fu—KÆfL~ Khj.
               9 krPoΩr muPuj, ‘IJTJPvr KjPYr urJKv FT˙JPjA KoKuf ßyJT, S ˙u ßhUJ KhT.’ IJr ßxAofA
          yu. 10 krPoΩr ˙Pur jJo nëKo rJUPuj, S urJKvr jJo rJUPuj xoM#; IJr krPoΩr ßhUPuj, fJ
          oñuo~.
               11 krPoΩr muPuj, ‘nëKo xmM WJx C_k¥ Tr∆T, Foj CKØhS C_k¥ Tr∆T pJ mL myj TPr, FmÄ
          kOKgmL MPz Foj lu-C_kJhT VJZS C_k¥ Tr∆T pJPhr lPur oPiq gJTPm Kj Kj Jf IjMpJ~L mL.’
          IJr ßxAofA yu. 12 nëKo WJx C_k¥ Tru, Foj CKØhS C_k¥ Tru pJ Kj Kj Jf IjMpJ~L mL myj
          TPr, FmÄ Foj lu-C_kJhT VJZS C_k¥ Tru pJPhr lPur oPiq rP~PZ Kj Kj Jf IjMpJ~L mL.
          krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 13 xºqJ yu, k´nJf Fu—fífL~ Khj.
               14 krPoΩr muPuj, ‘rJK© S Khj kOgT TrJr jq IJTJvkrhJ~ jJjJ mJKf ßyJT; ßxVMKu Efá, Khj S
          mZr KjPhtv Tr∆T, 15 FmÄ kOKgmLr CkPr IJPuJ ZzJmJr jq mJKf KyxJPmA IJTJvkrhJ~ gJTáT.’ IJr
          ßxAofA yu: 16 krPoΩr mz ßxA hM’PaJ mJKf ‰fKr TrPuj: mzaJ Khj Kj~πPer jq, IJr fJr ßYP~
          ßZJaaJ rJK© Kj~πPer jq; KfKj fJrJ-jã©S ‰fKr TrPuj. 17 krPoΩr ßxVMPuJPT IJTJvkrhJ~ mxJPuj,
          ßpj kOKgmLr CkPr IJPuJ ZzJ~, 18 Khj S rJK© Kj~πe TPr, FmÄ IºTJr ßgPT IJPuJ kOgT TPr. krPoΩr
          ßhUPuj, fJ oñuo~. 19 xºqJ yu, k´nJf Fu—Yfágt Khj.
               20 krPoΩr muPuj, ‘urJKv IxÄUq k´JeLPf nPr CbáT, FmÄ kOKgmLr CkPr IJTJvkrhJ MPz kJKU
          Cc˚T.’ 21 krPoΩr ßxA KmrJa KmrJa xoM#-hJjm S ßxA xo˜ IxÄUq k´JeL Kj Kj Jf IjMxJPr xOKÓ
          TrPuj ßpVMPuJ urJKvPf YuJPlrJ TPr; KfKj Kj Kj Jf IjMxJPr xo˜ Cz∂ kJKUS xOKÓ TrPuj.
          krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 22 ßxA xo˜ KTZM krPoΩr FA mPu IJvLmtJh TrPuj: ‘ßfJorJ lumJj yS,
          mÄvmOK≠ Tr, xoMP#r urJKv nKrP~ ßfJu; kJKUrJ ˙unëKoPf mÄvmOK≠ Tr∆T.’ 23 xºqJ yu, k´nJf Fu—
          kûo Khj.
               24 krPoΩr muPuj, ‘kOKgmL Kj Kj Jf IjMpJ~L VmJKh kvM, xKrxOk S mjq∂á—Kj Kj Jf
          IjMpJ~L xo˜ k´JeL C_k¥ Tr∆T.’ IJr ßxAofA yu. 25 krPoΩr Kj Kj Jf IjMpJ~L mjq∂á, Kj Kj
          Jf IjMpJ~L VmJKh kvM, S Kj Kj Jf IjMpJ~L nëKor xo˜ xKrxOkS ‰fKr TrPuj. krPoΩr ßhUPuj, fJ
          oñuo~.
               26 krPoΩr muPuj, ‘FPxJ, IJorJ IJoJPhr IJkj k´KfoNKftPf, IJoJPhr IJkj xJhOvq IjMxJPr oJjMw
          KjotJe TKr: fJrJ xoMP#r oJPZr CkPr, IJTJPvr kJKUPhr CkPr, VmJKh kvMPhr CkPr, ßVJaJ kOKgmLr CkPr,
          S oJKar mMPT YPr pf xKrxOPkr CkPr k´náÊ Tr∆T.’
              27 krPoΩr fÅJr KjPr k´KfoNKftPf oJjMwPT xOKÓ TrPuj;
                  krPoΩPrrA k´KfoNKftPf fJPT xOKÓ TrPuj:
                  kMr∆w S jJrL TPr fJPhr xOKÓ TrPuj.
              28 krPoΩr fJPhr IJvLmtJh TrPuj;
                  krPoΩr fJPhr muPuj,
                  ‘lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr,
                  kOKgmL nKrP~ ßfJu, fJ mvLnëf Tr;
                  xoMP#r oJPZr CkPr,
                  IJTJPvr kJKUPhr CkPr,
                  S nëKor pf xKrxOPkr CkPr k´náÊ Tr.’
29 krPoΩr   muPuj, ‘ßhU, xJrJ kOKgmL MPz pf CKØh mL myj TPr, S lu-C_kJhT pf VJZ lPur
oPiq mL myj TPr, fJ xmA IJKo ßfJoJPhr KhKò; fJ yPm ßfJoJPhr UJhq. 30 xo˜ mjq∂á, IJTJPvr
xo˜ kJKU S oJKar mMPT YuJYu TPr xo˜ Lm—FA xTu k´JeLPT IJKo UJhqr‡Pk xmM pf CKØh KhKò.’
IJr ßxAofA yu. 31 krPoΩr fÅJr ‰fKr TrJ xo˜ KTZMr KhPT fJKTP~ ßhUPuj; IJr xKfq, ßxA xo˜ KTZM
UMmA oñuo~. xºqJ yu, k´nJf Fu—wÔ Khj.
2 FAnJPm IJTJv S kOKgmL S fJPhr oPiq Kmjq˜ xo˜ m˜ár TJ ßvw yu. 2 krPoΩr ßp xo˜ TJ xJij
TPr IJxKZPuj, fJ x¬o KhPj ßvw TrPuj; ßp xo˜ TJ xJij TPr IJxKZPuj, fJ KfKj x¬o KhPj ßvw
TPr Kmv´Jo KjPuj. 3 krPoΩr ßxA x¬o Khj IJvLmtJh TrPuj, fJ kKm© TrPuj, ßTjjJ xOKÓTJP ßxA
xo˜ KTZM xJij TrJr kr krPoΩr ßxA KhPjA Kmv´Jo KjPuj.
FPhj mJVJj
     4 IJTJv S kOKgmLr xOKÓuPVú F yu IJTJv S kOKgmLr %TJKyjL. pUj k´ná krPoΩr kOKgmL S IJTJv
KjotJe TrPuj, 5 fUj kOKgmLPf mjq ßTJj ß^Jk-^Jz KZu jJ, mjq ßTJj CKØhS C_k¥ y~Kj, ßTjjJ k´ná
krPoΩr kOKgmLr CkPr mOKÓr u fUjS mwte TPrjKj, oJKa YJw TrPm ßTJj oJjMwS fUj KZu jJ.
6 ßxxoP~ FTaJ uiJrJ kOKgmL-Vnt ßgPT C_xJKrf yP~ xo˜ ˙unëKo uKxÜ Trf. 7 k´ná krPoΩr oJKa
ßgPT iMPuJ KjP~ oJjMwPT VzPuj, FmÄ fJr jJPT láÅ KhP~ fJr oPiq k´JemJ~M xûJr TrPuj; IJr oJjMw xLm
k´JeL yP~ Cbu.
     8 k´ná krPoΩr k´JYqPhPv—FPhPj—FTKa mJVJj TrPuj, IJr ßxUJPj fÅJr VzJ ßxA oJjMwPT rJUPuj.
9 k´ná krPoΩr nëKo ßgPT Foj xm VJZ C_k¥ TrPuj, pJ ßhUPf xMªr S ßUPf xM˝JhM; mJVJjKar oJ^UJPj
C_k¥ TrPuj LmjmOã; oñu-Ioñu ùJjmOãS C_k¥ TrPuj. 10 FPhj ßgPT FT jhL k´mJKyf KZu, pJ
mJVJjKaPT uKxÜ Trf, FmÄ ßxUJj ßgPT IJuJhJ IJuJhJ yP~ YfáoMtUL yf. 11 k´go jhLr jJo KkPvJj:
jhLaJ ßxA xo˜ yJKmuJ ßhv KWPr rJPU ßpUJPj ßxJjJ kJS~J pJ~; 12 ßxA ßhPvr ßxJjJ C•o; ßxA ßhPv
xMrKn ouo S ßVJPohToKeS kJS~J pJ~. 13 KÆfL~ jhLr jJo KVPyJj: jhLaJ xo˜ AKgSKk~J ßhv KWPr
rJPU. 14 fífL~ jhLr jJo aJAV´Lx: jhLaJ IJxMr ßhPvr kMmKhPT m~. Yfágt jhL ACPl∑Kax.
     15 k´ná krPoΩr oJjMwPT KjP~ FPhj mJVJPj rJUPuj, ßpj ßx oJKa YJw TPr S mJVJPjr ßhUJPvJjJ TPr.
16 fUj k´ná krPoΩr oJjMwPT FA IJùJ KhPuj, ‘fáKo FA mJVJPjr xo˜ VJPZr lu UMKv-˝òPªA UJS;
17 KT∂á oñu-Ioñu ùJjmOPãr lu UJPm jJ, ßTjjJ ßpKhj fJr lu UJPm, ßxKhj fáKo orPmA orPm.’
     18 k´ná krPoΩr muPuj, ‘oJjMPwr kPã FTJ gJTJ nJu j~; fJr jq IJKo fJr of FTj xyJ~T
KjotJe Trm.’ 19 fUj k´ná krPoΩr oJKa ßgPT xo˜ mjq∂á S IJTJPvr xo˜ kJKU VPz oJjMPwr TJPZ
IJjPuj; ßhUPf YJKòPuj, oJjMw fJPhr TL TL jJo rJUPm; oJjMw pJ KTZMr jJo rJUu, ßxA xmKTZMr jJo KZu
‘xLm k´JeL’: 20 oJjMw xo˜ VmJKh kvMr, IJTJPvr xo˜ kJKUr, S xo˜ mjq∂ár jJo rJUu, KT∂á fmM
oJjMPwr jq CkPpJVL ßTJj xyJ~T kJS~J ßVu jJ. 21 fUj k´ná krPoΩr oJjMPwr Ckr Foj VnLr Kj#J
jJKoP~ IJjPuj ßp, ßx WMKoP~ kzu. KfKj fJr FTaJ kÅJr fáPu KjP~ J~VJKa oJÄx KhP~ mº TPr KhPuj.
22 oJjMw ßgPT fáPu ßjS~J ßxA kÅJr KhP~ k´ná krPoΩr FT jJrL VzPuj S fJPT oJjMPwr TJPZ IJjPuj.
23 IJr oJjMw muu,

        ‘FmJr F-A yu IJoJr yJPzr yJz
        S IJoJr oJÄPxr oJÄx!
        Fr jJo jJrL yPm,
        ßTjjJ jr ßgPTA fJPT fáPu ßjS~J yP~PZ.’
     24 Fjq oJjMw fJr KkfJoJfJPT ßZPz KjPr ˘Lr xPñ KoKuf yPm FmÄ ßxA hM’j FTPhy yPm.

FPhj mJVJj ßgPT mKyÏJr
    25 ßxxo~ oJjMw S fJr ˘L hM’PjA Cuñ KZu, FPf KT∂á fJrJ ßTJj uöJ ßmJi Trf jJ.
3 k´ná krPoΩr ßp xo˜ mjq∂á KjotJe TPrKZPuj, fJPhr oPiq xJkA KZu xmPYP~ iNft. ßx ßxA jJrLPT
muu, ‘krPoΩr jJKT ßfJoJPhr mPuPZj, ßfJorJ FA mJVJPjr ßTJj VJPZr lu UJPm jJ.’ 2 jJrL xJkPT
C•Pr muu, ‘IJorJ mJVJPjr VJZVMPuJr lu ßUPf kJKr; 3 KT∂á mJVJPjr oJ^UJPj ßp VJZ rP~PZ, fJr lu
xèPº krPoΩr mPuPZj, ßfJorJ fJ UJPm jJ, ¯vtS TrPm jJ, TrPu ßfJorJ orPm.’ 4 fUj xJk jJrLPT
muu, ‘ßfJorJ ßoJPaA orPm jJ! 5 FojKT krPoΩr JPjj, ßpKhj ßfJorJ fJ UJPm, ßxKhj ßfJoJPhr ßYJU
UMPu pJPm IJr ßfJorJ krPoΩPrr of yP~ oñu-Ioñu ùJj uJn TrPm.’ 6 jJrL ßhUu, VJZKar lu ßUPf
nJu, ßYJPUS IJTwteL~, FmÄ ùJjhJ~L VJZ KmiJ~ IJTJÇãeL~; fJA ßx fJr TP~TaJ lu ßkPz KjP ßUu, S
fJr xPñ CkK˙f fJr ˝JoLPTS Khu; ßxS ßUu. 7 fUj fJPhr hM’PjrA ßYJU UMPu ßVu, fJrJ FS mM^Pf
kJru ßp, fJrJ Cuñ; fJA cáoMrVJPZr TP~TaJ kJfJ ßxuJA TPr ßTJoPrr jq FT k´TJr IJmre ‰fKr
Tru.
    8 kPr oJjMw S fJr ˘L k´ná krPoΩPrr YuJYPur xJzJ ßku, KfKj KhPjr Kxúê mJfJPx mJVJPjr oPiq ßyÅPa
ßmzJKòPuj; fUj k´ná krPoΩPrr xJoPj ßgPT fJrJ mJVJPjr VJZkJuJr oPiq KjPPhr uMTJu. 9 KT∂á k´ná
krPoΩr oJjMwPT cJTPuj; fJPT muPuj, ‘fáKo ßTJgJ~ IJZ?’ 10 ßx C•Pr muu, ‘mJVJPj ßfJoJr xJzJ
ßkP~ IJKo n~ ßkuJo, TJre IJKo Cuñ; fJA KjPPT uMKTP~KZ.’ 11 KfKj muPuj, ‘fáKo ßp Cuñ, FTgJ ßT
ßfJoJPT muu? ßp VJPZr lu ßUPf ßfJoJPT KjPwi TPrKZuJo, fáKo KT fJr lu ßUP~Z?’ 12 oJjMw C•Pr
muu, ‘IJoJr xKñjL TPr pJPT fáKo IJoJPT KhP~Z, ßxA jJrLA IJoJPT ßxA VJPZr lu KhP~PZ, IJr IJKo fJ
ßUP~KZ.’ 13 k´ná krPoΩr jJrLPT muPuj, ‘fáKo F TL TrPu?’ jJrL C•Pr muu, ‘xJk-A IJoJPT náKuP~PZ,
IJr IJKo ßUP~KZ.’
    14 fUj k´ná krPoΩr xJkPT muPuj, ‘FA TJ TPrZ KmiJ~ IKnv¬A fáKo xo˜ VmJKh kvM S xo˜
mjq∂ár ßYP~! ßfJoJPT mMPTA yÅJaPf yPm, S ßfJoJr LmPjr xo˜ Khj iPr iMPuJ ßUPf yPm. 15 IJKo
ßfJoJr S jJrLr oPiq, ßfJoJr mÄv S fJr mÄPvr oPiq kr¯r v©∆fJ JKVP~ fáum; fJr mÄv ßfJoJr oJgJ
KkPw oJrPm, IJr fáKo fJr kJP~r ßVJzJKuPf ßZJmu oJrPm.’
    16 jJrLPT KfKj muPuj, ‘IJKo ßfJoJr k´xmpπeJ fLm´ TPr fáum, pπeJr oPiqA fáKo x∂Jj k´xm TrPm;
ßfJoJr IJTJÇãJ yPm ˝JoLr k´Kf, IJr ßx ßfJoJr Ckr TfítÊ YJuJPm.’
    17 IJhoPT KfKj muPuj, ‘ßp VJPZr lu xèPº IJKo ßfJoJPT mPuKZuJo, fáKo fJ UJPm jJ, ßfJoJr ˘Lr
TgJ vMPj fáKo fJr lu ßUP~Z KmiJ~ ßfJoJr TJrPe nëKo IKnv¬ ßyJT! ßfJoJr LmPjr xo˜ Khj iPr fáKo
ßTîPvA fJ ßnJV TrPm. 18 FA nëKo ßfJoJr jq TÅJaJVJZ S ßv~JuTÅJaJ luJPm, oJPbr CKØh yPm ßfJoJr
UJhq. 19 fáKo oJgJr WJo kJP~ ßlPuA IJyJr TrPm—pfKhj jJ fáKo oJKaPf KlPr pJS, ßpPyfá oJKa ßgPTA
ßfJoJPT fáPu ßjS~J yP~PZ: ßTjjJ fáKo iMPuJ, IJr iMPuJPfA IJmJr KlPr pJPm.’
    20 ßxA oJjMw KjPr ˘Lr jJo ymJ rJUu, ßTjjJ ßx xTu LKmPfr jjL yu. 21 KT∂á k´ná krPoΩr oJjMw
S fJr ˘Lr jq YJozJr ßkJvJT k´˜áf TPr fJPhr krJPuj. 22 fUj k´ná krPoΩr muPuj, ‘ßhU,
oñu-Ioñu ùJj xèPº oJjMw IJoJPhr FTPjr of yP~ Cbu; FUj KT∂á ßx ßpj yJf mJKzP~ LmjmOPãr
luS ßkPz jJ UJ~ S KYrLmL y~!’ 23 fJA k´ná krPoΩr fJPT FPhj mJVJj ßgPT ßmr TPr KhPuj, ßpj ßx
ßxA oJKa YJw TPr pJ ßgPT fJPT fáPu ßjS~J yP~KZu. 24 KfKj oJjMwPT fJKzP~ KhPuj, FmÄ LmjmOPãr
KhPTr kg rãJ TrJr jq FPhj mJVJPjr kMmKhPT ßUr∆mPhr ßoJfJP~j TrPuj, ßxA IKVúo~ UÙS
rJUPuj, YJrKhPT ZKzP~ kPz pJr ^uT.
TJAj S IJPmu
4 KjPr ˘L ymJr xPñ IJhPor Kouj yu; ymJ VntmfL yP~ TJAjPT k´xm TrPuj; KfKj muPuj, ‘k´nár
xyJ~fJ~ FTKa oJjMwPT ßkP~KZ.’ 2 KfKj TJAPjr nJA IJPmuPTS k´xm TrPuj. IJPmu rJUJu yP~ ßow
kJuj Trf, TJAj oJKa YJw Trf. 3 FnJPm xo~ TJaPf uJVu; FTKhj TJAj nëKor lu k´nár TJPZ
IWtqr‡Pk C_xVt Tru. 4 IJPmuS KjPr kvMkJPur k´goJf TP~TaJ vJmTPT S fJPhr YKmt C_xVt Tru.
k´ná IJPmPur k´Kf S fJr IPWtqr k´Kf oMU fáPu YJAPuj, 5 KT∂á TJAj S fJr IPWtqr k´Kf oMU fáPu YJAPuj
jJ; fJPf TJAj IKiT ßrPV Cbu, fJr oMU Kmweú yu. 6 k´ná TJAjPT muPuj, ‘ßfJoJr FA rJV ßTj? ßfJoJr
oMU Kmweú ßTj? 7 xÆqmyJr TrPu fáKo KT oMU Có TPr rJUPm jJ? KT∂á xÆqmyJr jJ TrPu kJk-A ßfJoJr
ÆJPr Sf ßkPf mPx rP~PZ; ßfJoJr jq ßxA kJk ßuJuMk mPa, KT∂á fJ hoj TrJ ßfJoJr CkrA Kjntr
TrPm!’
     8 TJAj nJA IJPmPur xPñ TgJ muu, IJr fJrJ oJPb ßVPu TJAj fÅJr nJA IJPmuPT IJâoe TPr yfqJ
Tru. 9 k´ná TJAjPT muPuj, ‘ßfJoJr nJA IJPmu ßTJgJ~?’ ßx C•Pr muu, ‘JKj jJ; IJKo KT IJoJr
nJAP~r rãT?’ 10 KfKj muPuj, ‘fáKo TL TPrZ? ßvJj! ßfJoJr nJAP~r rÜ oJKa ßgPT IJoJr TJPZ KY_TJr
TrPZ. 11 IJr FUj, IKnv¬ fáKo! KmYáqf yS ßxA oJKa ßgPT pJ ßfJoJr yJPfr TPotr lPu ßfJoJr nJAP~r
rÜ V´ye TrPf oMU UMPuPZ! 12 fáKo oJKa pfA YJw Tr jJ ßTj, oJKa ßfJoJPT fJr KjPr vKÜ IJr ßhPm jJ;
fáKo kOKgmLPf CP¨vKmyLj kuJfT yPm!’ 13 fUj TJAj k´náPT muu, ‘jJ! IJoJr hP§r nJr IxyjL~!
14 ßhU, fáKo IJ kOKgmLr mMT ßgPT IJoJPT fJKzP~ Khò, fJA IJoJPT ßfJoJr xÿMU ßgPT KjPPT uMPTJPf
yPm; kOKgmLPf IJoJPT CP¨vKmyLj kuJfT yPf yPm; ßTjjJ ßp ßTC IJoJr ßhUJ kJPm, ßx IJoJPT yfqJA
TrPm.’ 15 k´ná fJPT muPuj, ‘KT∂á fmM ßp ßTC TJAjPT yfqJ TrPm, fJPT xJfVMe ßmKv k´Kflu ßkPf
yPm.’ fJA k´ná TJAPjr jq FTaJ KY¤ rJUPuj, fJr ßhUJ ßkP~ ßTCA ßpj fJPT ßoPr jJ ßlPu. 16 TJAj
k´nár xJãJ_ ßgPT KmhJ~ KjP~ FPhPjr kMmKhPT ßjJh ßhPv KVP~ mxKf Tru.
TJAj ßgPT FPjJx kpt∂
     17 KjPr ˘Lr xPñ TJAPjr Kouj yu; fJr ˘L VntmfL yP~ FPjJUPT k´xm Tru; kPr TJAj FTaJ
jVPrr ˙JkjTftJ yu pJr jJo KjPr x∂JPjr jJo IjMxJPr FPjJU rJUu. 18 FPjJPUr WPr ArJPhr % yu,
IJr ArJh yPuj ßoÉ~JP~Pur KkfJ, ßoÉ~JP~u yPuj ßogMxJP~Pur KkfJ, IJr ßogMxJP~u yPuj uJPoPUr
KkfJ. 19 uJPoU hM’PaJ ˘L KjPuj, FTPjr jJo IJhJ, IJr FTPjr jJo K$J. 20 IJhJ pJmJuPT k´xm
TrPuj, KfKj yPuj fÅJmMmJxL kvMkJuTPhr IJKhkMr∆w; 21 fÅJr nJAP~r jJo pMmJu, KfKj yPuj mLeJ S mÅJKv
mJhTPhr IJKhkMr∆w. 22 FKhPT K$J fámJuTJAjPT k´xm TrPuj, FA fámJuTJAj fJPhrA IJKhkMr∆w yPuj
pJrJ m´† S ßuJyJr pπkJKf mJjJ~; fámJuTJAPjr ßmJPjr jJo jJ~JoJ.
     23 uJPoU fJr ˘L hM’jPT muPuj,

        ‘IJhJ, K$J, ßfJorJ IJoJr FA TgJ ßvJj;
        uJPoPUr miN hM’j, IJoJr Tgj TJj ßkPf ßvJj;
        IJWJPfr TJrPe IJKo FTaJ oJjMwPT,
        k´yJPrr TJrPe FTaJ pMmTPT yfqJ TPrKZ.
    24 TJAPjr jq xJfVMe k´KfPvJi,
        KT∂á uJPoPUr jq xJfJ•r VMe k´KfPvJi!’
     25 ˘Lr xPñ IJhPor IJmJr Kouj yu; fÅJr ˘L FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPuj S fJr jJo ßxg rJUPuj,
‘ßTjjJ krPoΩr IJPmPur ˙JPj IJr FTKa kM©x∂JjPT IJoJr WPr ˙Jj KhPuj, ßpPyfá TJAj fJPT yfqJ
TPrPZ.’ 26 ßxPgr WPrS FTKa kM©x∂JPjr % yu, IJr KfKj fJr jJo FPjJx rJUPuj. ßxxoP~A oJjMw
k´nár jJo TrPf IJr÷ Tru.
ßjJ~J kpt∂ IJhPor mÄvfJKuTJ
5 IJhPor mÄvJmKu-kM˜T F. ßpKhj krPoΩr oJjMwPT xOKÓ TrPuj, ßxKhPj krPoΩPrr xJhOPvqA fJPT
KjotJe TrPuj—2 kMr∆w S jJrL TPr fJPhr xOKÓ TrPuj FmÄ fJPhr KfKj IJvLmtJh TrPuj; fJrJ xOÓ yPu
kr KfKj fJPhr jJo ‘oJjMw’ rJUPuj.
     3 kPr IJho FTv’ K©v mZr m~Px KjPr xJhOPvq, KjPr k´KfoNKft IjMxJPr FTKa kM©x∂JPjr KkfJ
yP~ fJr jJo ßxg rJUPuj. 4 ßxPgr KkfJ yS~Jr kr IJho IJav’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ
yPuj. 5 xmxPof IJhPor m~x yu j’PvJ K©v mZr; kPr fÅJr oOfáq yu.
     6 ßxg FTv’ kÅJY mZr m~Px FPjJPxr KkfJ yPuj; 7 FPjJPxr KkfJ yS~Jr kr ßxg IJav’ xJf mZr
ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 8 xmxPof ßxPgr m~x yu j’PvJ mJPrJ mZr; kPr fÅJr oOfáq
yu.
     9 FPjJx jæA mZr m~Px ßTjJPjr KkfJ yPuj; 10 ßTjJPjr KkfJ yS~Jr kr FPjJx IJav’ kPjr mZr
ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 11 xmxPof FPjJPxr m~x yu j’PvJ kÅJY mZr; kPr fÅJr oOfáq
yu.
     12 ßTjJj x•r mZr m~Px oJyJuJPuPur KkfJ yPuj; 13 oJyJuJPuPur KkfJ yS~Jr kr ßTjJj IJav’
YK$v mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 14 xmxPof ßTjJPjr m~x yu j’PvJ hv mZr; kPr
fÅJr oOfáq yu.
     15 oJyJuJPuu kÅ~wK¢ mZr m~Px pJPrPhr KkfJ yPuj; 16 pJPrPhr KkfJ yS~Jr kr oJyJuJPuu IJav’
K©v mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 17 xmxPof oJyJuJPuPur m~x yu IJav’ kÅYJjæA
mZr; kPr fÅJr oOfáq yu.
     18 pJPrh FTv’ mJwK¢ mZr m~Px FPjJPUr KkfJ yPuj; 19 FPjJPUr KkfJ yS~Jr kr pJPrh IJav’ mZr
ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 20 xmxPof pJPrPhr m~x yu j’PvJ mJwK¢ mZr; kPr fÅJr oOfáq
yu.
     21 FPjJU kÅ~wK¢ mZr m~Px ßogMPxuJy&r KkfJ yPuj; 22 FPjJU krPoΩPrr xPñ YuPuj; ßogMPxuJy&r
KkfJ yS~Jr kr KfKj Kfjv’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 23 xmxPof FPjJPUr m~x
yu Kfjv’ kÅ~wK¢ mZr. 24 FPjJU krPoΩPrr xPñ YuPuj; kPr KfKj IJr rAPuj jJ, ßTjjJ krPoΩr
fÅJPT KZKjP~ KjPuj.
     25 ßogMPxuJy& FTv’ xJfJKv mZr m~Px uJPoPUr KkfJ yPuj; 26 uJPoPUr KkfJ yS~Jr kr ßogMPxuJy&
xJfv’ KmrJKv mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 27 xmxPof ßogMPxuJy&r m~x yu j’PvJ
Djx•r mZr; kPr fÅJr oOfáq yu.
28 uJPoU  FTv’ KmrJKv mZr m~Px FTKa kM©x∂JPjr KkfJ yP~ 29 fÅJr jJo ßjJ~J rJUPuj, ßTjjJ KfKj
muPuj, ‘k´ná ßp nëKo IKnv¬ TPrPZj, ßxA nëKor TJrPe IJoJPhr ßp v´o S yJPfr ßTîv yPò, ßxA mqJkJPr
F IJoJPhr xJ∏jJ ßhPm.’ 30 ßjJ~Jr KkfJ yS~Jr kr uJPoU kÅJYv’ kÅYJjæA mZr ßmÅPY ßgPT IJrS
kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 31 xmxPof uJPoPUr m~x yu xJfv’ xJfJ•r mZr; kPr fÅJr oOfáq yu.
   32 ßjJ~J kÅJYv’ mZr m~Px ßvo, yJo S pJPlPgr KkfJ yPuj.

ukäJmj
6 pUj kOKgmLPf oJjMPwr xÄUqJ mOK≠ ßkPf uJVu S fJPhr mÉ TjqJr % yu, 2 fUj BΩr-x∂JPjrJ ßhUu,
IJho-TjqJrJ TfA jJ xMªrL KZu, FmÄ fJPhr oiq ßgPT pfj UMKvA ffjPT KmmJy Tru. 3 k´ná
muPuj, ‘oJjMPwr náuÃJK∂r TJrPe IJoJr IJ®J fJPT xmxoP~r of YJKuf TrPmj jJ, ßx ßfJ oJÄxoJ©;
fJr IJ~M mrÄ yPm FTv’ TáKz mZr.’ 4 ßxTJPu—FmÄ krmfLtTJPuS—kOKgmLPf oyJmLPrrJ KZu; KbT
ßxxo~A BΩr-x∂JPjrJ IJho-TjqJPhr xPñ KoKuf yu S fJPhr oiq KhP~ fJPhr kM©x∂Jj yu: FrJA
ßxTJPur jJoTrJ mLr.
     5 k´ná ßhUPuj, kOKgmLPf oJjMPwr iNftfJ mz, fJr I∂r xJrJKhj iPr ßTmu IiPotrA KY∂J IJÅaPZ.
6 kOKgmLPf ßp KfKj oJjMwPT KjotJe TrPuj, fJr jq k´nár hMàU yu, KfKj ojàãáeú yPuj. 7 k´ná muPuj,
‘IJKo ßp oJjMwPT xOKÓ TPrKZ, fJPT kOKgmLr mMT ßgPT CPòh Trm—oJjMPwr xPñ pf kvM, xKrxOk S
IJTJPvr kJKUPhrS CPòh Trm; ßTjjJ IJKo ßp fJPhr KjotJe TPrKZ, fJr jq IJKo hMàKUf.’ 8 KT∂á ßjJ~J
k´nár hOKÓPf IjMV´Pyr kJ© yPuj.
     9 ßjJ~Jr mÄv-TJKyjL F: ßjJ~J ßxpMPVr oJjMwPhr oPiq iJKotT S ©∆KayLj KZPuj, KfKj krPoΩPrr xPñ
YuPfj. 10 ßjJ~Jr Kfj kM©x∂Jj yu, fJPhr jJo ßvo, yJo S pJPlg. 11 KT∂á krPoΩPrr hOKÓPf kOKgmL jÓ
yP~KZu, KZu IiPotA kKrkNet. 12 krPoΩr kOKgmLr Ckr hOKÓkJf TrPuj, IJr ßhU, kOKgmL jÓ yP~PZ,
ßTjjJ kOKgmL MPz xo˜ k´JeLr YuJPlrJ jÓA KZu. 13 fUj krPoΩr ßjJ~JPT muPuj,
        ‘IJKo Kx≠J∂ KjP~KZ:
        xo˜ k´JeLr ßvwTJu CkK˙f,
        ßTjjJ fJPhr TJrPe kOKgmL IiPot kKrkNet;
        IJKo kOKgmL xPof fJPhr jÓ TrPf pJKò.
     14 fáKo ßVJlr TJPbr FTaJ JyJ ‰fKr Tr; ßmeN-mÅJv KhP~A fJ ‰fKr Tr, S fJr KnfPr S mJAPr
IJuTJfrJ ßukj Tr. 15 fáKo FAnJPm fJ ‰fKr TrPm: JyJaJ ‰hPWtq yPm Kfjv’ yJf, Km˜JPr kûJv yJf,
CófJ~ K©v yJf. 16 JyJPr FT yJf CkPr fJr FTaJ ZJh ‰fKr TrPm; hrJaJ JyJPr FT kJPv
ßhPm; JyJaJPT Kfj fJuJ~ ‰frL yPf yPm: KjY fJuJ, oiq fJuJ, Ckr fJuJ.
     17 IJr IJKo, IJTJPvr KjPY pf Lm∂ár oPiq k´JemJ~M rP~PZ, ßxA xTuPT KmjÓ TrJr jq FUj
kOKgmLr CkPr ukäJmj ßcPT IJjKZ: kOKgmLr xmKTZMA k´JefqJV TrPm. 18 KT∂á ßfJoJr xPñ IJKo IJoJr
xKº ˙Jkj Trm: fáKo ßfJoJr ßZPuPhr, Kj miN S ßfJoJr ßZPuPhr miNPhr xPñ KjP~ ßxA JyJP k´Pmv
TrPm. 19 o¨J S oJhL KoKuP~ FT ßJzJ TPr pf Lm∂á, pf k´JeL KjP~ fJPhr k´JerãJr jq KjPr xPñ
ßxA JyJP k´Pmv TrJPm; 20 xm JPfr kJKU S xm JPfr kvM S nëKor xm JPfr xKrxOk ßJzJ ßJzJ
TPr k´JerãJr jq ßfJoJr xPñ pJPm. 21 IJr fáKo, ßfJoJr KjPr jq S fJPhr jq UJhq KyxJPm xm rTo
UJhq-xJoV´L pMKVP~ KjPr TJPZ KoP~ rJU.’ 22 ßjJ~J FA xmKTZM TrPuj; krPoΩr fÅJPT ßpoj IJùJ
KhPuj, KfKj ßxA IjMxJPr xmKTZM TrPuj.
7 k´ná ßjJ~JPT muPuj, ‘ßfJoJr WPrr xTPur xPñ JyJP k´Pmv Tr, ßTjjJ IJKo ßhPUKZ, FA k´P%r
oJjMwPhr oPiq IJoJr xJoPj fáKoA iJKotT. 2 fáKo ßfJoJr xPñ jJS o¨J S oJhL KoKuP~ k´PfqT JPfr xJf
ßJzJ TPr vMKY kvM, S o¨J S oJhL KoKuP~ k´PfqT JPfr xJf ßJzJ TPr IvMKY kvM; 3 o¨J S oJhL KoKuP~
k´PfqT JPfr xJf ßJzJ IJTJPvr kJKUS jJS, ßpj xJrJ kOKgmL MPz fJPhr mÄv rãJ kJ~; 4 ßTjjJ xJf
Khj kPr IJKo kOKgmLPf YK$v Khj YK$v rJf iPr mOKÓ jJKoP~ IJjm: pf k´JeLPT IJKo KjotJe TPrKZ, fJPhr
xTuPTA kOKgmLr mMT ßgPT CPòh Trm.’ 5 k´ná fÅJPT ßpoj IJùJ KhPuj, ßjJ~J ßxA IjMxJPr xmKTZM
TrPuj.
     6 ukäJmPjr xoP~, pUj urJKv kOKgmLPT ßdPT Khu, fUj ßjJ~Jr m~x KZu Z’PvJ mZr.
     7 käJmPjr urJKv FzJmJr jq ßjJ~J, fÅJr ßZPurJ, fÅJr miN S fÅJr ßZPuPhr miNrJ JyJP k´Pmv
TrPuj. 8 vMKY IvMKY kvM, kJKU S oJKar mMPT YPr pf xKrxOk, 9 FVMKu o¨J S oJhL KoPu ßJzJ ßJzJ TPr
JyJP ßjJ~Jr xPñ k´Pmv Tru—krPoΩr ßjJ~JPT ßpoj IJùJ KhP~KZPuj, ßxA IjMxJPr. 10 xJf Khj kPr
kOKgmLr CkPr käJmPjr urJKv ßhUJ ßVu.
11   ßjJ~Jr m~x pUj Z’PvJ mZr, hM’oJx, xJf Khj, fUj, KbT ßxA KhPjA, oyJ Ifu VøPrr xo˜
C_x-ÆJr ßnPX ßVu, FmÄ IJTJPvr xo˜ uTkJa UMPu ßVu, 12 IJr YK$v Khj YK$v rJf iPr kOKgmLr
CkPr oyJmOKÓ jJoPf gJTu. 13 KbT ßxKhjA ßjJ~J, ßjJ~Jr ßZPurJ ßvo, yJo S pJPlg, FmÄ fÅJPhr xPñ
ßjJ~Jr miN S Kfj ßZPur miNrJ JyJP k´Pmv TrPuj; 14 IJr fÅJPhr xPñ k´Pmv Tru xm JPfr mjq∂á,
xm JPfr VmJKh kvM, oJKar mMPT YPr xm JPfr xKrxOk k´JeL S xm JPfr kJKU—pf k´JeL SPz, pf
k´JeLr cJjJ IJPZ, ßxA xm. 15 pf k´JeLr k´JemJ~M IJPZ, ßJzJ ßJzJ TPr xmJA ßjJ~Jr xPñ JyJP k´Pmv
Tru; 16 IJr pJrJ JyJP k´Pmv Tru, fJrJ KZu o¨J S oJhL KoPu xo˜ k´JeL—krPoΩr fÅJPT ßpoj IJùJ
KhP~KZPuj, ßxA IjMxJPr. fUj k´ná mJAPr ßgPT fÅJr jq hrJaJ mº TPr KhPuj.
     17 YK$v Khj iPrA kOKgmLPf ukäJmj yu: mJzPf mJzPf u JyJaJPT nJKxP~ Kju, ßp kpt∂
JyJaJ nëKo ßZPz Cbu. 18 urJKv k´mu yu, nëKor CkPr UMmA mJzPf uJVu, FmÄ JyJaJ Pur Ckr
KhP~ ßnPx ßmzJPf uJVu. 19 urJKv nëKor CkPr C•PrJ•r mJzPf gJTu, ßp kpt∂ IJTJvo§Pur KjPYr
pf kJyJzkmtf ßxA urJKvPf KjoKöf yu. 20 pf kJyJzkmtf Pu KjoKöf yP~KZu, fJr CkPr urJKv
IJrS kPjr yJf ßmPz Cbu. 21 IJr fUj kOKgmLr pf k´JeL—kJKU, VmJKh kvM S mjq∂á, oJKar mMPT YPr
pf xKrxOk FmÄ xo˜ oJjMw oru. 22 pf k´JeLr jJPT k´JemJ~Mr xûJr KZu, ˙unëKor ßxA xTu k´JeL oru.
23 fJPf kOKgmL-KjmJxL xo˜ k´JeL—oJjMw, kvM, xKrxOk S IJTJPvr kJKU xmA CKò¥ yu: fJrJ kOKgmL ßgPT
CKò¥ yu, ßTmu ßjJ~J ßryJA ßkPuj, ßxA xTu k´JeLS ßryJA ßku, pJrJ fÅJr xPñ JyJP KZu. 24 urJKv
FTv’ kûJv Khj iPrA kOKgmLr CkPr Có gJTu.
8 KT∂á ßjJ~Jr TgJ, S fÅJr xPñ JyJP gJTJ ßxA VOykJKuf k´JeLPhr TgJ krPoΩPrr ˛rPe KZu. krPoΩr
kOKgmLr CkPr Foj mJfJx myJPuj pJr lPu u jJoPf uJVu. 2 Ifu VøPrr xo˜ C_x-ÆJr S IJTJPvr
xo˜ uTkJa mº TrJ yu FmÄ IJTJPvr oyJmOKÓ gJoJPjJ yu. 3 u âPo âPo ˙unëKor Ckr ßgPT xrPf
uJVu. FTv’ kûJv Khj kr fJ ßjPo ßVu; 4 FmÄ x¬o oJPx, x¬hv KhPj JyJaJ IJrJrJPar kmtfPv´eLr
CkPr ßuPV rAu. 5 hvo oJx kpt∂ u âPo âPo xPr ßpPf ßpPf TPo ßVu. ßxA hvo oJPxr k´go KhPj
kmtfoJuJr YëzJ ßhUJ ßVu.
     6 YK$v Khj ßTPa pJS~Jr kr ßjJ~J JyJP KjPr ‰frL JjJuJ UMPu 7 FTaJ hÅJzTJT ßZPz KhPuj; IJr
kOKgmLr CkPr u vMKTP~ jJ pJS~J kpt∂ hÅJzTJTaJ CPz CPz pJfJ~Jf TrPf gJTu. 8 ˙Pur CkPr u
TPoPZ KTjJ, fJ JjmJr jq KfKj FTaJ TPkJf ßZPz KhPuj. 9 KT∂á xo˜ kOKgmL Pu IJmOf gJTJ~
TPkJfaJ kJ ßhS~Jr of ˙Jj ßku jJ, fJA JyJP fÅJr TJPZ KlPr Fu. KfKj yJf mJKzP~ TPkJfaJPT iPr
KjPr TJPZ JyJPr KnfPr dáKTP~ KjPuj. 10 IJrS xJf Khj IPkãJ TrJr kr KfKj JyJ ßgPT ßxA
TPkJfaJPT IJmJr ßZPz KhPuj, 11 TPkJfaJ xºqJPmuJ~ fÅJr TJPZ KlPr Fu; IJr ßhU, fJr ßbÅJPa
ukJAVJPZr FTaJ TKY kJfJ rP~PZ; fUj ßjJ~J mM^Puj, ˙Pur Ckr ßgPT u xPr ßVPZ. 12 IJrS xJf
Khj IPkãJ TrJr kr KfKj TPkJfaJPT ßZPz KhPuj; FmJr fJ fÅJr TJPZ IJr KlPr Fu jJ.
     13 ßjJ~Jr m~x fUj Z’PvJ FT mZr; ßxA mZPrr k´go oJPxr k´go KhPj kOKgmLr CkPr u vMPTJPf
uJVu; ßjJ~J JyJPr ZJh UMPu mJAPr fJTJPuj, IJr ßhU, ˙unëKo xŒNetr‡Pk vMTPjJ. 14 KÆfL~ oJPxr
x¬KmÄv KhPj ˙unëKo vMTPjJ KZu. 15 fUj krPoΩr ßjJ~JPT muPuj, 16 ‘fáKo ßfJoJr miN, ßZPuPhr S
ßZPuPhr miNPhr xPñ KjP~ JyJ ßgPT ßmKrP~ pJS. 17 pf kvM, kJKU, S oJKar mMPT YPr pf xKrxOk
AfqJKh xo˜ Lm∂á ßfJoJr xPñ rP~PZ, fJPhr xTuPT ßfJoJr xPñ mJAPr KjP~ pJS, fJrJ kOKgmL MPz
ZKzP~ kc˚T, ßpj kOKgmLPf lumJj y~ S mÄvmOK≠ TPr.’ 18 ßjJ~J KjPr ßZPuPhr FmÄ KjPr miN S
ßZPuPhr miNPhr xPñ KjP~ ßmKrP~ ßVPuj. 19 IJr Kj Kj Jf IjMxJPr k´PfqT kvM, xKrxOk S kJKU,
˙unëKor xo˜ k´JeL JyJ ßZPz ßmKrP~ ßVu.
     20 fUj ßjJ~J k´nár CP¨Pv FTKa pùPmKh VÅJgPuj, FmÄ xm irPjr vMKY kvMr S xm irPjr vMKY kJKUr
oiq ßgPT TP~TaJ KjP~ ßmKhr CkPr IJÉKf KhPuj. 21 k´ná ßxA xmKTZMr ßxRrPnr W´Je KjPuj; fUj k´ná
oPj oPj muPuj, ‘IJKo oJjMPwr TJrPe kOKgmLPT IJr TUjS IKnvJk ßhm jJ, TJre ßZPuPmuJ ßgPTA
oJjMPwr oj IiPot k´me; IJKo FmJr ßpoj TruJo, xTu k´JeLPT ßfoj IJWJPf IJr TUjS IJWJf Trm
jJ.
    22 kOKgmL pfKhj gJTPm,
        ffKhj mL ßmJjJ S lxu TJaJ,
        vLf S C•Jk,
        V´LÚTJu S ßyo∂TJu,
        Khj S rJK©,
        FA xPmr IJr TUjS KjmOK• yPm jJ.’
oJjmJKfr xPñ BΩPrr xKº
9 krPoΩr ßjJ~JPT S fÅJr ßZPuPhr FA mPu IJvLmtJh TrPuj, ‘lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr, kOKgmL nKrP~
ßfJu. 2 kOKgmLr xTu ∂á, IJTJPvr xTu kJKU, ˙Pur xo˜ k´JeL S xoMP#r xo˜ oJZ ßfJoJPhr xJoPj
nLf S xπJKxf ßyJT; Fxm KTZM ßfJoJPhr yJPf xoKktf! 3 pf k´JeL YPr ßmzJ~, fJ ßfJoJPhr jq yPm
UJhq; xmM CKØPhr of xo˜ KTZMS IJKo ßfJoJPhr KhKò. 4 KT∂á ßfJorJ k´JPer xPñ oJÄx, IgtJ_ rÜxPof
oJÄx UJPm jJ. 5 FojKT ßfJoJPhr TJZ ßgPT IJKo ßfJoJPhr rPÜr, IgtJ_ ßfJoJPhr k´JPer KyxJm IJhJ~
Trm; k´KfKa kvMr TJZ ßgPTS fJrA KyxJm IJhJ~ Trm; oJjMPwr TJZ ßgPTS oJjMPwr k´JPer KyxJm, fJr
nJA-oJjMPwrA k´JPer KyxJm IJhJ~ Trm.
    6 ßp ßTC oJjMPwr rÜ ^rJPm,
       oJjMw ÆJrJA fJr rÜ ^rJPjJ yPm;
       ßTjjJ krPoΩPrr k´KfoNKftPfA KfKj oJjMwPT KjotJe TPrPZj.
    7 ßfJorJ lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr,
       kOKgmL MPz ZKzP~ kz,
       kOKgmL mvLnëf Tr.’
    8 krPoΩr ßjJ~JPT S fÅJr kJPv fÅJr ßp ßZPurJ KZPuj, fÅJPhr xTuPT muPuj, 9 ‘IJoJr kã ßgPT,
ßhU, ßfJoJPhr S ßfJoJPhr nJmL mÄPvr xPñ, 10 ßfJoJPhr xPñ pf k´JeL rP~PZ—pf kJKU, VmJKh kvM S
mjq∂á ßfJoJPhr xPñ rP~PZ, kOKgmLr pf k´JeL JyJ ßgPT ßmr yP~PZ—fJPhr xTPur xPñ IJKo IJoJr
xKº ˙Jkj TrKZ. 11 ßfJoJPhr xPñ IJoJr xKº IJKo K˙foNu rJUm: ukäJmj ÆJrJ xo˜ k´JeLPT IJr TUjS
CPòh TrJ yPm jJ, kOKgmLr KmjJPvr jq ukäJmj IJr TUjS ßhUJ ßhPm jJ.’
    12 krPoΩr IJrS muPuj, ‘FA yPm ßxA xKºr KY¤, ßp xKº IJKo KjPr oPiq FmÄ ßfJoJPhr S
ßfJoJPhr xñL xo˜ k´JeLr oPiq xTu nJmLpMPVr jq ˙Jkj TrKZ: 13 IJKo ßoPWr oPiq IJoJr KjPr ijM
˙Jkj TrKZ, ßxKaA yPm IJoJr oPiq S kOKgmLr oPiq IJoJr xKºr KY¤. 14 pUj IJKo kOKgmLr DP±t ßoW
KoP~ rJUm, S ßoPWr oPiq ßxA ijM ßhUJ ßhPm, 15 fUj IJoJr oPiq FmÄ ßfJoJPhr S oft-k´JeLTáPur oPiq
IJoJr ßp xKº IJPZ, fJ IJKo ˛re Trm, FmÄ urJKv xTu k´JeLr KmjJPvr jq IJr TUjS ukäJmPjr
TJre yPm jJ. 16 ijM ßoPWr oPiq gJTPm IJr IJKo fJr KhPT ßYP~ ßhUm, fUj pf oft-k´JeL kOKgmLPf IJPZ,
fJPhr oPiq S krPoΩPrr oPiq KYr˙J~L ßp xKº, fJ IJKo ˛re Trm.’
    17 krPoΩr ßjJ~JPT muPuj, ‘FA yPm ßxA xKºr KY¤, ßp xKº IJKo IJoJr oPiq S kOKgmLr xo˜ k´JeLr
oPiq ˙Jkj TPrKZ.’
ßjJ~J ßgPT IJm´JyJo kpt∂
    18 ßjJ~Jr ßp ßZPurJ JyJ ßgPT ßmKrP~ ßVKZPuj, fÅJrJ KZPuj ßvo, yJo S pJPlg; ßxA yJo yPuj
TJjJPjr KkfJ. 19 FA Kfjj yPuj ßjJ~Jr ßZPu; FÅPhrA mÄv xJrJ kOKgmL MPz ZKzP~ kzu.
    20 ßxA ßjJ~JA yPuj k´go TíwT, m˜áf KfKj FTaJ IJXMrPUf TrPf vMr∆ TrPuj. 21 IJXMrrx kJj TPr
KfKj oJfJu yPuj, FmÄ m˘yLj Im˙J~ fÅJmMr oPiq vMP~ kzPuj. 22 fUj TJjJPjr KkfJ yJo KjPr KkfJr
CuñfJ ßhPU IJkj hMA nJAPT TgJaJ muPuj; fÅJrJ mJAPr KZPuj. 23 ßvo S pJPlg FTaJ TJkz fáPu KjP~
KjPPhr TÅJPi KhPuj, S KkZM ßyÅPa ßyÅPa KkfJr CuñfJ ßdPT KhPuj; fÅJPhr oMU KkZj KhPT ßlrJPjJ gJTJ~
fÅJrJ KkfJr CuñfJ ßhUPuj jJ. 24 pUj ßjJ~J IJXMrrxKjf WMo ßgPT JVPuj, fUj KjPr k´Kf TKjÔ
kMP©r mqmyJr JjPf kJrPuj; 25 KfKj muPuj,
       ‘TJjJj IKnv¬ ßyJT,
       ßx KjPr nJAPhr hJxJjMhJx yPm.’
    26 KfKj IJrS muPuj,
       ‘ijq k´ná, ßvPor krPoΩr!
       TJjJj fJr hJx ßyJT!
    27 krPoΩr pJPlgPT Km˜íf Tr∆j;
       ßvPor fÅJmMPf mJx Tr∆j,
       IJr TJjJj fJr hJx ßyJT!’
    28 ukäJmPjr kPr ßjJ~J IJrS Kfjv’ kûJv mZr LmjpJkj TrPuj. 29 xmxPof ßjJ~Jr m~x yu
j’PvJ kûJv mZr; kPr fÅJr oOfáq yu.
10 ßjJ~Jr x∂Jj ßvo, yJo S pJPlPgr mÄvfJKuTJ F: ukäJmPjr kPr fÅJPhr kM©x∂JjPhr % yu.
2 pJPlPgr    x∂JPjrJ: ßVJPor, oJPVJV, oJhJ~, pJmJj, fámJu, ßoPvT S KfrJx. 3 ßVJPoPrr x∂JPjrJ:
IJPÛjJ, KrlJ_ S ßfJVJotJ. 4 pJmJPjr x∂JPjrJ: FKuxJ, fJKxtx, KTK•oLP~rJ S ßrJhJjLPorJ.
     5 FPhr oiq ßgPT JKfVMKur ÆLkkMP†r IKimJxLrJ Kj Kj ßhPv Kj Kj nJwJ IjMxJPr Kj Kj
JKfr jJjJ ßVJP© ZKzP~ kzu.
     6 yJPor x∂JPjrJ: AKgSKk~J, Kovr, kMa S TJjJj. AKgSKk~Jr x∂JPjrJ: ßxmJ, yJKmuJ, xJm&fJ, rJ~JoJ
S xJm&PfTJ.
     7 rJ~JoJr x∂JPjrJ: ßvmJ S ßhhJj.
     8 AKgSKk~J KjPosJPhr KkfJ; FA KjPosJhA kOKgmLPf k´go mLrPpJ≠J yPuj. 9 KfKj k´nár xJoPj krJâJ∂
KvTJrL yPuj, Fjq ßuJPT mPu: k´nár xJoPj krJâJ∂ KvTJrL ßxA KjPosJPhr of. 10 fÅJr rJPqr k´go
IÄv yu KvjJPrr ßhPv mJPmu, Cr∆U&, IJÑJh, TJu&Pj. 11 ßxA ßhv ßZPz KfKj IJxMPr KVP~ KjKjPn,
ßrPTJPmJ_-Ar, TJuJy&, 12 FmÄ KjKjPn S TJuJy&r oJ^UJPj ImK˙f ßxA ßrPvj KjotJe TrPuj, pJ oyJjVrL.
     13 Kovr ßxA xTPur KkfJ yPuj, pJrJ uMh, IJjJo, ßuyJm, jJl&fáy, 14 kJP©Jx, TJxuMy& FmÄ TJP¬JPrr
IKimJxL; FA TJP¬Jr ßgPTA KlKu˜LKjPhr C_kK• y~.
     15 TJjJPjr ßqÔ kM© KxPhJj; fJrkr: ßy_, 16 ßpmMxL~, IJPoJrL~, KVVtJvL~, 17 KyæL~, IJTLt~, KxjL~,
18 IJmtJhL~, ßxoJrL~ S yJoJfL~. krmfLtTJPu TJjJjL~Phr ßVJ©VMPuJ ZKzP~ kzu. 19 TJjJjL~Phr
YfáàxLoJjJ KZu KxPhJj ßgPT ßVrJPrr KhPT VJJ kpt∂, FmÄ xPhJo, VPoJrJ, IJh&oJ S ßPmJAPor KhPT
ßuxJ kpt∂. 20 Kj Kj ßVJ©, nJwJ, ßhv S JKf IjMxJPr FrJA KZu yJPor x∂Jj.
     21 FPmPrr xTu x∂JPjr KpKj IJKhkMr∆w S pJPlPgr ßqÔ nJA, ßxA ßvoS kM©x∂JjPhr KkfJ KZPuj.
22 ßvPor x∂JPjrJ: FuJo, IJxMr, IJktJéJh, uMh S IJrJo.
     23 IJrJPor x∂JPjrJ: C, yëu, ßVPgr S oJv.
     24 IJktJéJh ßvuJy&r KkfJ yPuj, S ßvuJy& FPmPrr KkfJ yPuj. 25 FPmPrr WPr hM’PaJ x∂JPjr % y~,
FTPjr jJo ßkPuV, ßTjjJ ßxATJPu kOKgmL KmnÜ yu; FmÄ fÅJr nJAP~r jJo pÜJj.
     26 pÜJj yPuj IJu&PoJhJh, ßvPul, yJ_xJotJPm_, ßprJy&, 27 yJPhJrJo, CJu, KhTîJ, 28 SmJu, IJKmoJP~u,
ßvmJ, 29 SKlr, yJKmuJ S ßpJmJPmr KkfJ. FrJ xTPu pÜJPjr x∂Jj; 30 fJPhr mxKf KZu ßoxJ ßgPT
kMmKhPTr ßxlJr kmtfoJuJ kpt∂.
     31 Kj Kj ßVJ©, nJwJ, ßhv S JKf IjMxJPr FrJ xTPu ßvPor x∂Jj.
     32 Kj Kj mÄv S JKf IjMxJPr FrJA ßjJ~Jr x∂JjPhr ßVJ©. ukäJmPjr kPr FPhr oiq ßgPTA jJjJ
JKf kOKgmL MPz ZKzP~ kzu.
11 xJrJ kOKgmL MPz FTA nJwJ, FTA v» Yuf. 2 kMmKhPT FKVP~ ßpPf ßpPf oJjMw KvjJr ßhPv FT
xofu J~VJ ßkP~ ßxUJPj mxKf Tru. 3 fJrJ KjPPhr oPiq muJmKu Tru, ‘FPxJ, IJorJ Aa ‰fKr TPr
IJVMPj ßkJzJA.’ FnJPm Aa yu fJPhr kJgr, S IJuTJfrJ yu fJPhr VÅJgKjr oxuJ. 4 kPr fJrJ muu,
‘FPxJ, IJorJ KjPPhr jq FTaJ vyr KjotJe TKr, FTaJ KojJrS ‰fKr TKr, pJr YëzJ IJTJv ¯vt TPr;
KjPPhr jq xMjJo Itj TKr, kJPZ xJrJ kOKgmL MPz ZKzP~ kKz.’ 5 KT∂á IJhox∂JPjrJ ßp vyr S KojJr
KjotJe TrKZu, fJ ßhUmJr jq k´ná ßjPo FPuj. 6 k´ná muPuj, ‘IJòJ, fJrJ FT JKf, fJrJ FT nJwJr
oJjMw; FKa yu vMiM fJPhr TPotr xN©kJfoJ©! FUj fJrJ pJ KTZM TrPm mPu xï· TrPm, fJPhr kPã fJ
IxJiq yPm jJ. 7 FPxJ, IJorJ KjPY KVP~ ßxA J~VJ~ fJPhr nJwJ FPuJPoPuJ TPr KhA, ßpj fJrJ FPT
IPjqr nJwJ IJr mM^Pf jJ kJPr.’ 8 ßxUJj ßgPT k´ná xJrJ kOKgmL MPzA fJPhr ZKzP~ KhPuj, IJr fJrJ ßxA
vyr-KjotJeTJ ßZPz Khu. 9 FjqA ßxA vyPrr jJo mJPmu rJUJ yu, ßTjjJ ßxUJPj k´ná xJrJ kOKgmLr nJwJ
FPuJPoPuJ TPr KhP~KZPuj, FmÄ ßxUJj ßgPT k´ná xJrJ kOKgmL MPzA fJPhr ZKzP~ KhP~KZPuj.
     10 ßvPor mÄvfJKuTJ FA: ßvo FTv’ mZr m~Px, ukäJmPjr hM’mZr kPr, IJktJéJPhr KkfJ yPuj;
11 IJktJéJPhr KkfJ yS~Jr kr ßvo kÅJYv’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
     12 IJktJéJh kÅ~K©v mZr m~Px ßvuJy&r KkfJ yPuj; 13 ßvuJy&r KkfJ yS~Jr kr IJktJéJh YJrv’ Kfj
mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 14 ßvuJy& K©v mZr m~Px FPmPrr KkfJ yPuj; 15 FPmPrr
KkfJ yS~Jr kr ßvuJy& YJrv’ Kfj mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
     16 FPmr ßYRK©v mZr m~Px ßkPuPVr KkfJ yPuj; 17 ßkPuPVr KkfJ yS~Jr kr FPmr YJrv’ K©v mZr
ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
     18 ßkPuV K©v mZr m~Px ßrCP~r KkfJ yPuj; 19 ßrCP~r KkfJ yS~Jr kr ßkPuV hM’PvJ j~ mZr ßmÅPY
ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
     20 ßrC mK©v mZr m~Px ßxr∆PVr KkfJ yPuj; 21 ßxr∆PVr KkfJ yS~Jr kr ßrC hM’PvJ xJf mZr ßmÅPY
ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
22 ßxr∆V    K©v mZr m~Px jJPyJPrr KkfJ yPuj; 23 jJPyJPrr KkfJ yS~Jr kr ßxr∆V hM’PvJ mZr ßmÅPY
ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
     24 jJPyJr DjK©v mZr m~Px ßfrJy&r KkfJ yPuj; 25 ßfrJy&r KkfJ yS~Jr kr jJPyJr FTv’ CKjv mZr
ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
     26 ßfrJy& x•r mZr m~Px IJm´Jo, jJPyJr S yJrJPjr KkfJ yPuj.
     27 ßfrJy&r mÄvfJKuTJ FA: ßfrJy& IJm´Jo, jJPyJr S yJrJPjr KkfJ yPuj; yJrJj ßuJPar KkfJ yPuj.
28 kPr yJrJj KjPr KkfJ ßfrJy&r xJoPj KjPr %˙Jj TJu&hL~Phr CPr k´JefqJV TrPuj. 29 IJm´Jo S
jJPyJr hM’PjA KmmJy TrPuj; IJm´JPor ˘Lr jJo xJrJA, S jJPyJPrr ˘Lr jJo Ko‹J—FA ˘L yJrJPjr TjqJ;
yJrJj Ko‹Jr S AÏJr KkfJ. 30 xJrJA mºqJ KZPuj, KfKj KZPuj Kjàx∂Jj.
     31 ßfrJy KjPr ßZPu IJm´JoPT S yJrJPjr ßZPu, IgtJ_ KjPr ßZPur ßZPu ßuJaPT FmÄ IJm´JPor miN
xJrJA jJPo KjPr ßZPur miNPT xPñ KjPuj, IJr fÅJrJS fÅJPhr xPñ TJjJj ßhPv pJmJr CP¨Pvq TJu&hL~Phr
Cr& ßgPT ßmKrP~ ßVPuj; fÅJrJ yJrJj kpt∂ KVP~ ßxUJPj mxKf TrPuj. 32 ßfrJy&r m~x yu hM’PvJ kÅJY
mZr; kPr ßxA yJrJPj fÅJr oOfáq yu.
IJm´JyJoPT IJøJj
12 k´ná IJm´JoPT muPuj,
       ‘ßfJoJr ßhv, ùJKfTáaáè S KkfíVOy ßZPz YPu pJS,
       ßxA ßhPvr KhPTA pJS, pJ IJKo ßfJoJPT ßhUJm.
     2 IJKo ßfJoJPT FT oyJJKf TPr fáum,
       ßfJoJPT IJvLmtJh Trm S ßfJoJr jJo oy_ Trm;
       fáKo KjPA yPm IJvLmtJh ˝r‡k!
     3 pJrJ ßfJoJPT IJvLmtJh TPr, IJKo fJPhr IJvLmtJh Trm;
       ßp ßTC ßfJoJPT IKnvJk ßh~, IJKo fJPT IKnvJk ßhm;
       FmÄ kOKgmLr xTu ßVJ©
       ßfJoJPf IJKvxk´J¬ yPm.’
    4 fUj IJm´Jo k´nár ßxA mJeL IjMxJPr rSjJ yPuj, FmÄ ßuJaS fÅJr xPñ ßVPuj. IJm´Jo pUj yJrJj
ßZPz YPu pJj, fUj fÅJr m~x kÅYJ•r mZr. 5 IJm´Jo KjPr ˘L xJrJAPT S nJAPkJ ßuJaPT FmÄ yJrJPj
xû~ TrJ fÅJPhr xo˜ ijxŒh S kJS~J xo˜ k´JeLPT KjP~ TJjJj ßhPvr KhPT rSjJ yPuj, IJr TJjJj
ßhPv KVP~ ßkÅRZPuj.
    6 IJm´Jo ßxA ßhPvr oiq KhP~ KxPUo ˙Jj kpt∂, ßoJPrr ST& VJPZr TJPZ ßVPuj. ßxxoP~ ßxA ßhPv
TJjJjLP~rJA KZu. 7 IJm´JoPT ßhUJ KhP~ k´ná fÅJPT muPuj, ‘IJKo FA ßhv ßfJoJr mÄvPT ßhm.’ fUj
IJm´Jo ßxA J~VJ~ k´nár CP¨Pv FTaJ pùPmKh VÅJgPuj, KpKj fÅJPT ßhUJ KhP~KZPuj. 8 ßxUJj ßgPT KfKj
ßmPgPur kMm KhPTr kJmtfq IûPu KVP~ fÅJmM UJaJPuj—Fr kKÁPo KZu ßmPgu, S kMPm KZu IJA. KfKj
ßxUJPj k´nár CP¨Pv FTaJ pùPmKh VÅJgPuj, S k´nár jJo TrPuj. 9 kPr IJm´Jo jJjJ J~VJ yP~ ßjPVPmr
KhPT FKVP~ YuPuj.
Kovr ßhPv IJm´JyJo
     10 ßhPv hMKntã ßhUJ Khu, IJr IJm´Jo KTZMTJPur of KovPr gJTmJr jq ßxUJPj ßVPuj, ßTjjJ ßhPv
hMKntã nJrLA KZu. 11 KT∂á KovPr k´Pmv TrPZj, Foj xo~ IJm´Jo KjPr ˘L xJrJAPT muPuj, ‘ßhU, IJKo
JKj, ßhUPf fáKo xMªrL FT jJrL; 12 KovrLP~rJ pUj ßfJoJPT ßhUPm, fUj muPm: “F fJr ˘L,” fJA
IJoJPT yfqJ TrPm IJr ßfJoJPT mÅJKYP~ rJUPm. 13 IJoJr IjMPrJi, fáKo mrÄ FTgJ mu ßp, fáKo IJoJr
ßmJj, ßpj ßfJoJr ßhJyJA fJrJ IJoJr k´Kf Távu mqmyJr TPr, S ßfJoJr UJKfPr IJoJr k´Je mÅJPY.’ 14 xKfq,
IJm´Jo KovPr k´Pmv TrPu KovrLP~rJ ßhUu, jJrLKa xKfq UMmA xMªrL. 15 fÅJPT uã TPr lJrJSr Cókh˙
TotYJrLrJ lJrJSr xJoPj fÅJr k´vÄxJ TrPuj, IJr jJrLKaPT lJrJSr mJKzPf IJjJ yu. 16 IJr fÅJr UJKfPr
KfKj IJm´JPor k´Kf Távu mqmyJr TrPuj, lPu IJm´Jo ßkPuj ßow-ZJPVr kJu, VmJKh kvM, VJiJ, hJx-hJxL,
VJiL S Ca. 17 KT∂á IJm´JPor ˘L xJrJAP~r mqJkJPr k´ná lJrJS S fÅJr WPrr xTPur Ckr nJrL nJrL IJWJf
yJjPuj; 18 fJA lJrJS IJm´JoPT cJKTP~ muPuj, ‘IJkKj IJoJr xPñ F ßToj mqmyJr TrPuj? IJoJPT
ßTj mPujKj, CKj IJkjJr ˘L? 19 ßTjA mJ muPuj, “CKj IJoJr ßmJj,” pJr lPu IJKo SÅPT IJoJr miN ymJr
jq KjuJo? FA ßp IJkjJr ˘L; fÅJPT KjP~ YPu pJj.’ 20 fUj lJrJS fÅJr KmwP~ jJjJ ßuJTPT IJùJ
KhPuj, IJr fJrJ fÅJr xŒK• S fÅJr ˘L xy fÅJPT KmhJ~ Khu.
13 Kovr ßgPT IJm´Jo S fÅJr ˘L fÅJPhr xo˜ xŒK• KjP~ ßjPVPm KlPr ßVPuj; fÅJr xPñ ßuJaS KZPuj.
IJm´JyJo S ßuJa
     2 IJm´Jo UMmA ijL KZPuj: fÅJr pPgÓ VmJKh kvM S ßxJjJ-r∆PkJ KZu. 3 jJjJ J~VJ yP~ KfKj ßjPVm
ßgPT ßmPgPur KhPT FKVP~ YuPf YuPf, ßmPgu S IJAP~r oJ^UJPj ßpUJPj IJPV fÅJr fÅJmM ßluJPjJ KZu,
4 ßxA ˙JPjA, fÅJr IJPVTJr VÅJgJ pùPmKhr TJPZ KVP~ ßkÅRZPuj; ßxUJPj IJm´Jo k´nár jJo TrPuj. 5 KT∂á
ßxA ßuJaS, KpKj IJm´JPor xPñ pJ©J TrKZPuj, fÅJrS IPjT IPjT ßow-ZJV, VmJKh kvM S fÅJmM KZu, 6 IJr
ßxA IûPu kJvJkJKv yP~ mxKf TrJ fÅJPhr kPã x÷m KZu jJ, ßTjjJ fÅJPhr k´Yár xŒK• gJTJ~ fÅJrJ
FTxPñ mJx TrPf kJrKZPuj jJ. 7 FTJrPe IJm´JPor rJUJuPhr S ßuJPar rJUJuPhr oPiq ^VzJ ßmPi
ßVu. (ßxxoP~ ßxA ßhPv TJjJjLP~rJ S ßkKrLP~rJ mxmJx TrKZu.) 8 IJm´Jo ßuJaPT muPuj, ‘IJoJr
IjMPrJi, ßfJoJr S IJoJr oPiq, S ßfJoJr rJUJuPhr S IJoJr rJUJuPhr oPiq ßpj ßTJj ^VzJ jJ y~,
IJorJ ßfJ ùJKf! 9 ßfJoJr xJoPj KT xJrJ ßhv kPz IJPZ jJ? fJA IJoJ ßgPT KmkrLf J~VJ~A pJS: fáKo
mÅJ KhPT ßVPu IJKo cJj KhPT pJm, fáKo cJj KhPT ßVPu IJKo mÅJ KhPT pJm.’
     10 fUj ßuJa ßYJU fáPu ßhUPuj, phtPjr ßVJaJ xonëKo-IûuaJ xmA uKxÜ, (k´ná fUjS xPhJo S
VPoJrJ ±Äx TPrjKj); fJ KZu k´nár mJVJPjr of, Kovr ßhPvr of; fJ ßJ~Jr kpt∂ Km˜íf KZu. 11 fJA
ßuJa KjPr jq phtPjr ßVJaJ IûuaJ ßmPZ KjP~ kMmKhPT rSjJ yPuj; FAnJPm fÅJrJ IJuJhJ yPuj.
12 IJm´Jo TJjJj ßhPv mxKf TrPuj, FmÄ ßuJa xonëKo-IûPur vyrVMKuPf mxKf TPr xPhJPor TJZJTJKZ
kpt∂ fÅJmM UJaJPf uJVPuj. 13 mJ˜KmTA xPhJPor ßuJPTrJ UJrJk KZu, k´nár Kmr∆P≠ mzA kJkL KZu.
     14 IJm´JPor TJZ ßgPT ßuJa IJuJhJ yS~Jr kr k´ná IJm´JoPT muPuj, ‘ßYJU fáPu FA ßp ˙JPj fáKo IJZ,
FA ˙Jj ßgPT C•r hKãe S kMm kKÁPor KhPT ßYP~ ßhU, 15 ßTjjJ FA ßp xo˜ Iûu fáKo ßhUPf kJò, fJ
IJKo ßfJoJPT S KYrTJu iPr ßfJoJr mÄvPT ßhm. 16 IJKo ßfJoJr mÄvPT kOKgmLr iNKuTeJr of TPr
fáum—ßTC pKh kOKgmLr iNKuTeJ VMjPf kJPr, ßx ßfJoJr mÄvirPhrS VMjPf kJrPm! 17 Sb, ßhvKar
YJrKhPTA WMPr FPxJ, ßTjjJ IJKo fJ ßfJoJPTA ßhm.’ 18 fJA IJm´Jo fÅJmMVMKu fáPu oJPosr ST& TáP† KVP~
mxKf TrPuj, (FA oJPos ßyPm´JPj ImK˙f), FmÄ ßxUJPj k´nár CP¨Pv FTKa pùPmKh VÅJgPuj.
IJm´JyJo, YJr rJJ S ßoK‹PxPhT
14 KvjJPrr IJosJPlu rJJ, F$JPxr IJKrST rJJ, FuJPor ßThutJP~JPor rJJ FmÄ ßVJK~Por KfhJu
rJJr IJoPu 2 FA rJJrJ xPhJPor rJJ ßmrJ, VPoJrJr rJJ KmvtJ, IJh&oJr rJJ KvjJm, ßPmJAPor rJJ
ßvPoPmr S ßmuJr IgtJ_ ßJ~JPrr rJJr Kmr∆P≠ pM≠ TrPuj. 3 FÅrJ xTPu KvK¨o KjÕnëKoPf IgtJ_
umexoMP# FT© yPuj. 4 FÅrJ mJPrJ mZr iPr ßThutJP~JPoPrr ßJ~JPur IiLPj ßgPT FA ©P~Jhv mZPr
KmP#Jy TPrj. 5 Yfáhtv mZPr ßThutJP~JPor S fÅJr Ko© rJJrJ FPx IJ˜JPrJ_-TJjtJAPo ßrlJAoPhr, yJPo
MLoPhr, vJPm-KTKr~JfJAPo FoLoPhr 6 S k´J∂Prr TJZJTJKZ ßxA Fu&-kJrJj kpt∂ ßxAr kJmtfq IûPu
ßxUJjTJr ßyJrL~Phr krJnëf TrPuj. 7 ßxUJj ßgPT KlPr Fj-Ko¯JPf IgtJ_ TJPhPv KVP~ IJoJPuTL~Phr
xo˜ ßhv S yJ_xJxj-fJoJr KjmJxL IJPoJrL~Phr krJnëf TrPuj. 8 fUj xPhJPor rJJ, VPoJrJr rJJ,
IJh&oJr rJJ, ßPmJAPor rJJ S ßmuJr rJJ IgtJ_ ßJ~JPrr rJJ ßmKrP~ kPz 9 FuJPor ßThutJP~JPor
rJJr, ßVJK~Por KfhJu rJJr, KvjJPrr IJosJPlu rJJr S F$JPxr IJKrST rJJr Kmr∆P≠—kÅJYj rJJ
YJrj rJJr Kmr∆P≠—pMP≠r jq KvK¨o KjÕnëKoPf ‰xjqPhr ßv´eLPf ßv´eLPf Kmjq˜ TrPuj. 10 FA
KvK¨o KjÕnëKoPf IJuTJfrJr IPjT UJf KZu; IJr xPhJo S VPoJrJr rJJrJ kJuJPf kJuJPf ßTC ßTC
ßxA UJfVMPuJr oPiq kPz ßVPuj FmÄ mJKT rJJrJ kmtPf kJKuP~ ßVPuj. 11 v©∆rJ xPhJo S VPoJrJr xo˜
xŒK• S UJhq #mq uMa TPr YPu ßVPuj. 12 fÅJrJ IJm´JPor nJAPkJ ßuJaPT S fÅJr xŒK•S KjP~ ßVPuj;
KfKj ßxA xPhJPoA mJx TrKZPuj.
    13 Kym´∆ IJm´JoPT FTj kuJfT Umr Khu; ßxxoP~ KfKj FPÛJPur nJA S IJPjPrr nJA ßxA IJPoJrL~
oJPosr ST& TáP† mJx TrKZPuj, FmÄ fÅJrJ IJm´JPor Ko© KZPuj. 14 pUj IJm´Jo vMjPuj, fÅJr nJAPkJPT mKª
TrJ yP~PZ, fUj KfKj fÅJr VOyJf hJxPhr oiq ßgPT Kfjv’ IJbJrj reKjkMe ßuJT z TPr hJj kpt∂
fÅJPhr KkZPj iJS~J TrPuj. 15 rJK©TJPu v©∆Phr Ckr ^ÅJKkP~ kzPuj, FmÄ KfKj S fÅJr ßxA ßuJPTrJ
fJPhr krJnëf TPr hJoJÛJPxr C•Pr ßxA ßyJmJ kpt∂ fJPhr KkZPj iJS~J TPr YuPuj. 16 FnJPm KfKj
xo˜ xŒK•, IJr fÅJr nJAPkJ ßuJa S fÅJr xŒK• FmÄ xTu ˘LPuJT S ßuJTjPT kMjr∆≠Jr TrPuj.
    17 IJm´Jo ßThutJP~JPor S fÅJr xñL rJJPhr krJKf TPr KlPr IJxJr kr xPhJPor rJJ fÅJr xPñ
xJãJ_ TrPf vJPm CkfqTJ~ (IgtJ_ rJJr CkfqTJ~) ßVPuj. 18 AKfoPiq xJPuo-rJ ßoK‹PxPhT r∆Ka S
IJXMrrx C_xVt TrPuj: KfKj KZPuj krJ_kr BΩPrr pJT. 19 KfKj FA mPu IJm´JoPT IJvLmtJh TrPuj:
‘IJm´Jo ˝VtoPftr jT krJ_kr BΩr ÆJrJ IJKvxijq ßyJj!
   20  IJr ijq ßxA krJ_kr BΩr,
       KpKj ßfJoJr v©∆Phr ßfJoJr yJPf fáPu KhP~PZj!’
    IJr IJm´Jo xo˜ KTZMr hvoJÄv fÅJr yJPf fáPu KhPuj.
    21 xPhJPor rJJ IJm´JoPT muPuj, ‘xTu ßuJTjPT IJoJPT Khj, xŒK• KjPr jq KjP~ pJj.’
22 KT∂á IJm´Jo xPhJPor rJJPT C•Pr muPuj, ‘˝VtoPftr jT krJ_kr BΩr k´nár CP¨Pv yJf fáPu IJKo
muKZ, 23 IJKo KTZMA ßjm jJ, FT VJKZ xMPfJS j~, kJhMTJr FT mºjLS j~, kJPZ IJkKj mPuj, IJKo
IJm´JoPT ijmJj TPrKZ. 24 jJ, KjPr jq KTZMA ßjm jJ, ßTmu fJA ßjm, ßpJ≠JrJ pJ ßUP~PZ; IJr pÅJrJ
IJoJr xPñ FPxPZj, ßxA FPÛJu, IJPjr S oJPos, fÅJrJ KjPrJA KjPPhr k´Jkq Kjj.’
BΩPrr k´Kfv´∆Kf S xKº
15 FA xo˜ WajJr kr k´nár mJeL hvtjPpJPV IJm´JPor TJPZ FPx CkK˙f yP~ muu: ‘IJm´Jo, n~ TPrJ jJ,
IJKoA ßfJoJr dJu; ßfJoJr kMrÛJr Ifq∂ oyJj yPm!’ 2 IJm´Jo C•Pr muPuj, ‘ßy IJoJr k´ná krPoΩr,
fáKo IJoJPT TL ßhPm? IJKo ßfJ Kjàx∂Jj yP~ YPu pJKò, IJr hJoJÛJPxr ßxA FKuP~Pr IJoJr mJKzr
C•rJKiTJrL.’ 3 IJm´Jo mPu YuPuj, ‘fáKo pUj IJoJPT ßTJj mÄvir KhPu jJ, fUj IJoJr mJKzr ßuJTPjr
FTj yPm IJoJr C•rJKiTJrL.’ 4 fUj ßhU, k´nár mJeL fÅJr TJPZ FPx CkK˙f yP~ muu: ‘SA ßuJTaJ
ßfJoJr C•rJKiTJrL yPm jJ; jJ, ßfJoJr HrxJf FTjA yPm ßfJoJr C•rJKiTJrL.’ 5 fÅJPT mJAPr KjP~
KVP~ KfKj muPuj, ‘IJTJPvr KhPT fJTJS, IJr pKh kJr, fJrJjãP©r xÄUqJ VMPj jJS.’ KfKj mPu YuPuj,
‘ßfJoJr mÄv ßxAof yPm!’ 6 KfKj k´náPf KmΩJx rJUPuj, IJr k´ná fÅJr kPã fJ ioto~fJ mPu kKrVKef
TrPuj. 7 fUj KfKj fÅJPT muPuj, ‘IJKoA ßxA k´ná, KpKj FA ßhv ßfJoJr IKiTJPr ßhmJr jq
TJu&hL~Phr Cr& ßgPT ßfJoJPT ßmr TPr FPjKZ.’ 8 KfKj muPuj, ‘ßy IJoJr k´ná krPoΩr, IJKo ßp fJr
IKiTJrL ym, fJ ßToj TPr Jjm?’ 9 KfKj fÅJPT muPuj, ‘fáKo Kfj mZPrr FTaJ mT&jJ, Kfj mZPrr FTaJ
oJhL ZJVu, Kfj mZPrr FTaJ ßnzJ FmÄ FTaJ WMWM S FTaJ kJ~rJ IJoJr TJPZ KjP~ FPxJ.’ 10 KfKj SAxm
fÅJr TJPZ KjP~ FPuj, FmÄ ßxVMKuPT ßTPa hM’aáTPrJ TPr FT FTaJ nJV Ijq Ijq nJPVr xJojJxJoKj
rJUPuj, KT∂á kJKUPhr hM’aáTPrJ TrPuj jJ. 11 KvTJrL kJKUrJ ßxA oOf kvMPhr CkPr ßjPo kzKZu, KT∂á
IJm´Jo fJPhr fJKzP~ KhKòPuj. 12 xNpt I˜Voj TrPZ, Foj xo~ IJm´JPor Ckr VnLr Kj#J ßjPo Fu, IJr
ßhU, KfKj IºTJro~ IJfPï IJâJ∂ yPuj. 13 fUj k´ná IJm´JoPT muPuj, ‘ßPj rJU, ßfJoJr x∂JPjrJ
Foj ßhPv k´mJxL yP~ gJTPm, pJ fJPhr IJkj ßhv j~; fJrJ hJxÊ-Im˙J~ kzPm S YJrv’ mZr iPr
IfqJYJKrf yPm. 14 KT∂á fJrJ ßp JKfr hJx yPm, IJKoA ßxA JKfr KmYJr Trm; fJrkr fJrJ pPgÓ
xŒK• KjP~ ßmKrP~ pJPm. 15 IJr fáKo, fáKo ßfJ vJK∂Pf ßfJoJr kNmtkMr∆wPhr TJPZ pJPm, S vMn mJitPTqr
kPr ßfJoJPT xoJKi ßhS~J yPm. 16 ßfJoJr mÄPvr Yfágt kMr∆w FA ßhPv KlPr IJxPm, ßTjjJ IJPoJrL~Phr
vbfJ FUjS kNet y~Kj.’
    17 xNpt I˜Voj TPrKZu S IºTJr ßjPo FPxKZu Foj xo~ ßhUJ ßVu, iNoJ~oJj FT YáK$ S ôu∂ FT
ovJu ßxA xJKr-mÅJiJ aáTPrJVMKur oJ^UJj KhP~ YPu ßVu. 18 ßxKhj k´ná IJm´JPor xPñ FT xKº ˙Jkj TPr
muPuj,
       ‘IJKo KovPrr jhL ßgPT
       [ACPl∑Kax] oyJjhL kpt∂
       FA ßhv ßfJoJr mÄvPT KhKò—
    19 ßxA ßhv kpt∂ ßpUJPj ßTjLP~rJ, ßTKjLP~rJ, TJh&PoJjLP~rJ, 20 Ky•LP~rJ, ßkKrLP~rJ, ßrlJAorJ,
21 IJPoJrLP~rJ, TJjJjLP~rJ, KVVtJvLP~rJ S ßpmMxLP~rJ mJx TPr.’

IJm´JyJo, xJrJ S Ax&oJP~u
16 IJm´JPor ˘L xJrJA IJm´JPor WPr ßTJj kM©x∂JPjr % KhPf kJPrjKj, KT∂á IJVJr jJPo fÅJr FTKa
KovrL~ âLfhJxL gJTJ~ 2 xJrJA IJm´JoPT muPuj, ‘ßhU, k´ná IJoJPT Kjàx∂Jj ßrPUPZj, fJA fáKo IJoJr
hJxLr TJPZA pJS; y~ ßfJ fJr ÆJrJ IJKo x∂Jj ßkPf kJrm.’ IJm´Jo xJrJAP~r TgJ~ xÿf yPuj.
3 FAnJPm TJjJj ßhPv IJm´Jo hv mZr mxmJx TrJr kr IJm´JPor ˘L xJrJA KjPr hJxL ßxA KovrL~
IJVJrPT FPj KjPr ˝JoL IJm´JPor yJPf ˘Lr‡Pk fáPu KhPuj. 4 KfKj IJVJPrr TJPZ ßVPuj IJr ßx VntmfL
yu. KT∂á ßx pUj ßhUu, ßx VntmfL yP~PZ, fUj fJr VOKyeL fJr ßYJPU fJKòPuqr m˜á yPuj. 5 fJPf xJrJA
IJm´JoPT muPuj, ‘IJoJr k´Kf ßp IjqJ~ TrJ yPò, fJ ßfJoJr CkPrA kc˚T; IJoJr KjPr hJxLPT IJKoA
ßfJoJr IJKuñPj KhP~KZuJo, KT∂á ßx pUj ßhUu, ßx VntmfL yP~PZ, ßxxo~ ßgPT IJKo fJr ßYJPU
fJKòPuqr m˜á yuJo. k´náA IJoJr S ßfJoJr oPiq KmYJr Tr∆j!’ 6 IJm´Jo xJrJAPT muPuj, ‘IJòJ, ßfJoJr
hJxL ßfJoJrA yJPf; fáKo pJ nJu oPj Tr, fJr k´Kf ßxAof mqmyJr Tr.’ fUj xJrJA IJVJPrr k´Kf
FojnJPmA hMmtqmyJr TrPf uJVPuj ßp, ßx fÅJr TJZ ßgPT kJKuP~ ßVu. 7 k´nár hNf or∆k´J∂Prr oPiq FT
Pur C_Pxr iJPr—vMPrr kPg ßp C_xaJ IJPZ, fJrA iJPr fJPT ßkPuj; 8 fJPT muPuj, ‘xJrJAP~r hJxL
IJVJr, fáKo ßTJgJ ßgPT FPu? IJmJr ßTJgJ~ pJPm?’ ßx C•Pr muu, ‘IJKo IJoJr VOKyeL xJrJAP~r TJZ
ßgPT kJKuP~ pJKò.’ 9 k´nár hNf fJPT muPuj, ‘fáKo FmJr ßfJoJr VOKyeLr TJPZ KlPr pJS, IJr fJr IiLj
gJT.’ 10 k´nár hNf fJPT IJrS muPuj, ‘IJKo ßfJoJr mÄPvr Foj mOK≠ WaJm ßp, fJr mÉxÄUqJr jq fJ
VejJ TrJ x÷m yPm jJ.’ 11 k´nár hNf IJrS muPuj,
       ‘ßhU, fáKo FUj VntmfL,
       fáKo FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPm,
       fJr jJo Ax&oJP~u rJUPm,
       ßTjjJ k´ná ßfJoJr uJüjJr KY_TJr vMPjPZj.
   12 ßx yP~ CbPm ßpj mjq VJiJr of;
       ßx yJf mJzJPm xTPur Kmr∆P≠
       S xTPu yJf mJzJPm fJr Kmr∆P≠;
       ßx fJr xTu nJAP~r xJojJxJoKjA mJx TrPm.’
    13 KpKj fJr xPñ TgJ mPuKZPuj, IJVJr ßxA k´nár FA jJo rJUu: fáKo Fu&-ßrJA; ßTjjJ ßx muKZu,
‘IJoJr FA ßhUJr kr IJKo xKfqA KT FUjS ßhUPf kJKò?’ 14 Fjq ßxA TáP~Jr jJo uJyJA-ßrJA TáP~J
yu; TáP~JaJ TJPhv S ßmPrPhr oJ^UJPj rP~PZ. 15 kPr IJVJr IJm´JPor WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm Tru;
IJr IJm´Jo IJVJPrr VntJf fÅJr ßxA x∂JPjr jJo Ax&oJP~u rJUPuj.
xKº S kKrPòhj
     16 IJVJr pUj IJm´JPor WPr Ax&oJP~uPT k´xm TPr, fUj IJm´JPor m~x KZ~JKv mZr.
17 IJm´JPor m~x pUj KjrJjæA mZr, fUj k´ná fÅJPT ßhUJ KhP~ muPuj, ‘IJKo xmtvKÜoJj BΩr, fáKo
IJoJr xJãJPf Yu, yS ©∆KayLj; 2 fPm IJoJr S ßfJoJr oPiq IJKo FT xKº ˙Jkj Trm, IJKo IKiT
kKroJPeA ßfJoJr mÄvmOK≠ Trm.’ 3 IJm´Jo nëKoÔ yP~ kzPuj, IJr krPoΩr FAnJPm fÅJr xPñ TgJ muPuj,
4 ‘ßhU, IJoJr kã ßgPT, FA yu ßfJoJr xPñ IJoJr xKº: fáKo mÉJKfr KkfJ yPm. 5 ßfJoJr jJo IJr
IJm´Jo yPm jJ, ßfJoJr jJo mrÄ yPm IJm´JyJo, ßTjjJ IJKo ßfJoJPT mÉJKfr KkfJ TruJo. 6 IJKo ßfJoJPT
UMmA lumJj Trm: ßfJoJPT IJKo mÉJKfA TPr fáum, ßfJoJ ßgPT mÉ rJJ C_k¥ yPm. 7 IJoJr S ßfJoJr
oPiq FmÄ kMr∆wJjMâPo ßfJoJr nJmL mÄvirPhr oPiq IJoJr FA ßp xKº, fJ IJKo KYr∂j xKº r‡PkA ˙Jkj
Trm, ßpj IJKo ßfJoJr S ßfJoJr nJmL mÄvirPhr krPoΩr yA. 8 fáKo FA ßp ßhPv k´mJxL yP~ IJZ, ßxA
xoV´ TJjJj ßhv IJKo ßfJoJPT S ßfJoJr nJmL mÄvirPhr KYr˙J~L IKiTJrJPgt hJj Trm: IJKo ym fJPhr
IJkj krPoΩr.’
     9 krPoΩr IJm´JyJoPT IJrS muPuj, ‘ßfJoJr kã ßgPT, ßfJoJPT IJoJr FA xKº kJuj TrPf yPm;
kMr∆wJjMâPoA ßfJoJPT S ßfJoJr nJmL mÄvirPhr fJ kJuj TrPf yPm. 10 FA yu IJoJr ßxA xKº pJ
ßfJoJPhr kJuj TrPf yPm—IJoJr oPiq S ßfJoJPhr oPiq FmÄ ßfJoJr nJmL mÄvirPhr oPiq ßp xKº:
ßfJoJPhr k´PfqT kMr∆w-oJjMwPT kKrPòKhf yPf yPm. 11 ßfJoJPhr KuPñr IV´Yot ßZhj TrPf yPm, FA yPm
IJoJr S ßfJoJPhr oPiq xKºr KY¤. 12 kMr∆wJjMâPo ßfJoJPhr k´PfqT kM©x∂JPjr m~x pUj IJa Khj, fUj
fJPT kKrPòKhf yPf yPm—ßfJoJPhr WPr % KjP~PZ KTÄmJ ßfJoJr mÄPvr j~ Foj KmPhvLr TJZ ßgPT
oNuq KhP~ ßTjJ yP~PZ k´PfqT hJxPTS kKrPòKhf yPf yPm. 13 ßfJoJr WPr % KjP~PZ KTÄmJ oNuq KhP~
ßTjJ yP~PZ Foj oJjMPwr kKrPòhj ImvqTftmq; fPmA IJoJr xKº KYr∂j xKº r‡Pk ßfJoJPhr oJÄPx
KmhqoJj yPm. 14 KT∂á pJr KuPñr IV´Yot ßZKhf yPm jJ, Foj IkKrPòKhf kMr∆w-oJjMwPT KjPr ßuJTPhr
oiq ßgPT CPòh TrJ ßyJT: ßx IJoJr xKº nñ TPrPZ!’
     15 krPoΩr IJm´JyJoPT IJrS muPuj, ‘ßfJoJr ˘L xJrJAP~r Kmw~: fJPT fáKo IJr xJrJA mPu cJTPm
jJ, fJr jJo yPm xJrJ. 16 IJKo fJPT IJvLmtJh Trm, FmÄ fJr ÆJrJ IJKo FTKa kM©x∂JjS ßfJoJPT ßhm;
IJKo fJPT IJvLmtJh Trm: ßx mÉJKfA yP~ CbPm, fJr ßgPT jJjJ ßhPvr rJJ C_k¥ yPm.’ 17 fUj
IJm´JyJo nëKoÔ yP~ kzPuj; KfKj yJxPuj, oPj oPj muPuj, ‘pJr m~x FTv’ mZr, ßfoj kMr∆Pwr KT
x∂Jj yPf kJPr? IJr FA xJrJ jæA mZr m~Px KT k´xm TrPf kJrPm?’ 18 IJm´JyJo krPoΩrPT muPuj,
‘IJyJ, Ax&oJP~uA pKh ßfJoJr xJoPj ßmÅPY gJPT, fJA pPgÓ!’ 19 KT∂á krPoΩr muPuj, ‘jJ, ßfJoJr ˘L xJrJ
ßfJoJr WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPmA, FmÄ fáKo fJr jJo AxJ~JT rJUPm. IJKo fJr xPñ IJoJr xKº
˙Jkj Trm, Foj xKº, pJ KYr˙J~L xKº, ßpj IJKo fJr IJkj krPoΩr S fJr nJmL mÄvirPhr krPoΩr
yA. 20 Ax&oJP~Pur KmwP~S IJKo ßfJoJr k´JgtjJ~ xJzJ KhKò; IfFm IJKo fJPT IJvLmtJh TrKZ; FmÄ fJPT
lumJj Trm S IKiT kKroJPe fJr mÄvmOK≠ Trm; ßx mJPrJj ßVJÔLkKfr KkfJ yPm, IJr fJPT IJKo mz
FT JKf TPr fáum. 21 KT∂á IJoJr xKº IJKo ˙Jkj Trm AxJ~JPTr xPñ, pJPT xJrJ ßfJoJr jq IJVJoL
mZPr KbT FxoP~ k´xm TrPm.’ 22 fÅJr xPñ Fxo˜ TgJ ßvw TrJr kr krPoΩr IJm´JyJoPT ßZPz IJmJr
DP±t YPu ßVPuj.
    23 fUj IJm´JyJo fÅJr ßZPu Ax&oJP~uPT S fÅJr WPr pJrJ % KjP~KZu S oNuq KhP~ pJPhr ßTjJ yP~KZu,
ßxA xTu ßuJTPT—IJm´JyJPor WPr pf kMr∆w-oJjMw KZu, fJPhr xTuPTA KjP~ KfKj krPoΩPrr TgJof
ßxKhPjA fJPhr KuPñr IV´Yot ßZhj TrPuj. 24 IJm´JyJPor KuPñr IV´Yot pUj ßZhj TrJ y~, fUj fÅJr
m~x KjrJjæA mZr. 25 fÅJr ßZPu Ax&oJP~Pur KuPñr IV´Yot pUj ßZhj TrJ y~, fUj fJr m~x ßfr mZr.
26 ßxA FTA KhPjA IJm´JyJo S fÅJr ßZPu Ax&oJP~u, hM’Pjr kKrPòhj yu. 27 IJr fÅJr WPr pJrJ %
KjP~KZu FmÄ KmPhvLPhr TJZ ßgPT pJPhr oNuq KhP~ ßTjJ yP~KZu, fÅJr WPrr xTu kMr∆w-oJjMPwrS fÅJr
xPñ kKrPòhj yu.
oJPosPf BΩPrr hvtjhJj
18 kPr k´ná oJPosr ST& TáP† fÅJPT ßhUJ KhPuj; KfKj KhPjr xmPYP~ Vro xoP~ fÅJmMr k´PmvÆJPr mPx
KZPuj. 2 ßYJU fáPu KfKj ßhUPf ßkPuj, TJrJ Kfjj fÅJr xJoPj hÅJKzP~ IJPZj. ßhUJoJ© KfKj ˝JVf
JjJmJr jq fÅJmMr k´PmvÆJr ßgPT fÅJPhr TJPZ ZMPa FKVP~ KVP~ oJKaPf k´ef yPuj, 3 muPuj, ‘k´ná IJoJr,
pKh IJkjJr hOKÓPf IjMV´Pyr kJ© yP~ gJKT, IJkjJr FA hJPxr TJPZ KTZMãe jJ ßgPo FKVP~ pJPmj jJ.
4 IJKo FUj KTZMaJ u IJjPf mKu, IJkjJrJ kJ iMP~ KjP~ FA VJPZr fuJ~ Kmv´Jo Kjj; 5 IJKo KTZMaJ UJmJr
KjP~ IJKx, IJkjJrJ kPg FKVP~ pJmJr IJPV IJkjJPhr k´Je MKzP~ pJj, FA TJrPeA ßfJ IJkjJrJ
IJkjJPhr FA hJPxr FA kg KhP~ YPuPZj.’ fÅJrJ muPuj, ‘IJòJ, pJ mPuZ, fJA Tr.’
     6 fJA IJm´JyJo fJzJfJKz fÅJmMPf xJrJr TJPZ KVP~ muPuj, ‘vLW´A Kfj iJoJ ßxrJ o~hJ ßoPU KkbJ
mJjJS.’ 7 fÅJr VmJKh kvM ßpUJPj KZu, ßxUJPj KfKj KjPA ZMPa KVP~ C•o jir mJZMr ßmPZ FPj fJ YJTrPT
KhPuj, IJr ßx xPñ xPñ fJ k´˜áf TrPf uJVu. 8 KfKj fUj hA, hMi IJr ßxA rJ¥J TrJ mJZMPrr oJÄx FPj
fÅJPhr xJoPj xJKP~ KhPuj. FnJPm KfKj fÅJPhr TJPZ VJPZr fuJ~ hÅJKzP~ gJTPf gJTPf fÅJrJ
UJS~J-hJS~J TrPuj. 9 fÅJrJ fÅJPT KùJxJ TrPuj, ‘ßfJoJr ˘L xJrJ ßTJgJ~?’ KfKj C•Pr muPuj, ‘SA
ßp, ßx SUJPj, fÅJmMr KnfPrA, IJPZ.’ 10 fUj fÅJr IKfKg FTj muPuj, ‘FT mZr kPr FA xoP~ IJKo
ßfJoJr TJPZ IJmJr IJxmA IJxm; fUj ßfJoJr ˘L xJrJr FTKa kM©x∂Jj yPm.’ AKfoPiq xJrJ fÅJmMr
k´PmvÆJPr hÅJKzP~ vMjKZPuj; KfKj ßfJ ßxA mqKÜr KkZPjA KZPuj. 11 ßxxo~ IJm´JyJo S xJrJ mO≠ KZPuj;
hM’PjrA pPgÓ m~x yP~KZu; xJrJr oJKxTS fUj IJr yf jJ. 12 fJA xJrJ oPj oPj ßyPx muPuj,
‘IJoJr FA Let Im˙J~ IJoJr KT IJr ßfoj xMU yPm? IJoJr k´náS ßfJ mO≠!’ 13 k´ná IJm´JyJoPT muPuj,
‘xJrJ ßTj yJxu? ßTj muu, FA mO≠ m~Px IJKo KT xKfq oJ ym?’ 14 k´nár kPã KT IxJiq KTZM IJPZ?
KjitJKrf xoP~ FA FTA KhPj IJKo IJmJr IJxm, IJr fUj xJrJr FTKa kM©x∂Jj yPm.’ 15 xJrJ mqJkJraJ
I˝LTJr TrPuj, muPuj, ‘‰T, IJKo ßfJ yJKxKj!’ KfKj ßfJ n~ ßkP~KZPuj; KT∂á fmM KfKj muPuj, ‘yÅqJ,
fáKo ßyPxAKZPu mPa!’
xPhJPor jq IJm´JyJPor KojKf
     16 ßxA mqKÜrJ ßxUJj ßgPT CPb xPhJPor KhPT rSjJ yPuj; IJm´JyJo fÅJPhr KTZMaJ FKVP~ ßhmJr jq
fÅJPhr xPñ xPñ YuPuj. 17 k´ná muKZPuj, ‘IJKo pJ TrPf pJKò, fJ KT IJm´JyJPor TJPZ ßVJkj rJUm?
18 IJm´JyJPorA ßfJ oyJj S mumJj FT JKf yS~Jr TgJ, IJm´JyJPoA ßfJ kOKgmLr xo˜ JKf IJKvxk´J¬
yS~Jr TgJ! 19 ßTjjJ IJKo fJPTA ßmPZ KjP~KZ ßx ßpj fJr x∂JjPhr S nJmL mÄvirPhr ioto~fJ S jqJ~
kJuj T’Pr k´nár kPg YuPf IJùJ TPr, Fr lPu k´ná IJm´JyJoPT ßp TgJ KhP~PZj, fJ ßpj xlu TPrj.’
20 fUj k´ná muPuj, ‘xPhJo S VPoJrJr Kmr∆P≠ oJjMPwr KY_TJr IKiT fLm´ yP~ CPbPZ, fJPhr kJkS Ff
nJrL yP~ CPbPZ ßp, 21 IJKo KjP KjPY KVP~ ßhUm, IJoJr TJPj ßp KY_TJr Fu, ßxA IjMxJPr fJrJ xKfqA
Foj Iiot TPrPZ KTjJ. yÅqJ, mqJkJraJ IJKo JjPf YJA!’
     22 ßxA Kfjj ßxUJj ßgPT rSjJ yP~ xPhJPor KhPT ßVPuj, KT∂á IJm´JyJo fUjS k´nár xJãJPf
hÅJKzP~ KZPuj. 23 IJm´JyJo FKVP~ FPx muPuj, ‘fáKo KT xKfq hMtPjr xPñ iJKotTPTS KmuM¬ TrPm?
24 vyraJr oPiq y~ ßfJ kûJvj iJKotT oJjMw IJPZ; fPm fáKo KT xKfqA J~VJaJ KmuM¬ TrPm? SUJjTJr
SA kûJvj iJKotPTr UJKfPr fáKo KT mrÄ J~VJaJPT ßryJA ßhPm jJ? 25 hMtPjr xPñ iJKotTPTS KmjJv
TrJ, Foj TJ TrJr KY∂JaáTáS ßfJoJPT TrPf ßjA; iJKotTPTS ßp hMtPjr xoJj k´Kflu ßkPf yPm, fJ
hNPrr TgJ! xJrJ kOKgmLr KmYJrTftJ KT jqJ~KmYJr TrPmj jJ?’ 26 k´ná muPuj, ‘IJKo pKh xPhJPor oPiq
kûJvj iJKotTPT kJA, fPm fJPhr UJKfPr ßxA xo˜ J~VJaJPT ßryJA ßhm.’
    27 IJm´JyJo mPu YuPuj, ‘ßhU, iMPuJ S ZJAoJ© ßp IJKo, IJKo xJyx TPr IJoJr k´nár xPñ TgJ mum;
28 y~ ßfJ ßxUJPj kûJvj iJKotPTr J~VJ~ kÅJYj To yP~PZ; fJyPu FA kÅJYj jJ gJTJr lPu fáKo KT
ßVJaJ vyr KmjJv TrPm?’ KfKj muPuj, ‘jJ, ßxA J~VJ~ kÅ~fJK$vjPT ßkPu IJKo fJ KmjJv Trm jJ.’
29 KfKj fÅJPT IJmJr muPuj, ‘y~ ßfJ ßxA J~VJ~ YK$vjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxA
YK$vPjr UJKfPr fJ Trm jJ.’ 30 IJmJr KfKj muPuj, ‘IJoJr k´ná ßpj KmrÜ jJ yj, IJKo ßfJ IJrS mKu;
y~ ßfJ ßxUJPj K©vjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxUJPj K©vjPT ßkPu IJKo fJ Trm jJ.’ 31 KfKj
muPuj, ‘ßhU, IJKo xJyx TPr IJoJr k´nár TJPZ kMjrJ~ TgJ mKu, y~ ßfJ ßxUJPj TáKzjPT kJS~J pJPm.’
KfKj muPuj, ‘ßxA TáKzPjr UJKfPr IJKo fJ KmjJv Trm jJ.’ 32 KfKj muPuj, ‘IJoJr k´ná ßpj âá≠ jJ
yj, IJKo ßTmu IJr FTmJr TgJ mKu: y~ ßfJ ßxUJPj hvjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxA hvPjr
UJKfPr fJ KmjJv Trm jJ.’ 33 IJr fUj, IJm´JyJPor xPñ fÅJr FA xo˜ TgJ ßvw TPr k´ná YPu ßVPuj,
FmÄ IJm´JyJo KjPr WPr KlPr FPuj.
ßuJa S xPhJo
19 ßxA hM’j ˝VthNf pUj xºqJPmuJ~ xPhJPo FPx ßkÅRZPuj, ßxxoP~ ßuJa xPhJo-jVrÆJPr mPx KZPuj.
fÅJPhr ßhUJoJ© KfKj CPb fÅJPhr ˝JVf JjJmJr jq FKVP~ ßVPuj, S nëKoÔ yP~ k´eJo TrPuj; 2 muPuj,
‘k´ná IJoJr, IJkjJPhr IjMPrJi TKr, IJkjJPhr FA hJPxr VOPy khiNKu Khj; FAUJPj rJK©pJkj Tr∆j S kJ
iMP~ Kjj. kPr, k´fëqPw CPb, kPg FKVP~ pJPmj.’ fÅJrJ muPuj, ‘jJ, IJorJ rJ˜J~ ßgPT rJK©pJkj Trm.’
3 KT∂á ßuJa Foj xJiJxJKi TrPuj ßp, fÅJrJ fÅJr xPñ ßVPuj S fÅJr WPr k´Pmv TrPuj. KfKj fÅJPhr jq
FTaJ ßnJPr IJP~Jj TrPuj, UJKorKmyLj r∆Ka kJT TrJPuj, IJr fÅJrJ ßnJP mxPuj. 4 fÅJrJ vMPf
pJKòPuj, Foj xo~ vyPrr kMr∆w-ßuJPTrJ IgtJ_ xPhJomJxLrJ pMmJ-mO≠ xTPuA FPx Knz TPr fÅJr WPrr
YJrKhPT oPf uJVu; 5 ßuJaPT ßcPT fJrJ fÅJPT muu, ‘IJ rJPf ßp hM’j ßfJoJr WPr Fu, fJrJ
ßTJgJ~? fJPhr mJAPr kJbJS, IJoJPhr TJPZA IJj, ßpj fJPhr xPñ Kouj TrPf kJKr.’ 6 ßuJa WPrr
hrJr mJAPr fJPhr TJPZ KVP~ KjPr KkZPj TmJa mº TPr muPuj, 7 ‘nJAP~rJ, IjMPrJi TKr, Foj
TámqmyJr TPrJ jJ! 8 ßhU, IJoJr hM’PaJ ßoP~ IJPZ ßTJj kMr∆Pwr xPñ pJPhr FUjS Kouj y~Kj; IJKo
ßfJoJPhr TJPZ FPhrA FPj KhA; fJPhr KjP~ ßfJorJ pJ UMKv Tr, KT∂á FA mqKÜPhr Kmr∆P≠ KTZMA TPrJ jJ,
ßTjjJ fÅJrJ IJoJr WPrr ZJ~J~A IJv´~ KjP~PZj.’ 9 KT∂á fJrJ C•Pr muu, ‘xPr pJS!’ IJrS muu, ‘F
k´mJxL yP~ FUJPj Fu, IJr FUj jJKT KmYJrTftJ yPf YJ~! FmJr fJPhr ßYP~ ßfJoJr k´Kf IJrS UJrJk
mqmyJr Trm.’ FTgJ mPu fJrJ ßuJPar VJP~ nJrL iJÑJ KhP~ TmJa nJXmJr jq FKVP~ ßVu. 10 fUj ßxA
hM’j Knfr ßgPT yJf mJKzP~ ßuJaPT WPrr oPiq KjPPhr TJPZ ßaPj KjP~ TmJa mº TPr KhPuj, 11 FmÄ
WPrr hrJr TJPZ pf ßuJT KZu, ßZJa-mz xTuPTA Foj fLm´ IJPuJT-^uPT iÅJKiP~ KhPuj ßp, fJrJ
hrJaJ IJr UMÅP ßkPf kJrKZu jJ. 12 fUj ßxA mqKÜrJ ßuJaPT muPuj, ‘FUJPj ßfJoJr IJr ßT ßT IJPZ?
ßfJoJr JoJA S ßoP~ pfj FA vyPr IJPZ, fJPhr xTuPT FUJj ßgPT ßmr TPr KjP~ pJS, 13 ßTjjJ
IJorJ FA J~VJaJPT CPòh TrPf pJKò: k´nár xJoPj FPhr Kmr∆P≠ ßp KY_TJr CPbPZ, fJ FfA fLm´
yP~PZ ßp, k´ná IJoJPhr FA J~VJaJ CPòh TrPf kJKbP~PZj.’ 14 fJA ßuJa mJAPr KVP~, pJrJ fÅJr ßoP~Phr
KmmJy TrJr TgJ, fÅJr ßxA JoJAPhr muPuj, ‘Sb, FA J~VJ ßZPz ßmKrP~ pJS, ßTjjJ k´ná FA vyr
CPòh TrPf pJPòj.’ KT∂á fÅJr JoJAPhr oPj yKòu, KfKj CkyJx TrPZj.
     15 ßnJPrr IJPuJ láaPfA ßxA ˝VthNPfrJ ßuJaPT fJzJ KhP~ muPf uJVPuj, ‘Sb, ßfJoJr ˘LPT IJr FA
ßp ßoP~ hM’PaJ FUJPj IJPZ, FPhr KjP~ pJS, kJPZ vyPrr vJK˜Pf ßfJoJPhrS KmjJv y~.’ 16 KfKj fUjS
ßhKr TrKZPuj KmiJ~ ßxA hM’j fÅJr k´Kf k´nár oyJTr∆eJr ßhJyJA KhP~ fÅJr yJf S fÅJr ˘Lr S ßoP~ hM’PaJr
yJf iPr fÅJPhr mJAPr FPj vyPrr mJAPr kpt∂ ßkÅRPZ KhP~ ßVPuj. 17 FnJPm fÅJPhr ßmr TPr KjP~ fÅJPhr
FTj ßuJaPT muPuj, ‘k´Je mÅJYJS, kJKuP~ pJS. KkZPjr KhPT fJKTP~J jJ; FA xonëKor ßTJj J~VJ~S
hÅJKzP~J jJ; kmtPfA kJKuP~ pJS, kJPZ ßfJoJr KmjJv y~.’ 18 KT∂á ßuJa fÅJPT muPuj, ‘jJ jJ, k´ná IJoJr!
19 ßhUMj, IJkjJr hJx IJkjJr IjMV´Pyr kJ© yP~PZ; IJoJr k´Je rãJ TrJ~ IJkKj IJoJr k´Kf IJkjJr
oyJTíkJ ßhKUP~PZj; KT∂á IJKo kJKuP~ kmtPf ßkÅRZPf kJrm jJ, ßTjjJ fJr IJPVA ßxA xmtjJv IJoJPT iPr
ßluPm, fUj IJKoS orm. 20 SA ßp ßhUMj, SA vyr pPgÓA TJZJTJKZ IJKo ßpj SUJPj kJuJPf kJKr,
fJZJzJ vyraJ ßZJa; IJoJPT mrÄ ßxUJPjA ßpPf Khj—IJxPu J~VJaJ UMmA ßZJa, fJA jJ?—fJyPu
IJoJr k´Je mÅJYPm.’ 21 KfKj muPuj, ‘IJòJ, IJKo FA mqJkJPrS ßfJoJr k´Kf IjMV´y ßhUJm: SA ßp vyPrr
TgJ fáKo muZ, fJ C_kJaj Trm jJ. 22 vLW´A SUJPj kJuJS, ßTjjJ fáKo SUJPj jJ ßkÅRZJ kpt∂ IJKo KTZMA
TrPf kJKr jJ.’ FjqA ßxA J~VJr jJo ßJ~Jr yu.
23 ßuJa  pUj ßJ~JPr FPx k´Pmv TrPZj, fUj ßhPvr CkPr xNpt CbPZ; 24 Foj xo~ k´ná IJTJv ßgPT,
KjPrA TJZ ßgPT, xPhJo S VPoJrJr CkPr VºT S IJVMj mwte TrPuj. 25 KfKj SA vyr hM’PaJPT C_kJaj
TrPuj, IJr ßxAxPñ xo˜ xonëKo, vyrmJxL S oJKar pf xmM m˜á C_kJaj TrPuj. 26 fUj FojKa Wau
ßp, ßuJPar ˘L KkZPjr KhPT fJTJu, IJr fUjA ßx FTaJ ume˜÷ yP~ ßVu.
    27 krKhj IJm´JyJo UMm xTJPu CPb, ßpUJPj k´nár xJoPj hÅJKzP~KZPuj, ßxUJPj ßVPuj; 28 xPhJo S
VPoJrJr KhPT S ßxA xonëKor xJrJ IûPur KhPT fJKTP~ ßhUPuj; ßhUPuj, oJKa ßgPT iNo CbPZ, ßpj
ßTJj nJaJr iNo! 29 fJA FojKa yu ßp, krPoΩr pUj ßxA xonëKor xo˜ vyr KmjJv TrPuj, fUj
IJm´JyJoPT ˛re TrPuj, FmÄ ßuJa ßp ßp vyPr mJx TrKZPuj, ßxA vyrVMKur C_kJaPjr KhPj ßuJaPT
KfKj ßxA C_kJaPjr yJf ßgPT C≠Jr TrPuj.
    30 kPr ßuJa S fÅJr ßoP~ hM’PaJ ßJ~Jr ßZPz kJmtfq IûPu KVP~ ßxUJPj mxKf TrPuj, ßTjjJ KfKj
ßJ~JPr mJx TrPf n~ TrKZPuj; KjPr ßoP~ hM’PaJr xPñ KfKj FTaJ VMyJPf mJx TrPf uJVPuj.
31 FTKhj mz ßoP~Ka ßZJajPT muu, ‘mJmJ mO≠, FmÄ FA ßhPv IJr Foj ßTJj kMr∆wPuJT ßjA ßp
V_xÄxJPrr xJiJre mqmyJr IjMxJPr IJoJPhr KmP~ TrPm; 32 FPxJ, IJorJ mJmJPT IJXMrrx kJj TKrP~
fÅJr xPñ vMA, FnJPm mJmJr oiq KhP~ mÄv rãJ Trm.’ 33 ßxA rJPf fJrJ fJPhr KkfJPT IJXMrrx kJj
TrJu, kPr mz ßoP~Ka KkfJr xPñ vMPf ßVu; KT∂á ßx ßp TUj fÅJr xPñ vMPf Fu S TUj CPb ßVu, fJ
KfKj KTZMA ßar ßkPuj jJ. 34 krKhj mzj ßZJajPT muu, ‘VfrJPf IJKoA mJmJr xPñ vMP~KZuJo; FPxJ,
IJorJ IJ rJPfS mJmJPT IJXMrrx kJj TrJA; kPr fáKoA fÅJr xPñ vMPf pJS, FnJPm mJmJr oiq KhP~ mÄv
rãJ Trm.’ 35 fJrJ ßxA rJPfS KkfJPT IJXMrrx kJj TrJu; kPr ßZJaj fÅJr xPñ vMPf ßVu; KT∂á ßx ßp
TUj fÅJr xPñ vMPf Fu S TUj CPb ßVu, fJ KfKj KTZMA ßar ßkPuj jJ. 36 FnJPm ßuJPar ßoP~ hM’PaJA
fJPhr KkfJr oiq KhP~ VntmfL yu. 37 mzj FTKa kM©x∂Jj k´xm TPr fJr jJo ßoJ~Jm rJUu: ßx
mftoJjTJPur ßoJ~JmL~Phr IJKhKkfJ. 38 ßZJajS FTaJ kM©x∂Jj k´xm Tru, fJr jJo ßmj&-IJKÿ rJUu:
ßx mftoJjTJPur IJPoJjL~Phr IJKhKkfJ.
ßjPVm IûPu IJm´JyJo
20 IJm´JyJo ßxUJj ßgPT ßjPVm IûPur KhPT rSjJ yP~ TJPhv S vMPrr oiqmfLt J~VJ~ mxKf TrPuj.
KTZM KhPjr of ßVrJPr gJTJTJPu 2 IJm´JyJo Kj ˘L xJrJ xèPº mPuKZPuj, ‘F IJoJr ßmJj’, ßxjq ßVrJPrr
rJJ IJKmPoPuT ßuJT kJKbP~ xJrJPT KjPr TJPZ IJjPuj. 3 KT∂á rJPf krPoΩr ˝Pkú IJKmPoPuPTr TJPZ
FPx muPuj, ‘ßhU, ßp jJrLPT KjP~Z, fJr jq ßfJoJr oOfáq ImiJKrf, ßTjjJ ßx KmmJKyfJ jJrL.’
4 IJKmPoPuT fUjS fÅJr TJPZ pJjKj, fJA KfKj muPuj, ‘k´ná, KjPhtJwL ßp oJjMw, fJPTS KT IJkKj mi
TrPmj? 5 ßuJTKa KT KjP IJoJPT mPuKj, “F IJoJr ßmJj?” FmÄ ˘LPuJTKa KjPS KT mPuKj, “F IJoJr
nJA?” IJKo pJ KTZM TPrKZ, fJ xru I∂Pr S KjPhtJw yJPfA TPrKZ.’ 6 krPoΩr ˝Pkú fÅJPT muPuj, ‘fáKo
xru I∂Pr FTJ TPrZ, FTgJ IJKoS JKj; FojKT, IJoJr Kmr∆P≠ kJPZ fáKo kJk Tr IJKo ßfJoJPT
mJiJS KhuJo; Fjq ßfJoJPT fJPT ¯vt TrPf KhuJo jJ. 7 FUj ßxA ßuJPTr ˘LPT fJr TJPZ KlKrP~ hJS,
ßTjjJ ßx jmL; ßfJoJr jq ßx-A k´JgtjJ Tr∆T, IJr fáKo mÅJYPm; KT∂á fJPT KlKrP~ jJ KhPu fPm ßPj
rJU, ßfJoJr S ßfJoJr xTu ßuJPTr KjKÁf oOfáq yPm.’
     8 UMm xTJPu CPb IJKmPoPuT fÅJr xTu hJx ßcPT FPj SA xo˜ mqJkJr fJPhr JjJPuj; IJr fJrJ
nLwe n~ ßku. 9 kPr IJKmPoPuT IJm´JyJoPT cJKTP~ muPuj, ‘IJoJPhr xPñ IJkKj F ßToj mqmyJr
TrPuj? IJKo IJkjJr TJPZ TL ßhJw TPrKZ ßp, IJkKj IJoJPT S IJoJr rJqPT Foj oyJkJPkr xÿMULj
TrPuj? IJkKj IJoJr k´Kf IjMKYf TJ TrPuj.’ 10 IJKmPoPuT IJm´JyJoPT IJrS muPuj, ‘ßfoj TJ
TrJr IJkjJr TL uãq KZu?’ 11 IJm´JyJo C•Pr muPuj, ‘IJKo nJmKZuJo, FA ˙JPj ImvqA BΩrn~ ßjA,
fJA FrJ IJoJr ˘Lr ßuJPn IJoJPT mi TrPm. 12 pJA ßyJT, ßx xKfqA IJoJr ßmJj, ßTjjJ IJoJr oJfJr
TjqJ jJ yPuS ßx KT∂á IJoJr KkfJr TjqJ, FmÄ kPr IJoJr ˘L yu. 13 pUj krPoΩr IJoJPT KkfíVOy ßgPT
hNPr pJ©J TKrP~KZPuj, fUj IJKo fJPT mPuKZuJo, IJoJr k´Kf fáKo FA xÂh~fJ ßhUJS: IJorJ ßp ßp
˙JPj pJm, ßxA xTu ˙JPj fáKo IJoJr KmwP~ muPm, F IJoJr nJA.’ 14 IJKmPoPuT ßow S kvMkJu FmÄ
hJx-hJxL IJKjP~ IJm´JyJoPT hJj TrPuj FmÄ fÅJr ˘L xJrJPTS KlKrP~ KhPuj. 15 fJZJzJ IJKmPoPuT
muPuj, ‘FA ßp, IJoJr ßhv IJkjJr xJoPj: IJkjJr ßpUJPj AòJ, ßxAUJPj KVP~ mxKf Tr∆j.’ 16 xJrJPT
KfKj muPuj, ‘ßhUMj, IJKo IJkjJr nJAPT FT yJJr r∆PkJr ßvPTu KhuJo; ßhUMj, IJkjJr xñLPhr
xJãJPf fJ IJkjJr IkoJPjr ãKfkNre ˝r‡k; xmKhT KhP~ IJkjJr KmYJPrr kMPrJ KjK• yu.’
     17 IJm´JyJo fÅJr yP~ krPoΩPrr TJPZ k´JgtjJ TrPuj, FmÄ krPoΩr IJKmPoPuTPT, fÅJr ˘LPT S fÅJr
hJxLPhr KjrJo~ TrPuj; IJr fJrJ IJmJr k´xm TrPf xão yu; 18 ßTjjJ IJm´JyJPor ˘L xJrJr mqJkJPr
k´ná IJKmPoPuPTr WPrr xo˜ ˘LPuJT IjMmtr TPrKZPuj.
AxJ~JT S Ax&oJP~u
21 k´ná KjPr TgJ IjMxJPr xJrJPT ßhUPf ßVPuj; k´ná ßp TgJ KhP~KZPuj, xJrJr k´Kf fJA TrPuj:
2 xJrJ VntmfL yP~ krPoΩPrr k´Kfv´∆f ßxA KjitJKrf xoP~ IJm´JyJPor mO≠ m~Px fÅJr WPr FTKa kM©x∂Jj
k´xm TrPuj. 3 IJm´JyJo xJrJr VntJf fÅJr ßxA x∂JPjr jJo AxJ~JT rJUPuj. 4 fÅJr ßxA x∂Jj AxJ~JPTr
m~x IJa Khj yPu IJm´JyJo krPoΩPrr IJùJ IjMxJPr fJPT kKrPòKhf TrPuj. 5 IJm´JyJPor x∂Jj
AxJ~JPTr pUj % y~, fUj IJm´JyJPor m~x FTv’ mZr. 6 fUj xJrJ muPuj, ‘krPoΩr FojKa TrPuj
ßpj IJoJr oMPU yJKx ßlJPa; ßp ßTC FTgJ vMjPm, ßx IJoJr xPñ yJxPm.’ 7 KfKj IJrS muPuj, ‘xJrJ
mJóJPT hMi UJS~JPm, Foj TgJ IJm´JyJoPT ßTAmJ muPf kJrf? IgY IJKo fÅJr mO≠ m~Px FTKa kM©x∂Jj
k´xm TPrKZ.’
    8 KvvMKa mz yPf uJVu, fJPT oJP~r hMi ZJzJPjJ yu, FmÄ ßpKhj AxJ~JT hMiZJzJ yu, ßxKhj IJm´JyJo
oyJPnJPr IJP~Jj TrPuj. 9 KT∂á xJrJ ßhUPuj, KovrL~ ßxA IJVJr IJm´JyJPor WPr ßp x∂Jj k´xm
TPrKZu, ßx yJxKZu. 10 fJA KfKj IJm´JyJoPT muPuj, ‘SA hJxLPT S fJr ßZPuPT hNr TPr hJS, ßTjjJ
IJoJr ßZPu AxJ~JPTr xPñ hJxLr SA ßZPuPT C•rJKiTJrL yPf ßjA.’ 11 KjPr ßZPur TgJ ßnPm IJm´JyJo
ßxA TgJ~ UMmA hMàU ßkPuj. 12 KT∂á krPoΩr IJm´JyJoPT muPuj, ‘ßZPuKar S ßfJoJr hJxLr TgJ ßnPm
hMàU TPrJ jJ; xJrJ ßfJoJPT pJ muPZ, fJr ßxA TgJ ßvJj, TJre AxJ~JPTr oiq KhP~A ßfJoJr jJPo FTaJ
mÄPvr CØm yPm. 13 KT∂á fmM hJxLr SA ßZPuPTS IJKo FT JKf TPr fáum, TJre ßxS ßfJoJr mÄvL~.’
14 UMm xTJPu CPb IJm´JyJo r∆Ka S Pur FTaJ kJ© KjP~ fJ IJVJrPT KhPuj, FmÄ fJr TÅJPi ßZPuKaPT
fáPu KhP~ fJPT KmhJ~ KhPuj. ßxUJj ßgPT YPu KVP~ ßx ßmr&PvmJ or∆k´J∂Pr FUJPj SUJPj WMPr ßmzJPf
uJVu. 15 kJP©r u láKrP~ ßVPu ßx ßZPuKaPT FTaJ ß^JPkr KjPY ßlPu ßrPU 16 fJr TJZ ßgPT KTZMaJ
hNPr—IjMoJj FT fLr hNPr KVP~ mPx kzu, TJre ßx muKZu, ‘ßZPuKar oOfáq IJKo ßhUPf YJA jJ!’ ßx fJr
TJZ ßgPT KTZM hNPr mxPu ßZPuKa KY_TJr TPr TÅJhPf uJVu; 17 KT∂á krPoΩr ßZPuKar T£˝r vMjPuj, FmÄ
krPoΩPrr FT hNf ˝Vt ßgPT ßcPT IJVJrPT muPuj, ‘IJVJr, ßfJoJr TL yPò? n~ TPrJ jJ, TJre
ßZPuKar ßfoj hMrm˙J~ krPoΩr fJr KY_TJr vMjPuj; 18 Sb, ßZPuKaPT fáPu KjP~ fJPT ßfJoJr yJPf ir,
ßTjjJ IJKo fJPT FT oyJJKf TPr fáum.’ 19 fUj krPoΩr fJr ßYJU UMPu KhPuj, IJr ßx xJoPj FTaJ
TáP~J ßhUPf ßku; SUJPj KVP~ Pur kJ©aJ nPr KjP~ ßZPuKaPT u UJS~Ju. 20 IJr krPoΩr ßZPuKar
xPñ xPñ KZPuj; ßx mz yP~ Cbu, or∆k´J∂Pr mxKf Tru, S fLrªJ yP~ Cbu. 21 ßx kJrJj or∆k´J∂Pr
mxKf Tru; IJr fJr KmmJPyr jq fJr oJ Kovr ßgPT FTaJ ßoP~ IJju.
ßmr&PvmJ~ xKº
    22 ßxxoP~ IJKmPoPuT FmÄ fÅJr ßxjJkKf KlPTJu IJm´JyJoPT muPuj, ‘IJkKj pJ KTZM TPrj, fJPf
krPoΩr IJkjJr xPñ IJPZj. 23 xMfrJÄ IJkKj FUj FAUJPj krPoΩPrr KhKmq KhP~ vkg TPr IJoJPT
muMj, IJkKj IJoJr k´Kf, IJoJr x∂JjPhr k´Kf S IJoJr mÄvirPhr k´Kf KmΩJxWJfTfJr of KTZMA TrPmj
jJ; mrÄ IJKo IJkjJr k´Kf ßpnJPm Távu mqmyJr TPrKZ, IJkKjS IJoJr k´Kf S FA ßhPvr k´Kf—IJkKj
ßpUJPj k´mJxL IJPZj—ßxnJPm Távu mqmyJr TrPmj.’ 24 IJm´JyJo muPuj, ‘vkg TrKZ.’ 25 kPr IJm´JyJo
IJKmPoPuTPT FKmwP~ IjMPpJV TrPuj ßp, fÅJr hJPxrJ ßJr TPr FTaJ TáP~J hUu TPrKZu.
26 IJKmPoPuT muPuj, ‘ßfoj TJ ßT TPrPZ, fJ IJKo JKj jJ; IJkKjS IJoJPT TUjS JjJjKj, IJKoS
ßTmu IJ mqJkJraJ vMjuJo.’
    27 fUj IJm´JyJo TP~TaJ ßow S muh KjP~ fJ IJKmPoPuTPT KhPuj, FmÄ hM’Pj KjPPhr oPiq FTaJ
xKº ˙Jkj TrPuj. 28 IJm´JyJo kJu ßgPT xJfaJ ßowvJmT IJuJhJ TPr rJUPuj. 29 IJKmPoPuT IJm´JyJoPT
KùJxJ TrPuj, ‘IJkKj FA ßp xJfaJ ßowvJmT IJuJhJ TPr rJUPuj, fJr Igt TL?’ 30 KfKj muPuj,
‘IJkjJPT IJoJr yJf ßgPT FA xJfaJ ßowvJmT V´ye TPr KjPf yPm, ßpj k´oJKef y~ ßp, IJKoA FA
TáP~JaJPT UMÅPzKZ.’ 31 Fjq J~VJaJr jJo ßmr&PvmJ yu, ßTjjJ ßxA J~VJ~ fÅJrJ hM’Pj vkg KjP~KZPuj.
32 fÅJrJ ßmr&PvmJ~ xKº ˙Jkj TrJr kr IJKmPoPuT S fÅJr ßxjJkKf KlPTJu CPb KlKu˜LKjPhr ßhPv KlPr
ßVPuj.
    33 IJm´JyJo ßmr&PvmJ~ FTaJ ^JCVJZ kMÅPf ßxUJPj IjJKh Ij∂ BΩr k´nár jJo TrPuj. 34 IJm´JyJo
KlKu˜LKjPhr ßhPv IPjT Khj k´mJxL yP~ gJTPuj.
IJm´JyJPor mKuhJj
22 FA xo˜ WajJr kr krPoΩr IJm´JyJoPT pJYJA TrPuj. KfKj fÅJPT muPuj, ‘IJm´JyJo, IJm´JyJo!’ KfKj
C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo.’ 2 KfKj mPu YuPuj, ‘ßfJoJr x∂JjPT, ßfJoJr ßxA FToJ© x∂JjPT pJPT fáKo
nJumJx, ßxA AxJ~JTPT jJS S ßoJKr~J ßhPv pJS, IJr ßxUJPj ßp FT kmtPfr TgJ IJKo ßfJoJPT mum,
fJr CkPr fJPT IJÉKfr‡Pk mKuhJj Tr.’ 3 IJm´JyJo UMm xTJPu CPb VJiJ xJKP~ hM’j hJx S fÅJr ßZPu
AxJ~JTPT xPñ KjPuj, IJÉKfr jq TJb TJaPuj, FmÄ ßxA J~VJr KhPT pJ©J TrPuj, pJr TgJ krPoΩr
fÅJPT mPuKZPuj. 4 fífL~ KhPj IJm´JyJo ßYJU fáPu hNr ßgPT J~VJaJ ßhUPf ßkPuj. 5 fUj IJm´JyJo
hJxPhr muPuj, ‘ßfJorJ VJiJr xPñ FAUJPj hÅJzJS; IJKo S ßZPuKa, IJorJ SUJPj KVP~ kNJ TPr IJKx;
fJrkr ßfJoJPhr TJPZ KlPr IJxm.’ 6 IJm´JyJo IJÉKfr jq TJb fáPu fÅJr ßZPu AxJ~JPTr oJgJ~ KhPuj,
FmÄ KjP IJVMj S UÙ yJPf KjPuj; kPr hM’Pj FTxPñ FKVP~ ßVPuj. 7 fUj AxJ~JT fÅJr KkfJ
IJm´JyJoPT muPuj, ‘KkfJ IJoJr!’ KfKj muPuj, ‘FA ßp IJKo, x∂Jj IJoJr!’ AxJ~JT mPu YuPuj, ‘IJVMj
S TJb ßfJ FUJPj rP~PZ, KT∂á IJÉKfr jq ßowvJmT ßTJgJ~?’ 8 IJm´JyJo muPuj, ‘x∂Jj IJoJr, IJÉKfr
jq ßowvJmPTr mqJkJPr krPoΩr KjPA ßhUPmj.’ fÅJrJ FTxPñ IJrS FKVP~ YuPuj, 9 IJr pUj ßxA
J~VJ~ FPx ßkÅRZPuj, pJr TgJ krPoΩr fÅJPT mPuKZPuj, fUj IJm´JyJo FTKa pùPmKh VÅJgPuj, TJb
xJJPuj, FmÄ fÅJr ßZPu AxJ~JTPT ßmÅPi ßmKhPf TJPbr CkPr rJUPuj. 10 kPr IJm´JyJo yJf mJKzP~
KjPr ßZPuPT mi TrJr jq UÙ fáPu KjPuj, 11 KT∂á ˝Vt ßgPT k´nár hNf fÅJPT cJTPuj, muPuj,
‘IJm´JyJo, IJm´JyJo!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo!’ 12 hNf muPuj, ‘ßZPuKar Ckr yJf mJKzP~J jJ, fJr
ßTJj ãKf TPrJ jJ, ßTjjJ FUj IJKo JKj, fáKo krPoΩrPT n~ Tr; fáKo IJoJPT ßfJoJr x∂JjPT,
ßfJoJr FToJ© x∂JjPT KhPfS I˝LTJr TrKj.’ 13 fUj IJm´JyJo ßYJU fáPu ßhUPf ßkPuj, kJPv FTaJ
ßnzJ, fJr KvX FTaJ ß^JPkr oPiq zJPjJ. IJm´JyJo KVP~ ßxA ßnzJaJ KjPuj S KjPr ßZPur mhPu IJÉKf
r‡Pk fJ mKuhJj TrPuj. 14 IJm´JyJo ßxA J~VJr jJo rJUPuj ‘k´ná KjPA ßhPUj’, Fjq IJ ßuJPT mPu,
‘kmtPf k´ná KjPA ßhPUj.’
    15 k´nár hNf KÆfL~mJPrr of ˝Vt ßgPT IJm´JyJoPT cJTPuj, 16 muPuj, ‘k´nár CKÜ! KjPr KhKmq KhP~A
muKZ, fáKo FA TJ TPrZ mPu—ßfJoJr x∂JjPT, ßfJoJr FToJ© x∂JjPTS IJoJPT KhPf I˝LTJr TrKj
mPu 17 IJKo ßfJoJPT IPvw IJvLmtJPh ijq Trm, FmÄ ßfJoJr mÄPvr xÄUqJ IJTJPvr fJrJjãP©r of S
xoM#fLPrr mJuMTeJr of Trm; ßfJoJr mÄviPrrJ v©∆Phr jVrÆJr hUu TrPm. 18 ßfJoJr mÄPv kOKgmLr
xTu JKf IJKvxk´J¬ yPm, TJre fáKo IJoJr k´Kf mJiqfJ ßhKUP~Z.’
    19 kPr IJm´JyJo KjPr hJxPhr TJPZ KlPr ßVPuj, IJr xTPu KoPu ßmr&PvmJr KhPT rSjJ yPuj; FmÄ
IJm´JyJo ßxA ßmr&PvmJ~A mxKf TrPuj.
ßrPmTJr %
    20 FA xo˜ WajJr kr IJm´JyJPor TJPZ FA Umr IJjJ yu: ‘ßhUMj, Ko‹JS IJkjJr nJA jJPyJPrr WPr
jJjJ kM©x∂Jj k´xm TPrPZj;’ 21 fÅJr mz ßZPu Dw S fJr nJA mM S IJrJPor KkfJ TJoMP~u, 22 FmÄ
ßTPvh, yJPJ, Kku&hJv, Kph&uJl& S ßmgMP~u. 23 (FA ßmgMP~u-A ßrPmTJr KkfJ). Ko‹J IJm´JyJPor nJA
jJPyJPrr WPr FA IJajPT k´xm TrPuj. 24 fÅJr CkkÀL r‡oJS x∂JjPhr k´xm Tru, fJrJ yu ßamJy&,
VJyJo, fJyJv S oJ~JUJ.
TáukKfPhr xoJKi˙Jj
23 xJrJr m~x yu FTv’ xJfJv mZr; xJrJr LmjTJu Ff mZr. 2 xJrJ TJjJj ßhPv KTKr~J_-IJmtJPf
IgtJ_ ßyPm´JPj orPuj, IJr IJm´JyJo xJrJr jq ßvJTkJuj TrPf S TÅJhPf FPuj. 3 kPr IJm´JyJo fÅJr
oOfPhPyr xJoPj ßgPT CPb Ky•L~Phr FTgJ muPuj, 4 ‘IJKo IJkjJPhr oPiq KmPhvL S k´mJxL; IJkjJPhr
FUJPj IJoJPT xoJKi˙JPjr IKiTJr Khj, IJKo ßpj FA oOfPhyPT fáPu KjP~ xoJKi KhPf kJKr.’ 5 Ky•LP~rJ
C•Pr IJm´JyJoPT muPuj, 6 ‘k´ná, IJkKjA mrÄ IJoJPhr TgJ vMjMj: IJkKj ßfJ IJoJPhr oPiq ßpj
krPoΩPrr FT rJkMr∆w; IJoJPhr xoJKi˙JjVMPuJr oPiq IJkjJr xmPYP~ kZªof xoJKiVMyJPfA IJkjJr
oOfjPT rJUMj. IJkjJr oOfjPT xoJKi ßhS~Jr mqJkJPr IJorJ ßTCA KjPPhr xoJKiVMyJ IJkjJPT KhPf
I˝LTJr Trm jJ.’ 7 fUj IJm´JyJo CPb ßxA ßhPvr ßuJTPhr xJoPj IgtJ_ Ky•L~Phr xJoPj k´KekJf TrPuj
8 FmÄ fÅJPhr xJoPj FTgJ muPuj: ‘pKh IJkjJrJ xÿf IJPZj ßpj IJKo IJoJr oOfjPT fáPu KjP~
xoJKi˙JPj rJKU, fPm IJoJr TgJ vMjMj, S IJoJr jq ßpJyJPrr x∂Jj FPl∑JPjr TJPZ IJoJr yP~ IjMPrJi
rJUMj, 9 fÅJr ßxA FTU§ Kor k´JP∂, oJU&PkuJ~, fÅJr ßp VMyJ IJPZ, fJ ßpj IJoJPT ßhj. IJkjJPhr
xJãJPf KfKj kMPrJ oNPuqA fJ IJoJPT IJoJr Kj˝ xoJKi˙Jj KyxJPm Khj.’ 10 ßxxo~ FPl∑Jj Ky•L~Phr
oPiq mPx KZPuj; IJr pf Ky•L~Phr fÅJr jVrÆJPr k´PmvJKiTJr KZu, fÅJPhr TetPVJYPr ßxA Ky•L~ FPl∑Jj
C•Pr IJm´JyJoPT muPuj, 11 ‘k´ná IJoJr, fJ yPm jJ; IJkKj mrÄ IJoJr TgJ vMjMj: IJKo ßxA FTU§ Ko
S ßxUJjTJr VMyJaJ IJkjJPT KhP~ KhuJo; IJoJr ˝JKfr x∂JjPhr xJãJPfA IJKo IJkjJPT fJ KhP~
KhuJo; IJkKj IJkjJr oOfjPT xoJKi Khj.’ 12 fUj IJm´JyJo ßxA ßhPvr ßuJTPhr xJoPj k´KekJf
TrPuj, 13 FmÄ ßxA ßhPvr xTPur TetPVJYPr FPl∑JjPT muPuj, ‘IJkjJr ßhJyJA, xKhòJ ßhKUP~ IJoJr
TgJ vMjMj. IJKo ßxA FTU§ Kor oNuq ßhm, IJkKj IJoJr TJZ ßgPT fJ V´ye TPr Kjj; fPmA IJKo IJoJr
oOfjPT ßxUJPj xoJKi ßhm.’ 14 FPl∑Jj C•Pr IJm´JyJoPT muPuj, 15 ‘k´ná IJoJr, IJkKjA mrÄ IJoJr TgJ
vMjMj; ßxA FTU§ Kor oNuq YJrv’ ßvPTu r∆PkJoJ©, FPf IJkjJr S IJoJr KT IJPx pJ~? IJkjJr
oOfjPT xoJKi Khj.’ 16 IJm´JyJo FPl∑JPjr hJKm ßoPj KjPuj; FmÄ FPl∑Jj Ky•L~Phr TetPVJYPr ßp aJTJr
TgJ mPuKZPuj, IJm´JyJo fJ—IgtJ_ mKeTPhr oPiq k´YKuf YJrv’ ßvPTu r∆PkJ Sj TPr FPl∑JjPT
KhPuj.
     17 fJA oJPosr xJoPj oJU&PkuJ~ FPl∑JPjr ßp FTU§ Ko KZu, ßxA Ko, ßxUJjTJr VMyJ S ßxA Kor
Inq∂Pr S fJr YfáàxLoJjJ~ pf VJZ KZu, 18 Ky•L~Phr xJãJPf—fÅJr jVrÆJPr pJPhr k´PmvJKiTJr KZu,
ßxA xTPurA xJãJPf IJm´JyJPor ˝ÊJKiTJr K˙r TrJ yu. 19 Frkr IJm´JyJo TJjJj ßhPvr ßxA oJPosr
IgtJ_ ßyPm´JPjr xJoPj oJU&PkuJr FTU§ KoPf ImK˙f VMyJPf fÅJr IJkj ˘L xJrJPT xoJKi KhPuj.
20 FAnJPm ßxA FTU§ Ko S ßxUJjTJr VMyJaJ Kj˝ xoJKi˙Jj KyxJPm Ky•L~Phr TJZ ßgPT IJm´JyJPor
IKiTJPr ßVu.
AxJ~JPTr KmmJy
24 IJm´JyJo fUj mO≠, fÅJr pPgÓ m~x yP~PZ; k´ná IJm´JyJoPT xm KhT KhP~A IJvLmtJh TPrKZPuj.
2 IJm´JyJo, fÅJr xo˜ KTZMr CkPr pJr nJr KZu, fÅJr WPrr ßxA xmPYP~ k´JYLj TotYJrLPT muPuj, ‘IJoJr
Cr∆Pfr KjPY yJf hJS: 3 IJKo YJA, fáKo ˝PVtr krPoΩr S oPftr krPoΩr ßxA k´nár jJPo vkg TrPm ßp,
IJKo ßp TJjJjL~Phr oPiq mJx TrKZ, fáKo fJPhr ßoP~Phr oiq ßgPT ßTJj ßoP~PT IJoJr ßZPur miNr‡Pk
ßjPm jJ, 4 KT∂á IJoJr ßhPv IJoJr ùJKfnJAPhr TJPZ KVP~ IJoJr ßZPu AxJ~JPTr jq FTKa miN IJjPm.’
5 TotYJrL fÅJPT muu, ‘ßoP~Ka y~ ßfJ IJoJr xPñ FA ßhPv IJxPf rJK jJS yPf kJPr; fPm IJkKj ßp
ßhv ßZPz FPxPZj, IJkjJr ßZPuPT KT IJmJr ßxA ßhPv KjP~ pJm?’ 6 IJm´JyJo fJPT muPuj, ‘xJmiJj,
ßTJj oPfA IJoJr ßZPuPT IJmJr ßxUJPj KjP~ ßpP~J jJ. 7 ˝PVtr krPoΩr S oPftr krPoΩr ßxA k´ná, KpKj
IJoJPT IJoJr KkfíVOy ßgPT S IJoJr %nëKo ßgPT fáPu FPjPZj, KpKj IJoJPT vkg TPr mPuPZj “IJKo
FA ßhv ßfJoJr mÄvPT ßhm,” KfKjA ßfJoJr IJPV IJPV fÅJr hNf kJbJPmj, ßpj fáKo IJoJr ßZPur jq
ßxUJj ßgPT FTKa ßoP~ IJjPf kJr. 8 ßoP~Ka ßfJoJr xPñ IJxPf rJK jJ yPu, fPm fáKo IJoJr k´Kf FA
vkg ßgPT oMÜ yPm; KT∂á ßTJj oPfA IJoJr ßZPuPT IJmJr ßxA ßhPv KlKrP~ KjP~ ßpP~J jJ.’ 9 ßxA
TotYJrL IJkj oKjm IJm´JyJPor Cr∆Pfr KjPY yJf KhP~ FKmwP~ vkg Tru.
    10 ßxA TotYJrL fJr oKjPmr CaPhr oiq ßgPT hvaJ Ca S fJr oKjPmr oNuqmJj pf KKjx xPñ TPr
rSjJ yP~ IJrJo-jJyJrJAo ßhPv jJPyJr vyPrr KhPT pJ©J Tru. 11 xºqJPmuJ~ ßp xoP~ ˘LPuJPTrJ u
fáuPf ßmKrP~ pJ~, KbT ßxxoP~ ßx CaVMPuJPT vyPrr mJAPr TáP~Jr TJZJTJKZ mKxP~ rJUu; 12 ßx muu,
‘IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßy k´ná, FojKa yPf hJS, ßpj IJ TífTJpt yPf kJKr; IJoJr oKjm
IJm´JyJPor k´Kf TíkJ ßhUJS. 13 ßhU, IJKo FA C_Pxr iJPr hÅJKzP~ IJKZ, FmÄ FA vyrmJxLPhr ßoP~rJ u
fáuPf ßmKrP~ IJxPZ; 14 fJA ßp ßoP~PT IJKo mum, ßfJoJr TuKx jJKoP~ IJoJPT u ßUPf hJS, ßx pKh
mPu, “u UJS, IJKo ßfJoJr CaVMPuJPTS u UJS~Jm,” fJyPu ßx-A ßyJT ßfJoJr hJx AxJ~JPTr jq
ßfJoJr Kjr‡Kkf ßoP~; FPf IJKo mM^m ßp, fáKo IJoJr oKjPmr k´Kf TíkJ ßhKUP~Z.’
    15 FTgJ muPf jJ muPf, ßhU, ßrPmTJ TuKx TÅJPi TPr ßmKrP~ FPuj; KfKj IJm´JyJPor nJA jJPyJPrr
˘L Ko‹Jr x∂Jj ßmgMP~Pur TjqJ. 16 ßoP~Ka ßhUPf UMm xMªrL, pMmfL FT TáoJrL, ßTJj kMr∆Pwr xPñ fUjS
fÅJr Kouj y~Kj. KfKj C_Pxr iJPr ßjPo KVP~ TuKx nPr IJmJr CPb IJxKZPuj, 17 Foj xo~ ßxA TotYJrL
fJr KhPT ZMPa KVP~ fÅJPT muu, ‘IJkjJr TuKx ßgPT IJoJPT KTZMaJ u ßUPf Khj.’ 18 KfKj muPuj,
‘oyJv~, UJj!’ fJ mPu KfKj xPñ xPñ TuKx yJPfr mJÉPf jJKoP~ fJPT u ßUPf KhPuj. 19 fJPT u
ßUPf ßhS~Jr kr muPuj, ‘IJkjJr CaVMPuJr u UJS~J ßvw jJ yS~J kpt∂ IJKo fJPhrS jq u fáum.’
20 KfKj vLW´A VzJ~ TuKxr u ßdPu IJmJr u fáuPf TáP~Jr TJPZ ZMPa KVP~ fJr xTu CPar jq u
fáPu IJjPuj. 21 AKfoPiq ßxA oJjMw jLrPm fÅJr KhPT hOKÓ Kjm≠ rJUKZu, k´ná fJr pJ©J xlu TPrPZj
KTjJ, fJ JjmJr IPkãJ TrKZu. 22 CaVMPuJ u UJS~Jr kr ßxA oJjMw fÅJr jJPT FTaJ ßxJjJr jg kKrP~
Khu, pJr Sj IJi ßfJuJ, FmÄ fÅJr yJPf kKrP~ Khu hM’PaJ ßxJjJr mJuJ, pJr Sj hv ßfJuJ; 23 kPr
muu, ‘IJkKj TJr TjqJ? IJoJPT muMj, IJkjJr KkfJr mJKzPf KT IJoJPhr rJK©pJkPjr jq J~VJ IJPZ?’
24 KfKj C•Pr muPuj, ‘IJKo ßxA ßmgMP~Pur TjqJ, KpKj Ko‹Jr x∂Jj, pÅJPT KfKj jJPyJPrr WPr k´xm
TPrKZPuj.’ 25 KfKj mPu YuPuj, ‘Uz S TuJA IJoJPhr TJPZ pPgÓ IJPZ, rJK©pJkPjr jq J~VJS
IJPZ.’
26 fUj     ßuJTKa oJgJ jf TPr k´nár CP¨Pv k´KekJf Tru; 27 muu, ‘IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr
ßxA k´ná ijq! TJre KfKj IJoJr oKjPmr k´Kf TíkJ S KmΩ˜fJ ßhUJPf ãJ∂ yjKj; k´ná IJoJr oKjPmr
nJAPhr mJKz kpt∂ IJoJr kg YJujJ TrPuj.’ 28 ßoP~Ka ßhRz KhP~ fÅJr oJP~r WPr KVP~ xTPur TJPZ FA
xo˜ WajJ JjJPuj. 29 FKhPT ßrPmTJr FT nJA KZPuj, fÅJr jJo uJmJj; ßxA uJmJj ßmr yP~ TáP~Jr iJPr
ßxA ßuJPTr TJPZ ßhRPz ßVPuj. 30 IJxPu ßxA jg S ßmJPjr yJPf ßxA mJuJ ßhUJoJ©, FmÄ ‘ßuJTKa
IJoJPT FA FA TgJ muPuj,’ ßmJj ßrPmTJr oMPU FTgJ ßvJjJoJ© KfKj ßxA ßuJPTr TJPZ ßVPuj; ßx
fUjS CaVMPuJr TJPZ hÅJKzP~ KZu. 31 uJmJj muPuj, ‘ßy k´nár IJvLmtJPhr kJ©, IJxMj; ßTj mJAPr hÅJKzP~
IJPZj? IJKo ßfJ Wr FmÄ CaPhr jqS J~VJ k´˜áf TPrKZ.’ 32 ßuJTKa mJKzPf k´Pmv TrPu uJmJj
CaPhr xöJ UMPu KhPuj, fJPhr jq Uz S TuJA pMKVP~ KhPuj, FmÄ ßuJTKar S fJr xñL pf ßuJPTr kJ
ßiJ~Jr jq u KhPuj. 33 kPr fJr xJoPj UJmJr kKrPmvj TrJ yu, KT∂á ßx muu, ‘IJoJr pJ muJr, fJ jJ
muJ kpt∂ IJKo UJm jJ.’ uJmJj muPuj, ‘muMj!’
     34 ßx muu, ‘IJKo IJm´JyJPor TotYJrL; 35 k´ná IJoJr oKjmPT IPvw IJvLmtJPh ijq TPrPZj, IJr KfKj
FUj k´nJmvJuL yP~ CPbPZj. k´ná fÅJPT hJj TPrPZj ßow S VmJKh kvMkJu, ßxJjJ-r∆PkJ, hJx-hJxL, Ca S
VJiJ. 36 IJoJr oKjPmr miN xJrJ mO≠ m~Px fÅJr WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm TPrPZj, fÅJPTA KfKj fÅJr xo˜
xŒK• KhP~PZj. 37 IJoJr oKjm IJoJPT vkg TKrP~ muPuj, “IJKo ßp TJjJjL~Phr ßhPv mJx TrKZ, fáKo
fJPhr ßoP~Phr oiq ßgPT ßTJj ßoP~PT IJoJr ßZPur miNr‡Pk ßjPm jJ; 38 KT∂á IJoJr KkfíTáu S IJoJr
ßVJP©r TJPZ KVP~ IJoJr ßZPur jq miN IJjPm.” 39 IJoJr oKjmPT IJKo muuJo, y~ ßfJ ßoP~Ka IJoJr
xPñ IJxPf rJK jJS yPf kJPr. 40 KfKj IJoJPT muPuj, “IJKo pÅJr xJãJPf YKu, ßxA k´ná ßfJoJr xPñ
fÅJr hNf kJKbP~ ßfJoJr pJ©J xlu TrPmj, ßpj fáKo IJoJr ßVJ© S IJoJr KkfíTáu ßgPTA IJoJr ßZPur
jq ßoP~ IJjPf kJr; 41 fPmA fáKo IJoJr IKnvJk ßgPT oMÜ yPm. IJoJr ßVJP©r TJPZ ßVPu pKh fJrJ
ßoP~ jJ ßh~, fPm fáKo IJoJr IKnvJk ßgPT oMÜ yPm.” 42 IJr IJ SA TáP~Jr iJPr FPx ßkÅRPZ IJKo
muuJo, IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßy k´ná, fáKo pKh IJoJr FA pJ©J xlu TrPf pJò, 43 fPm ßhU,
IJKo FA C_Pxr iJPr hÅJKzP~ IJKZ; fJA u ßfJuJr jq IJxPZ ßp ßoP~PT IJKo mum, IJkjJr TuKx
ßgPT IJoJPT KTZMaJ u ßUPf Khj, 44 KfKj pKh mPuj, “fáKoS UJS, FmÄ ßfJoJr CaVMPuJr jqS IJKo u
fáPu ßhm;” fPm KfKjA ßxA ßoP~ ßyJj, pÅJPT k´ná IJoJr oKjPmr ßZPur jq Kjr‡ke TPrPZj. 45 FTgJ
IJKo oPj oPj muPf jJ muPf, ßhU, ßrPmTJ TuKx TÅJPi TPr ßmKrP~ FPuj; C_Pxr iJPr ßjPo KfKj u
fáuPu IJKo muuJo, IJoJPT u ßUPf Khj. 46 fUj KfKj xPñ xPñ TÅJi ßgPT TuKx jJKoP~ muPuj, “UJj,
IJKo IJkjJr CaVMPuJPTS u ßhm.” IJKo u ßUuJo, IJr KfKj CaVMPuJPTS u KhPuj. 47 IJKo fÅJPT
KùJxJ TruJo, IJkKj TJr& TjqJ? KfKj C•Pr muPuj, “IJKo ßxA ßmgMP~Pur TjqJ, KpKj jJPyJPrr x∂Jj,
pÅJPT Ko‹J fÅJr WPr k´xm TPrKZPuj.” fUj IJKo fÅJr jJPT jg S yJPf mJuJ kKrP~ KhuJo; 48 FmÄ oJgJ
jf TPr k´nár CP¨Pv k´KekJf TruJo; FmÄ IJKo ßpj IJoJr oKjPmr ßZPur ˘Lr‡Pk fÅJr nJAP~r ßoP~PT
KjPf kJKr, FA CP¨Pvq KpKj IJoJPT xKbT kPg YJujJ TPrKZPuj, IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßxA
k´náPT ijqmJh JjJuJo. 49 FUj IJkjJPhr pKh IJoJr oKjPmr k´Kf TíkJ S KmΩ˜fJ ßhUJmJr of y~,
fJyPu IJoJPT JjJj; IJr pKh jJ y~, fJS IJoJPT JjJj, ßpj IJKo mM^Pf kJKr IJoJr ßTJj kg ßmPZ
KjPf yPm.’
     50 uJmJj S ßmgMP~u C•Pr muPuj, ‘pJ KTZM WPaPZ, fJPf k´nár yJf rP~PZ; IJoJPhr ofJof ßhS~Jr
k´vú SPbA jJ. 51 FA ßp, ßrPmTJ ßfJoJr xJoPj IJPZ, fJPT KjP~ pJS; k´ná ßpoj mPuPZj, ßxAof ßx
ßfJoJr oKjPmr ßZPur miN ßyJT.’ 52 fÅJPhr TgJ ßvJjJoJ© IJm´JyJPor TotYJrL k´nár CP¨Pv oJKaPf oMU TPr
k´KekJf Tru. 53 kPr ßxA TotYJrL ßxJjJ-r‡PkJr nëwe S m˘ ßmr TPr ßrPmTJPT Khu; fÅJr nJAPT S
oJPTS oNuqmJj CkyJr Khu. 54 fJrkr ßx S fJr xñLrJ UJS~J-hJS~J TPr ßxUJPj rJK©pJkj Tru.
     fJrJ xTJPu CbPu ßx muu, ‘IJoJPT KmhJ~ Khj, ßpj IJoJr oKjPmr TJPZ ßpPf kJKr.’ 55 ßrPmTJr nJA
S oJ muPuj, ‘ßoP~Ka KTZM KhPjr of, TokPã hv KhPjr of IJoJPhr TJPZ gJTáT, kPr ßpPf kJrPm.’
56 KT∂á ßx C•Pr fÅJPhr muu, ‘k´ná FfãPe IJoJr pJ©J xlu TrPuj, IJkjJrJ IJoJPT ßhKr TrJPmj jJ;
IJoJPT KmhJ~ Khj, ßpj IJoJr oKjPmr TJPZ KlPr ßpPf kJKr.’ 57 fÅJrJ muPuj, ‘FPxJ, ßoP~KaPT cJKT,
SPTA KùJxJ TKr.’ 58 fÅJrJ ßrPmTJPT ßcPT fÅJPT KùJxJ TrPuj, ‘fáKo KT FA ßuJPTr xPñ pJPm?’ KfKj
muPuj, ‘pJm.’ 59 fUj fÅJrJ fÅJPhr ßmJj ßrPmTJPT S fÅJr iJAoJPT FmÄ IJm´JyJPor TotYJrLPT S fÅJr
ßuJTjPhr KmhJ~ KhPuj. 60 ßrPmTJPT IJvLmtJh TPr fÅJrJ muPuj,
        ‘fáKo, ßy IJoJPhr ßmJj,
        ßTJKa ßTJKa oJjMPwr oJ yS,
FmÄ ßfJoJr mÄviPrrJ
       v©∆Phr jVrÆJr hUu Tr∆T.’
    61 ßrPmTJ S fÅJr hJxLrJ CPb hÅJzJPuj FmÄ CPar KkPb YPz ßuJTKar KkZM KkZM YuPuj. FnJPm ßxA
TotYJrL ßrPmTJPT KjP~ YPu ßVu.
    62 xNptJP˜r xoP~ AxJ~JT uJyJA-ßrJA TáP~Jr KhPT KlPr IJxKZPuj (KfKj ßfJ ßjPVm IûPu mJx
TrKZPuj); 63 xºqJPmuJ~ ßmKrP~ KfKj ßUJuJ oJPb ßmzJPf KVP~KZPuj, Foj xo~ ßYJU fáPu ßhUPuj,
CaVMPuJ IJxPZ. 64 ßrPmTJS ßYJU fáuPuj: AxJ~JTPT ßhPUA KfKj Ca ßgPT jJoPuj, 65 FmÄ ßxA
TotYJrLPT KùJxJ TrPuj, ‘oJPbr oiq KhP~ ßp ßuJT IJoJPhr KhPT FKVP~ IJxPZj, KfKj ßT?’ TotYJrL
C•Pr muu, ‘KfKj IJoJr oKjm.’ fUj ßrPmTJ CzjJaJ KhP~ oMU ßdPT KjPuj. 66 ßxA TotYJrL pJ KTZM
TPrKZu, fJ AxJ~JTPT JjJu. 67 fUj AxJ~JT ßrPmTJPT oJ xJrJr fÅJmMPf KjP~ KVP~ fÅJPT miNr‡Pk V´ye
TrPuj, IJr FnJPm ßrPmTJ fÅJr miN yP~ CbPuj. IJr AxJ~JT fÅJPT FfA nJumJxPuj ßp, fJPfA fÅJr
oJfíPvJPT xJ∏jJ ßkPuj.
IJm´JyJPor oOfáq—fÅJr mÄviJrJ
25 IJm´JyJo ßTaárJ jJPo IJr FTj ˘L KjPuj. 2 KfKj fÅJr WPr KosJj, pT&xJj, ßohJj, KoKh~Jj, Ax&mJT S
vM~Jy&, FA xTuPT k´xm TrPuj. 3 pT&xJj ßgPT ßvmJ S ßhhJj % ßj~; IJxMrL~, ßuaáxL~ S ßuCÿLP~rJ
ßhhJPjr x∂Jj. 4 FmÄ KoKh~JPjr x∂Jj yu FlJ, FPlr, yJPjJT, IJKmhJ S Fu&hJ~J; FrJ xTPu ßTaárJr
x∂Jj.
    5 IJm´JyJo fÅJr xo˜ xŒK• AxJ~JTPT KhPuj. 6 fÅJr CkkÀLPhr x∂JjPhr IJm´JyJo jJjJ CkyJr
KhPuj, FmÄ KjP LKmf gJTPfA fÅJr x∂Jj AxJ~JPTr TJZ ßgPT hNPr, kMmKhPT, ßxA k´JYqPhPvA fJPhr
kJKbP~ KhPuj.
    7 IJm´JyJPor LmjTJu yu FTv’ kÅYJ•r mZr; 8 kPr KfKj mO≠ S kNetJ~M yP~ vMn mJitPTq k´JefqJV TPr
fÅJr kNmtkMr∆wPhr xPñ KoKuf yPuj. 9 fÅJr hM’x∂Jj AxJ~JT S Ax&oJP~u oJPosr xJoPj Ky•L~ ßpJyJPrr x∂Jj
FPl∑JPjr KoPf oJU&PkuJr VMyJPf fÅJPT xoJKi KhPuj. 10 F yu ßxA FTU§ Ko pJ IJm´JyJo Ky•L~Phr
TJZ ßgPT KTPjKZPuj; ßxUJPj IJm´JyJoPT S fÅJr ˘L xJrJPT xoJKi ßhS~J yu. 11 IJm´JyJPor oOfáqr kPr
krPoΩr fÅJr x∂Jj AxJ~JTPT IJvLmtJh TrPuj; AxJ~JT uJyJA-ßrJA TáP~Jr TJPZ mxKf TrPuj.
    12 IJm´JyJPor x∂Jj Ax&oJP~Pur mÄvfJKuTJ F: xJrJr hJxL ßxA KovrL~ IJVJr IJm´JyJPor WPr fÅJPT
k´xm TPrKZu. 13 Kj Kj jJo S ßVJÔL IjMxJPr Ax&oJP~Pur x∂JjPhr jJo F: Ax&oJP~Pur ßqÔ kM©
ßjmJP~J_; kPr ßThJr, IJm&PhP~u, Kom&xJo, 14 Kov&oJ, hMoJ, oJx&xJ, 15 yJhJh, ßfoJ, ßpaár, jJKlv S ßThoJ.
16 FÅrJ xTPu Ax&oJP~u-x∂Jj, FmÄ fÅJPhr mxKf S KvKmr IjMxJPr F-A fJPhr jJo. fÅJrJ KZPuj Kj Kj
ßVJÔLr mJPrJj ßVJÔLkKf. 17 Ax&oJP~Pur LmjTJu yu FTv’ xÅJAK©v mZr; kPr KfKj k´JefqJV TPr
IJkj kNmtkMr∆wPhr xPñ KoKuf yPuj. 18 KfKj yJKmuJ ßgPT IJxMPrr KhPT KovPrr xJoPj ImK˙f ßxA vMr
kpt∂ mJx TrPuj; KfKj fÅJr xTu nJAP~r xJoPjA mxKf TPrKZPuj.
FPxR S pJPTJm
    19 IJm´JyJPor x∂Jj AxJ~JPTr mÄvfJKuTJ F: IJm´JyJo AxJ~JPTr KkfJ yPuj. 20 YK$v mZr m~Px
AxJ~JT IJrJoL~ ßmgMP~Pur TjqJ IJrJoL~ uJmJPjr ßmJj ßrPmTJPT kJ¨Jj-IJrJo ßgPT FPj KmmJy TPrj.
21 AxJ~JPTr ˘L mºqJ yS~J~ KfKj fÅJr jq k´nár TJPZ k´JgtjJ TrPuj. k´ná fÅJr k´JgtjJ~ xJzJ KhPuj, IJr
fÅJr ˘L VntmfL yPuj. 22 FUj, fÅJr VPnt KvvMrJ Foj zJKz TrKZu ßp, KfKj muPuj, ‘FojKa yPu, fPm
IJKo ßTj ßmÅPY IJKZ?’ KfKj k´nár IKnof IjMxºJj TrPf ßVPuj. 23 k´ná fÅJPT muPuj,
       ‘ßfJoJr VPnt rP~PZ hM’PaJ JKf,
       S hM’PaJ mÄv ßfJoJr Chr ßgPT kOgT yPm;
       FT mÄv Ijq mÄPvr ßYP~ mumJj yPm,
       FmÄ ßqÔj TKjÔPjr hJx yPm.’
    24 pUj fÅJr k´xmTJu kNet yu, fUj fÅJr VPnt xKfqA po x∂Jj. 25 ßp k´gPo nëKoÔ yu, ßx rÜmet, S
fJr xmtJñ Wj ßuJPor ßkJvJPTr of, FjqA fJr jJo FPxR rJUJ yu. 26 krkPrA fJr nJA nëKoÔ yu; fJr
yJf FPxRP~r kJhoNu iPr rJUKZu, FjqA fJr jJo rJUJ yu pJPTJm; pUj AxJ~JPTr FA po x∂JPjr
% y~, fUj fÅJr m~x wJa mZr.
    27 ßZPurJ mz yPu FPxR KjkMe KvTJrL yPuj, KfKj KZPuj mjk´J∂Prr oJjMw. IkrKhPT pJPTJm vJ∂
KZPuj, KfKj fÅJmMVMKur IJzJPu mJx TrPfj. 28 AxJ~JPTr TJPZ FPxR Kk´~ KZPuj, ßTjjJ KvTJr-TrJ kvMr
oJÄx fÅJr UMmA r∆KYTr uJVf; IkrKhPT ßrPmTJr TJPZ pJPTJmA Kk´~ KZPuj. 29 FTKhj FojKa Wau ßp,
pJPTJm cJu kJT TrKZPuj, Foj xo~ FPxR TîJ∂ Im˙J~ mjk´J∂r ßgPT FPx 30 pJPTJmPT muPuj, ‘IJKo
FPTmJPr TîJ∂; IJoJPT SA rJñJ KKjPxr FTaá ßUPf hJS’ (FjqA fÅJPT FPhJo—rJñJ—m’Pu cJTJ
yu). 31 pJPTJm muPuj, ‘fJr mhPu fáKo IJPV ßfJoJr ßqÔJKiTJr IJoJPT hJS.’ 32 FPxR C•Pr muPuj,
‘ßhU, IJKo oOfk´J~! ßqÔJKiTJPr IJoJr TL uJn?’ 33 pJPTJm muPuj, ‘fáKo FãKe IJoJr TJPZ vkg Tr.’
IJr KfKj fÅJr TJPZ vkg TrPuj, FmÄ KjPr ßqÔJKiTJr pJPTJPmr TJPZ KmKâ TPr KhPuj. 34 fUj
pJPTJm FPxRPT r∆Ka S rÅJiJ oxNPrr cJu KhPuj, IJr KfKj UJS~J-hJS~J TrPuj; kPr CPb YPu ßVPuj—
KjPr ßqÔJKiTJrPT FPxR FfA oNuq KhPuj!
ßVrJPr AxJ~JT
26 IJm´JyJPor xoP~ kNmtTJuLj ßp hMKntã y~, fJZJzJ ßhPv IJr FT hMKntã ßhUJ Khu. fUj AxJ~JT ßVrJPr
KlKu˜LKjPhr rJJ IJKmPoPuPTr TJPZ ßVPuj. 2 k´ná fÅJPT ßhUJ KhP~ muPuj, ‘fáKo Kovr ßhPv ßjPo ßpP~J
jJ, IJKo ßfJoJPT ßp ßhPvr TgJ mum, ßxAUJPj gJT. 3 KTZM KhPjr of fáKo FA ßhPv gJT; IJKo ßfJoJr
xPñ xPñ gJTm S ßfJoJPT IJvLmtJh Trm, ßTjjJ IJKo ßfJoJPT S ßfJoJr mÄvPT FA xo˜ ßhv ßhm, FmÄ
ßfJoJr KkfJ IJm´JyJPor TJPZ KhKmq KhP~ ßp vkg TPrKZuJo, fJ kNre Trm. 4 IJKo ßfJoJr mÄPvr xÄUqJ
IJTJPvr fJrJjãP©r of Trm, FA xTu ßhv ßfJoJr mÄvPTA ßhm, FmÄ ßfJoJr mÄPv kOKgmLr xTu JKf
IJKvxk´J¬ yPm; 5 TJre IJm´JyJo IJoJr k´Kf mJiq yP~ IJoJr IJPhv, IJoJr IJùJ, IJoJr KmKiKj~o S
IJoJr KmiJj xTu kJuj TPrPZ.’
    6 fJA AxJ~JT ßVrJPr gJTPuj. 7 ßxUJjTJr ßuJPTrJ pUj fÅJr ˘L xèPº KùJxJmJh Tru, fUj KfKj
muPuj, ‘CKj IJoJr ßmJj’; m˜áf, ‘F IJoJr ˘L’ FTgJ muPf fÅJr n~ KZu; KfKj nJmKZPuj, ‘KT JKj
FUJjTJr ßuJPTrJ ßrPmTJr jq IJoJPT yfqJ TrPm, ßpPyfá ßx ßhUPf xMªrL.’
    8 KfKj KTZM Khj ßxUJPj gJTJr kr KlKu˜LKjPhr rJJ IJKmPoPuT JjJuJ KhP~ hOKÓkJf TrPuj, IJr
ßhU, AxJ~JT fÅJr ˘L ßrPmTJr xPñ IJPoJhk´PoJPh xo~ TJaJPòj. 9 IJKmPoPuT AxJ~JTPT cJKTP~
IJjPuj; fÅJPT muPuj: ‘˘LPuJTKa KjÁ~A IJkjJr miN; fPm IJkKj ßTj ßmJj mPu fÅJr kKrY~
KhP~KZPuj?’ AxJ~JT C•Pr muPuj, ‘IJKo nJmKZuJo, KT JKj fÅJr jq IJoJr oOfáq yPm.’ 10 IJKmPoPuT
mPu YuPuj, ‘IJoJPhr k´Kf IJkKj F ßToj mqmyJr TrPuj? ßTJj ßuJT IJkjJr ˘Lr xPñ vMPfS kJrf,
fJPf IJkKj IJoJPhr CkPr ßhJw ßcPT IJjPfj!’ 11 kPr IJKmPoPuT xTu ßuJTPT FA IJùJ KhPuj,
‘ßp ßTC FA mqKÜPT KTÄmJ FÅr ˘LPT ¯vt TrPm, fJr k´Jeh§ yPm.’
    12 AxJ~JT ßxA ßhPvr oJKaPf mL mMPj ßxA mZr vf VMPe vxq ßkPuj. k´ná fÅJPT IJvLmtJh TrPuj
13 IJr KfKj ijmJj yP~ CbPuj FmÄ C•PrJ•r mOK≠ ßkPuj ßp kpt∂ IKiT ijmJj yPuj; 14 fÅJr Ff ßow S
kvMkJu FmÄ hJx-hJxL KZu ßp, KlKu˜LKjrJ fÅJr k´Kf BwtJ ßmJi TrPf uJVu.
ßmr&PvmJ~ AxJ~JTPT BΩPrr hvtjhJj
     15 fÅJr KkfJr hJPxrJ ßp xo˜ TáP~J fÅJr KkfJ IJm´JyJPor xoP~ UMÅPzKZu, KlKu˜LKjrJ ßxVMPuJ xmA oJKa
KhP~ nrJa TPr mMKP~ ßluu. 16 fUj IJKmPoPuT AxJ~JTPT muPuj, ‘IJoJPhr ßZPz YPu pJj, ßTjjJ
IJkKj IJoJPhr ßYP~ ßmKv k´fJkvJuL yP~PZj.’ 17 fJA AxJ~JT ßxUJj ßgPT YPu ßVPuj, FmÄ ßVrJPrr
CkfqTJ~ fÅJmM ßVPz ßxAUJPj mJx TrPf uJVPuj. 18 IJr pf TáP~J fÅJr KkfJ IJm´JyJPor xoP~ ßUÅJzJ
yP~KZu S IJm´JyJPor oOfáqr kPr KlKu˜LKjrJ mMKP~ ßlPuKZu, AxJ~JT ßxVMPuJ xmA IJmJr UMÅzPuj, FmÄ
fÅJr KkfJ ßxVMPuJr ßp ßp jJo ßrPUKZPuj, KfKjS ßxA FTA FTA jJo rJUPuj.
     19 KT∂á AxJ~JPTr hJPxrJ ßxA CkfqTJ~ UMÅzPf UMÅzPf pUj Foj FT TáP~J ßku pJr u KmvM≠, 20 fUj
ßVrJPrr rJUJPurJ AxJ~JPTr rJUJuPhr xPñ KmmJh TrPf uJVu; fJrJ muKZu, ‘FA u IJoJPhr!’ fJA
KfKj ßxA TáP~Jr jJo FPxT& rJUPuj, TJre fJrJ fÅJr xPñ KmmJh TPrKZu. 21 fÅJr hJPxrJ IJr FTaJ TáP~J
UMÅzPu fJrJ ßxaJr jqS KmmJh Tru; fJA KfKj ßxaJr jJo Kxa&jJ rJUPuj. 22 kPr ßxA J~VJ ßZPz Ijq
J~VJ~ KVP~ KfKj Ijq FTaJ TáP~J UMÅzPuj, IJr ßpPyfá FaJr jq fJrJ KmmJh Tru jJ, ßxjq KfKj ßxaJr
jJo ßrPyJPmJ_ rJUPuj; KfKj muPuj, ‘FmJr k´ná IJoJPhr C%MÜ ˙Jj KhPuj ßpj ßhPv IJoJPhr xoOK≠ y~.’
23 ßxUJj ßgPT KfKj ßmr&PvmJ~ ßVPuj. 24 ßxA rJPf k´ná fÅJPT ßhUJ KhP~ muPuj,

        ‘IJKo ßfJoJr KkfJ IJm´JyJPor krPoΩr;
        n~ TPrJ jJ,
        ßTjjJ IJKo ßfJoJr xPñ xPñ IJKZ;
        IJoJr IJkj hJx IJm´JyJPor UJKfPr
IJKo ßfJoJPT IJvLmtJh Trm
       S ßfJoJr mÄvmOK≠ Trm.’
    25 ßxUJPj AxJ~JT FTKa pùPmKh VÅJgPuj S k´nár jJo TrPuj. ßxUJPj KfKj fÅJmM VJzPuj, IJr ßxUJPj
AxJ~JPTr hJPxrJ FTaJ TáP~J UMÅzu.
    26 AKfoPiq IJKmPoPuT fÅJr mqKÜVf oπL IJÉöJ_PT S ßxjJkKf KlPTJuPT xPñ TPr ßVrJr ßgPT
AxJ~JPTr TJPZ KVP~KZPuj. 27 AxJ~JT fÅJPhr KùJxJ TrPuj, ‘IJkjJrJ ßTj IJoJr TJPZ FPxPZj?
IJkjJrJ ßfJ IJoJPT WOeJA TPrj, IJkjJPhr oiq ßgPT IJoJPT hNrS TPr KhPuj.’ 28 C•Pr fÅJrJ muPuj,
‘IJorJ ¯ÓA ßhUPf ßkuJo, k´ná IJkjJr xPñ IJPZj, fJA muuJo, IJoJPhr oPiq IgtJ_ IJoJPhr S
IJkjJr oPiq FT vkg ßyJT; fPm IJxMj, IJkjJr xPñ xKº K˙r TKr: 29 IJorJ ßpoj IJkjJPT ¯vt
TKrKj S IJkjJr oñu ZJzJ IJr KTZMA TKrKj, mrÄ vJK∂PfA IJkjJPT KmhJ~ KhP~KZuJo, ßfoKj IJkKjS
IJoJPhr ßTJj Ioñu WaJPmj jJ. FUj IJkKjA k´nár IJvLmtJPhr kJ©!’ 30 fUj AxJ~JT fÅJPhr jq FTaJ
ßnJxnJr IJP~Jj TrPu fÅJrJ UJS~J-hJS~J TrPuj. 31 krKhj UMm xTJPu CPb fÅJrJ KhKmq KhP~ kr¯Prr
oPiq vkg KmKjo~ TrPuj; kPr AxJ~JT fÅJPhr KmhJ~ KhPu fÅJrJ fÅJr TJZ ßgPT vJK∂Pf YPu ßVPuj.
    32 KbT ßxKhj AxJ~JPTr hJPxrJ FPx fJPhr ßUÅJzJ TáP~J xèPº Umr KhP~ fÅJPT muu, ‘u ßkP~KZ.’
33 fJA KfKj ßxaJr jJo KvPm~J rJUPuj; Fjq IJ kpt∂ ßxA vyPrr jJo ßmr&PvmJ rP~PZ.

FPxRP~r KmmJy
    34 YK$v mZr m~Px FPxR Ky•L~ ßmP~Krr pMKhg jJPo TjqJPT FmÄ Ky•L~ FPuJPjr mJPxoJ_ jJPo TjqJPT
KmmJy TrPuj. 35 FrJ AxJ~JPTr S ßrPmTJr ojàkLzJr TJre yu.
FPxR k´mKûf
27 AxJ~JT fUj mO≠; fÅJr ßYJU FfA ãLe yP~ FPxKZu ßp, KfKj IJr ßhUPf kJKòPuj jJ. KfKj fÅJr mz
ßZPu FPxRPT cJTPuj; muPuj, ‘x∂Jj!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo!’ 2 AxJ~JT mPu YuPuj, ‘ßhU,
IJKo mO≠ yP~KZ; ßTJj& Khj IJoJr oOfáq y~, fJ JKj jJ. 3 fJA ßfJoJr KvTJPrr pf I˘, ßfJoJr fëe S ijMT
KjP~ mjk´J∂Pr ßmKrP~ pJS, IJoJr jq KTZM kvMavM KvTJr TPr IJj. 4 fJrkr IJoJr r∆KYof FTaJ nJu
rJ¥J k´˜áf TPr fJ IJoJr TJPZ KjP~ FPxJ, ßpj IJKo fJ ßUP~ oOfáqr IJPV ßfJoJPT IJoJr k´JPer IJvLmtJh
hJj TKr.’
    5 AxJ~JT pUj fÅJr ßZPu FPxRPT FA TgJ muKZPuj, fUj ßrPmTJ vMjKZPuj; fJA FPxR pUj fÅJr
KkfJr jq kvM KvTJr TrPf mjk´J∂Pr ßmKrP~ ßVPuj, 6 fUj ßrPmTJ fÅJr ßZPu pJPTJmPT muPuj, ‘ßhU,
ßfJoJr nJA FPxRP~r TJPZ ßfJoJr KkfJPT FTgJ muPf vMPjKZ: 7 “IJoJr jq kvM KvTJr TPr FPj FTaJ
nJu rJ¥J k´˜áf Tr; fPm IJKo fJ ßUP~ oOfáqr IJPV k´nár xJãJPf ßfJoJPT IJvLmtJh Trm.” 8 FUj, x∂Jj
IJoJr, IJoJPT ßvJj; IJKo ßfJoJPT ßpoj IJùJ TrKZ, ßxAof Tr. 9 kvMkJu ßpUJPj rP~PZ, ßxUJPj KVP~
nJu nJu hM’PaJ ZJVu-ZJjJ KjP~ FPxJ; IJKo ßfJoJr KkfJr r∆KYof FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf Trm; 10 fáKo
ßfJoJr KkfJr TJPZ fJ KjP~ pJPm IJr KfKj fJ UJPmj; fJyPu oOfáqr IJPV ßfJoJPT IJvLmtJh TrPmj.’
11 C•Pr pJPTJm fÅJr oJ ßrPmTJPT muPuj, ‘ßhU, IJoJr nJA FPxRP~r VJP~ Wj ßuJo rP~PZ, KT∂á IJoJr
YJozJ oxOe. 12 KT JKj, KkfJ IJoJPT ¯vt TPr mM^Pmj ßp, IJKo fÅJPT k´mûjJ TrKZ; fJyPu IJKo
IJvLmtJPhr ßYP~ IKnvJkA IJoJr Ckr ßcPT IJjm.’ 13 KT∂á fÅJr oJ muPuj, ‘x∂Jj, ßxA IKnvJk IJoJr
CkPrA kc˚T; fáKo vMiM IJoJPT ßvJj: ßxA ZJVu-ZJjJ KjP~ FPxJ.’ 14 fJA pJPTJm ßxA ZJVu-ZJjJ hM’PaJ
IJjPf ßVPuj S oJP~r TJPZ fJ FPj KhPuj, IJr fÅJr oJ fÅJr KkfJr r∆KYof FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf
TrPuj. 15 kPr WPr KjPr TJPZ mz ßZPu FPxRP~r ßp xmPYP~ nJu JoJTJkz KZu, ßrPmTJ fJ KjP~ FPx
ßZJa ßZPu pJPTJmPT kKrP~ KhPuj. 16 SA hM’PaJ ZJVu-ZJjJr YJozJ KhP~ KfKj pJPTJPmr yJf S VuJr oxOe
J~VJ KzP~ KhPuj; 17 fJrkr, KfKj ßp nJu rJ¥J S r∆Ka k´˜áf TPrKZPuj, fJ fÅJr ßZPu pJPTJPmr yJPf
fáPu KhPuj.
    18 KfKj KkfJr TJPZ FPx muPuj, ‘KkfJ!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo! m_x, fáKo ßT?’ 19 pJPTJm
fÅJr KkfJPT muPuj, ‘IJKo FPxR, IJkjJr k´goJf kM©; IJkKj IJoJPT ßpoj TrPf mPuKZPuj, IJKo
ßxAof TPrKZ. h~J TPr IJkKj CPb mxMj, IJoJr KvTJPrr KTZMaJ oJÄx UJj, fJrkr IJoJPT IJkjJr k´JPer
IJvLmtJh hJj Tr∆j.’ 20 AxJ~JT fÅJr ßZPuPT muPuj, ‘m_x, fJ Ff vLW´A ßkP~Z KT TPr?’ KfKj C•Pr
muPuj, ‘IJkjJr krPoΩr k´ná FojKa TrPuj ßpj fJ IJoJr xJoPjA FPx kPz.’ 21 AxJ~JT pJPTJmPT
muPuj, ‘m_x, FTaá TJPZ FPxJ; ßfJoJr VJP~ yJf mMKuP~ ßhKU, fáKo xKfq IJoJr ßZPu FPxR KTjJ.’
22 pJPTJm fÅJr KkfJ AxJ~JPTr TJZJTJKZ ßVPu KfKj fÅJr VJP~ yJf mMKuP~ muPuj, ‘VuJ ßfJ pJPTJPmrA VuJ,
KT∂á yJf FPxRP~r yJf!’ 23 IJxPu KfKj fÅJPT KYjPf kJrPuj jJ, ßpPyfá nJA FPxRP~r of fÅJr yJPfS Wj
ßuJo KZu; fJA KfKj fÅJPT IJvLmtJh TrPuj; 24 KfKj muPuj, ‘fáKo KT xKfqA IJoJr ßZPu FPxR?’ KfKj
C•r KhPuj, ‘yÅqJ, xKfq.’ 25 AxJ~JT muPuj, ‘fPm fJ IJoJr TJPZ IJj, IJKo ßpj IJoJr ßZPur KvTJPrr
KTZMaJ oJÄx UJS~Jr kr ßfJoJPT IJoJr k´JPer IJvLmtJh hJj TKr.’ KfKj oJÄx kKrPmvj TrPuj IJr
AxJ~JT ßUPuj; IJXMrrxS kKrPmvj TrPuj, IJr KfKj kJj TrPuj. 26 fÅJr KkfJ AxJ~JT fÅJPT muPuj,
‘m_x, TJPZ FPx IJoJPT Yáèj Tr.’ 27 KfKj TJPZ KVP~ fÅJPT Yáèj TrPuj, IJr AxJ~JT fÅJr JoJTJkPzr
Vº ßkP~ fÅJPT FA mPu IJvLmtJh TrPuj,
       ‘IJyJ, IJoJr ßZPur xMVº,
       pJ k´nár IJKvxoK§f oJPbr xMVPºr of.
    28 krPoΩr IJTJPvr KvKvr S oJKar CmtrfJ
       ßfJoJPT o†Mr Tr∆j;
       o†Mr Tr∆j k´Yár vxq S IJXMrrx.
    29 JKfVMKu ßfJoJr hJxÊ Tr∆T,
       ßhvVMKu ßfJoJr xJoPj k´KekJf Tr∆T;
       fáKo ßfJoJr nJAPhr Ckr k´náÊ Tr,
       ßfJoJr oJP~r x∂JPjrJ ßfJoJr xJoPj k´KekJf Tr∆T.
       ßp ßTC ßfJoJPT IKnvJk ßh~, ßx IKnv¬ ßyJT;
       ßp ßTC ßfJoJPT IJvLmtJh TPr, ßx IJvLmtJPhr kJ© ßyJT.’
    30 AxJ~JT pJPTJmPT IJvLmtJh ßvw TrPf jJ TrPf S pJPTJm fÅJr KkfJ AxJ~JPTr TJZ ßgPT KmhJ~
KjPf jJ KjPfA fÅJr nJA FPxR KvTJr ßgPT FPx kzPuj. 31 KfKjS FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf TPr KkfJr TJPZ
fJ KjP~ FPuj; muPuj, ‘KkfJ, CPb mxMj, IJkjJr ßZPur KvTJPrr KTZMaJ oJÄx UJj, fJrkr IJoJPT
IJkjJr k´JPer IJvLmtJh hJj Tr∆j.’ 32 fÅJr KkfJ AxJ~JT muPuj, ‘fáKo ßT?’ KfKj C•Pr muPuj, ‘IJKo
ßfJ FPxR, IJkjJr k´goJf kM©.’ 33 FPf AxJ~JT nLwenJPmA TKŒf yPuj, muPuj, ‘fPm ßx ßT, ßp
KvTJr TPr IJoJr TJPZ oJÄx KjP~ FPxKZu? IJKo ßfJoJr IJxmJr IJPVA ßfJ fJ ßUP~ fJPT IJvLmtJh
TPrKZ, IJr ßx IJvLmtJPhr kJ© yP~ gJTPmA.’ 34 KkfJr FA TgJ ßvJjJoJ© FPxR IKiT mqJTáu S fLm´ TP£
KY_TJr TrPf uJVPuj, KkfJPT muPuj, ‘KkfJ, IJoJPT, IJoJPTS IJvLmtJh Tr∆j!’ 35 AxJ~JT muPuj,
‘ßfJoJr nJA YJuJKT TPr FPx ßfJoJr IJvLmtJh ßTPz KjP~PZ.’ 36 FPxR muPuj, ‘fJr jJo KbTA pJPTJm—
k´mûT; mJ˜KmTA ßx hM’mJr IJoJPT k´mûjJ TPrPZ! ßx IJoJr ßqÔJKiTJr ßTPz KjP~KZu, IJr ßhUMj, FUj
IJoJr IJvLmtJhS ßTPz KjP~PZ.’ KfKj mPu YuPuj, ‘IJkKj KT IJoJr jq ßTJj IJvLmtJh rJPUjKj?’
37 C•Pr AxJ~JT FPxRPT muPuj, ‘AKfoPiq IJKo fJPT ßfJoJr k´ná TPrKZ, fJr nJAPhrS fJPT fJrA
hJxr‡Pk KhP~KZ; fJr jq vxq S IJXMrrxS mqm˙J TPrKZ; m_x, FUj ßfJoJr jq IJr TLmJ TrPf kJKr?’
38 FPxR IJmJr KkfJPT muPuj, ‘KkfJ, IJkKj KT ßTmu FTmJrA IJvLmtJh TrPf kJPrj? KkfJ, IJoJPT,
IJoJPTS IJvLmtJh Tr∆j!’ AxJ~JT jLrm gJTPuj, IJr FPxR ßJr VuJ~ TÅJhPf uJVPuj. 39 fUj fÅJr
KkfJ AxJ~JT IJmJr TgJ muPuj, KfKj muPuj:
       ‘ßhU, ßfJoJr mxKf Cmtr oJKa ßgPT hNr yPm,
       D±tJTJPvr KvKvr ßgPTS hNr yPm.
    40 fáKo UPÙr Ckr Kjntr TPr LmjpJkj TrPm,
       yPm ßfJoJr nJAP~r hJx;
       KT∂á pUj fáKo IJmJr ßPV CbPm,
       fUj KjPr WJz ßgPT fJr ßJ~Ju ßnPX ßhPm.’
    41 pJPTJm KkfJr TJZ ßgPT IJvLmtJh ßkP~KZPuj KmiJ~ FPxR pJPTJmPT WOeJ TrPf uJVPuj. FPxR oPj
oPj muPuj, ‘IJoJr KkfíPvJPTr xo~ TJPZ IJxPZ, fUj IJoJr nJA pJPTJmPT yfqJA Trm.’ 42 mz ßZPu
FPxRP~r FTgJ ßrPmTJr TJPZ ßvJjJPjJ yPu KfKj ßuJT kJKbP~ ßZJa ßZPu pJPTJmPT cJKTP~ IJjPuj; fÅJPT
muPuj, ‘ßhU, ßfJoJr nJA FPxR ßfJoJPT yfqJ TPr k´KfPvJi ßjmJr IKnk´J~ TrPZ. 43 FUj, m_x, IJoJPT
ßvJj; xPñ xPñA yJrJj vyPr IJoJr nJA uJmJPjr TJPZ KVP~ IJv´~ jJS; 44 ßxUJPj KTZM Khj gJT, pfKhj
ßfJoJr nJAP~r ßrJw k´vKof jJ y~. 45 ßfJoJr Ckr ßgPT nJAP~r ßâJi FTmJr YPu ßVPu, FmÄ fáKo fJr
k´Kf pJ TPrZ, ßx fJ náPu ßVPu IJKo ßuJT kJKbP~ ßxUJj ßgPT ßfJoJPT KlKrP~ IJjm. IJoJPT ßTj FT
KhPjA ßfJoJPhr hM’jPTA yJrJPf yPm?’
uJmJPjr TJPZ pJPTJmPT ßk´re
    46 ßrPmTJ AxJ~JTPT muPuj, ‘FA Ky•L~ ßoP~Phr TJrPe IJoJr TJPZ Lmj FPTmJPr WOeqA yP~ ßVPZ;
pKh pJPTJmS FPhr of ßTJj Ky•L~ ßoP~PT, FA ˙JjL~ ßoP~Phr oiq ßgPTA ßTJj ßoP~PT miNr‡Pk ßj~,
fPm ßmÅPY gJTJ~ IJoJr TL uJn?’
28 fUj AxJ~JT pJPTJmPT cJTPuj, fÅJPT IJvLmtJh TrPuj, FmÄ fÅJPT FA IJùJ KhP~ muPuj, ‘ßfJoJPT
TJjJjL~ ßTJj ßoP~PT miNr‡Pk KjPf yPm jJ. 2 Sb, kJ¨Jj-IJrJPo ßfJoJr oJfJr KkfJ ßmgMP~Pur mJKzPf
KVP~ ßxUJPj ßfJoJr oJoJ uJmJPjr ßoP~Phr oiq ßgPT miN ßmPZ jJS.
     3 xmtvKÜoJj BΩr ßfJoJPT IJvLmtJh Tr∆j,
       ßfJoJPT lumJj Tr∆j,
       ßfJoJr mÄvmOK≠ Tr∆j,
       ßpj fáKo FT JKfxoJ yP~ Sb.
     4 KfKj IJm´JyJPor IJvLmtJh ßfJoJPT
       S ßfJoJr xPñ ßfJoJr mÄvirPhrS hJj Tr∆j,
       ßpj ßp ßhv krPoΩr IJm´JyJoPT KhP~PZj,
       ßxA ßp ßhPv fáKo k´mJxL yP~ KZPu,
       ßxA ßhPvr IKiTJr fáKo ßkPf kJr.’
    5 FnJPm AxJ~JT pJPTJmPT KmhJ~ KhPuj, IJr pJPTJm kJ¨Jj-IJrJPo IJrJoL~ ßmgMP~Pur x∂Jj ßxA
uJmJPjr TJPZ pJ©J TrPuj, KpKj pJPTJPmr S FPxRP~r oJ ßrPmTJr nJA.
    6 FPxR pUj ßhUPuj, AxJ~JT pJPTJmPT IJvLmtJh TPr miN ßjmJr jq kJ¨Jj-IJrJPo kJKbP~PZj, FmÄ
IJvLmtJPhr xoP~ fÅJPT FA IJùJ KhP~KZPuj, ‘ßfJoJPT TJjJjL~ ßTJj ßoP~PT miNr‡Pk KjPf yPm jJ,’ 7 FmÄ
pJPTJm oJfJKkfJr k´Kf mJiq yP~ kJ¨Jj-IJrJPor KhPT rSjJ yP~KZPuj, 8 fUj FPxR mM^Puj ßp, TJjJjL~
ßoP~rJ fÅJr KkfJ AxJ~JPTr TJPZ V´yeL~ j~; 9 fJA Ax&oJP~Pur TJPZ KVP~ KfKj fÅJr hM’j ˘L ZJzJ
IJm´JyJPor ßZPu Ax&oJP~Pur ßoP~ ßjmJP~JPfr ßmJj ßxA oJyJuJfPTS miNr‡Pk V´ye TrPuj.
pJPTJPmr ˝kú
    10 pJPTJm ßmr&PvmJ ßZPz yJrJPjr KhPT rSjJ yPuj. 11 FT J~VJ~ FPx KfKj, xNpt I˜ ßVPZ m’Pu
ßxUJPj rJf TJaJPuj; ßxA J~VJr FTaJ kJgr KjP~ oJgJr KjPY mJKuv KyxJPm ßrPU KfKj ßxUJPj vMP~
kzPuj. 12 KfKj ˝kú ßhUPuj, FTaJ KxÅKz, pJr FT oJgJ kOKgmLPf ˙JKkf IJr FT oJgJ ˝Vt ¯vt TPr. IJr
ßhU, fJ ßmP~ krPoΩPrr hNPfrJ SbJ-jJoJ TrPZj. 13 IJr ßhU, k´ná fÅJr xJoPjA hÅJKzP~ IJPZj; KfKj
muPuj, ‘IJKo k´ná, ßfJoJr KkfJ IJm´JyJPor krPoΩr S AxJ~JPTr krPoΩr; FA ßp ßhPvr oJKaPf fáKo
vMP~ IJZ, fJ IJKo ßfJoJPT S ßfJoJr mÄvirPhr ßhm. 14 ßfJoJr mÄv yPm kOKgmLr mJuMTeJr of, FmÄ fáKo
kKÁo S kMPm, C•r S hKãPe Km˜Jr uJn TrPm; FmÄ ßfJoJPf S ßfJoJr mÄPv kOKgmLr xTu ßVJ©
IJKvxk´J¬ yPm. 15 ßhU, IJKo ßfJoJr xPñ xPñ IJKZ, fáKo ßpAUJPj pJPm, ßxAUJPj ßfJoJPT rãJ Trm;
kPr IJKo ßfJoJPT FA ßhPv IJmJr KlKrP~ IJjm, ßTjjJ ßfJoJPT pJ KTZM muuJo, fJ jJ TrJ kpt∂ IJKo
ßfJoJPT fqJV Trm jJ.’
    16 fUj fÅJr WMo ßnPX ßVPu pJPTJm muPuj, ‘KjÁ~A k´ná FUJPj IJPZj, IJr IJKo fJ JjfJo jJ!’
17 nP~ IKnnëf yP~ KfKj muPuj, ‘FA ˙Jj ßToj n~ïr! F ßfJ krPoΩPrr VOy ZJzJ IJr KTZMA j~, F ßfJ
˝PVtr ÆJr!’ 18 UMm xTJPu CPb pJPTJm, ßp kJgr oJgJr KjPY mJKuv KyxJPm ßrPUKZPuj, fJ FTaJ
˛OKf˜÷r‡Pk hÅJz TKrP~ fJr CkPr ßfu ßdPu KhPuj. 19 KfKj J~VJaJr jJo ßmPgu rJUPuj, KT∂á IJPV
vyraJr jJo KZu uM. 20 pJPTJm FA mPu oJjf TrPuj, ‘krPoΩr pKh IJoJr xPñ xPñ gJPTj, FmÄ FA
ßp pJ©J TrKZ, KfKj pKh ßxA pJ©JkPg IJoJPT rãJ TPrj, KfKj pKh IJoJPT IJyJPrr jq UJhq S krPjr
jq m˘ hJj TPrj, 21 IJr IJKo pKh xMÔánJPm KkfíVOPy KlPr IJxPf kJKr, fPm k´ná yPmj IJoJr IJkj
krPoΩr. 22 FA ßp kJgr IJKo ˛OKf˜÷r‡Pk hÅJz TKrP~ ßrPUKZ, fJ krPoΩPrr FTKa VOy yPm; IJr fáKo
IJoJPT pJ KTZM ßhPm, IJKo KmΩ˜nJPm fJr hvoJÄv ßfJoJPT Ikte Trm.’
pJPTJm S rJPUPur xJãJ_
29 pJPTJm kPg kJ mJKzP~ kMm-mJxLPhr ßhPv ßVPuj. 2 ßxUJPj ßhUPuj, ßUJuJ oJPb FTaJ TáP~J rP~PZ,
IJr ßhU, ßxaJr iJPr ßoPwr KfjPa kJu vMP~ rP~PZ, ßTjjJ rJUJPurJ ßxA TáP~JPf ßowkJuVMPuJPT u
UJS~Jf; KT∂á ßxA TáP~Jr oMPU ßp kJgr KZu, fJ UMmA mz KZu. 3 kJuVMPuJ xmA KoPu ßxA J~VJ~ FTmJr
z yPu rJUJPurJ TáP~Jr oMU ßgPT kJgraJ xKrP~ KhP~ ßowVMPuJPT u UJS~Jf, kPr IJmJr TáP~Jr oMPU
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible
Bengali bible

More Related Content

What's hot

SẢN KHOA EBOOK
SẢN KHOA EBOOKSẢN KHOA EBOOK
SẢN KHOA EBOOKSoM
 
Stroke Fast Track
Stroke Fast TrackStroke Fast Track
Stroke Fast TrackDMS Library
 
I bike vl - Крытые велопаровки длительного хранения
I bike vl - Крытые велопаровки длительного храненияI bike vl - Крытые велопаровки длительного хранения
I bike vl - Крытые велопаровки длительного храненияАлександр Мирошниченко
 
Статут
СтатутСтатут
Статутymcmb_ua
 
Законопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії Савченко
Законопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії СавченкоЗаконопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії Савченко
Законопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії СавченкоOleksii Mushak
 
Капремонт остановок в Центральном районе Николаева
Капремонт остановок в Центральном районе НиколаеваКапремонт остановок в Центральном районе Николаева
Капремонт остановок в Центральном районе НиколаеваTaras Leontyan
 
ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]
ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]
ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]ខ្មែរមហានគរ
 
PHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮ
PHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮPHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮ
PHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮSoM
 
ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)
ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)
ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)san aye
 
List of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT Hyderabad
List of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT HyderabadList of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT Hyderabad
List of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT HyderabadSubhajit Sahu
 
ТИПИК - ЧАСТ 1
ТИПИК - ЧАСТ 1ТИПИК - ЧАСТ 1
ТИПИК - ЧАСТ 1Petar Vasilev
 
2 труд веремийчик_рус
2 труд веремийчик_рус2 труд веремийчик_рус
2 труд веремийчик_русAira_Roo
 

What's hot (14)

SẢN KHOA EBOOK
SẢN KHOA EBOOKSẢN KHOA EBOOK
SẢN KHOA EBOOK
 
Stroke Fast Track
Stroke Fast TrackStroke Fast Track
Stroke Fast Track
 
I bike vl - Крытые велопаровки длительного хранения
I bike vl - Крытые велопаровки длительного храненияI bike vl - Крытые велопаровки длительного хранения
I bike vl - Крытые велопаровки длительного хранения
 
Статут
СтатутСтатут
Статут
 
Fuel oil
Fuel oilFuel oil
Fuel oil
 
Законопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії Савченко
Законопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії СавченкоЗаконопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії Савченко
Законопроект 5535. Контраргументація від нардепа Надії Савченко
 
Капремонт остановок в Центральном районе Николаева
Капремонт остановок в Центральном районе НиколаеваКапремонт остановок в Центральном районе Николаева
Капремонт остановок в Центральном районе Николаева
 
Onolsav 2013
Onolsav 2013Onolsav 2013
Onolsav 2013
 
ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]
ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]
ចរិតខ្មែរ [www.khmer mahanorkor.blogspot.com]
 
PHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮ
PHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮPHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮ
PHÔI HỌC VÀ GIẢI PHẪU HỌC CƠ QUAN SINH DỤC NỮ
 
ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)
ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)
ျမန္မာ့သမိုင္းေျမပံုမ်ား(ေဒါက္တာသန္းထြန္း)
 
List of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT Hyderabad
List of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT HyderabadList of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT Hyderabad
List of Research papers: Prof. Kishore Kothapalli, CSTAR, IIIT Hyderabad
 
ТИПИК - ЧАСТ 1
ТИПИК - ЧАСТ 1ТИПИК - ЧАСТ 1
ТИПИК - ЧАСТ 1
 
2 труд веремийчик_рус
2 труд веремийчик_рус2 труд веремийчик_рус
2 труд веремийчик_рус
 

Viewers also liked

Tuvin bible new testament
Tuvin bible   new testamentTuvin bible   new testament
Tuvin bible new testamentArabBibles
 
Kurdi behdini bible gospel of john
Kurdi behdini bible   gospel of johnKurdi behdini bible   gospel of john
Kurdi behdini bible gospel of johnArabBibles
 
Arabic bible book of life old testament isaiah
Arabic bible book of life old testament isaiahArabic bible book of life old testament isaiah
Arabic bible book of life old testament isaiahArabBibles
 
Chaldean mark in roman script
Chaldean mark in roman scriptChaldean mark in roman script
Chaldean mark in roman scriptArabBibles
 
Punjabi bible new testament
Punjabi bible   new testamentPunjabi bible   new testament
Punjabi bible new testamentArabBibles
 
Limbu bible new testament
Limbu bible   new testamentLimbu bible   new testament
Limbu bible new testamentArabBibles
 
Chaldean romans in syriac script
Chaldean romans in syriac scriptChaldean romans in syriac script
Chaldean romans in syriac scriptArabBibles
 
Nogai bible gospel of luke
Nogai bible   gospel of lukeNogai bible   gospel of luke
Nogai bible gospel of lukeArabBibles
 
Maithili bible new testament
Maithili bible   new testamentMaithili bible   new testament
Maithili bible new testamentArabBibles
 
Dari bible gospel of john 2
Dari bible   gospel of john 2Dari bible   gospel of john 2
Dari bible gospel of john 2ArabBibles
 
Arabic bible book of life old testament lamentations
Arabic bible book of life old testament lamentationsArabic bible book of life old testament lamentations
Arabic bible book of life old testament lamentationsArabBibles
 
Arabic bible micah
Arabic bible  micahArabic bible  micah
Arabic bible micahArabBibles
 
Arabic bible nehemiah
Arabic bible  nehemiahArabic bible  nehemiah
Arabic bible nehemiahArabBibles
 
Mongolian bible 2000 монгол хэл
Mongolian bible 2000 монгол хэлMongolian bible 2000 монгол хэл
Mongolian bible 2000 монгол хэлArabBibles
 
Ma'luli matthew 5 western syriac script
Ma'luli matthew 5   western syriac scriptMa'luli matthew 5   western syriac script
Ma'luli matthew 5 western syriac scriptArabBibles
 
Lambadi bible gospel of john
Lambadi bible   gospel of johnLambadi bible   gospel of john
Lambadi bible gospel of johnArabBibles
 
Awadhi bible new testament
Awadhi bible   new testamentAwadhi bible   new testament
Awadhi bible new testamentArabBibles
 
Khmer bible new testament
Khmer bible   new testamentKhmer bible   new testament
Khmer bible new testamentArabBibles
 
Kazakh bible gospel of mark
Kazakh bible   gospel of markKazakh bible   gospel of mark
Kazakh bible gospel of markArabBibles
 

Viewers also liked (19)

Tuvin bible new testament
Tuvin bible   new testamentTuvin bible   new testament
Tuvin bible new testament
 
Kurdi behdini bible gospel of john
Kurdi behdini bible   gospel of johnKurdi behdini bible   gospel of john
Kurdi behdini bible gospel of john
 
Arabic bible book of life old testament isaiah
Arabic bible book of life old testament isaiahArabic bible book of life old testament isaiah
Arabic bible book of life old testament isaiah
 
Chaldean mark in roman script
Chaldean mark in roman scriptChaldean mark in roman script
Chaldean mark in roman script
 
Punjabi bible new testament
Punjabi bible   new testamentPunjabi bible   new testament
Punjabi bible new testament
 
Limbu bible new testament
Limbu bible   new testamentLimbu bible   new testament
Limbu bible new testament
 
Chaldean romans in syriac script
Chaldean romans in syriac scriptChaldean romans in syriac script
Chaldean romans in syriac script
 
Nogai bible gospel of luke
Nogai bible   gospel of lukeNogai bible   gospel of luke
Nogai bible gospel of luke
 
Maithili bible new testament
Maithili bible   new testamentMaithili bible   new testament
Maithili bible new testament
 
Dari bible gospel of john 2
Dari bible   gospel of john 2Dari bible   gospel of john 2
Dari bible gospel of john 2
 
Arabic bible book of life old testament lamentations
Arabic bible book of life old testament lamentationsArabic bible book of life old testament lamentations
Arabic bible book of life old testament lamentations
 
Arabic bible micah
Arabic bible  micahArabic bible  micah
Arabic bible micah
 
Arabic bible nehemiah
Arabic bible  nehemiahArabic bible  nehemiah
Arabic bible nehemiah
 
Mongolian bible 2000 монгол хэл
Mongolian bible 2000 монгол хэлMongolian bible 2000 монгол хэл
Mongolian bible 2000 монгол хэл
 
Ma'luli matthew 5 western syriac script
Ma'luli matthew 5   western syriac scriptMa'luli matthew 5   western syriac script
Ma'luli matthew 5 western syriac script
 
Lambadi bible gospel of john
Lambadi bible   gospel of johnLambadi bible   gospel of john
Lambadi bible gospel of john
 
Awadhi bible new testament
Awadhi bible   new testamentAwadhi bible   new testament
Awadhi bible new testament
 
Khmer bible new testament
Khmer bible   new testamentKhmer bible   new testament
Khmer bible new testament
 
Kazakh bible gospel of mark
Kazakh bible   gospel of markKazakh bible   gospel of mark
Kazakh bible gospel of mark
 

More from ArabBibles

Muhammad and satan at
Muhammad and satan atMuhammad and satan at
Muhammad and satan atArabBibles
 
Muhammad and men a
Muhammad and men aMuhammad and men a
Muhammad and men aArabBibles
 
Muhammad and incest at
Muhammad and incest atMuhammad and incest at
Muhammad and incest atArabBibles
 
Lord's prayer a
Lord's prayer aLord's prayer a
Lord's prayer aArabBibles
 
Khadija's thighs at
Khadija's thighs atKhadija's thighs at
Khadija's thighs atArabBibles
 
Islamic medicine a
Islamic medicine aIslamic medicine a
Islamic medicine aArabBibles
 
Islamic astronomy a
Islamic astronomy aIslamic astronomy a
Islamic astronomy aArabBibles
 
Grandpa muhammad at
Grandpa muhammad atGrandpa muhammad at
Grandpa muhammad atArabBibles
 
Gay muhammad a
Gay muhammad aGay muhammad a
Gay muhammad aArabBibles
 
Breastfeeding à la muhammad a
Breastfeeding à la muhammad aBreastfeeding à la muhammad a
Breastfeeding à la muhammad aArabBibles
 
Aisha and safwan at
Aisha and safwan atAisha and safwan at
Aisha and safwan atArabBibles
 
Adoption in islam a
Adoption in islam aAdoption in islam a
Adoption in islam aArabBibles
 
Innocence of muslims dissected a
Innocence of muslims dissected aInnocence of muslims dissected a
Innocence of muslims dissected aArabBibles
 
Muhammad's donkey a
Muhammad's donkey aMuhammad's donkey a
Muhammad's donkey aArabBibles
 
The glory of muhammad at
The glory of muhammad atThe glory of muhammad at
The glory of muhammad atArabBibles
 

More from ArabBibles (20)

Muhammad and satan at
Muhammad and satan atMuhammad and satan at
Muhammad and satan at
 
Muhammad and men a
Muhammad and men aMuhammad and men a
Muhammad and men a
 
Muhammad and incest at
Muhammad and incest atMuhammad and incest at
Muhammad and incest at
 
Menses a
Menses aMenses a
Menses a
 
Lord's prayer a
Lord's prayer aLord's prayer a
Lord's prayer a
 
Khaula a
Khaula aKhaula a
Khaula a
 
Khadija's thighs at
Khadija's thighs atKhadija's thighs at
Khadija's thighs at
 
Islamic medicine a
Islamic medicine aIslamic medicine a
Islamic medicine a
 
Islamic astronomy a
Islamic astronomy aIslamic astronomy a
Islamic astronomy a
 
Grandpa muhammad at
Grandpa muhammad atGrandpa muhammad at
Grandpa muhammad at
 
Gay muhammad a
Gay muhammad aGay muhammad a
Gay muhammad a
 
Breastfeeding à la muhammad a
Breastfeeding à la muhammad aBreastfeeding à la muhammad a
Breastfeeding à la muhammad a
 
Beatitudes a
Beatitudes aBeatitudes a
Beatitudes a
 
Assassin at
Assassin atAssassin at
Assassin at
 
Aisha and safwan at
Aisha and safwan atAisha and safwan at
Aisha and safwan at
 
Adoption in islam a
Adoption in islam aAdoption in islam a
Adoption in islam a
 
Innocence of muslims dissected a
Innocence of muslims dissected aInnocence of muslims dissected a
Innocence of muslims dissected a
 
Muhammad's donkey a
Muhammad's donkey aMuhammad's donkey a
Muhammad's donkey a
 
The glory of muhammad at
The glory of muhammad atThe glory of muhammad at
The glory of muhammad at
 
Um kerfa a
Um kerfa aUm kerfa a
Um kerfa a
 

Bengali bible

  • 1. Visit http://www.asram.org IJKhkM˜T xOKÓTftJ BΩr 1 IJKhPf, pUj krPoΩr IJTJv S kOKgmLr xOKÓTJ vMr∆ TrPuj, 2 pUj kOKgmL KjrJTJr S vNjqo~ KZu, Ifu VøPrr Ckr IºTJr KmrJ Trf, FmÄ GΩKrT FT mJ~M urJKvr CkPr mAf, 3 fUj krPoΩr muPuj, ‘IJPuJ ßyJT;’ IJr IJPuJ yu. 4 krPoΩr ßhUPuj, IJPuJ oñuo~; krPoΩr IºTJr ßgPT IJPuJ kOgT TPr KhPuj; 5 IJr krPoΩr IJPuJr jJo Khj rJUPuj, S IºTJPrr jJo rJUPuj rJf. xºqJ yu, k´nJf Fu—k´go Khj. 6 krPoΩr muPuj, ‘urJKv hM’nJPV kOgT TrJr jq urJKvr oJ^UJPj FTaJ lÅJkJ vÜ krhJ ßyJT.’ 7 ßfoj krhJ ‰fKr TPr krPoΩr krhJr KjPYr urJKv ßgPT krhJr CkPrr urJKv kOgT TPr KhPuj; IJr ßxAofA yu. 8 krPoΩr krhJr jJo IJTJv rJUPuj. xºqJ yu, k´nJf Fu—KÆfL~ Khj. 9 krPoΩr muPuj, ‘IJTJPvr KjPYr urJKv FT˙JPjA KoKuf ßyJT, S ˙u ßhUJ KhT.’ IJr ßxAofA yu. 10 krPoΩr ˙Pur jJo nëKo rJUPuj, S urJKvr jJo rJUPuj xoM#; IJr krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 11 krPoΩr muPuj, ‘nëKo xmM WJx C_k¥ Tr∆T, Foj CKØhS C_k¥ Tr∆T pJ mL myj TPr, FmÄ kOKgmL MPz Foj lu-C_kJhT VJZS C_k¥ Tr∆T pJPhr lPur oPiq gJTPm Kj Kj Jf IjMpJ~L mL.’ IJr ßxAofA yu. 12 nëKo WJx C_k¥ Tru, Foj CKØhS C_k¥ Tru pJ Kj Kj Jf IjMpJ~L mL myj TPr, FmÄ Foj lu-C_kJhT VJZS C_k¥ Tru pJPhr lPur oPiq rP~PZ Kj Kj Jf IjMpJ~L mL. krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 13 xºqJ yu, k´nJf Fu—fífL~ Khj. 14 krPoΩr muPuj, ‘rJK© S Khj kOgT TrJr jq IJTJvkrhJ~ jJjJ mJKf ßyJT; ßxVMKu Efá, Khj S mZr KjPhtv Tr∆T, 15 FmÄ kOKgmLr CkPr IJPuJ ZzJmJr jq mJKf KyxJPmA IJTJvkrhJ~ gJTáT.’ IJr ßxAofA yu: 16 krPoΩr mz ßxA hM’PaJ mJKf ‰fKr TrPuj: mzaJ Khj Kj~πPer jq, IJr fJr ßYP~ ßZJaaJ rJK© Kj~πPer jq; KfKj fJrJ-jã©S ‰fKr TrPuj. 17 krPoΩr ßxVMPuJPT IJTJvkrhJ~ mxJPuj, ßpj kOKgmLr CkPr IJPuJ ZzJ~, 18 Khj S rJK© Kj~πe TPr, FmÄ IºTJr ßgPT IJPuJ kOgT TPr. krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 19 xºqJ yu, k´nJf Fu—Yfágt Khj. 20 krPoΩr muPuj, ‘urJKv IxÄUq k´JeLPf nPr CbáT, FmÄ kOKgmLr CkPr IJTJvkrhJ MPz kJKU Cc˚T.’ 21 krPoΩr ßxA KmrJa KmrJa xoM#-hJjm S ßxA xo˜ IxÄUq k´JeL Kj Kj Jf IjMxJPr xOKÓ TrPuj ßpVMPuJ urJKvPf YuJPlrJ TPr; KfKj Kj Kj Jf IjMxJPr xo˜ Cz∂ kJKUS xOKÓ TrPuj. krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 22 ßxA xo˜ KTZM krPoΩr FA mPu IJvLmtJh TrPuj: ‘ßfJorJ lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr, xoMP#r urJKv nKrP~ ßfJu; kJKUrJ ˙unëKoPf mÄvmOK≠ Tr∆T.’ 23 xºqJ yu, k´nJf Fu— kûo Khj. 24 krPoΩr muPuj, ‘kOKgmL Kj Kj Jf IjMpJ~L VmJKh kvM, xKrxOk S mjq∂á—Kj Kj Jf IjMpJ~L xo˜ k´JeL C_k¥ Tr∆T.’ IJr ßxAofA yu. 25 krPoΩr Kj Kj Jf IjMpJ~L mjq∂á, Kj Kj Jf IjMpJ~L VmJKh kvM, S Kj Kj Jf IjMpJ~L nëKor xo˜ xKrxOkS ‰fKr TrPuj. krPoΩr ßhUPuj, fJ oñuo~. 26 krPoΩr muPuj, ‘FPxJ, IJorJ IJoJPhr IJkj k´KfoNKftPf, IJoJPhr IJkj xJhOvq IjMxJPr oJjMw KjotJe TKr: fJrJ xoMP#r oJPZr CkPr, IJTJPvr kJKUPhr CkPr, VmJKh kvMPhr CkPr, ßVJaJ kOKgmLr CkPr, S oJKar mMPT YPr pf xKrxOPkr CkPr k´náÊ Tr∆T.’ 27 krPoΩr fÅJr KjPr k´KfoNKftPf oJjMwPT xOKÓ TrPuj; krPoΩPrrA k´KfoNKftPf fJPT xOKÓ TrPuj: kMr∆w S jJrL TPr fJPhr xOKÓ TrPuj. 28 krPoΩr fJPhr IJvLmtJh TrPuj; krPoΩr fJPhr muPuj, ‘lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr, kOKgmL nKrP~ ßfJu, fJ mvLnëf Tr; xoMP#r oJPZr CkPr, IJTJPvr kJKUPhr CkPr, S nëKor pf xKrxOPkr CkPr k´náÊ Tr.’
  • 2. 29 krPoΩr muPuj, ‘ßhU, xJrJ kOKgmL MPz pf CKØh mL myj TPr, S lu-C_kJhT pf VJZ lPur oPiq mL myj TPr, fJ xmA IJKo ßfJoJPhr KhKò; fJ yPm ßfJoJPhr UJhq. 30 xo˜ mjq∂á, IJTJPvr xo˜ kJKU S oJKar mMPT YuJYu TPr xo˜ Lm—FA xTu k´JeLPT IJKo UJhqr‡Pk xmM pf CKØh KhKò.’ IJr ßxAofA yu. 31 krPoΩr fÅJr ‰fKr TrJ xo˜ KTZMr KhPT fJKTP~ ßhUPuj; IJr xKfq, ßxA xo˜ KTZM UMmA oñuo~. xºqJ yu, k´nJf Fu—wÔ Khj. 2 FAnJPm IJTJv S kOKgmL S fJPhr oPiq Kmjq˜ xo˜ m˜ár TJ ßvw yu. 2 krPoΩr ßp xo˜ TJ xJij TPr IJxKZPuj, fJ x¬o KhPj ßvw TrPuj; ßp xo˜ TJ xJij TPr IJxKZPuj, fJ KfKj x¬o KhPj ßvw TPr Kmv´Jo KjPuj. 3 krPoΩr ßxA x¬o Khj IJvLmtJh TrPuj, fJ kKm© TrPuj, ßTjjJ xOKÓTJP ßxA xo˜ KTZM xJij TrJr kr krPoΩr ßxA KhPjA Kmv´Jo KjPuj. FPhj mJVJj 4 IJTJv S kOKgmLr xOKÓuPVú F yu IJTJv S kOKgmLr %TJKyjL. pUj k´ná krPoΩr kOKgmL S IJTJv KjotJe TrPuj, 5 fUj kOKgmLPf mjq ßTJj ß^Jk-^Jz KZu jJ, mjq ßTJj CKØhS C_k¥ y~Kj, ßTjjJ k´ná krPoΩr kOKgmLr CkPr mOKÓr u fUjS mwte TPrjKj, oJKa YJw TrPm ßTJj oJjMwS fUj KZu jJ. 6 ßxxoP~ FTaJ uiJrJ kOKgmL-Vnt ßgPT C_xJKrf yP~ xo˜ ˙unëKo uKxÜ Trf. 7 k´ná krPoΩr oJKa ßgPT iMPuJ KjP~ oJjMwPT VzPuj, FmÄ fJr jJPT láÅ KhP~ fJr oPiq k´JemJ~M xûJr TrPuj; IJr oJjMw xLm k´JeL yP~ Cbu. 8 k´ná krPoΩr k´JYqPhPv—FPhPj—FTKa mJVJj TrPuj, IJr ßxUJPj fÅJr VzJ ßxA oJjMwPT rJUPuj. 9 k´ná krPoΩr nëKo ßgPT Foj xm VJZ C_k¥ TrPuj, pJ ßhUPf xMªr S ßUPf xM˝JhM; mJVJjKar oJ^UJPj C_k¥ TrPuj LmjmOã; oñu-Ioñu ùJjmOãS C_k¥ TrPuj. 10 FPhj ßgPT FT jhL k´mJKyf KZu, pJ mJVJjKaPT uKxÜ Trf, FmÄ ßxUJj ßgPT IJuJhJ IJuJhJ yP~ YfáoMtUL yf. 11 k´go jhLr jJo KkPvJj: jhLaJ ßxA xo˜ yJKmuJ ßhv KWPr rJPU ßpUJPj ßxJjJ kJS~J pJ~; 12 ßxA ßhPvr ßxJjJ C•o; ßxA ßhPv xMrKn ouo S ßVJPohToKeS kJS~J pJ~. 13 KÆfL~ jhLr jJo KVPyJj: jhLaJ xo˜ AKgSKk~J ßhv KWPr rJPU. 14 fífL~ jhLr jJo aJAV´Lx: jhLaJ IJxMr ßhPvr kMmKhPT m~. Yfágt jhL ACPl∑Kax. 15 k´ná krPoΩr oJjMwPT KjP~ FPhj mJVJPj rJUPuj, ßpj ßx oJKa YJw TPr S mJVJPjr ßhUJPvJjJ TPr. 16 fUj k´ná krPoΩr oJjMwPT FA IJùJ KhPuj, ‘fáKo FA mJVJPjr xo˜ VJPZr lu UMKv-˝òPªA UJS; 17 KT∂á oñu-Ioñu ùJjmOPãr lu UJPm jJ, ßTjjJ ßpKhj fJr lu UJPm, ßxKhj fáKo orPmA orPm.’ 18 k´ná krPoΩr muPuj, ‘oJjMPwr kPã FTJ gJTJ nJu j~; fJr jq IJKo fJr of FTj xyJ~T KjotJe Trm.’ 19 fUj k´ná krPoΩr oJKa ßgPT xo˜ mjq∂á S IJTJPvr xo˜ kJKU VPz oJjMPwr TJPZ IJjPuj; ßhUPf YJKòPuj, oJjMw fJPhr TL TL jJo rJUPm; oJjMw pJ KTZMr jJo rJUu, ßxA xmKTZMr jJo KZu ‘xLm k´JeL’: 20 oJjMw xo˜ VmJKh kvMr, IJTJPvr xo˜ kJKUr, S xo˜ mjq∂ár jJo rJUu, KT∂á fmM oJjMPwr jq CkPpJVL ßTJj xyJ~T kJS~J ßVu jJ. 21 fUj k´ná krPoΩr oJjMPwr Ckr Foj VnLr Kj#J jJKoP~ IJjPuj ßp, ßx WMKoP~ kzu. KfKj fJr FTaJ kÅJr fáPu KjP~ J~VJKa oJÄx KhP~ mº TPr KhPuj. 22 oJjMw ßgPT fáPu ßjS~J ßxA kÅJr KhP~ k´ná krPoΩr FT jJrL VzPuj S fJPT oJjMPwr TJPZ IJjPuj. 23 IJr oJjMw muu, ‘FmJr F-A yu IJoJr yJPzr yJz S IJoJr oJÄPxr oJÄx! Fr jJo jJrL yPm, ßTjjJ jr ßgPTA fJPT fáPu ßjS~J yP~PZ.’ 24 Fjq oJjMw fJr KkfJoJfJPT ßZPz KjPr ˘Lr xPñ KoKuf yPm FmÄ ßxA hM’j FTPhy yPm. FPhj mJVJj ßgPT mKyÏJr 25 ßxxo~ oJjMw S fJr ˘L hM’PjA Cuñ KZu, FPf KT∂á fJrJ ßTJj uöJ ßmJi Trf jJ. 3 k´ná krPoΩr ßp xo˜ mjq∂á KjotJe TPrKZPuj, fJPhr oPiq xJkA KZu xmPYP~ iNft. ßx ßxA jJrLPT muu, ‘krPoΩr jJKT ßfJoJPhr mPuPZj, ßfJorJ FA mJVJPjr ßTJj VJPZr lu UJPm jJ.’ 2 jJrL xJkPT C•Pr muu, ‘IJorJ mJVJPjr VJZVMPuJr lu ßUPf kJKr; 3 KT∂á mJVJPjr oJ^UJPj ßp VJZ rP~PZ, fJr lu xèPº krPoΩr mPuPZj, ßfJorJ fJ UJPm jJ, ¯vtS TrPm jJ, TrPu ßfJorJ orPm.’ 4 fUj xJk jJrLPT muu, ‘ßfJorJ ßoJPaA orPm jJ! 5 FojKT krPoΩr JPjj, ßpKhj ßfJorJ fJ UJPm, ßxKhj ßfJoJPhr ßYJU UMPu pJPm IJr ßfJorJ krPoΩPrr of yP~ oñu-Ioñu ùJj uJn TrPm.’ 6 jJrL ßhUu, VJZKar lu ßUPf nJu, ßYJPUS IJTwteL~, FmÄ ùJjhJ~L VJZ KmiJ~ IJTJÇãeL~; fJA ßx fJr TP~TaJ lu ßkPz KjP ßUu, S
  • 3. fJr xPñ CkK˙f fJr ˝JoLPTS Khu; ßxS ßUu. 7 fUj fJPhr hM’PjrA ßYJU UMPu ßVu, fJrJ FS mM^Pf kJru ßp, fJrJ Cuñ; fJA cáoMrVJPZr TP~TaJ kJfJ ßxuJA TPr ßTJoPrr jq FT k´TJr IJmre ‰fKr Tru. 8 kPr oJjMw S fJr ˘L k´ná krPoΩPrr YuJYPur xJzJ ßku, KfKj KhPjr Kxúê mJfJPx mJVJPjr oPiq ßyÅPa ßmzJKòPuj; fUj k´ná krPoΩPrr xJoPj ßgPT fJrJ mJVJPjr VJZkJuJr oPiq KjPPhr uMTJu. 9 KT∂á k´ná krPoΩr oJjMwPT cJTPuj; fJPT muPuj, ‘fáKo ßTJgJ~ IJZ?’ 10 ßx C•Pr muu, ‘mJVJPj ßfJoJr xJzJ ßkP~ IJKo n~ ßkuJo, TJre IJKo Cuñ; fJA KjPPT uMKTP~KZ.’ 11 KfKj muPuj, ‘fáKo ßp Cuñ, FTgJ ßT ßfJoJPT muu? ßp VJPZr lu ßUPf ßfJoJPT KjPwi TPrKZuJo, fáKo KT fJr lu ßUP~Z?’ 12 oJjMw C•Pr muu, ‘IJoJr xKñjL TPr pJPT fáKo IJoJPT KhP~Z, ßxA jJrLA IJoJPT ßxA VJPZr lu KhP~PZ, IJr IJKo fJ ßUP~KZ.’ 13 k´ná krPoΩr jJrLPT muPuj, ‘fáKo F TL TrPu?’ jJrL C•Pr muu, ‘xJk-A IJoJPT náKuP~PZ, IJr IJKo ßUP~KZ.’ 14 fUj k´ná krPoΩr xJkPT muPuj, ‘FA TJ TPrZ KmiJ~ IKnv¬A fáKo xo˜ VmJKh kvM S xo˜ mjq∂ár ßYP~! ßfJoJPT mMPTA yÅJaPf yPm, S ßfJoJr LmPjr xo˜ Khj iPr iMPuJ ßUPf yPm. 15 IJKo ßfJoJr S jJrLr oPiq, ßfJoJr mÄv S fJr mÄPvr oPiq kr¯r v©∆fJ JKVP~ fáum; fJr mÄv ßfJoJr oJgJ KkPw oJrPm, IJr fáKo fJr kJP~r ßVJzJKuPf ßZJmu oJrPm.’ 16 jJrLPT KfKj muPuj, ‘IJKo ßfJoJr k´xmpπeJ fLm´ TPr fáum, pπeJr oPiqA fáKo x∂Jj k´xm TrPm; ßfJoJr IJTJÇãJ yPm ˝JoLr k´Kf, IJr ßx ßfJoJr Ckr TfítÊ YJuJPm.’ 17 IJhoPT KfKj muPuj, ‘ßp VJPZr lu xèPº IJKo ßfJoJPT mPuKZuJo, fáKo fJ UJPm jJ, ßfJoJr ˘Lr TgJ vMPj fáKo fJr lu ßUP~Z KmiJ~ ßfJoJr TJrPe nëKo IKnv¬ ßyJT! ßfJoJr LmPjr xo˜ Khj iPr fáKo ßTîPvA fJ ßnJV TrPm. 18 FA nëKo ßfJoJr jq TÅJaJVJZ S ßv~JuTÅJaJ luJPm, oJPbr CKØh yPm ßfJoJr UJhq. 19 fáKo oJgJr WJo kJP~ ßlPuA IJyJr TrPm—pfKhj jJ fáKo oJKaPf KlPr pJS, ßpPyfá oJKa ßgPTA ßfJoJPT fáPu ßjS~J yP~PZ: ßTjjJ fáKo iMPuJ, IJr iMPuJPfA IJmJr KlPr pJPm.’ 20 ßxA oJjMw KjPr ˘Lr jJo ymJ rJUu, ßTjjJ ßx xTu LKmPfr jjL yu. 21 KT∂á k´ná krPoΩr oJjMw S fJr ˘Lr jq YJozJr ßkJvJT k´˜áf TPr fJPhr krJPuj. 22 fUj k´ná krPoΩr muPuj, ‘ßhU, oñu-Ioñu ùJj xèPº oJjMw IJoJPhr FTPjr of yP~ Cbu; FUj KT∂á ßx ßpj yJf mJKzP~ LmjmOPãr luS ßkPz jJ UJ~ S KYrLmL y~!’ 23 fJA k´ná krPoΩr fJPT FPhj mJVJj ßgPT ßmr TPr KhPuj, ßpj ßx ßxA oJKa YJw TPr pJ ßgPT fJPT fáPu ßjS~J yP~KZu. 24 KfKj oJjMwPT fJKzP~ KhPuj, FmÄ LmjmOPãr KhPTr kg rãJ TrJr jq FPhj mJVJPjr kMmKhPT ßUr∆mPhr ßoJfJP~j TrPuj, ßxA IKVúo~ UÙS rJUPuj, YJrKhPT ZKzP~ kPz pJr ^uT. TJAj S IJPmu 4 KjPr ˘L ymJr xPñ IJhPor Kouj yu; ymJ VntmfL yP~ TJAjPT k´xm TrPuj; KfKj muPuj, ‘k´nár xyJ~fJ~ FTKa oJjMwPT ßkP~KZ.’ 2 KfKj TJAPjr nJA IJPmuPTS k´xm TrPuj. IJPmu rJUJu yP~ ßow kJuj Trf, TJAj oJKa YJw Trf. 3 FnJPm xo~ TJaPf uJVu; FTKhj TJAj nëKor lu k´nár TJPZ IWtqr‡Pk C_xVt Tru. 4 IJPmuS KjPr kvMkJPur k´goJf TP~TaJ vJmTPT S fJPhr YKmt C_xVt Tru. k´ná IJPmPur k´Kf S fJr IPWtqr k´Kf oMU fáPu YJAPuj, 5 KT∂á TJAj S fJr IPWtqr k´Kf oMU fáPu YJAPuj jJ; fJPf TJAj IKiT ßrPV Cbu, fJr oMU Kmweú yu. 6 k´ná TJAjPT muPuj, ‘ßfJoJr FA rJV ßTj? ßfJoJr oMU Kmweú ßTj? 7 xÆqmyJr TrPu fáKo KT oMU Có TPr rJUPm jJ? KT∂á xÆqmyJr jJ TrPu kJk-A ßfJoJr ÆJPr Sf ßkPf mPx rP~PZ; ßfJoJr jq ßxA kJk ßuJuMk mPa, KT∂á fJ hoj TrJ ßfJoJr CkrA Kjntr TrPm!’ 8 TJAj nJA IJPmPur xPñ TgJ muu, IJr fJrJ oJPb ßVPu TJAj fÅJr nJA IJPmuPT IJâoe TPr yfqJ Tru. 9 k´ná TJAjPT muPuj, ‘ßfJoJr nJA IJPmu ßTJgJ~?’ ßx C•Pr muu, ‘JKj jJ; IJKo KT IJoJr nJAP~r rãT?’ 10 KfKj muPuj, ‘fáKo TL TPrZ? ßvJj! ßfJoJr nJAP~r rÜ oJKa ßgPT IJoJr TJPZ KY_TJr TrPZ. 11 IJr FUj, IKnv¬ fáKo! KmYáqf yS ßxA oJKa ßgPT pJ ßfJoJr yJPfr TPotr lPu ßfJoJr nJAP~r rÜ V´ye TrPf oMU UMPuPZ! 12 fáKo oJKa pfA YJw Tr jJ ßTj, oJKa ßfJoJPT fJr KjPr vKÜ IJr ßhPm jJ; fáKo kOKgmLPf CP¨vKmyLj kuJfT yPm!’ 13 fUj TJAj k´náPT muu, ‘jJ! IJoJr hP§r nJr IxyjL~! 14 ßhU, fáKo IJ kOKgmLr mMT ßgPT IJoJPT fJKzP~ Khò, fJA IJoJPT ßfJoJr xÿMU ßgPT KjPPT uMPTJPf yPm; kOKgmLPf IJoJPT CP¨vKmyLj kuJfT yPf yPm; ßTjjJ ßp ßTC IJoJr ßhUJ kJPm, ßx IJoJPT yfqJA TrPm.’ 15 k´ná fJPT muPuj, ‘KT∂á fmM ßp ßTC TJAjPT yfqJ TrPm, fJPT xJfVMe ßmKv k´Kflu ßkPf yPm.’ fJA k´ná TJAPjr jq FTaJ KY¤ rJUPuj, fJr ßhUJ ßkP~ ßTCA ßpj fJPT ßoPr jJ ßlPu. 16 TJAj k´nár xJãJ_ ßgPT KmhJ~ KjP~ FPhPjr kMmKhPT ßjJh ßhPv KVP~ mxKf Tru.
  • 4. TJAj ßgPT FPjJx kpt∂ 17 KjPr ˘Lr xPñ TJAPjr Kouj yu; fJr ˘L VntmfL yP~ FPjJUPT k´xm Tru; kPr TJAj FTaJ jVPrr ˙JkjTftJ yu pJr jJo KjPr x∂JPjr jJo IjMxJPr FPjJU rJUu. 18 FPjJPUr WPr ArJPhr % yu, IJr ArJh yPuj ßoÉ~JP~Pur KkfJ, ßoÉ~JP~u yPuj ßogMxJP~Pur KkfJ, IJr ßogMxJP~u yPuj uJPoPUr KkfJ. 19 uJPoU hM’PaJ ˘L KjPuj, FTPjr jJo IJhJ, IJr FTPjr jJo K$J. 20 IJhJ pJmJuPT k´xm TrPuj, KfKj yPuj fÅJmMmJxL kvMkJuTPhr IJKhkMr∆w; 21 fÅJr nJAP~r jJo pMmJu, KfKj yPuj mLeJ S mÅJKv mJhTPhr IJKhkMr∆w. 22 FKhPT K$J fámJuTJAjPT k´xm TrPuj, FA fámJuTJAj fJPhrA IJKhkMr∆w yPuj pJrJ m´† S ßuJyJr pπkJKf mJjJ~; fámJuTJAPjr ßmJPjr jJo jJ~JoJ. 23 uJPoU fJr ˘L hM’jPT muPuj, ‘IJhJ, K$J, ßfJorJ IJoJr FA TgJ ßvJj; uJPoPUr miN hM’j, IJoJr Tgj TJj ßkPf ßvJj; IJWJPfr TJrPe IJKo FTaJ oJjMwPT, k´yJPrr TJrPe FTaJ pMmTPT yfqJ TPrKZ. 24 TJAPjr jq xJfVMe k´KfPvJi, KT∂á uJPoPUr jq xJfJ•r VMe k´KfPvJi!’ 25 ˘Lr xPñ IJhPor IJmJr Kouj yu; fÅJr ˘L FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPuj S fJr jJo ßxg rJUPuj, ‘ßTjjJ krPoΩr IJPmPur ˙JPj IJr FTKa kM©x∂JjPT IJoJr WPr ˙Jj KhPuj, ßpPyfá TJAj fJPT yfqJ TPrPZ.’ 26 ßxPgr WPrS FTKa kM©x∂JPjr % yu, IJr KfKj fJr jJo FPjJx rJUPuj. ßxxoP~A oJjMw k´nár jJo TrPf IJr÷ Tru. ßjJ~J kpt∂ IJhPor mÄvfJKuTJ 5 IJhPor mÄvJmKu-kM˜T F. ßpKhj krPoΩr oJjMwPT xOKÓ TrPuj, ßxKhPj krPoΩPrr xJhOPvqA fJPT KjotJe TrPuj—2 kMr∆w S jJrL TPr fJPhr xOKÓ TrPuj FmÄ fJPhr KfKj IJvLmtJh TrPuj; fJrJ xOÓ yPu kr KfKj fJPhr jJo ‘oJjMw’ rJUPuj. 3 kPr IJho FTv’ K©v mZr m~Px KjPr xJhOPvq, KjPr k´KfoNKft IjMxJPr FTKa kM©x∂JPjr KkfJ yP~ fJr jJo ßxg rJUPuj. 4 ßxPgr KkfJ yS~Jr kr IJho IJav’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 5 xmxPof IJhPor m~x yu j’PvJ K©v mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 6 ßxg FTv’ kÅJY mZr m~Px FPjJPxr KkfJ yPuj; 7 FPjJPxr KkfJ yS~Jr kr ßxg IJav’ xJf mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 8 xmxPof ßxPgr m~x yu j’PvJ mJPrJ mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 9 FPjJx jæA mZr m~Px ßTjJPjr KkfJ yPuj; 10 ßTjJPjr KkfJ yS~Jr kr FPjJx IJav’ kPjr mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 11 xmxPof FPjJPxr m~x yu j’PvJ kÅJY mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 12 ßTjJj x•r mZr m~Px oJyJuJPuPur KkfJ yPuj; 13 oJyJuJPuPur KkfJ yS~Jr kr ßTjJj IJav’ YK$v mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 14 xmxPof ßTjJPjr m~x yu j’PvJ hv mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 15 oJyJuJPuu kÅ~wK¢ mZr m~Px pJPrPhr KkfJ yPuj; 16 pJPrPhr KkfJ yS~Jr kr oJyJuJPuu IJav’ K©v mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 17 xmxPof oJyJuJPuPur m~x yu IJav’ kÅYJjæA mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 18 pJPrh FTv’ mJwK¢ mZr m~Px FPjJPUr KkfJ yPuj; 19 FPjJPUr KkfJ yS~Jr kr pJPrh IJav’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 20 xmxPof pJPrPhr m~x yu j’PvJ mJwK¢ mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 21 FPjJU kÅ~wK¢ mZr m~Px ßogMPxuJy&r KkfJ yPuj; 22 FPjJU krPoΩPrr xPñ YuPuj; ßogMPxuJy&r KkfJ yS~Jr kr KfKj Kfjv’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 23 xmxPof FPjJPUr m~x yu Kfjv’ kÅ~wK¢ mZr. 24 FPjJU krPoΩPrr xPñ YuPuj; kPr KfKj IJr rAPuj jJ, ßTjjJ krPoΩr fÅJPT KZKjP~ KjPuj. 25 ßogMPxuJy& FTv’ xJfJKv mZr m~Px uJPoPUr KkfJ yPuj; 26 uJPoPUr KkfJ yS~Jr kr ßogMPxuJy& xJfv’ KmrJKv mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 27 xmxPof ßogMPxuJy&r m~x yu j’PvJ Djx•r mZr; kPr fÅJr oOfáq yu.
  • 5. 28 uJPoU FTv’ KmrJKv mZr m~Px FTKa kM©x∂JPjr KkfJ yP~ 29 fÅJr jJo ßjJ~J rJUPuj, ßTjjJ KfKj muPuj, ‘k´ná ßp nëKo IKnv¬ TPrPZj, ßxA nëKor TJrPe IJoJPhr ßp v´o S yJPfr ßTîv yPò, ßxA mqJkJPr F IJoJPhr xJ∏jJ ßhPm.’ 30 ßjJ~Jr KkfJ yS~Jr kr uJPoU kÅJYv’ kÅYJjæA mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 31 xmxPof uJPoPUr m~x yu xJfv’ xJfJ•r mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 32 ßjJ~J kÅJYv’ mZr m~Px ßvo, yJo S pJPlPgr KkfJ yPuj. ukäJmj 6 pUj kOKgmLPf oJjMPwr xÄUqJ mOK≠ ßkPf uJVu S fJPhr mÉ TjqJr % yu, 2 fUj BΩr-x∂JPjrJ ßhUu, IJho-TjqJrJ TfA jJ xMªrL KZu, FmÄ fJPhr oiq ßgPT pfj UMKvA ffjPT KmmJy Tru. 3 k´ná muPuj, ‘oJjMPwr náuÃJK∂r TJrPe IJoJr IJ®J fJPT xmxoP~r of YJKuf TrPmj jJ, ßx ßfJ oJÄxoJ©; fJr IJ~M mrÄ yPm FTv’ TáKz mZr.’ 4 ßxTJPu—FmÄ krmfLtTJPuS—kOKgmLPf oyJmLPrrJ KZu; KbT ßxxo~A BΩr-x∂JPjrJ IJho-TjqJPhr xPñ KoKuf yu S fJPhr oiq KhP~ fJPhr kM©x∂Jj yu: FrJA ßxTJPur jJoTrJ mLr. 5 k´ná ßhUPuj, kOKgmLPf oJjMPwr iNftfJ mz, fJr I∂r xJrJKhj iPr ßTmu IiPotrA KY∂J IJÅaPZ. 6 kOKgmLPf ßp KfKj oJjMwPT KjotJe TrPuj, fJr jq k´nár hMàU yu, KfKj ojàãáeú yPuj. 7 k´ná muPuj, ‘IJKo ßp oJjMwPT xOKÓ TPrKZ, fJPT kOKgmLr mMT ßgPT CPòh Trm—oJjMPwr xPñ pf kvM, xKrxOk S IJTJPvr kJKUPhrS CPòh Trm; ßTjjJ IJKo ßp fJPhr KjotJe TPrKZ, fJr jq IJKo hMàKUf.’ 8 KT∂á ßjJ~J k´nár hOKÓPf IjMV´Pyr kJ© yPuj. 9 ßjJ~Jr mÄv-TJKyjL F: ßjJ~J ßxpMPVr oJjMwPhr oPiq iJKotT S ©∆KayLj KZPuj, KfKj krPoΩPrr xPñ YuPfj. 10 ßjJ~Jr Kfj kM©x∂Jj yu, fJPhr jJo ßvo, yJo S pJPlg. 11 KT∂á krPoΩPrr hOKÓPf kOKgmL jÓ yP~KZu, KZu IiPotA kKrkNet. 12 krPoΩr kOKgmLr Ckr hOKÓkJf TrPuj, IJr ßhU, kOKgmL jÓ yP~PZ, ßTjjJ kOKgmL MPz xo˜ k´JeLr YuJPlrJ jÓA KZu. 13 fUj krPoΩr ßjJ~JPT muPuj, ‘IJKo Kx≠J∂ KjP~KZ: xo˜ k´JeLr ßvwTJu CkK˙f, ßTjjJ fJPhr TJrPe kOKgmL IiPot kKrkNet; IJKo kOKgmL xPof fJPhr jÓ TrPf pJKò. 14 fáKo ßVJlr TJPbr FTaJ JyJ ‰fKr Tr; ßmeN-mÅJv KhP~A fJ ‰fKr Tr, S fJr KnfPr S mJAPr IJuTJfrJ ßukj Tr. 15 fáKo FAnJPm fJ ‰fKr TrPm: JyJaJ ‰hPWtq yPm Kfjv’ yJf, Km˜JPr kûJv yJf, CófJ~ K©v yJf. 16 JyJPr FT yJf CkPr fJr FTaJ ZJh ‰fKr TrPm; hrJaJ JyJPr FT kJPv ßhPm; JyJaJPT Kfj fJuJ~ ‰frL yPf yPm: KjY fJuJ, oiq fJuJ, Ckr fJuJ. 17 IJr IJKo, IJTJPvr KjPY pf Lm∂ár oPiq k´JemJ~M rP~PZ, ßxA xTuPT KmjÓ TrJr jq FUj kOKgmLr CkPr ukäJmj ßcPT IJjKZ: kOKgmLr xmKTZMA k´JefqJV TrPm. 18 KT∂á ßfJoJr xPñ IJKo IJoJr xKº ˙Jkj Trm: fáKo ßfJoJr ßZPuPhr, Kj miN S ßfJoJr ßZPuPhr miNPhr xPñ KjP~ ßxA JyJP k´Pmv TrPm. 19 o¨J S oJhL KoKuP~ FT ßJzJ TPr pf Lm∂á, pf k´JeL KjP~ fJPhr k´JerãJr jq KjPr xPñ ßxA JyJP k´Pmv TrJPm; 20 xm JPfr kJKU S xm JPfr kvM S nëKor xm JPfr xKrxOk ßJzJ ßJzJ TPr k´JerãJr jq ßfJoJr xPñ pJPm. 21 IJr fáKo, ßfJoJr KjPr jq S fJPhr jq UJhq KyxJPm xm rTo UJhq-xJoV´L pMKVP~ KjPr TJPZ KoP~ rJU.’ 22 ßjJ~J FA xmKTZM TrPuj; krPoΩr fÅJPT ßpoj IJùJ KhPuj, KfKj ßxA IjMxJPr xmKTZM TrPuj. 7 k´ná ßjJ~JPT muPuj, ‘ßfJoJr WPrr xTPur xPñ JyJP k´Pmv Tr, ßTjjJ IJKo ßhPUKZ, FA k´P%r oJjMwPhr oPiq IJoJr xJoPj fáKoA iJKotT. 2 fáKo ßfJoJr xPñ jJS o¨J S oJhL KoKuP~ k´PfqT JPfr xJf ßJzJ TPr vMKY kvM, S o¨J S oJhL KoKuP~ k´PfqT JPfr xJf ßJzJ TPr IvMKY kvM; 3 o¨J S oJhL KoKuP~ k´PfqT JPfr xJf ßJzJ IJTJPvr kJKUS jJS, ßpj xJrJ kOKgmL MPz fJPhr mÄv rãJ kJ~; 4 ßTjjJ xJf Khj kPr IJKo kOKgmLPf YK$v Khj YK$v rJf iPr mOKÓ jJKoP~ IJjm: pf k´JeLPT IJKo KjotJe TPrKZ, fJPhr xTuPTA kOKgmLr mMT ßgPT CPòh Trm.’ 5 k´ná fÅJPT ßpoj IJùJ KhPuj, ßjJ~J ßxA IjMxJPr xmKTZM TrPuj. 6 ukäJmPjr xoP~, pUj urJKv kOKgmLPT ßdPT Khu, fUj ßjJ~Jr m~x KZu Z’PvJ mZr. 7 käJmPjr urJKv FzJmJr jq ßjJ~J, fÅJr ßZPurJ, fÅJr miN S fÅJr ßZPuPhr miNrJ JyJP k´Pmv TrPuj. 8 vMKY IvMKY kvM, kJKU S oJKar mMPT YPr pf xKrxOk, 9 FVMKu o¨J S oJhL KoPu ßJzJ ßJzJ TPr JyJP ßjJ~Jr xPñ k´Pmv Tru—krPoΩr ßjJ~JPT ßpoj IJùJ KhP~KZPuj, ßxA IjMxJPr. 10 xJf Khj kPr kOKgmLr CkPr käJmPjr urJKv ßhUJ ßVu.
  • 6. 11 ßjJ~Jr m~x pUj Z’PvJ mZr, hM’oJx, xJf Khj, fUj, KbT ßxA KhPjA, oyJ Ifu VøPrr xo˜ C_x-ÆJr ßnPX ßVu, FmÄ IJTJPvr xo˜ uTkJa UMPu ßVu, 12 IJr YK$v Khj YK$v rJf iPr kOKgmLr CkPr oyJmOKÓ jJoPf gJTu. 13 KbT ßxKhjA ßjJ~J, ßjJ~Jr ßZPurJ ßvo, yJo S pJPlg, FmÄ fÅJPhr xPñ ßjJ~Jr miN S Kfj ßZPur miNrJ JyJP k´Pmv TrPuj; 14 IJr fÅJPhr xPñ k´Pmv Tru xm JPfr mjq∂á, xm JPfr VmJKh kvM, oJKar mMPT YPr xm JPfr xKrxOk k´JeL S xm JPfr kJKU—pf k´JeL SPz, pf k´JeLr cJjJ IJPZ, ßxA xm. 15 pf k´JeLr k´JemJ~M IJPZ, ßJzJ ßJzJ TPr xmJA ßjJ~Jr xPñ JyJP k´Pmv Tru; 16 IJr pJrJ JyJP k´Pmv Tru, fJrJ KZu o¨J S oJhL KoPu xo˜ k´JeL—krPoΩr fÅJPT ßpoj IJùJ KhP~KZPuj, ßxA IjMxJPr. fUj k´ná mJAPr ßgPT fÅJr jq hrJaJ mº TPr KhPuj. 17 YK$v Khj iPrA kOKgmLPf ukäJmj yu: mJzPf mJzPf u JyJaJPT nJKxP~ Kju, ßp kpt∂ JyJaJ nëKo ßZPz Cbu. 18 urJKv k´mu yu, nëKor CkPr UMmA mJzPf uJVu, FmÄ JyJaJ Pur Ckr KhP~ ßnPx ßmzJPf uJVu. 19 urJKv nëKor CkPr C•PrJ•r mJzPf gJTu, ßp kpt∂ IJTJvo§Pur KjPYr pf kJyJzkmtf ßxA urJKvPf KjoKöf yu. 20 pf kJyJzkmtf Pu KjoKöf yP~KZu, fJr CkPr urJKv IJrS kPjr yJf ßmPz Cbu. 21 IJr fUj kOKgmLr pf k´JeL—kJKU, VmJKh kvM S mjq∂á, oJKar mMPT YPr pf xKrxOk FmÄ xo˜ oJjMw oru. 22 pf k´JeLr jJPT k´JemJ~Mr xûJr KZu, ˙unëKor ßxA xTu k´JeL oru. 23 fJPf kOKgmL-KjmJxL xo˜ k´JeL—oJjMw, kvM, xKrxOk S IJTJPvr kJKU xmA CKò¥ yu: fJrJ kOKgmL ßgPT CKò¥ yu, ßTmu ßjJ~J ßryJA ßkPuj, ßxA xTu k´JeLS ßryJA ßku, pJrJ fÅJr xPñ JyJP KZu. 24 urJKv FTv’ kûJv Khj iPrA kOKgmLr CkPr Có gJTu. 8 KT∂á ßjJ~Jr TgJ, S fÅJr xPñ JyJP gJTJ ßxA VOykJKuf k´JeLPhr TgJ krPoΩPrr ˛rPe KZu. krPoΩr kOKgmLr CkPr Foj mJfJx myJPuj pJr lPu u jJoPf uJVu. 2 Ifu VøPrr xo˜ C_x-ÆJr S IJTJPvr xo˜ uTkJa mº TrJ yu FmÄ IJTJPvr oyJmOKÓ gJoJPjJ yu. 3 u âPo âPo ˙unëKor Ckr ßgPT xrPf uJVu. FTv’ kûJv Khj kr fJ ßjPo ßVu; 4 FmÄ x¬o oJPx, x¬hv KhPj JyJaJ IJrJrJPar kmtfPv´eLr CkPr ßuPV rAu. 5 hvo oJx kpt∂ u âPo âPo xPr ßpPf ßpPf TPo ßVu. ßxA hvo oJPxr k´go KhPj kmtfoJuJr YëzJ ßhUJ ßVu. 6 YK$v Khj ßTPa pJS~Jr kr ßjJ~J JyJP KjPr ‰frL JjJuJ UMPu 7 FTaJ hÅJzTJT ßZPz KhPuj; IJr kOKgmLr CkPr u vMKTP~ jJ pJS~J kpt∂ hÅJzTJTaJ CPz CPz pJfJ~Jf TrPf gJTu. 8 ˙Pur CkPr u TPoPZ KTjJ, fJ JjmJr jq KfKj FTaJ TPkJf ßZPz KhPuj. 9 KT∂á xo˜ kOKgmL Pu IJmOf gJTJ~ TPkJfaJ kJ ßhS~Jr of ˙Jj ßku jJ, fJA JyJP fÅJr TJPZ KlPr Fu. KfKj yJf mJKzP~ TPkJfaJPT iPr KjPr TJPZ JyJPr KnfPr dáKTP~ KjPuj. 10 IJrS xJf Khj IPkãJ TrJr kr KfKj JyJ ßgPT ßxA TPkJfaJPT IJmJr ßZPz KhPuj, 11 TPkJfaJ xºqJPmuJ~ fÅJr TJPZ KlPr Fu; IJr ßhU, fJr ßbÅJPa ukJAVJPZr FTaJ TKY kJfJ rP~PZ; fUj ßjJ~J mM^Puj, ˙Pur Ckr ßgPT u xPr ßVPZ. 12 IJrS xJf Khj IPkãJ TrJr kr KfKj TPkJfaJPT ßZPz KhPuj; FmJr fJ fÅJr TJPZ IJr KlPr Fu jJ. 13 ßjJ~Jr m~x fUj Z’PvJ FT mZr; ßxA mZPrr k´go oJPxr k´go KhPj kOKgmLr CkPr u vMPTJPf uJVu; ßjJ~J JyJPr ZJh UMPu mJAPr fJTJPuj, IJr ßhU, ˙unëKo xŒNetr‡Pk vMTPjJ. 14 KÆfL~ oJPxr x¬KmÄv KhPj ˙unëKo vMTPjJ KZu. 15 fUj krPoΩr ßjJ~JPT muPuj, 16 ‘fáKo ßfJoJr miN, ßZPuPhr S ßZPuPhr miNPhr xPñ KjP~ JyJ ßgPT ßmKrP~ pJS. 17 pf kvM, kJKU, S oJKar mMPT YPr pf xKrxOk AfqJKh xo˜ Lm∂á ßfJoJr xPñ rP~PZ, fJPhr xTuPT ßfJoJr xPñ mJAPr KjP~ pJS, fJrJ kOKgmL MPz ZKzP~ kc˚T, ßpj kOKgmLPf lumJj y~ S mÄvmOK≠ TPr.’ 18 ßjJ~J KjPr ßZPuPhr FmÄ KjPr miN S ßZPuPhr miNPhr xPñ KjP~ ßmKrP~ ßVPuj. 19 IJr Kj Kj Jf IjMxJPr k´PfqT kvM, xKrxOk S kJKU, ˙unëKor xo˜ k´JeL JyJ ßZPz ßmKrP~ ßVu. 20 fUj ßjJ~J k´nár CP¨Pv FTKa pùPmKh VÅJgPuj, FmÄ xm irPjr vMKY kvMr S xm irPjr vMKY kJKUr oiq ßgPT TP~TaJ KjP~ ßmKhr CkPr IJÉKf KhPuj. 21 k´ná ßxA xmKTZMr ßxRrPnr W´Je KjPuj; fUj k´ná oPj oPj muPuj, ‘IJKo oJjMPwr TJrPe kOKgmLPT IJr TUjS IKnvJk ßhm jJ, TJre ßZPuPmuJ ßgPTA oJjMPwr oj IiPot k´me; IJKo FmJr ßpoj TruJo, xTu k´JeLPT ßfoj IJWJPf IJr TUjS IJWJf Trm jJ. 22 kOKgmL pfKhj gJTPm, ffKhj mL ßmJjJ S lxu TJaJ, vLf S C•Jk, V´LÚTJu S ßyo∂TJu, Khj S rJK©, FA xPmr IJr TUjS KjmOK• yPm jJ.’
  • 7. oJjmJKfr xPñ BΩPrr xKº 9 krPoΩr ßjJ~JPT S fÅJr ßZPuPhr FA mPu IJvLmtJh TrPuj, ‘lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr, kOKgmL nKrP~ ßfJu. 2 kOKgmLr xTu ∂á, IJTJPvr xTu kJKU, ˙Pur xo˜ k´JeL S xoMP#r xo˜ oJZ ßfJoJPhr xJoPj nLf S xπJKxf ßyJT; Fxm KTZM ßfJoJPhr yJPf xoKktf! 3 pf k´JeL YPr ßmzJ~, fJ ßfJoJPhr jq yPm UJhq; xmM CKØPhr of xo˜ KTZMS IJKo ßfJoJPhr KhKò. 4 KT∂á ßfJorJ k´JPer xPñ oJÄx, IgtJ_ rÜxPof oJÄx UJPm jJ. 5 FojKT ßfJoJPhr TJZ ßgPT IJKo ßfJoJPhr rPÜr, IgtJ_ ßfJoJPhr k´JPer KyxJm IJhJ~ Trm; k´KfKa kvMr TJZ ßgPTS fJrA KyxJm IJhJ~ Trm; oJjMPwr TJZ ßgPTS oJjMPwr k´JPer KyxJm, fJr nJA-oJjMPwrA k´JPer KyxJm IJhJ~ Trm. 6 ßp ßTC oJjMPwr rÜ ^rJPm, oJjMw ÆJrJA fJr rÜ ^rJPjJ yPm; ßTjjJ krPoΩPrr k´KfoNKftPfA KfKj oJjMwPT KjotJe TPrPZj. 7 ßfJorJ lumJj yS, mÄvmOK≠ Tr, kOKgmL MPz ZKzP~ kz, kOKgmL mvLnëf Tr.’ 8 krPoΩr ßjJ~JPT S fÅJr kJPv fÅJr ßp ßZPurJ KZPuj, fÅJPhr xTuPT muPuj, 9 ‘IJoJr kã ßgPT, ßhU, ßfJoJPhr S ßfJoJPhr nJmL mÄPvr xPñ, 10 ßfJoJPhr xPñ pf k´JeL rP~PZ—pf kJKU, VmJKh kvM S mjq∂á ßfJoJPhr xPñ rP~PZ, kOKgmLr pf k´JeL JyJ ßgPT ßmr yP~PZ—fJPhr xTPur xPñ IJKo IJoJr xKº ˙Jkj TrKZ. 11 ßfJoJPhr xPñ IJoJr xKº IJKo K˙foNu rJUm: ukäJmj ÆJrJ xo˜ k´JeLPT IJr TUjS CPòh TrJ yPm jJ, kOKgmLr KmjJPvr jq ukäJmj IJr TUjS ßhUJ ßhPm jJ.’ 12 krPoΩr IJrS muPuj, ‘FA yPm ßxA xKºr KY¤, ßp xKº IJKo KjPr oPiq FmÄ ßfJoJPhr S ßfJoJPhr xñL xo˜ k´JeLr oPiq xTu nJmLpMPVr jq ˙Jkj TrKZ: 13 IJKo ßoPWr oPiq IJoJr KjPr ijM ˙Jkj TrKZ, ßxKaA yPm IJoJr oPiq S kOKgmLr oPiq IJoJr xKºr KY¤. 14 pUj IJKo kOKgmLr DP±t ßoW KoP~ rJUm, S ßoPWr oPiq ßxA ijM ßhUJ ßhPm, 15 fUj IJoJr oPiq FmÄ ßfJoJPhr S oft-k´JeLTáPur oPiq IJoJr ßp xKº IJPZ, fJ IJKo ˛re Trm, FmÄ urJKv xTu k´JeLr KmjJPvr jq IJr TUjS ukäJmPjr TJre yPm jJ. 16 ijM ßoPWr oPiq gJTPm IJr IJKo fJr KhPT ßYP~ ßhUm, fUj pf oft-k´JeL kOKgmLPf IJPZ, fJPhr oPiq S krPoΩPrr oPiq KYr˙J~L ßp xKº, fJ IJKo ˛re Trm.’ 17 krPoΩr ßjJ~JPT muPuj, ‘FA yPm ßxA xKºr KY¤, ßp xKº IJKo IJoJr oPiq S kOKgmLr xo˜ k´JeLr oPiq ˙Jkj TPrKZ.’ ßjJ~J ßgPT IJm´JyJo kpt∂ 18 ßjJ~Jr ßp ßZPurJ JyJ ßgPT ßmKrP~ ßVKZPuj, fÅJrJ KZPuj ßvo, yJo S pJPlg; ßxA yJo yPuj TJjJPjr KkfJ. 19 FA Kfjj yPuj ßjJ~Jr ßZPu; FÅPhrA mÄv xJrJ kOKgmL MPz ZKzP~ kzu. 20 ßxA ßjJ~JA yPuj k´go TíwT, m˜áf KfKj FTaJ IJXMrPUf TrPf vMr∆ TrPuj. 21 IJXMrrx kJj TPr KfKj oJfJu yPuj, FmÄ m˘yLj Im˙J~ fÅJmMr oPiq vMP~ kzPuj. 22 fUj TJjJPjr KkfJ yJo KjPr KkfJr CuñfJ ßhPU IJkj hMA nJAPT TgJaJ muPuj; fÅJrJ mJAPr KZPuj. 23 ßvo S pJPlg FTaJ TJkz fáPu KjP~ KjPPhr TÅJPi KhPuj, S KkZM ßyÅPa ßyÅPa KkfJr CuñfJ ßdPT KhPuj; fÅJPhr oMU KkZj KhPT ßlrJPjJ gJTJ~ fÅJrJ KkfJr CuñfJ ßhUPuj jJ. 24 pUj ßjJ~J IJXMrrxKjf WMo ßgPT JVPuj, fUj KjPr k´Kf TKjÔ kMP©r mqmyJr JjPf kJrPuj; 25 KfKj muPuj, ‘TJjJj IKnv¬ ßyJT, ßx KjPr nJAPhr hJxJjMhJx yPm.’ 26 KfKj IJrS muPuj, ‘ijq k´ná, ßvPor krPoΩr! TJjJj fJr hJx ßyJT! 27 krPoΩr pJPlgPT Km˜íf Tr∆j; ßvPor fÅJmMPf mJx Tr∆j, IJr TJjJj fJr hJx ßyJT!’ 28 ukäJmPjr kPr ßjJ~J IJrS Kfjv’ kûJv mZr LmjpJkj TrPuj. 29 xmxPof ßjJ~Jr m~x yu j’PvJ kûJv mZr; kPr fÅJr oOfáq yu. 10 ßjJ~Jr x∂Jj ßvo, yJo S pJPlPgr mÄvfJKuTJ F: ukäJmPjr kPr fÅJPhr kM©x∂JjPhr % yu.
  • 8. 2 pJPlPgr x∂JPjrJ: ßVJPor, oJPVJV, oJhJ~, pJmJj, fámJu, ßoPvT S KfrJx. 3 ßVJPoPrr x∂JPjrJ: IJPÛjJ, KrlJ_ S ßfJVJotJ. 4 pJmJPjr x∂JPjrJ: FKuxJ, fJKxtx, KTK•oLP~rJ S ßrJhJjLPorJ. 5 FPhr oiq ßgPT JKfVMKur ÆLkkMP†r IKimJxLrJ Kj Kj ßhPv Kj Kj nJwJ IjMxJPr Kj Kj JKfr jJjJ ßVJP© ZKzP~ kzu. 6 yJPor x∂JPjrJ: AKgSKk~J, Kovr, kMa S TJjJj. AKgSKk~Jr x∂JPjrJ: ßxmJ, yJKmuJ, xJm&fJ, rJ~JoJ S xJm&PfTJ. 7 rJ~JoJr x∂JPjrJ: ßvmJ S ßhhJj. 8 AKgSKk~J KjPosJPhr KkfJ; FA KjPosJhA kOKgmLPf k´go mLrPpJ≠J yPuj. 9 KfKj k´nár xJoPj krJâJ∂ KvTJrL yPuj, Fjq ßuJPT mPu: k´nár xJoPj krJâJ∂ KvTJrL ßxA KjPosJPhr of. 10 fÅJr rJPqr k´go IÄv yu KvjJPrr ßhPv mJPmu, Cr∆U&, IJÑJh, TJu&Pj. 11 ßxA ßhv ßZPz KfKj IJxMPr KVP~ KjKjPn, ßrPTJPmJ_-Ar, TJuJy&, 12 FmÄ KjKjPn S TJuJy&r oJ^UJPj ImK˙f ßxA ßrPvj KjotJe TrPuj, pJ oyJjVrL. 13 Kovr ßxA xTPur KkfJ yPuj, pJrJ uMh, IJjJo, ßuyJm, jJl&fáy, 14 kJP©Jx, TJxuMy& FmÄ TJP¬JPrr IKimJxL; FA TJP¬Jr ßgPTA KlKu˜LKjPhr C_kK• y~. 15 TJjJPjr ßqÔ kM© KxPhJj; fJrkr: ßy_, 16 ßpmMxL~, IJPoJrL~, KVVtJvL~, 17 KyæL~, IJTLt~, KxjL~, 18 IJmtJhL~, ßxoJrL~ S yJoJfL~. krmfLtTJPu TJjJjL~Phr ßVJ©VMPuJ ZKzP~ kzu. 19 TJjJjL~Phr YfáàxLoJjJ KZu KxPhJj ßgPT ßVrJPrr KhPT VJJ kpt∂, FmÄ xPhJo, VPoJrJ, IJh&oJ S ßPmJAPor KhPT ßuxJ kpt∂. 20 Kj Kj ßVJ©, nJwJ, ßhv S JKf IjMxJPr FrJA KZu yJPor x∂Jj. 21 FPmPrr xTu x∂JPjr KpKj IJKhkMr∆w S pJPlPgr ßqÔ nJA, ßxA ßvoS kM©x∂JjPhr KkfJ KZPuj. 22 ßvPor x∂JPjrJ: FuJo, IJxMr, IJktJéJh, uMh S IJrJo. 23 IJrJPor x∂JPjrJ: C, yëu, ßVPgr S oJv. 24 IJktJéJh ßvuJy&r KkfJ yPuj, S ßvuJy& FPmPrr KkfJ yPuj. 25 FPmPrr WPr hM’PaJ x∂JPjr % y~, FTPjr jJo ßkPuV, ßTjjJ ßxATJPu kOKgmL KmnÜ yu; FmÄ fÅJr nJAP~r jJo pÜJj. 26 pÜJj yPuj IJu&PoJhJh, ßvPul, yJ_xJotJPm_, ßprJy&, 27 yJPhJrJo, CJu, KhTîJ, 28 SmJu, IJKmoJP~u, ßvmJ, 29 SKlr, yJKmuJ S ßpJmJPmr KkfJ. FrJ xTPu pÜJPjr x∂Jj; 30 fJPhr mxKf KZu ßoxJ ßgPT kMmKhPTr ßxlJr kmtfoJuJ kpt∂. 31 Kj Kj ßVJ©, nJwJ, ßhv S JKf IjMxJPr FrJ xTPu ßvPor x∂Jj. 32 Kj Kj mÄv S JKf IjMxJPr FrJA ßjJ~Jr x∂JjPhr ßVJ©. ukäJmPjr kPr FPhr oiq ßgPTA jJjJ JKf kOKgmL MPz ZKzP~ kzu. 11 xJrJ kOKgmL MPz FTA nJwJ, FTA v» Yuf. 2 kMmKhPT FKVP~ ßpPf ßpPf oJjMw KvjJr ßhPv FT xofu J~VJ ßkP~ ßxUJPj mxKf Tru. 3 fJrJ KjPPhr oPiq muJmKu Tru, ‘FPxJ, IJorJ Aa ‰fKr TPr IJVMPj ßkJzJA.’ FnJPm Aa yu fJPhr kJgr, S IJuTJfrJ yu fJPhr VÅJgKjr oxuJ. 4 kPr fJrJ muu, ‘FPxJ, IJorJ KjPPhr jq FTaJ vyr KjotJe TKr, FTaJ KojJrS ‰fKr TKr, pJr YëzJ IJTJv ¯vt TPr; KjPPhr jq xMjJo Itj TKr, kJPZ xJrJ kOKgmL MPz ZKzP~ kKz.’ 5 KT∂á IJhox∂JPjrJ ßp vyr S KojJr KjotJe TrKZu, fJ ßhUmJr jq k´ná ßjPo FPuj. 6 k´ná muPuj, ‘IJòJ, fJrJ FT JKf, fJrJ FT nJwJr oJjMw; FKa yu vMiM fJPhr TPotr xN©kJfoJ©! FUj fJrJ pJ KTZM TrPm mPu xï· TrPm, fJPhr kPã fJ IxJiq yPm jJ. 7 FPxJ, IJorJ KjPY KVP~ ßxA J~VJ~ fJPhr nJwJ FPuJPoPuJ TPr KhA, ßpj fJrJ FPT IPjqr nJwJ IJr mM^Pf jJ kJPr.’ 8 ßxUJj ßgPT k´ná xJrJ kOKgmL MPzA fJPhr ZKzP~ KhPuj, IJr fJrJ ßxA vyr-KjotJeTJ ßZPz Khu. 9 FjqA ßxA vyPrr jJo mJPmu rJUJ yu, ßTjjJ ßxUJPj k´ná xJrJ kOKgmLr nJwJ FPuJPoPuJ TPr KhP~KZPuj, FmÄ ßxUJj ßgPT k´ná xJrJ kOKgmL MPzA fJPhr ZKzP~ KhP~KZPuj. 10 ßvPor mÄvfJKuTJ FA: ßvo FTv’ mZr m~Px, ukäJmPjr hM’mZr kPr, IJktJéJPhr KkfJ yPuj; 11 IJktJéJPhr KkfJ yS~Jr kr ßvo kÅJYv’ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 12 IJktJéJh kÅ~K©v mZr m~Px ßvuJy&r KkfJ yPuj; 13 ßvuJy&r KkfJ yS~Jr kr IJktJéJh YJrv’ Kfj mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 14 ßvuJy& K©v mZr m~Px FPmPrr KkfJ yPuj; 15 FPmPrr KkfJ yS~Jr kr ßvuJy& YJrv’ Kfj mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 16 FPmr ßYRK©v mZr m~Px ßkPuPVr KkfJ yPuj; 17 ßkPuPVr KkfJ yS~Jr kr FPmr YJrv’ K©v mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 18 ßkPuV K©v mZr m~Px ßrCP~r KkfJ yPuj; 19 ßrCP~r KkfJ yS~Jr kr ßkPuV hM’PvJ j~ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 20 ßrC mK©v mZr m~Px ßxr∆PVr KkfJ yPuj; 21 ßxr∆PVr KkfJ yS~Jr kr ßrC hM’PvJ xJf mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj.
  • 9. 22 ßxr∆V K©v mZr m~Px jJPyJPrr KkfJ yPuj; 23 jJPyJPrr KkfJ yS~Jr kr ßxr∆V hM’PvJ mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 24 jJPyJr DjK©v mZr m~Px ßfrJy&r KkfJ yPuj; 25 ßfrJy&r KkfJ yS~Jr kr jJPyJr FTv’ CKjv mZr ßmÅPY ßgPT IJrS kM©TjqJPhr KkfJ yPuj. 26 ßfrJy& x•r mZr m~Px IJm´Jo, jJPyJr S yJrJPjr KkfJ yPuj. 27 ßfrJy&r mÄvfJKuTJ FA: ßfrJy& IJm´Jo, jJPyJr S yJrJPjr KkfJ yPuj; yJrJj ßuJPar KkfJ yPuj. 28 kPr yJrJj KjPr KkfJ ßfrJy&r xJoPj KjPr %˙Jj TJu&hL~Phr CPr k´JefqJV TrPuj. 29 IJm´Jo S jJPyJr hM’PjA KmmJy TrPuj; IJm´JPor ˘Lr jJo xJrJA, S jJPyJPrr ˘Lr jJo Ko‹J—FA ˘L yJrJPjr TjqJ; yJrJj Ko‹Jr S AÏJr KkfJ. 30 xJrJA mºqJ KZPuj, KfKj KZPuj Kjàx∂Jj. 31 ßfrJy KjPr ßZPu IJm´JoPT S yJrJPjr ßZPu, IgtJ_ KjPr ßZPur ßZPu ßuJaPT FmÄ IJm´JPor miN xJrJA jJPo KjPr ßZPur miNPT xPñ KjPuj, IJr fÅJrJS fÅJPhr xPñ TJjJj ßhPv pJmJr CP¨Pvq TJu&hL~Phr Cr& ßgPT ßmKrP~ ßVPuj; fÅJrJ yJrJj kpt∂ KVP~ ßxUJPj mxKf TrPuj. 32 ßfrJy&r m~x yu hM’PvJ kÅJY mZr; kPr ßxA yJrJPj fÅJr oOfáq yu. IJm´JyJoPT IJøJj 12 k´ná IJm´JoPT muPuj, ‘ßfJoJr ßhv, ùJKfTáaáè S KkfíVOy ßZPz YPu pJS, ßxA ßhPvr KhPTA pJS, pJ IJKo ßfJoJPT ßhUJm. 2 IJKo ßfJoJPT FT oyJJKf TPr fáum, ßfJoJPT IJvLmtJh Trm S ßfJoJr jJo oy_ Trm; fáKo KjPA yPm IJvLmtJh ˝r‡k! 3 pJrJ ßfJoJPT IJvLmtJh TPr, IJKo fJPhr IJvLmtJh Trm; ßp ßTC ßfJoJPT IKnvJk ßh~, IJKo fJPT IKnvJk ßhm; FmÄ kOKgmLr xTu ßVJ© ßfJoJPf IJKvxk´J¬ yPm.’ 4 fUj IJm´Jo k´nár ßxA mJeL IjMxJPr rSjJ yPuj, FmÄ ßuJaS fÅJr xPñ ßVPuj. IJm´Jo pUj yJrJj ßZPz YPu pJj, fUj fÅJr m~x kÅYJ•r mZr. 5 IJm´Jo KjPr ˘L xJrJAPT S nJAPkJ ßuJaPT FmÄ yJrJPj xû~ TrJ fÅJPhr xo˜ ijxŒh S kJS~J xo˜ k´JeLPT KjP~ TJjJj ßhPvr KhPT rSjJ yPuj, IJr TJjJj ßhPv KVP~ ßkÅRZPuj. 6 IJm´Jo ßxA ßhPvr oiq KhP~ KxPUo ˙Jj kpt∂, ßoJPrr ST& VJPZr TJPZ ßVPuj. ßxxoP~ ßxA ßhPv TJjJjLP~rJA KZu. 7 IJm´JoPT ßhUJ KhP~ k´ná fÅJPT muPuj, ‘IJKo FA ßhv ßfJoJr mÄvPT ßhm.’ fUj IJm´Jo ßxA J~VJ~ k´nár CP¨Pv FTaJ pùPmKh VÅJgPuj, KpKj fÅJPT ßhUJ KhP~KZPuj. 8 ßxUJj ßgPT KfKj ßmPgPur kMm KhPTr kJmtfq IûPu KVP~ fÅJmM UJaJPuj—Fr kKÁPo KZu ßmPgu, S kMPm KZu IJA. KfKj ßxUJPj k´nár CP¨Pv FTaJ pùPmKh VÅJgPuj, S k´nár jJo TrPuj. 9 kPr IJm´Jo jJjJ J~VJ yP~ ßjPVPmr KhPT FKVP~ YuPuj. Kovr ßhPv IJm´JyJo 10 ßhPv hMKntã ßhUJ Khu, IJr IJm´Jo KTZMTJPur of KovPr gJTmJr jq ßxUJPj ßVPuj, ßTjjJ ßhPv hMKntã nJrLA KZu. 11 KT∂á KovPr k´Pmv TrPZj, Foj xo~ IJm´Jo KjPr ˘L xJrJAPT muPuj, ‘ßhU, IJKo JKj, ßhUPf fáKo xMªrL FT jJrL; 12 KovrLP~rJ pUj ßfJoJPT ßhUPm, fUj muPm: “F fJr ˘L,” fJA IJoJPT yfqJ TrPm IJr ßfJoJPT mÅJKYP~ rJUPm. 13 IJoJr IjMPrJi, fáKo mrÄ FTgJ mu ßp, fáKo IJoJr ßmJj, ßpj ßfJoJr ßhJyJA fJrJ IJoJr k´Kf Távu mqmyJr TPr, S ßfJoJr UJKfPr IJoJr k´Je mÅJPY.’ 14 xKfq, IJm´Jo KovPr k´Pmv TrPu KovrLP~rJ ßhUu, jJrLKa xKfq UMmA xMªrL. 15 fÅJPT uã TPr lJrJSr Cókh˙ TotYJrLrJ lJrJSr xJoPj fÅJr k´vÄxJ TrPuj, IJr jJrLKaPT lJrJSr mJKzPf IJjJ yu. 16 IJr fÅJr UJKfPr KfKj IJm´JPor k´Kf Távu mqmyJr TrPuj, lPu IJm´Jo ßkPuj ßow-ZJPVr kJu, VmJKh kvM, VJiJ, hJx-hJxL, VJiL S Ca. 17 KT∂á IJm´JPor ˘L xJrJAP~r mqJkJPr k´ná lJrJS S fÅJr WPrr xTPur Ckr nJrL nJrL IJWJf yJjPuj; 18 fJA lJrJS IJm´JoPT cJKTP~ muPuj, ‘IJkKj IJoJr xPñ F ßToj mqmyJr TrPuj? IJoJPT ßTj mPujKj, CKj IJkjJr ˘L? 19 ßTjA mJ muPuj, “CKj IJoJr ßmJj,” pJr lPu IJKo SÅPT IJoJr miN ymJr jq KjuJo? FA ßp IJkjJr ˘L; fÅJPT KjP~ YPu pJj.’ 20 fUj lJrJS fÅJr KmwP~ jJjJ ßuJTPT IJùJ KhPuj, IJr fJrJ fÅJr xŒK• S fÅJr ˘L xy fÅJPT KmhJ~ Khu.
  • 10. 13 Kovr ßgPT IJm´Jo S fÅJr ˘L fÅJPhr xo˜ xŒK• KjP~ ßjPVPm KlPr ßVPuj; fÅJr xPñ ßuJaS KZPuj. IJm´JyJo S ßuJa 2 IJm´Jo UMmA ijL KZPuj: fÅJr pPgÓ VmJKh kvM S ßxJjJ-r∆PkJ KZu. 3 jJjJ J~VJ yP~ KfKj ßjPVm ßgPT ßmPgPur KhPT FKVP~ YuPf YuPf, ßmPgu S IJAP~r oJ^UJPj ßpUJPj IJPV fÅJr fÅJmM ßluJPjJ KZu, 4 ßxA ˙JPjA, fÅJr IJPVTJr VÅJgJ pùPmKhr TJPZ KVP~ ßkÅRZPuj; ßxUJPj IJm´Jo k´nár jJo TrPuj. 5 KT∂á ßxA ßuJaS, KpKj IJm´JPor xPñ pJ©J TrKZPuj, fÅJrS IPjT IPjT ßow-ZJV, VmJKh kvM S fÅJmM KZu, 6 IJr ßxA IûPu kJvJkJKv yP~ mxKf TrJ fÅJPhr kPã x÷m KZu jJ, ßTjjJ fÅJPhr k´Yár xŒK• gJTJ~ fÅJrJ FTxPñ mJx TrPf kJrKZPuj jJ. 7 FTJrPe IJm´JPor rJUJuPhr S ßuJPar rJUJuPhr oPiq ^VzJ ßmPi ßVu. (ßxxoP~ ßxA ßhPv TJjJjLP~rJ S ßkKrLP~rJ mxmJx TrKZu.) 8 IJm´Jo ßuJaPT muPuj, ‘IJoJr IjMPrJi, ßfJoJr S IJoJr oPiq, S ßfJoJr rJUJuPhr S IJoJr rJUJuPhr oPiq ßpj ßTJj ^VzJ jJ y~, IJorJ ßfJ ùJKf! 9 ßfJoJr xJoPj KT xJrJ ßhv kPz IJPZ jJ? fJA IJoJ ßgPT KmkrLf J~VJ~A pJS: fáKo mÅJ KhPT ßVPu IJKo cJj KhPT pJm, fáKo cJj KhPT ßVPu IJKo mÅJ KhPT pJm.’ 10 fUj ßuJa ßYJU fáPu ßhUPuj, phtPjr ßVJaJ xonëKo-IûuaJ xmA uKxÜ, (k´ná fUjS xPhJo S VPoJrJ ±Äx TPrjKj); fJ KZu k´nár mJVJPjr of, Kovr ßhPvr of; fJ ßJ~Jr kpt∂ Km˜íf KZu. 11 fJA ßuJa KjPr jq phtPjr ßVJaJ IûuaJ ßmPZ KjP~ kMmKhPT rSjJ yPuj; FAnJPm fÅJrJ IJuJhJ yPuj. 12 IJm´Jo TJjJj ßhPv mxKf TrPuj, FmÄ ßuJa xonëKo-IûPur vyrVMKuPf mxKf TPr xPhJPor TJZJTJKZ kpt∂ fÅJmM UJaJPf uJVPuj. 13 mJ˜KmTA xPhJPor ßuJPTrJ UJrJk KZu, k´nár Kmr∆P≠ mzA kJkL KZu. 14 IJm´JPor TJZ ßgPT ßuJa IJuJhJ yS~Jr kr k´ná IJm´JoPT muPuj, ‘ßYJU fáPu FA ßp ˙JPj fáKo IJZ, FA ˙Jj ßgPT C•r hKãe S kMm kKÁPor KhPT ßYP~ ßhU, 15 ßTjjJ FA ßp xo˜ Iûu fáKo ßhUPf kJò, fJ IJKo ßfJoJPT S KYrTJu iPr ßfJoJr mÄvPT ßhm. 16 IJKo ßfJoJr mÄvPT kOKgmLr iNKuTeJr of TPr fáum—ßTC pKh kOKgmLr iNKuTeJ VMjPf kJPr, ßx ßfJoJr mÄvirPhrS VMjPf kJrPm! 17 Sb, ßhvKar YJrKhPTA WMPr FPxJ, ßTjjJ IJKo fJ ßfJoJPTA ßhm.’ 18 fJA IJm´Jo fÅJmMVMKu fáPu oJPosr ST& TáP† KVP~ mxKf TrPuj, (FA oJPos ßyPm´JPj ImK˙f), FmÄ ßxUJPj k´nár CP¨Pv FTKa pùPmKh VÅJgPuj. IJm´JyJo, YJr rJJ S ßoK‹PxPhT 14 KvjJPrr IJosJPlu rJJ, F$JPxr IJKrST rJJ, FuJPor ßThutJP~JPor rJJ FmÄ ßVJK~Por KfhJu rJJr IJoPu 2 FA rJJrJ xPhJPor rJJ ßmrJ, VPoJrJr rJJ KmvtJ, IJh&oJr rJJ KvjJm, ßPmJAPor rJJ ßvPoPmr S ßmuJr IgtJ_ ßJ~JPrr rJJr Kmr∆P≠ pM≠ TrPuj. 3 FÅrJ xTPu KvK¨o KjÕnëKoPf IgtJ_ umexoMP# FT© yPuj. 4 FÅrJ mJPrJ mZr iPr ßThutJP~JPoPrr ßJ~JPur IiLPj ßgPT FA ©P~Jhv mZPr KmP#Jy TPrj. 5 Yfáhtv mZPr ßThutJP~JPor S fÅJr Ko© rJJrJ FPx IJ˜JPrJ_-TJjtJAPo ßrlJAoPhr, yJPo MLoPhr, vJPm-KTKr~JfJAPo FoLoPhr 6 S k´J∂Prr TJZJTJKZ ßxA Fu&-kJrJj kpt∂ ßxAr kJmtfq IûPu ßxUJjTJr ßyJrL~Phr krJnëf TrPuj. 7 ßxUJj ßgPT KlPr Fj-Ko¯JPf IgtJ_ TJPhPv KVP~ IJoJPuTL~Phr xo˜ ßhv S yJ_xJxj-fJoJr KjmJxL IJPoJrL~Phr krJnëf TrPuj. 8 fUj xPhJPor rJJ, VPoJrJr rJJ, IJh&oJr rJJ, ßPmJAPor rJJ S ßmuJr rJJ IgtJ_ ßJ~JPrr rJJ ßmKrP~ kPz 9 FuJPor ßThutJP~JPor rJJr, ßVJK~Por KfhJu rJJr, KvjJPrr IJosJPlu rJJr S F$JPxr IJKrST rJJr Kmr∆P≠—kÅJYj rJJ YJrj rJJr Kmr∆P≠—pMP≠r jq KvK¨o KjÕnëKoPf ‰xjqPhr ßv´eLPf ßv´eLPf Kmjq˜ TrPuj. 10 FA KvK¨o KjÕnëKoPf IJuTJfrJr IPjT UJf KZu; IJr xPhJo S VPoJrJr rJJrJ kJuJPf kJuJPf ßTC ßTC ßxA UJfVMPuJr oPiq kPz ßVPuj FmÄ mJKT rJJrJ kmtPf kJKuP~ ßVPuj. 11 v©∆rJ xPhJo S VPoJrJr xo˜ xŒK• S UJhq #mq uMa TPr YPu ßVPuj. 12 fÅJrJ IJm´JPor nJAPkJ ßuJaPT S fÅJr xŒK•S KjP~ ßVPuj; KfKj ßxA xPhJPoA mJx TrKZPuj. 13 Kym´∆ IJm´JoPT FTj kuJfT Umr Khu; ßxxoP~ KfKj FPÛJPur nJA S IJPjPrr nJA ßxA IJPoJrL~ oJPosr ST& TáP† mJx TrKZPuj, FmÄ fÅJrJ IJm´JPor Ko© KZPuj. 14 pUj IJm´Jo vMjPuj, fÅJr nJAPkJPT mKª TrJ yP~PZ, fUj KfKj fÅJr VOyJf hJxPhr oiq ßgPT Kfjv’ IJbJrj reKjkMe ßuJT z TPr hJj kpt∂ fÅJPhr KkZPj iJS~J TrPuj. 15 rJK©TJPu v©∆Phr Ckr ^ÅJKkP~ kzPuj, FmÄ KfKj S fÅJr ßxA ßuJPTrJ fJPhr krJnëf TPr hJoJÛJPxr C•Pr ßxA ßyJmJ kpt∂ fJPhr KkZPj iJS~J TPr YuPuj. 16 FnJPm KfKj xo˜ xŒK•, IJr fÅJr nJAPkJ ßuJa S fÅJr xŒK• FmÄ xTu ˘LPuJT S ßuJTjPT kMjr∆≠Jr TrPuj. 17 IJm´Jo ßThutJP~JPor S fÅJr xñL rJJPhr krJKf TPr KlPr IJxJr kr xPhJPor rJJ fÅJr xPñ xJãJ_ TrPf vJPm CkfqTJ~ (IgtJ_ rJJr CkfqTJ~) ßVPuj. 18 AKfoPiq xJPuo-rJ ßoK‹PxPhT r∆Ka S IJXMrrx C_xVt TrPuj: KfKj KZPuj krJ_kr BΩPrr pJT. 19 KfKj FA mPu IJm´JoPT IJvLmtJh TrPuj:
  • 11. ‘IJm´Jo ˝VtoPftr jT krJ_kr BΩr ÆJrJ IJKvxijq ßyJj! 20 IJr ijq ßxA krJ_kr BΩr, KpKj ßfJoJr v©∆Phr ßfJoJr yJPf fáPu KhP~PZj!’ IJr IJm´Jo xo˜ KTZMr hvoJÄv fÅJr yJPf fáPu KhPuj. 21 xPhJPor rJJ IJm´JoPT muPuj, ‘xTu ßuJTjPT IJoJPT Khj, xŒK• KjPr jq KjP~ pJj.’ 22 KT∂á IJm´Jo xPhJPor rJJPT C•Pr muPuj, ‘˝VtoPftr jT krJ_kr BΩr k´nár CP¨Pv yJf fáPu IJKo muKZ, 23 IJKo KTZMA ßjm jJ, FT VJKZ xMPfJS j~, kJhMTJr FT mºjLS j~, kJPZ IJkKj mPuj, IJKo IJm´JoPT ijmJj TPrKZ. 24 jJ, KjPr jq KTZMA ßjm jJ, ßTmu fJA ßjm, ßpJ≠JrJ pJ ßUP~PZ; IJr pÅJrJ IJoJr xPñ FPxPZj, ßxA FPÛJu, IJPjr S oJPos, fÅJrJ KjPrJA KjPPhr k´Jkq Kjj.’ BΩPrr k´Kfv´∆Kf S xKº 15 FA xo˜ WajJr kr k´nár mJeL hvtjPpJPV IJm´JPor TJPZ FPx CkK˙f yP~ muu: ‘IJm´Jo, n~ TPrJ jJ, IJKoA ßfJoJr dJu; ßfJoJr kMrÛJr Ifq∂ oyJj yPm!’ 2 IJm´Jo C•Pr muPuj, ‘ßy IJoJr k´ná krPoΩr, fáKo IJoJPT TL ßhPm? IJKo ßfJ Kjàx∂Jj yP~ YPu pJKò, IJr hJoJÛJPxr ßxA FKuP~Pr IJoJr mJKzr C•rJKiTJrL.’ 3 IJm´Jo mPu YuPuj, ‘fáKo pUj IJoJPT ßTJj mÄvir KhPu jJ, fUj IJoJr mJKzr ßuJTPjr FTj yPm IJoJr C•rJKiTJrL.’ 4 fUj ßhU, k´nár mJeL fÅJr TJPZ FPx CkK˙f yP~ muu: ‘SA ßuJTaJ ßfJoJr C•rJKiTJrL yPm jJ; jJ, ßfJoJr HrxJf FTjA yPm ßfJoJr C•rJKiTJrL.’ 5 fÅJPT mJAPr KjP~ KVP~ KfKj muPuj, ‘IJTJPvr KhPT fJTJS, IJr pKh kJr, fJrJjãP©r xÄUqJ VMPj jJS.’ KfKj mPu YuPuj, ‘ßfJoJr mÄv ßxAof yPm!’ 6 KfKj k´náPf KmΩJx rJUPuj, IJr k´ná fÅJr kPã fJ ioto~fJ mPu kKrVKef TrPuj. 7 fUj KfKj fÅJPT muPuj, ‘IJKoA ßxA k´ná, KpKj FA ßhv ßfJoJr IKiTJPr ßhmJr jq TJu&hL~Phr Cr& ßgPT ßfJoJPT ßmr TPr FPjKZ.’ 8 KfKj muPuj, ‘ßy IJoJr k´ná krPoΩr, IJKo ßp fJr IKiTJrL ym, fJ ßToj TPr Jjm?’ 9 KfKj fÅJPT muPuj, ‘fáKo Kfj mZPrr FTaJ mT&jJ, Kfj mZPrr FTaJ oJhL ZJVu, Kfj mZPrr FTaJ ßnzJ FmÄ FTaJ WMWM S FTaJ kJ~rJ IJoJr TJPZ KjP~ FPxJ.’ 10 KfKj SAxm fÅJr TJPZ KjP~ FPuj, FmÄ ßxVMKuPT ßTPa hM’aáTPrJ TPr FT FTaJ nJV Ijq Ijq nJPVr xJojJxJoKj rJUPuj, KT∂á kJKUPhr hM’aáTPrJ TrPuj jJ. 11 KvTJrL kJKUrJ ßxA oOf kvMPhr CkPr ßjPo kzKZu, KT∂á IJm´Jo fJPhr fJKzP~ KhKòPuj. 12 xNpt I˜Voj TrPZ, Foj xo~ IJm´JPor Ckr VnLr Kj#J ßjPo Fu, IJr ßhU, KfKj IºTJro~ IJfPï IJâJ∂ yPuj. 13 fUj k´ná IJm´JoPT muPuj, ‘ßPj rJU, ßfJoJr x∂JPjrJ Foj ßhPv k´mJxL yP~ gJTPm, pJ fJPhr IJkj ßhv j~; fJrJ hJxÊ-Im˙J~ kzPm S YJrv’ mZr iPr IfqJYJKrf yPm. 14 KT∂á fJrJ ßp JKfr hJx yPm, IJKoA ßxA JKfr KmYJr Trm; fJrkr fJrJ pPgÓ xŒK• KjP~ ßmKrP~ pJPm. 15 IJr fáKo, fáKo ßfJ vJK∂Pf ßfJoJr kNmtkMr∆wPhr TJPZ pJPm, S vMn mJitPTqr kPr ßfJoJPT xoJKi ßhS~J yPm. 16 ßfJoJr mÄPvr Yfágt kMr∆w FA ßhPv KlPr IJxPm, ßTjjJ IJPoJrL~Phr vbfJ FUjS kNet y~Kj.’ 17 xNpt I˜Voj TPrKZu S IºTJr ßjPo FPxKZu Foj xo~ ßhUJ ßVu, iNoJ~oJj FT YáK$ S ôu∂ FT ovJu ßxA xJKr-mÅJiJ aáTPrJVMKur oJ^UJj KhP~ YPu ßVu. 18 ßxKhj k´ná IJm´JPor xPñ FT xKº ˙Jkj TPr muPuj, ‘IJKo KovPrr jhL ßgPT [ACPl∑Kax] oyJjhL kpt∂ FA ßhv ßfJoJr mÄvPT KhKò— 19 ßxA ßhv kpt∂ ßpUJPj ßTjLP~rJ, ßTKjLP~rJ, TJh&PoJjLP~rJ, 20 Ky•LP~rJ, ßkKrLP~rJ, ßrlJAorJ, 21 IJPoJrLP~rJ, TJjJjLP~rJ, KVVtJvLP~rJ S ßpmMxLP~rJ mJx TPr.’ IJm´JyJo, xJrJ S Ax&oJP~u 16 IJm´JPor ˘L xJrJA IJm´JPor WPr ßTJj kM©x∂JPjr % KhPf kJPrjKj, KT∂á IJVJr jJPo fÅJr FTKa KovrL~ âLfhJxL gJTJ~ 2 xJrJA IJm´JoPT muPuj, ‘ßhU, k´ná IJoJPT Kjàx∂Jj ßrPUPZj, fJA fáKo IJoJr hJxLr TJPZA pJS; y~ ßfJ fJr ÆJrJ IJKo x∂Jj ßkPf kJrm.’ IJm´Jo xJrJAP~r TgJ~ xÿf yPuj. 3 FAnJPm TJjJj ßhPv IJm´Jo hv mZr mxmJx TrJr kr IJm´JPor ˘L xJrJA KjPr hJxL ßxA KovrL~ IJVJrPT FPj KjPr ˝JoL IJm´JPor yJPf ˘Lr‡Pk fáPu KhPuj. 4 KfKj IJVJPrr TJPZ ßVPuj IJr ßx VntmfL yu. KT∂á ßx pUj ßhUu, ßx VntmfL yP~PZ, fUj fJr VOKyeL fJr ßYJPU fJKòPuqr m˜á yPuj. 5 fJPf xJrJA IJm´JoPT muPuj, ‘IJoJr k´Kf ßp IjqJ~ TrJ yPò, fJ ßfJoJr CkPrA kc˚T; IJoJr KjPr hJxLPT IJKoA ßfJoJr IJKuñPj KhP~KZuJo, KT∂á ßx pUj ßhUu, ßx VntmfL yP~PZ, ßxxo~ ßgPT IJKo fJr ßYJPU
  • 12. fJKòPuqr m˜á yuJo. k´náA IJoJr S ßfJoJr oPiq KmYJr Tr∆j!’ 6 IJm´Jo xJrJAPT muPuj, ‘IJòJ, ßfJoJr hJxL ßfJoJrA yJPf; fáKo pJ nJu oPj Tr, fJr k´Kf ßxAof mqmyJr Tr.’ fUj xJrJA IJVJPrr k´Kf FojnJPmA hMmtqmyJr TrPf uJVPuj ßp, ßx fÅJr TJZ ßgPT kJKuP~ ßVu. 7 k´nár hNf or∆k´J∂Prr oPiq FT Pur C_Pxr iJPr—vMPrr kPg ßp C_xaJ IJPZ, fJrA iJPr fJPT ßkPuj; 8 fJPT muPuj, ‘xJrJAP~r hJxL IJVJr, fáKo ßTJgJ ßgPT FPu? IJmJr ßTJgJ~ pJPm?’ ßx C•Pr muu, ‘IJKo IJoJr VOKyeL xJrJAP~r TJZ ßgPT kJKuP~ pJKò.’ 9 k´nár hNf fJPT muPuj, ‘fáKo FmJr ßfJoJr VOKyeLr TJPZ KlPr pJS, IJr fJr IiLj gJT.’ 10 k´nár hNf fJPT IJrS muPuj, ‘IJKo ßfJoJr mÄPvr Foj mOK≠ WaJm ßp, fJr mÉxÄUqJr jq fJ VejJ TrJ x÷m yPm jJ.’ 11 k´nár hNf IJrS muPuj, ‘ßhU, fáKo FUj VntmfL, fáKo FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPm, fJr jJo Ax&oJP~u rJUPm, ßTjjJ k´ná ßfJoJr uJüjJr KY_TJr vMPjPZj. 12 ßx yP~ CbPm ßpj mjq VJiJr of; ßx yJf mJzJPm xTPur Kmr∆P≠ S xTPu yJf mJzJPm fJr Kmr∆P≠; ßx fJr xTu nJAP~r xJojJxJoKjA mJx TrPm.’ 13 KpKj fJr xPñ TgJ mPuKZPuj, IJVJr ßxA k´nár FA jJo rJUu: fáKo Fu&-ßrJA; ßTjjJ ßx muKZu, ‘IJoJr FA ßhUJr kr IJKo xKfqA KT FUjS ßhUPf kJKò?’ 14 Fjq ßxA TáP~Jr jJo uJyJA-ßrJA TáP~J yu; TáP~JaJ TJPhv S ßmPrPhr oJ^UJPj rP~PZ. 15 kPr IJVJr IJm´JPor WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm Tru; IJr IJm´Jo IJVJPrr VntJf fÅJr ßxA x∂JPjr jJo Ax&oJP~u rJUPuj. xKº S kKrPòhj 16 IJVJr pUj IJm´JPor WPr Ax&oJP~uPT k´xm TPr, fUj IJm´JPor m~x KZ~JKv mZr. 17 IJm´JPor m~x pUj KjrJjæA mZr, fUj k´ná fÅJPT ßhUJ KhP~ muPuj, ‘IJKo xmtvKÜoJj BΩr, fáKo IJoJr xJãJPf Yu, yS ©∆KayLj; 2 fPm IJoJr S ßfJoJr oPiq IJKo FT xKº ˙Jkj Trm, IJKo IKiT kKroJPeA ßfJoJr mÄvmOK≠ Trm.’ 3 IJm´Jo nëKoÔ yP~ kzPuj, IJr krPoΩr FAnJPm fÅJr xPñ TgJ muPuj, 4 ‘ßhU, IJoJr kã ßgPT, FA yu ßfJoJr xPñ IJoJr xKº: fáKo mÉJKfr KkfJ yPm. 5 ßfJoJr jJo IJr IJm´Jo yPm jJ, ßfJoJr jJo mrÄ yPm IJm´JyJo, ßTjjJ IJKo ßfJoJPT mÉJKfr KkfJ TruJo. 6 IJKo ßfJoJPT UMmA lumJj Trm: ßfJoJPT IJKo mÉJKfA TPr fáum, ßfJoJ ßgPT mÉ rJJ C_k¥ yPm. 7 IJoJr S ßfJoJr oPiq FmÄ kMr∆wJjMâPo ßfJoJr nJmL mÄvirPhr oPiq IJoJr FA ßp xKº, fJ IJKo KYr∂j xKº r‡PkA ˙Jkj Trm, ßpj IJKo ßfJoJr S ßfJoJr nJmL mÄvirPhr krPoΩr yA. 8 fáKo FA ßp ßhPv k´mJxL yP~ IJZ, ßxA xoV´ TJjJj ßhv IJKo ßfJoJPT S ßfJoJr nJmL mÄvirPhr KYr˙J~L IKiTJrJPgt hJj Trm: IJKo ym fJPhr IJkj krPoΩr.’ 9 krPoΩr IJm´JyJoPT IJrS muPuj, ‘ßfJoJr kã ßgPT, ßfJoJPT IJoJr FA xKº kJuj TrPf yPm; kMr∆wJjMâPoA ßfJoJPT S ßfJoJr nJmL mÄvirPhr fJ kJuj TrPf yPm. 10 FA yu IJoJr ßxA xKº pJ ßfJoJPhr kJuj TrPf yPm—IJoJr oPiq S ßfJoJPhr oPiq FmÄ ßfJoJr nJmL mÄvirPhr oPiq ßp xKº: ßfJoJPhr k´PfqT kMr∆w-oJjMwPT kKrPòKhf yPf yPm. 11 ßfJoJPhr KuPñr IV´Yot ßZhj TrPf yPm, FA yPm IJoJr S ßfJoJPhr oPiq xKºr KY¤. 12 kMr∆wJjMâPo ßfJoJPhr k´PfqT kM©x∂JPjr m~x pUj IJa Khj, fUj fJPT kKrPòKhf yPf yPm—ßfJoJPhr WPr % KjP~PZ KTÄmJ ßfJoJr mÄPvr j~ Foj KmPhvLr TJZ ßgPT oNuq KhP~ ßTjJ yP~PZ k´PfqT hJxPTS kKrPòKhf yPf yPm. 13 ßfJoJr WPr % KjP~PZ KTÄmJ oNuq KhP~ ßTjJ yP~PZ Foj oJjMPwr kKrPòhj ImvqTftmq; fPmA IJoJr xKº KYr∂j xKº r‡Pk ßfJoJPhr oJÄPx KmhqoJj yPm. 14 KT∂á pJr KuPñr IV´Yot ßZKhf yPm jJ, Foj IkKrPòKhf kMr∆w-oJjMwPT KjPr ßuJTPhr oiq ßgPT CPòh TrJ ßyJT: ßx IJoJr xKº nñ TPrPZ!’ 15 krPoΩr IJm´JyJoPT IJrS muPuj, ‘ßfJoJr ˘L xJrJAP~r Kmw~: fJPT fáKo IJr xJrJA mPu cJTPm jJ, fJr jJo yPm xJrJ. 16 IJKo fJPT IJvLmtJh Trm, FmÄ fJr ÆJrJ IJKo FTKa kM©x∂JjS ßfJoJPT ßhm; IJKo fJPT IJvLmtJh Trm: ßx mÉJKfA yP~ CbPm, fJr ßgPT jJjJ ßhPvr rJJ C_k¥ yPm.’ 17 fUj IJm´JyJo nëKoÔ yP~ kzPuj; KfKj yJxPuj, oPj oPj muPuj, ‘pJr m~x FTv’ mZr, ßfoj kMr∆Pwr KT x∂Jj yPf kJPr? IJr FA xJrJ jæA mZr m~Px KT k´xm TrPf kJrPm?’ 18 IJm´JyJo krPoΩrPT muPuj, ‘IJyJ, Ax&oJP~uA pKh ßfJoJr xJoPj ßmÅPY gJPT, fJA pPgÓ!’ 19 KT∂á krPoΩr muPuj, ‘jJ, ßfJoJr ˘L xJrJ ßfJoJr WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPmA, FmÄ fáKo fJr jJo AxJ~JT rJUPm. IJKo fJr xPñ IJoJr xKº
  • 13. ˙Jkj Trm, Foj xKº, pJ KYr˙J~L xKº, ßpj IJKo fJr IJkj krPoΩr S fJr nJmL mÄvirPhr krPoΩr yA. 20 Ax&oJP~Pur KmwP~S IJKo ßfJoJr k´JgtjJ~ xJzJ KhKò; IfFm IJKo fJPT IJvLmtJh TrKZ; FmÄ fJPT lumJj Trm S IKiT kKroJPe fJr mÄvmOK≠ Trm; ßx mJPrJj ßVJÔLkKfr KkfJ yPm, IJr fJPT IJKo mz FT JKf TPr fáum. 21 KT∂á IJoJr xKº IJKo ˙Jkj Trm AxJ~JPTr xPñ, pJPT xJrJ ßfJoJr jq IJVJoL mZPr KbT FxoP~ k´xm TrPm.’ 22 fÅJr xPñ Fxo˜ TgJ ßvw TrJr kr krPoΩr IJm´JyJoPT ßZPz IJmJr DP±t YPu ßVPuj. 23 fUj IJm´JyJo fÅJr ßZPu Ax&oJP~uPT S fÅJr WPr pJrJ % KjP~KZu S oNuq KhP~ pJPhr ßTjJ yP~KZu, ßxA xTu ßuJTPT—IJm´JyJPor WPr pf kMr∆w-oJjMw KZu, fJPhr xTuPTA KjP~ KfKj krPoΩPrr TgJof ßxKhPjA fJPhr KuPñr IV´Yot ßZhj TrPuj. 24 IJm´JyJPor KuPñr IV´Yot pUj ßZhj TrJ y~, fUj fÅJr m~x KjrJjæA mZr. 25 fÅJr ßZPu Ax&oJP~Pur KuPñr IV´Yot pUj ßZhj TrJ y~, fUj fJr m~x ßfr mZr. 26 ßxA FTA KhPjA IJm´JyJo S fÅJr ßZPu Ax&oJP~u, hM’Pjr kKrPòhj yu. 27 IJr fÅJr WPr pJrJ % KjP~KZu FmÄ KmPhvLPhr TJZ ßgPT pJPhr oNuq KhP~ ßTjJ yP~KZu, fÅJr WPrr xTu kMr∆w-oJjMPwrS fÅJr xPñ kKrPòhj yu. oJPosPf BΩPrr hvtjhJj 18 kPr k´ná oJPosr ST& TáP† fÅJPT ßhUJ KhPuj; KfKj KhPjr xmPYP~ Vro xoP~ fÅJmMr k´PmvÆJPr mPx KZPuj. 2 ßYJU fáPu KfKj ßhUPf ßkPuj, TJrJ Kfjj fÅJr xJoPj hÅJKzP~ IJPZj. ßhUJoJ© KfKj ˝JVf JjJmJr jq fÅJmMr k´PmvÆJr ßgPT fÅJPhr TJPZ ZMPa FKVP~ KVP~ oJKaPf k´ef yPuj, 3 muPuj, ‘k´ná IJoJr, pKh IJkjJr hOKÓPf IjMV´Pyr kJ© yP~ gJKT, IJkjJr FA hJPxr TJPZ KTZMãe jJ ßgPo FKVP~ pJPmj jJ. 4 IJKo FUj KTZMaJ u IJjPf mKu, IJkjJrJ kJ iMP~ KjP~ FA VJPZr fuJ~ Kmv´Jo Kjj; 5 IJKo KTZMaJ UJmJr KjP~ IJKx, IJkjJrJ kPg FKVP~ pJmJr IJPV IJkjJPhr k´Je MKzP~ pJj, FA TJrPeA ßfJ IJkjJrJ IJkjJPhr FA hJPxr FA kg KhP~ YPuPZj.’ fÅJrJ muPuj, ‘IJòJ, pJ mPuZ, fJA Tr.’ 6 fJA IJm´JyJo fJzJfJKz fÅJmMPf xJrJr TJPZ KVP~ muPuj, ‘vLW´A Kfj iJoJ ßxrJ o~hJ ßoPU KkbJ mJjJS.’ 7 fÅJr VmJKh kvM ßpUJPj KZu, ßxUJPj KfKj KjPA ZMPa KVP~ C•o jir mJZMr ßmPZ FPj fJ YJTrPT KhPuj, IJr ßx xPñ xPñ fJ k´˜áf TrPf uJVu. 8 KfKj fUj hA, hMi IJr ßxA rJ¥J TrJ mJZMPrr oJÄx FPj fÅJPhr xJoPj xJKP~ KhPuj. FnJPm KfKj fÅJPhr TJPZ VJPZr fuJ~ hÅJKzP~ gJTPf gJTPf fÅJrJ UJS~J-hJS~J TrPuj. 9 fÅJrJ fÅJPT KùJxJ TrPuj, ‘ßfJoJr ˘L xJrJ ßTJgJ~?’ KfKj C•Pr muPuj, ‘SA ßp, ßx SUJPj, fÅJmMr KnfPrA, IJPZ.’ 10 fUj fÅJr IKfKg FTj muPuj, ‘FT mZr kPr FA xoP~ IJKo ßfJoJr TJPZ IJmJr IJxmA IJxm; fUj ßfJoJr ˘L xJrJr FTKa kM©x∂Jj yPm.’ AKfoPiq xJrJ fÅJmMr k´PmvÆJPr hÅJKzP~ vMjKZPuj; KfKj ßfJ ßxA mqKÜr KkZPjA KZPuj. 11 ßxxo~ IJm´JyJo S xJrJ mO≠ KZPuj; hM’PjrA pPgÓ m~x yP~KZu; xJrJr oJKxTS fUj IJr yf jJ. 12 fJA xJrJ oPj oPj ßyPx muPuj, ‘IJoJr FA Let Im˙J~ IJoJr KT IJr ßfoj xMU yPm? IJoJr k´náS ßfJ mO≠!’ 13 k´ná IJm´JyJoPT muPuj, ‘xJrJ ßTj yJxu? ßTj muu, FA mO≠ m~Px IJKo KT xKfq oJ ym?’ 14 k´nár kPã KT IxJiq KTZM IJPZ? KjitJKrf xoP~ FA FTA KhPj IJKo IJmJr IJxm, IJr fUj xJrJr FTKa kM©x∂Jj yPm.’ 15 xJrJ mqJkJraJ I˝LTJr TrPuj, muPuj, ‘‰T, IJKo ßfJ yJKxKj!’ KfKj ßfJ n~ ßkP~KZPuj; KT∂á fmM KfKj muPuj, ‘yÅqJ, fáKo ßyPxAKZPu mPa!’ xPhJPor jq IJm´JyJPor KojKf 16 ßxA mqKÜrJ ßxUJj ßgPT CPb xPhJPor KhPT rSjJ yPuj; IJm´JyJo fÅJPhr KTZMaJ FKVP~ ßhmJr jq fÅJPhr xPñ xPñ YuPuj. 17 k´ná muKZPuj, ‘IJKo pJ TrPf pJKò, fJ KT IJm´JyJPor TJPZ ßVJkj rJUm? 18 IJm´JyJPorA ßfJ oyJj S mumJj FT JKf yS~Jr TgJ, IJm´JyJPoA ßfJ kOKgmLr xo˜ JKf IJKvxk´J¬ yS~Jr TgJ! 19 ßTjjJ IJKo fJPTA ßmPZ KjP~KZ ßx ßpj fJr x∂JjPhr S nJmL mÄvirPhr ioto~fJ S jqJ~ kJuj T’Pr k´nár kPg YuPf IJùJ TPr, Fr lPu k´ná IJm´JyJoPT ßp TgJ KhP~PZj, fJ ßpj xlu TPrj.’ 20 fUj k´ná muPuj, ‘xPhJo S VPoJrJr Kmr∆P≠ oJjMPwr KY_TJr IKiT fLm´ yP~ CPbPZ, fJPhr kJkS Ff nJrL yP~ CPbPZ ßp, 21 IJKo KjP KjPY KVP~ ßhUm, IJoJr TJPj ßp KY_TJr Fu, ßxA IjMxJPr fJrJ xKfqA Foj Iiot TPrPZ KTjJ. yÅqJ, mqJkJraJ IJKo JjPf YJA!’ 22 ßxA Kfjj ßxUJj ßgPT rSjJ yP~ xPhJPor KhPT ßVPuj, KT∂á IJm´JyJo fUjS k´nár xJãJPf hÅJKzP~ KZPuj. 23 IJm´JyJo FKVP~ FPx muPuj, ‘fáKo KT xKfq hMtPjr xPñ iJKotTPTS KmuM¬ TrPm? 24 vyraJr oPiq y~ ßfJ kûJvj iJKotT oJjMw IJPZ; fPm fáKo KT xKfqA J~VJaJ KmuM¬ TrPm? SUJjTJr SA kûJvj iJKotPTr UJKfPr fáKo KT mrÄ J~VJaJPT ßryJA ßhPm jJ? 25 hMtPjr xPñ iJKotTPTS KmjJv TrJ, Foj TJ TrJr KY∂JaáTáS ßfJoJPT TrPf ßjA; iJKotTPTS ßp hMtPjr xoJj k´Kflu ßkPf yPm, fJ
  • 14. hNPrr TgJ! xJrJ kOKgmLr KmYJrTftJ KT jqJ~KmYJr TrPmj jJ?’ 26 k´ná muPuj, ‘IJKo pKh xPhJPor oPiq kûJvj iJKotTPT kJA, fPm fJPhr UJKfPr ßxA xo˜ J~VJaJPT ßryJA ßhm.’ 27 IJm´JyJo mPu YuPuj, ‘ßhU, iMPuJ S ZJAoJ© ßp IJKo, IJKo xJyx TPr IJoJr k´nár xPñ TgJ mum; 28 y~ ßfJ ßxUJPj kûJvj iJKotPTr J~VJ~ kÅJYj To yP~PZ; fJyPu FA kÅJYj jJ gJTJr lPu fáKo KT ßVJaJ vyr KmjJv TrPm?’ KfKj muPuj, ‘jJ, ßxA J~VJ~ kÅ~fJK$vjPT ßkPu IJKo fJ KmjJv Trm jJ.’ 29 KfKj fÅJPT IJmJr muPuj, ‘y~ ßfJ ßxA J~VJ~ YK$vjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxA YK$vPjr UJKfPr fJ Trm jJ.’ 30 IJmJr KfKj muPuj, ‘IJoJr k´ná ßpj KmrÜ jJ yj, IJKo ßfJ IJrS mKu; y~ ßfJ ßxUJPj K©vjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxUJPj K©vjPT ßkPu IJKo fJ Trm jJ.’ 31 KfKj muPuj, ‘ßhU, IJKo xJyx TPr IJoJr k´nár TJPZ kMjrJ~ TgJ mKu, y~ ßfJ ßxUJPj TáKzjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxA TáKzPjr UJKfPr IJKo fJ KmjJv Trm jJ.’ 32 KfKj muPuj, ‘IJoJr k´ná ßpj âá≠ jJ yj, IJKo ßTmu IJr FTmJr TgJ mKu: y~ ßfJ ßxUJPj hvjPT kJS~J pJPm.’ KfKj muPuj, ‘ßxA hvPjr UJKfPr fJ KmjJv Trm jJ.’ 33 IJr fUj, IJm´JyJPor xPñ fÅJr FA xo˜ TgJ ßvw TPr k´ná YPu ßVPuj, FmÄ IJm´JyJo KjPr WPr KlPr FPuj. ßuJa S xPhJo 19 ßxA hM’j ˝VthNf pUj xºqJPmuJ~ xPhJPo FPx ßkÅRZPuj, ßxxoP~ ßuJa xPhJo-jVrÆJPr mPx KZPuj. fÅJPhr ßhUJoJ© KfKj CPb fÅJPhr ˝JVf JjJmJr jq FKVP~ ßVPuj, S nëKoÔ yP~ k´eJo TrPuj; 2 muPuj, ‘k´ná IJoJr, IJkjJPhr IjMPrJi TKr, IJkjJPhr FA hJPxr VOPy khiNKu Khj; FAUJPj rJK©pJkj Tr∆j S kJ iMP~ Kjj. kPr, k´fëqPw CPb, kPg FKVP~ pJPmj.’ fÅJrJ muPuj, ‘jJ, IJorJ rJ˜J~ ßgPT rJK©pJkj Trm.’ 3 KT∂á ßuJa Foj xJiJxJKi TrPuj ßp, fÅJrJ fÅJr xPñ ßVPuj S fÅJr WPr k´Pmv TrPuj. KfKj fÅJPhr jq FTaJ ßnJPr IJP~Jj TrPuj, UJKorKmyLj r∆Ka kJT TrJPuj, IJr fÅJrJ ßnJP mxPuj. 4 fÅJrJ vMPf pJKòPuj, Foj xo~ vyPrr kMr∆w-ßuJPTrJ IgtJ_ xPhJomJxLrJ pMmJ-mO≠ xTPuA FPx Knz TPr fÅJr WPrr YJrKhPT oPf uJVu; 5 ßuJaPT ßcPT fJrJ fÅJPT muu, ‘IJ rJPf ßp hM’j ßfJoJr WPr Fu, fJrJ ßTJgJ~? fJPhr mJAPr kJbJS, IJoJPhr TJPZA IJj, ßpj fJPhr xPñ Kouj TrPf kJKr.’ 6 ßuJa WPrr hrJr mJAPr fJPhr TJPZ KVP~ KjPr KkZPj TmJa mº TPr muPuj, 7 ‘nJAP~rJ, IjMPrJi TKr, Foj TámqmyJr TPrJ jJ! 8 ßhU, IJoJr hM’PaJ ßoP~ IJPZ ßTJj kMr∆Pwr xPñ pJPhr FUjS Kouj y~Kj; IJKo ßfJoJPhr TJPZ FPhrA FPj KhA; fJPhr KjP~ ßfJorJ pJ UMKv Tr, KT∂á FA mqKÜPhr Kmr∆P≠ KTZMA TPrJ jJ, ßTjjJ fÅJrJ IJoJr WPrr ZJ~J~A IJv´~ KjP~PZj.’ 9 KT∂á fJrJ C•Pr muu, ‘xPr pJS!’ IJrS muu, ‘F k´mJxL yP~ FUJPj Fu, IJr FUj jJKT KmYJrTftJ yPf YJ~! FmJr fJPhr ßYP~ ßfJoJr k´Kf IJrS UJrJk mqmyJr Trm.’ FTgJ mPu fJrJ ßuJPar VJP~ nJrL iJÑJ KhP~ TmJa nJXmJr jq FKVP~ ßVu. 10 fUj ßxA hM’j Knfr ßgPT yJf mJKzP~ ßuJaPT WPrr oPiq KjPPhr TJPZ ßaPj KjP~ TmJa mº TPr KhPuj, 11 FmÄ WPrr hrJr TJPZ pf ßuJT KZu, ßZJa-mz xTuPTA Foj fLm´ IJPuJT-^uPT iÅJKiP~ KhPuj ßp, fJrJ hrJaJ IJr UMÅP ßkPf kJrKZu jJ. 12 fUj ßxA mqKÜrJ ßuJaPT muPuj, ‘FUJPj ßfJoJr IJr ßT ßT IJPZ? ßfJoJr JoJA S ßoP~ pfj FA vyPr IJPZ, fJPhr xTuPT FUJj ßgPT ßmr TPr KjP~ pJS, 13 ßTjjJ IJorJ FA J~VJaJPT CPòh TrPf pJKò: k´nár xJoPj FPhr Kmr∆P≠ ßp KY_TJr CPbPZ, fJ FfA fLm´ yP~PZ ßp, k´ná IJoJPhr FA J~VJaJ CPòh TrPf kJKbP~PZj.’ 14 fJA ßuJa mJAPr KVP~, pJrJ fÅJr ßoP~Phr KmmJy TrJr TgJ, fÅJr ßxA JoJAPhr muPuj, ‘Sb, FA J~VJ ßZPz ßmKrP~ pJS, ßTjjJ k´ná FA vyr CPòh TrPf pJPòj.’ KT∂á fÅJr JoJAPhr oPj yKòu, KfKj CkyJx TrPZj. 15 ßnJPrr IJPuJ láaPfA ßxA ˝VthNPfrJ ßuJaPT fJzJ KhP~ muPf uJVPuj, ‘Sb, ßfJoJr ˘LPT IJr FA ßp ßoP~ hM’PaJ FUJPj IJPZ, FPhr KjP~ pJS, kJPZ vyPrr vJK˜Pf ßfJoJPhrS KmjJv y~.’ 16 KfKj fUjS ßhKr TrKZPuj KmiJ~ ßxA hM’j fÅJr k´Kf k´nár oyJTr∆eJr ßhJyJA KhP~ fÅJr yJf S fÅJr ˘Lr S ßoP~ hM’PaJr yJf iPr fÅJPhr mJAPr FPj vyPrr mJAPr kpt∂ ßkÅRPZ KhP~ ßVPuj. 17 FnJPm fÅJPhr ßmr TPr KjP~ fÅJPhr FTj ßuJaPT muPuj, ‘k´Je mÅJYJS, kJKuP~ pJS. KkZPjr KhPT fJKTP~J jJ; FA xonëKor ßTJj J~VJ~S hÅJKzP~J jJ; kmtPfA kJKuP~ pJS, kJPZ ßfJoJr KmjJv y~.’ 18 KT∂á ßuJa fÅJPT muPuj, ‘jJ jJ, k´ná IJoJr! 19 ßhUMj, IJkjJr hJx IJkjJr IjMV´Pyr kJ© yP~PZ; IJoJr k´Je rãJ TrJ~ IJkKj IJoJr k´Kf IJkjJr oyJTíkJ ßhKUP~PZj; KT∂á IJKo kJKuP~ kmtPf ßkÅRZPf kJrm jJ, ßTjjJ fJr IJPVA ßxA xmtjJv IJoJPT iPr ßluPm, fUj IJKoS orm. 20 SA ßp ßhUMj, SA vyr pPgÓA TJZJTJKZ IJKo ßpj SUJPj kJuJPf kJKr, fJZJzJ vyraJ ßZJa; IJoJPT mrÄ ßxUJPjA ßpPf Khj—IJxPu J~VJaJ UMmA ßZJa, fJA jJ?—fJyPu IJoJr k´Je mÅJYPm.’ 21 KfKj muPuj, ‘IJòJ, IJKo FA mqJkJPrS ßfJoJr k´Kf IjMV´y ßhUJm: SA ßp vyPrr TgJ fáKo muZ, fJ C_kJaj Trm jJ. 22 vLW´A SUJPj kJuJS, ßTjjJ fáKo SUJPj jJ ßkÅRZJ kpt∂ IJKo KTZMA TrPf kJKr jJ.’ FjqA ßxA J~VJr jJo ßJ~Jr yu.
  • 15. 23 ßuJa pUj ßJ~JPr FPx k´Pmv TrPZj, fUj ßhPvr CkPr xNpt CbPZ; 24 Foj xo~ k´ná IJTJv ßgPT, KjPrA TJZ ßgPT, xPhJo S VPoJrJr CkPr VºT S IJVMj mwte TrPuj. 25 KfKj SA vyr hM’PaJPT C_kJaj TrPuj, IJr ßxAxPñ xo˜ xonëKo, vyrmJxL S oJKar pf xmM m˜á C_kJaj TrPuj. 26 fUj FojKa Wau ßp, ßuJPar ˘L KkZPjr KhPT fJTJu, IJr fUjA ßx FTaJ ume˜÷ yP~ ßVu. 27 krKhj IJm´JyJo UMm xTJPu CPb, ßpUJPj k´nár xJoPj hÅJKzP~KZPuj, ßxUJPj ßVPuj; 28 xPhJo S VPoJrJr KhPT S ßxA xonëKor xJrJ IûPur KhPT fJKTP~ ßhUPuj; ßhUPuj, oJKa ßgPT iNo CbPZ, ßpj ßTJj nJaJr iNo! 29 fJA FojKa yu ßp, krPoΩr pUj ßxA xonëKor xo˜ vyr KmjJv TrPuj, fUj IJm´JyJoPT ˛re TrPuj, FmÄ ßuJa ßp ßp vyPr mJx TrKZPuj, ßxA vyrVMKur C_kJaPjr KhPj ßuJaPT KfKj ßxA C_kJaPjr yJf ßgPT C≠Jr TrPuj. 30 kPr ßuJa S fÅJr ßoP~ hM’PaJ ßJ~Jr ßZPz kJmtfq IûPu KVP~ ßxUJPj mxKf TrPuj, ßTjjJ KfKj ßJ~JPr mJx TrPf n~ TrKZPuj; KjPr ßoP~ hM’PaJr xPñ KfKj FTaJ VMyJPf mJx TrPf uJVPuj. 31 FTKhj mz ßoP~Ka ßZJajPT muu, ‘mJmJ mO≠, FmÄ FA ßhPv IJr Foj ßTJj kMr∆wPuJT ßjA ßp V_xÄxJPrr xJiJre mqmyJr IjMxJPr IJoJPhr KmP~ TrPm; 32 FPxJ, IJorJ mJmJPT IJXMrrx kJj TKrP~ fÅJr xPñ vMA, FnJPm mJmJr oiq KhP~ mÄv rãJ Trm.’ 33 ßxA rJPf fJrJ fJPhr KkfJPT IJXMrrx kJj TrJu, kPr mz ßoP~Ka KkfJr xPñ vMPf ßVu; KT∂á ßx ßp TUj fÅJr xPñ vMPf Fu S TUj CPb ßVu, fJ KfKj KTZMA ßar ßkPuj jJ. 34 krKhj mzj ßZJajPT muu, ‘VfrJPf IJKoA mJmJr xPñ vMP~KZuJo; FPxJ, IJorJ IJ rJPfS mJmJPT IJXMrrx kJj TrJA; kPr fáKoA fÅJr xPñ vMPf pJS, FnJPm mJmJr oiq KhP~ mÄv rãJ Trm.’ 35 fJrJ ßxA rJPfS KkfJPT IJXMrrx kJj TrJu; kPr ßZJaj fÅJr xPñ vMPf ßVu; KT∂á ßx ßp TUj fÅJr xPñ vMPf Fu S TUj CPb ßVu, fJ KfKj KTZMA ßar ßkPuj jJ. 36 FnJPm ßuJPar ßoP~ hM’PaJA fJPhr KkfJr oiq KhP~ VntmfL yu. 37 mzj FTKa kM©x∂Jj k´xm TPr fJr jJo ßoJ~Jm rJUu: ßx mftoJjTJPur ßoJ~JmL~Phr IJKhKkfJ. 38 ßZJajS FTaJ kM©x∂Jj k´xm Tru, fJr jJo ßmj&-IJKÿ rJUu: ßx mftoJjTJPur IJPoJjL~Phr IJKhKkfJ. ßjPVm IûPu IJm´JyJo 20 IJm´JyJo ßxUJj ßgPT ßjPVm IûPur KhPT rSjJ yP~ TJPhv S vMPrr oiqmfLt J~VJ~ mxKf TrPuj. KTZM KhPjr of ßVrJPr gJTJTJPu 2 IJm´JyJo Kj ˘L xJrJ xèPº mPuKZPuj, ‘F IJoJr ßmJj’, ßxjq ßVrJPrr rJJ IJKmPoPuT ßuJT kJKbP~ xJrJPT KjPr TJPZ IJjPuj. 3 KT∂á rJPf krPoΩr ˝Pkú IJKmPoPuPTr TJPZ FPx muPuj, ‘ßhU, ßp jJrLPT KjP~Z, fJr jq ßfJoJr oOfáq ImiJKrf, ßTjjJ ßx KmmJKyfJ jJrL.’ 4 IJKmPoPuT fUjS fÅJr TJPZ pJjKj, fJA KfKj muPuj, ‘k´ná, KjPhtJwL ßp oJjMw, fJPTS KT IJkKj mi TrPmj? 5 ßuJTKa KT KjP IJoJPT mPuKj, “F IJoJr ßmJj?” FmÄ ˘LPuJTKa KjPS KT mPuKj, “F IJoJr nJA?” IJKo pJ KTZM TPrKZ, fJ xru I∂Pr S KjPhtJw yJPfA TPrKZ.’ 6 krPoΩr ˝Pkú fÅJPT muPuj, ‘fáKo xru I∂Pr FTJ TPrZ, FTgJ IJKoS JKj; FojKT, IJoJr Kmr∆P≠ kJPZ fáKo kJk Tr IJKo ßfJoJPT mJiJS KhuJo; Fjq ßfJoJPT fJPT ¯vt TrPf KhuJo jJ. 7 FUj ßxA ßuJPTr ˘LPT fJr TJPZ KlKrP~ hJS, ßTjjJ ßx jmL; ßfJoJr jq ßx-A k´JgtjJ Tr∆T, IJr fáKo mÅJYPm; KT∂á fJPT KlKrP~ jJ KhPu fPm ßPj rJU, ßfJoJr S ßfJoJr xTu ßuJPTr KjKÁf oOfáq yPm.’ 8 UMm xTJPu CPb IJKmPoPuT fÅJr xTu hJx ßcPT FPj SA xo˜ mqJkJr fJPhr JjJPuj; IJr fJrJ nLwe n~ ßku. 9 kPr IJKmPoPuT IJm´JyJoPT cJKTP~ muPuj, ‘IJoJPhr xPñ IJkKj F ßToj mqmyJr TrPuj? IJKo IJkjJr TJPZ TL ßhJw TPrKZ ßp, IJkKj IJoJPT S IJoJr rJqPT Foj oyJkJPkr xÿMULj TrPuj? IJkKj IJoJr k´Kf IjMKYf TJ TrPuj.’ 10 IJKmPoPuT IJm´JyJoPT IJrS muPuj, ‘ßfoj TJ TrJr IJkjJr TL uãq KZu?’ 11 IJm´JyJo C•Pr muPuj, ‘IJKo nJmKZuJo, FA ˙JPj ImvqA BΩrn~ ßjA, fJA FrJ IJoJr ˘Lr ßuJPn IJoJPT mi TrPm. 12 pJA ßyJT, ßx xKfqA IJoJr ßmJj, ßTjjJ IJoJr oJfJr TjqJ jJ yPuS ßx KT∂á IJoJr KkfJr TjqJ, FmÄ kPr IJoJr ˘L yu. 13 pUj krPoΩr IJoJPT KkfíVOy ßgPT hNPr pJ©J TKrP~KZPuj, fUj IJKo fJPT mPuKZuJo, IJoJr k´Kf fáKo FA xÂh~fJ ßhUJS: IJorJ ßp ßp ˙JPj pJm, ßxA xTu ˙JPj fáKo IJoJr KmwP~ muPm, F IJoJr nJA.’ 14 IJKmPoPuT ßow S kvMkJu FmÄ hJx-hJxL IJKjP~ IJm´JyJoPT hJj TrPuj FmÄ fÅJr ˘L xJrJPTS KlKrP~ KhPuj. 15 fJZJzJ IJKmPoPuT muPuj, ‘FA ßp, IJoJr ßhv IJkjJr xJoPj: IJkjJr ßpUJPj AòJ, ßxAUJPj KVP~ mxKf Tr∆j.’ 16 xJrJPT KfKj muPuj, ‘ßhUMj, IJKo IJkjJr nJAPT FT yJJr r∆PkJr ßvPTu KhuJo; ßhUMj, IJkjJr xñLPhr xJãJPf fJ IJkjJr IkoJPjr ãKfkNre ˝r‡k; xmKhT KhP~ IJkjJr KmYJPrr kMPrJ KjK• yu.’ 17 IJm´JyJo fÅJr yP~ krPoΩPrr TJPZ k´JgtjJ TrPuj, FmÄ krPoΩr IJKmPoPuTPT, fÅJr ˘LPT S fÅJr hJxLPhr KjrJo~ TrPuj; IJr fJrJ IJmJr k´xm TrPf xão yu; 18 ßTjjJ IJm´JyJPor ˘L xJrJr mqJkJPr k´ná IJKmPoPuPTr WPrr xo˜ ˘LPuJT IjMmtr TPrKZPuj.
  • 16. AxJ~JT S Ax&oJP~u 21 k´ná KjPr TgJ IjMxJPr xJrJPT ßhUPf ßVPuj; k´ná ßp TgJ KhP~KZPuj, xJrJr k´Kf fJA TrPuj: 2 xJrJ VntmfL yP~ krPoΩPrr k´Kfv´∆f ßxA KjitJKrf xoP~ IJm´JyJPor mO≠ m~Px fÅJr WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm TrPuj. 3 IJm´JyJo xJrJr VntJf fÅJr ßxA x∂JPjr jJo AxJ~JT rJUPuj. 4 fÅJr ßxA x∂Jj AxJ~JPTr m~x IJa Khj yPu IJm´JyJo krPoΩPrr IJùJ IjMxJPr fJPT kKrPòKhf TrPuj. 5 IJm´JyJPor x∂Jj AxJ~JPTr pUj % y~, fUj IJm´JyJPor m~x FTv’ mZr. 6 fUj xJrJ muPuj, ‘krPoΩr FojKa TrPuj ßpj IJoJr oMPU yJKx ßlJPa; ßp ßTC FTgJ vMjPm, ßx IJoJr xPñ yJxPm.’ 7 KfKj IJrS muPuj, ‘xJrJ mJóJPT hMi UJS~JPm, Foj TgJ IJm´JyJoPT ßTAmJ muPf kJrf? IgY IJKo fÅJr mO≠ m~Px FTKa kM©x∂Jj k´xm TPrKZ.’ 8 KvvMKa mz yPf uJVu, fJPT oJP~r hMi ZJzJPjJ yu, FmÄ ßpKhj AxJ~JT hMiZJzJ yu, ßxKhj IJm´JyJo oyJPnJPr IJP~Jj TrPuj. 9 KT∂á xJrJ ßhUPuj, KovrL~ ßxA IJVJr IJm´JyJPor WPr ßp x∂Jj k´xm TPrKZu, ßx yJxKZu. 10 fJA KfKj IJm´JyJoPT muPuj, ‘SA hJxLPT S fJr ßZPuPT hNr TPr hJS, ßTjjJ IJoJr ßZPu AxJ~JPTr xPñ hJxLr SA ßZPuPT C•rJKiTJrL yPf ßjA.’ 11 KjPr ßZPur TgJ ßnPm IJm´JyJo ßxA TgJ~ UMmA hMàU ßkPuj. 12 KT∂á krPoΩr IJm´JyJoPT muPuj, ‘ßZPuKar S ßfJoJr hJxLr TgJ ßnPm hMàU TPrJ jJ; xJrJ ßfJoJPT pJ muPZ, fJr ßxA TgJ ßvJj, TJre AxJ~JPTr oiq KhP~A ßfJoJr jJPo FTaJ mÄPvr CØm yPm. 13 KT∂á fmM hJxLr SA ßZPuPTS IJKo FT JKf TPr fáum, TJre ßxS ßfJoJr mÄvL~.’ 14 UMm xTJPu CPb IJm´JyJo r∆Ka S Pur FTaJ kJ© KjP~ fJ IJVJrPT KhPuj, FmÄ fJr TÅJPi ßZPuKaPT fáPu KhP~ fJPT KmhJ~ KhPuj. ßxUJj ßgPT YPu KVP~ ßx ßmr&PvmJ or∆k´J∂Pr FUJPj SUJPj WMPr ßmzJPf uJVu. 15 kJP©r u láKrP~ ßVPu ßx ßZPuKaPT FTaJ ß^JPkr KjPY ßlPu ßrPU 16 fJr TJZ ßgPT KTZMaJ hNPr—IjMoJj FT fLr hNPr KVP~ mPx kzu, TJre ßx muKZu, ‘ßZPuKar oOfáq IJKo ßhUPf YJA jJ!’ ßx fJr TJZ ßgPT KTZM hNPr mxPu ßZPuKa KY_TJr TPr TÅJhPf uJVu; 17 KT∂á krPoΩr ßZPuKar T£˝r vMjPuj, FmÄ krPoΩPrr FT hNf ˝Vt ßgPT ßcPT IJVJrPT muPuj, ‘IJVJr, ßfJoJr TL yPò? n~ TPrJ jJ, TJre ßZPuKar ßfoj hMrm˙J~ krPoΩr fJr KY_TJr vMjPuj; 18 Sb, ßZPuKaPT fáPu KjP~ fJPT ßfJoJr yJPf ir, ßTjjJ IJKo fJPT FT oyJJKf TPr fáum.’ 19 fUj krPoΩr fJr ßYJU UMPu KhPuj, IJr ßx xJoPj FTaJ TáP~J ßhUPf ßku; SUJPj KVP~ Pur kJ©aJ nPr KjP~ ßZPuKaPT u UJS~Ju. 20 IJr krPoΩr ßZPuKar xPñ xPñ KZPuj; ßx mz yP~ Cbu, or∆k´J∂Pr mxKf Tru, S fLrªJ yP~ Cbu. 21 ßx kJrJj or∆k´J∂Pr mxKf Tru; IJr fJr KmmJPyr jq fJr oJ Kovr ßgPT FTaJ ßoP~ IJju. ßmr&PvmJ~ xKº 22 ßxxoP~ IJKmPoPuT FmÄ fÅJr ßxjJkKf KlPTJu IJm´JyJoPT muPuj, ‘IJkKj pJ KTZM TPrj, fJPf krPoΩr IJkjJr xPñ IJPZj. 23 xMfrJÄ IJkKj FUj FAUJPj krPoΩPrr KhKmq KhP~ vkg TPr IJoJPT muMj, IJkKj IJoJr k´Kf, IJoJr x∂JjPhr k´Kf S IJoJr mÄvirPhr k´Kf KmΩJxWJfTfJr of KTZMA TrPmj jJ; mrÄ IJKo IJkjJr k´Kf ßpnJPm Távu mqmyJr TPrKZ, IJkKjS IJoJr k´Kf S FA ßhPvr k´Kf—IJkKj ßpUJPj k´mJxL IJPZj—ßxnJPm Távu mqmyJr TrPmj.’ 24 IJm´JyJo muPuj, ‘vkg TrKZ.’ 25 kPr IJm´JyJo IJKmPoPuTPT FKmwP~ IjMPpJV TrPuj ßp, fÅJr hJPxrJ ßJr TPr FTaJ TáP~J hUu TPrKZu. 26 IJKmPoPuT muPuj, ‘ßfoj TJ ßT TPrPZ, fJ IJKo JKj jJ; IJkKjS IJoJPT TUjS JjJjKj, IJKoS ßTmu IJ mqJkJraJ vMjuJo.’ 27 fUj IJm´JyJo TP~TaJ ßow S muh KjP~ fJ IJKmPoPuTPT KhPuj, FmÄ hM’Pj KjPPhr oPiq FTaJ xKº ˙Jkj TrPuj. 28 IJm´JyJo kJu ßgPT xJfaJ ßowvJmT IJuJhJ TPr rJUPuj. 29 IJKmPoPuT IJm´JyJoPT KùJxJ TrPuj, ‘IJkKj FA ßp xJfaJ ßowvJmT IJuJhJ TPr rJUPuj, fJr Igt TL?’ 30 KfKj muPuj, ‘IJkjJPT IJoJr yJf ßgPT FA xJfaJ ßowvJmT V´ye TPr KjPf yPm, ßpj k´oJKef y~ ßp, IJKoA FA TáP~JaJPT UMÅPzKZ.’ 31 Fjq J~VJaJr jJo ßmr&PvmJ yu, ßTjjJ ßxA J~VJ~ fÅJrJ hM’Pj vkg KjP~KZPuj. 32 fÅJrJ ßmr&PvmJ~ xKº ˙Jkj TrJr kr IJKmPoPuT S fÅJr ßxjJkKf KlPTJu CPb KlKu˜LKjPhr ßhPv KlPr ßVPuj. 33 IJm´JyJo ßmr&PvmJ~ FTaJ ^JCVJZ kMÅPf ßxUJPj IjJKh Ij∂ BΩr k´nár jJo TrPuj. 34 IJm´JyJo KlKu˜LKjPhr ßhPv IPjT Khj k´mJxL yP~ gJTPuj. IJm´JyJPor mKuhJj 22 FA xo˜ WajJr kr krPoΩr IJm´JyJoPT pJYJA TrPuj. KfKj fÅJPT muPuj, ‘IJm´JyJo, IJm´JyJo!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo.’ 2 KfKj mPu YuPuj, ‘ßfJoJr x∂JjPT, ßfJoJr ßxA FToJ© x∂JjPT pJPT fáKo
  • 17. nJumJx, ßxA AxJ~JTPT jJS S ßoJKr~J ßhPv pJS, IJr ßxUJPj ßp FT kmtPfr TgJ IJKo ßfJoJPT mum, fJr CkPr fJPT IJÉKfr‡Pk mKuhJj Tr.’ 3 IJm´JyJo UMm xTJPu CPb VJiJ xJKP~ hM’j hJx S fÅJr ßZPu AxJ~JTPT xPñ KjPuj, IJÉKfr jq TJb TJaPuj, FmÄ ßxA J~VJr KhPT pJ©J TrPuj, pJr TgJ krPoΩr fÅJPT mPuKZPuj. 4 fífL~ KhPj IJm´JyJo ßYJU fáPu hNr ßgPT J~VJaJ ßhUPf ßkPuj. 5 fUj IJm´JyJo hJxPhr muPuj, ‘ßfJorJ VJiJr xPñ FAUJPj hÅJzJS; IJKo S ßZPuKa, IJorJ SUJPj KVP~ kNJ TPr IJKx; fJrkr ßfJoJPhr TJPZ KlPr IJxm.’ 6 IJm´JyJo IJÉKfr jq TJb fáPu fÅJr ßZPu AxJ~JPTr oJgJ~ KhPuj, FmÄ KjP IJVMj S UÙ yJPf KjPuj; kPr hM’Pj FTxPñ FKVP~ ßVPuj. 7 fUj AxJ~JT fÅJr KkfJ IJm´JyJoPT muPuj, ‘KkfJ IJoJr!’ KfKj muPuj, ‘FA ßp IJKo, x∂Jj IJoJr!’ AxJ~JT mPu YuPuj, ‘IJVMj S TJb ßfJ FUJPj rP~PZ, KT∂á IJÉKfr jq ßowvJmT ßTJgJ~?’ 8 IJm´JyJo muPuj, ‘x∂Jj IJoJr, IJÉKfr jq ßowvJmPTr mqJkJPr krPoΩr KjPA ßhUPmj.’ fÅJrJ FTxPñ IJrS FKVP~ YuPuj, 9 IJr pUj ßxA J~VJ~ FPx ßkÅRZPuj, pJr TgJ krPoΩr fÅJPT mPuKZPuj, fUj IJm´JyJo FTKa pùPmKh VÅJgPuj, TJb xJJPuj, FmÄ fÅJr ßZPu AxJ~JTPT ßmÅPi ßmKhPf TJPbr CkPr rJUPuj. 10 kPr IJm´JyJo yJf mJKzP~ KjPr ßZPuPT mi TrJr jq UÙ fáPu KjPuj, 11 KT∂á ˝Vt ßgPT k´nár hNf fÅJPT cJTPuj, muPuj, ‘IJm´JyJo, IJm´JyJo!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo!’ 12 hNf muPuj, ‘ßZPuKar Ckr yJf mJKzP~J jJ, fJr ßTJj ãKf TPrJ jJ, ßTjjJ FUj IJKo JKj, fáKo krPoΩrPT n~ Tr; fáKo IJoJPT ßfJoJr x∂JjPT, ßfJoJr FToJ© x∂JjPT KhPfS I˝LTJr TrKj.’ 13 fUj IJm´JyJo ßYJU fáPu ßhUPf ßkPuj, kJPv FTaJ ßnzJ, fJr KvX FTaJ ß^JPkr oPiq zJPjJ. IJm´JyJo KVP~ ßxA ßnzJaJ KjPuj S KjPr ßZPur mhPu IJÉKf r‡Pk fJ mKuhJj TrPuj. 14 IJm´JyJo ßxA J~VJr jJo rJUPuj ‘k´ná KjPA ßhPUj’, Fjq IJ ßuJPT mPu, ‘kmtPf k´ná KjPA ßhPUj.’ 15 k´nár hNf KÆfL~mJPrr of ˝Vt ßgPT IJm´JyJoPT cJTPuj, 16 muPuj, ‘k´nár CKÜ! KjPr KhKmq KhP~A muKZ, fáKo FA TJ TPrZ mPu—ßfJoJr x∂JjPT, ßfJoJr FToJ© x∂JjPTS IJoJPT KhPf I˝LTJr TrKj mPu 17 IJKo ßfJoJPT IPvw IJvLmtJPh ijq Trm, FmÄ ßfJoJr mÄPvr xÄUqJ IJTJPvr fJrJjãP©r of S xoM#fLPrr mJuMTeJr of Trm; ßfJoJr mÄviPrrJ v©∆Phr jVrÆJr hUu TrPm. 18 ßfJoJr mÄPv kOKgmLr xTu JKf IJKvxk´J¬ yPm, TJre fáKo IJoJr k´Kf mJiqfJ ßhKUP~Z.’ 19 kPr IJm´JyJo KjPr hJxPhr TJPZ KlPr ßVPuj, IJr xTPu KoPu ßmr&PvmJr KhPT rSjJ yPuj; FmÄ IJm´JyJo ßxA ßmr&PvmJ~A mxKf TrPuj. ßrPmTJr % 20 FA xo˜ WajJr kr IJm´JyJPor TJPZ FA Umr IJjJ yu: ‘ßhUMj, Ko‹JS IJkjJr nJA jJPyJPrr WPr jJjJ kM©x∂Jj k´xm TPrPZj;’ 21 fÅJr mz ßZPu Dw S fJr nJA mM S IJrJPor KkfJ TJoMP~u, 22 FmÄ ßTPvh, yJPJ, Kku&hJv, Kph&uJl& S ßmgMP~u. 23 (FA ßmgMP~u-A ßrPmTJr KkfJ). Ko‹J IJm´JyJPor nJA jJPyJPrr WPr FA IJajPT k´xm TrPuj. 24 fÅJr CkkÀL r‡oJS x∂JjPhr k´xm Tru, fJrJ yu ßamJy&, VJyJo, fJyJv S oJ~JUJ. TáukKfPhr xoJKi˙Jj 23 xJrJr m~x yu FTv’ xJfJv mZr; xJrJr LmjTJu Ff mZr. 2 xJrJ TJjJj ßhPv KTKr~J_-IJmtJPf IgtJ_ ßyPm´JPj orPuj, IJr IJm´JyJo xJrJr jq ßvJTkJuj TrPf S TÅJhPf FPuj. 3 kPr IJm´JyJo fÅJr oOfPhPyr xJoPj ßgPT CPb Ky•L~Phr FTgJ muPuj, 4 ‘IJKo IJkjJPhr oPiq KmPhvL S k´mJxL; IJkjJPhr FUJPj IJoJPT xoJKi˙JPjr IKiTJr Khj, IJKo ßpj FA oOfPhyPT fáPu KjP~ xoJKi KhPf kJKr.’ 5 Ky•LP~rJ C•Pr IJm´JyJoPT muPuj, 6 ‘k´ná, IJkKjA mrÄ IJoJPhr TgJ vMjMj: IJkKj ßfJ IJoJPhr oPiq ßpj krPoΩPrr FT rJkMr∆w; IJoJPhr xoJKi˙JjVMPuJr oPiq IJkjJr xmPYP~ kZªof xoJKiVMyJPfA IJkjJr oOfjPT rJUMj. IJkjJr oOfjPT xoJKi ßhS~Jr mqJkJPr IJorJ ßTCA KjPPhr xoJKiVMyJ IJkjJPT KhPf I˝LTJr Trm jJ.’ 7 fUj IJm´JyJo CPb ßxA ßhPvr ßuJTPhr xJoPj IgtJ_ Ky•L~Phr xJoPj k´KekJf TrPuj 8 FmÄ fÅJPhr xJoPj FTgJ muPuj: ‘pKh IJkjJrJ xÿf IJPZj ßpj IJKo IJoJr oOfjPT fáPu KjP~ xoJKi˙JPj rJKU, fPm IJoJr TgJ vMjMj, S IJoJr jq ßpJyJPrr x∂Jj FPl∑JPjr TJPZ IJoJr yP~ IjMPrJi rJUMj, 9 fÅJr ßxA FTU§ Kor k´JP∂, oJU&PkuJ~, fÅJr ßp VMyJ IJPZ, fJ ßpj IJoJPT ßhj. IJkjJPhr xJãJPf KfKj kMPrJ oNPuqA fJ IJoJPT IJoJr Kj˝ xoJKi˙Jj KyxJPm Khj.’ 10 ßxxo~ FPl∑Jj Ky•L~Phr oPiq mPx KZPuj; IJr pf Ky•L~Phr fÅJr jVrÆJPr k´PmvJKiTJr KZu, fÅJPhr TetPVJYPr ßxA Ky•L~ FPl∑Jj C•Pr IJm´JyJoPT muPuj, 11 ‘k´ná IJoJr, fJ yPm jJ; IJkKj mrÄ IJoJr TgJ vMjMj: IJKo ßxA FTU§ Ko S ßxUJjTJr VMyJaJ IJkjJPT KhP~ KhuJo; IJoJr ˝JKfr x∂JjPhr xJãJPfA IJKo IJkjJPT fJ KhP~ KhuJo; IJkKj IJkjJr oOfjPT xoJKi Khj.’ 12 fUj IJm´JyJo ßxA ßhPvr ßuJTPhr xJoPj k´KekJf
  • 18. TrPuj, 13 FmÄ ßxA ßhPvr xTPur TetPVJYPr FPl∑JjPT muPuj, ‘IJkjJr ßhJyJA, xKhòJ ßhKUP~ IJoJr TgJ vMjMj. IJKo ßxA FTU§ Kor oNuq ßhm, IJkKj IJoJr TJZ ßgPT fJ V´ye TPr Kjj; fPmA IJKo IJoJr oOfjPT ßxUJPj xoJKi ßhm.’ 14 FPl∑Jj C•Pr IJm´JyJoPT muPuj, 15 ‘k´ná IJoJr, IJkKjA mrÄ IJoJr TgJ vMjMj; ßxA FTU§ Kor oNuq YJrv’ ßvPTu r∆PkJoJ©, FPf IJkjJr S IJoJr KT IJPx pJ~? IJkjJr oOfjPT xoJKi Khj.’ 16 IJm´JyJo FPl∑JPjr hJKm ßoPj KjPuj; FmÄ FPl∑Jj Ky•L~Phr TetPVJYPr ßp aJTJr TgJ mPuKZPuj, IJm´JyJo fJ—IgtJ_ mKeTPhr oPiq k´YKuf YJrv’ ßvPTu r∆PkJ Sj TPr FPl∑JjPT KhPuj. 17 fJA oJPosr xJoPj oJU&PkuJ~ FPl∑JPjr ßp FTU§ Ko KZu, ßxA Ko, ßxUJjTJr VMyJ S ßxA Kor Inq∂Pr S fJr YfáàxLoJjJ~ pf VJZ KZu, 18 Ky•L~Phr xJãJPf—fÅJr jVrÆJPr pJPhr k´PmvJKiTJr KZu, ßxA xTPurA xJãJPf IJm´JyJPor ˝ÊJKiTJr K˙r TrJ yu. 19 Frkr IJm´JyJo TJjJj ßhPvr ßxA oJPosr IgtJ_ ßyPm´JPjr xJoPj oJU&PkuJr FTU§ KoPf ImK˙f VMyJPf fÅJr IJkj ˘L xJrJPT xoJKi KhPuj. 20 FAnJPm ßxA FTU§ Ko S ßxUJjTJr VMyJaJ Kj˝ xoJKi˙Jj KyxJPm Ky•L~Phr TJZ ßgPT IJm´JyJPor IKiTJPr ßVu. AxJ~JPTr KmmJy 24 IJm´JyJo fUj mO≠, fÅJr pPgÓ m~x yP~PZ; k´ná IJm´JyJoPT xm KhT KhP~A IJvLmtJh TPrKZPuj. 2 IJm´JyJo, fÅJr xo˜ KTZMr CkPr pJr nJr KZu, fÅJr WPrr ßxA xmPYP~ k´JYLj TotYJrLPT muPuj, ‘IJoJr Cr∆Pfr KjPY yJf hJS: 3 IJKo YJA, fáKo ˝PVtr krPoΩr S oPftr krPoΩr ßxA k´nár jJPo vkg TrPm ßp, IJKo ßp TJjJjL~Phr oPiq mJx TrKZ, fáKo fJPhr ßoP~Phr oiq ßgPT ßTJj ßoP~PT IJoJr ßZPur miNr‡Pk ßjPm jJ, 4 KT∂á IJoJr ßhPv IJoJr ùJKfnJAPhr TJPZ KVP~ IJoJr ßZPu AxJ~JPTr jq FTKa miN IJjPm.’ 5 TotYJrL fÅJPT muu, ‘ßoP~Ka y~ ßfJ IJoJr xPñ FA ßhPv IJxPf rJK jJS yPf kJPr; fPm IJkKj ßp ßhv ßZPz FPxPZj, IJkjJr ßZPuPT KT IJmJr ßxA ßhPv KjP~ pJm?’ 6 IJm´JyJo fJPT muPuj, ‘xJmiJj, ßTJj oPfA IJoJr ßZPuPT IJmJr ßxUJPj KjP~ ßpP~J jJ. 7 ˝PVtr krPoΩr S oPftr krPoΩr ßxA k´ná, KpKj IJoJPT IJoJr KkfíVOy ßgPT S IJoJr %nëKo ßgPT fáPu FPjPZj, KpKj IJoJPT vkg TPr mPuPZj “IJKo FA ßhv ßfJoJr mÄvPT ßhm,” KfKjA ßfJoJr IJPV IJPV fÅJr hNf kJbJPmj, ßpj fáKo IJoJr ßZPur jq ßxUJj ßgPT FTKa ßoP~ IJjPf kJr. 8 ßoP~Ka ßfJoJr xPñ IJxPf rJK jJ yPu, fPm fáKo IJoJr k´Kf FA vkg ßgPT oMÜ yPm; KT∂á ßTJj oPfA IJoJr ßZPuPT IJmJr ßxA ßhPv KlKrP~ KjP~ ßpP~J jJ.’ 9 ßxA TotYJrL IJkj oKjm IJm´JyJPor Cr∆Pfr KjPY yJf KhP~ FKmwP~ vkg Tru. 10 ßxA TotYJrL fJr oKjPmr CaPhr oiq ßgPT hvaJ Ca S fJr oKjPmr oNuqmJj pf KKjx xPñ TPr rSjJ yP~ IJrJo-jJyJrJAo ßhPv jJPyJr vyPrr KhPT pJ©J Tru. 11 xºqJPmuJ~ ßp xoP~ ˘LPuJPTrJ u fáuPf ßmKrP~ pJ~, KbT ßxxoP~ ßx CaVMPuJPT vyPrr mJAPr TáP~Jr TJZJTJKZ mKxP~ rJUu; 12 ßx muu, ‘IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßy k´ná, FojKa yPf hJS, ßpj IJ TífTJpt yPf kJKr; IJoJr oKjm IJm´JyJPor k´Kf TíkJ ßhUJS. 13 ßhU, IJKo FA C_Pxr iJPr hÅJKzP~ IJKZ, FmÄ FA vyrmJxLPhr ßoP~rJ u fáuPf ßmKrP~ IJxPZ; 14 fJA ßp ßoP~PT IJKo mum, ßfJoJr TuKx jJKoP~ IJoJPT u ßUPf hJS, ßx pKh mPu, “u UJS, IJKo ßfJoJr CaVMPuJPTS u UJS~Jm,” fJyPu ßx-A ßyJT ßfJoJr hJx AxJ~JPTr jq ßfJoJr Kjr‡Kkf ßoP~; FPf IJKo mM^m ßp, fáKo IJoJr oKjPmr k´Kf TíkJ ßhKUP~Z.’ 15 FTgJ muPf jJ muPf, ßhU, ßrPmTJ TuKx TÅJPi TPr ßmKrP~ FPuj; KfKj IJm´JyJPor nJA jJPyJPrr ˘L Ko‹Jr x∂Jj ßmgMP~Pur TjqJ. 16 ßoP~Ka ßhUPf UMm xMªrL, pMmfL FT TáoJrL, ßTJj kMr∆Pwr xPñ fUjS fÅJr Kouj y~Kj. KfKj C_Pxr iJPr ßjPo KVP~ TuKx nPr IJmJr CPb IJxKZPuj, 17 Foj xo~ ßxA TotYJrL fJr KhPT ZMPa KVP~ fÅJPT muu, ‘IJkjJr TuKx ßgPT IJoJPT KTZMaJ u ßUPf Khj.’ 18 KfKj muPuj, ‘oyJv~, UJj!’ fJ mPu KfKj xPñ xPñ TuKx yJPfr mJÉPf jJKoP~ fJPT u ßUPf KhPuj. 19 fJPT u ßUPf ßhS~Jr kr muPuj, ‘IJkjJr CaVMPuJr u UJS~J ßvw jJ yS~J kpt∂ IJKo fJPhrS jq u fáum.’ 20 KfKj vLW´A VzJ~ TuKxr u ßdPu IJmJr u fáuPf TáP~Jr TJPZ ZMPa KVP~ fJr xTu CPar jq u fáPu IJjPuj. 21 AKfoPiq ßxA oJjMw jLrPm fÅJr KhPT hOKÓ Kjm≠ rJUKZu, k´ná fJr pJ©J xlu TPrPZj KTjJ, fJ JjmJr IPkãJ TrKZu. 22 CaVMPuJ u UJS~Jr kr ßxA oJjMw fÅJr jJPT FTaJ ßxJjJr jg kKrP~ Khu, pJr Sj IJi ßfJuJ, FmÄ fÅJr yJPf kKrP~ Khu hM’PaJ ßxJjJr mJuJ, pJr Sj hv ßfJuJ; 23 kPr muu, ‘IJkKj TJr TjqJ? IJoJPT muMj, IJkjJr KkfJr mJKzPf KT IJoJPhr rJK©pJkPjr jq J~VJ IJPZ?’ 24 KfKj C•Pr muPuj, ‘IJKo ßxA ßmgMP~Pur TjqJ, KpKj Ko‹Jr x∂Jj, pÅJPT KfKj jJPyJPrr WPr k´xm TPrKZPuj.’ 25 KfKj mPu YuPuj, ‘Uz S TuJA IJoJPhr TJPZ pPgÓ IJPZ, rJK©pJkPjr jq J~VJS IJPZ.’
  • 19. 26 fUj ßuJTKa oJgJ jf TPr k´nár CP¨Pv k´KekJf Tru; 27 muu, ‘IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßxA k´ná ijq! TJre KfKj IJoJr oKjPmr k´Kf TíkJ S KmΩ˜fJ ßhUJPf ãJ∂ yjKj; k´ná IJoJr oKjPmr nJAPhr mJKz kpt∂ IJoJr kg YJujJ TrPuj.’ 28 ßoP~Ka ßhRz KhP~ fÅJr oJP~r WPr KVP~ xTPur TJPZ FA xo˜ WajJ JjJPuj. 29 FKhPT ßrPmTJr FT nJA KZPuj, fÅJr jJo uJmJj; ßxA uJmJj ßmr yP~ TáP~Jr iJPr ßxA ßuJPTr TJPZ ßhRPz ßVPuj. 30 IJxPu ßxA jg S ßmJPjr yJPf ßxA mJuJ ßhUJoJ©, FmÄ ‘ßuJTKa IJoJPT FA FA TgJ muPuj,’ ßmJj ßrPmTJr oMPU FTgJ ßvJjJoJ© KfKj ßxA ßuJPTr TJPZ ßVPuj; ßx fUjS CaVMPuJr TJPZ hÅJKzP~ KZu. 31 uJmJj muPuj, ‘ßy k´nár IJvLmtJPhr kJ©, IJxMj; ßTj mJAPr hÅJKzP~ IJPZj? IJKo ßfJ Wr FmÄ CaPhr jqS J~VJ k´˜áf TPrKZ.’ 32 ßuJTKa mJKzPf k´Pmv TrPu uJmJj CaPhr xöJ UMPu KhPuj, fJPhr jq Uz S TuJA pMKVP~ KhPuj, FmÄ ßuJTKar S fJr xñL pf ßuJPTr kJ ßiJ~Jr jq u KhPuj. 33 kPr fJr xJoPj UJmJr kKrPmvj TrJ yu, KT∂á ßx muu, ‘IJoJr pJ muJr, fJ jJ muJ kpt∂ IJKo UJm jJ.’ uJmJj muPuj, ‘muMj!’ 34 ßx muu, ‘IJKo IJm´JyJPor TotYJrL; 35 k´ná IJoJr oKjmPT IPvw IJvLmtJPh ijq TPrPZj, IJr KfKj FUj k´nJmvJuL yP~ CPbPZj. k´ná fÅJPT hJj TPrPZj ßow S VmJKh kvMkJu, ßxJjJ-r∆PkJ, hJx-hJxL, Ca S VJiJ. 36 IJoJr oKjPmr miN xJrJ mO≠ m~Px fÅJr WPr FTKa kM©x∂Jj k´xm TPrPZj, fÅJPTA KfKj fÅJr xo˜ xŒK• KhP~PZj. 37 IJoJr oKjm IJoJPT vkg TKrP~ muPuj, “IJKo ßp TJjJjL~Phr ßhPv mJx TrKZ, fáKo fJPhr ßoP~Phr oiq ßgPT ßTJj ßoP~PT IJoJr ßZPur miNr‡Pk ßjPm jJ; 38 KT∂á IJoJr KkfíTáu S IJoJr ßVJP©r TJPZ KVP~ IJoJr ßZPur jq miN IJjPm.” 39 IJoJr oKjmPT IJKo muuJo, y~ ßfJ ßoP~Ka IJoJr xPñ IJxPf rJK jJS yPf kJPr. 40 KfKj IJoJPT muPuj, “IJKo pÅJr xJãJPf YKu, ßxA k´ná ßfJoJr xPñ fÅJr hNf kJKbP~ ßfJoJr pJ©J xlu TrPmj, ßpj fáKo IJoJr ßVJ© S IJoJr KkfíTáu ßgPTA IJoJr ßZPur jq ßoP~ IJjPf kJr; 41 fPmA fáKo IJoJr IKnvJk ßgPT oMÜ yPm. IJoJr ßVJP©r TJPZ ßVPu pKh fJrJ ßoP~ jJ ßh~, fPm fáKo IJoJr IKnvJk ßgPT oMÜ yPm.” 42 IJr IJ SA TáP~Jr iJPr FPx ßkÅRPZ IJKo muuJo, IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßy k´ná, fáKo pKh IJoJr FA pJ©J xlu TrPf pJò, 43 fPm ßhU, IJKo FA C_Pxr iJPr hÅJKzP~ IJKZ; fJA u ßfJuJr jq IJxPZ ßp ßoP~PT IJKo mum, IJkjJr TuKx ßgPT IJoJPT KTZMaJ u ßUPf Khj, 44 KfKj pKh mPuj, “fáKoS UJS, FmÄ ßfJoJr CaVMPuJr jqS IJKo u fáPu ßhm;” fPm KfKjA ßxA ßoP~ ßyJj, pÅJPT k´ná IJoJr oKjPmr ßZPur jq Kjr‡ke TPrPZj. 45 FTgJ IJKo oPj oPj muPf jJ muPf, ßhU, ßrPmTJ TuKx TÅJPi TPr ßmKrP~ FPuj; C_Pxr iJPr ßjPo KfKj u fáuPu IJKo muuJo, IJoJPT u ßUPf Khj. 46 fUj KfKj xPñ xPñ TÅJi ßgPT TuKx jJKoP~ muPuj, “UJj, IJKo IJkjJr CaVMPuJPTS u ßhm.” IJKo u ßUuJo, IJr KfKj CaVMPuJPTS u KhPuj. 47 IJKo fÅJPT KùJxJ TruJo, IJkKj TJr& TjqJ? KfKj C•Pr muPuj, “IJKo ßxA ßmgMP~Pur TjqJ, KpKj jJPyJPrr x∂Jj, pÅJPT Ko‹J fÅJr WPr k´xm TPrKZPuj.” fUj IJKo fÅJr jJPT jg S yJPf mJuJ kKrP~ KhuJo; 48 FmÄ oJgJ jf TPr k´nár CP¨Pv k´KekJf TruJo; FmÄ IJKo ßpj IJoJr oKjPmr ßZPur ˘Lr‡Pk fÅJr nJAP~r ßoP~PT KjPf kJKr, FA CP¨Pvq KpKj IJoJPT xKbT kPg YJujJ TPrKZPuj, IJoJr oKjm IJm´JyJPor krPoΩr ßxA k´náPT ijqmJh JjJuJo. 49 FUj IJkjJPhr pKh IJoJr oKjPmr k´Kf TíkJ S KmΩ˜fJ ßhUJmJr of y~, fJyPu IJoJPT JjJj; IJr pKh jJ y~, fJS IJoJPT JjJj, ßpj IJKo mM^Pf kJKr IJoJr ßTJj kg ßmPZ KjPf yPm.’ 50 uJmJj S ßmgMP~u C•Pr muPuj, ‘pJ KTZM WPaPZ, fJPf k´nár yJf rP~PZ; IJoJPhr ofJof ßhS~Jr k´vú SPbA jJ. 51 FA ßp, ßrPmTJ ßfJoJr xJoPj IJPZ, fJPT KjP~ pJS; k´ná ßpoj mPuPZj, ßxAof ßx ßfJoJr oKjPmr ßZPur miN ßyJT.’ 52 fÅJPhr TgJ ßvJjJoJ© IJm´JyJPor TotYJrL k´nár CP¨Pv oJKaPf oMU TPr k´KekJf Tru. 53 kPr ßxA TotYJrL ßxJjJ-r‡PkJr nëwe S m˘ ßmr TPr ßrPmTJPT Khu; fÅJr nJAPT S oJPTS oNuqmJj CkyJr Khu. 54 fJrkr ßx S fJr xñLrJ UJS~J-hJS~J TPr ßxUJPj rJK©pJkj Tru. fJrJ xTJPu CbPu ßx muu, ‘IJoJPT KmhJ~ Khj, ßpj IJoJr oKjPmr TJPZ ßpPf kJKr.’ 55 ßrPmTJr nJA S oJ muPuj, ‘ßoP~Ka KTZM KhPjr of, TokPã hv KhPjr of IJoJPhr TJPZ gJTáT, kPr ßpPf kJrPm.’ 56 KT∂á ßx C•Pr fÅJPhr muu, ‘k´ná FfãPe IJoJr pJ©J xlu TrPuj, IJkjJrJ IJoJPT ßhKr TrJPmj jJ; IJoJPT KmhJ~ Khj, ßpj IJoJr oKjPmr TJPZ KlPr ßpPf kJKr.’ 57 fÅJrJ muPuj, ‘FPxJ, ßoP~KaPT cJKT, SPTA KùJxJ TKr.’ 58 fÅJrJ ßrPmTJPT ßcPT fÅJPT KùJxJ TrPuj, ‘fáKo KT FA ßuJPTr xPñ pJPm?’ KfKj muPuj, ‘pJm.’ 59 fUj fÅJrJ fÅJPhr ßmJj ßrPmTJPT S fÅJr iJAoJPT FmÄ IJm´JyJPor TotYJrLPT S fÅJr ßuJTjPhr KmhJ~ KhPuj. 60 ßrPmTJPT IJvLmtJh TPr fÅJrJ muPuj, ‘fáKo, ßy IJoJPhr ßmJj, ßTJKa ßTJKa oJjMPwr oJ yS,
  • 20. FmÄ ßfJoJr mÄviPrrJ v©∆Phr jVrÆJr hUu Tr∆T.’ 61 ßrPmTJ S fÅJr hJxLrJ CPb hÅJzJPuj FmÄ CPar KkPb YPz ßuJTKar KkZM KkZM YuPuj. FnJPm ßxA TotYJrL ßrPmTJPT KjP~ YPu ßVu. 62 xNptJP˜r xoP~ AxJ~JT uJyJA-ßrJA TáP~Jr KhPT KlPr IJxKZPuj (KfKj ßfJ ßjPVm IûPu mJx TrKZPuj); 63 xºqJPmuJ~ ßmKrP~ KfKj ßUJuJ oJPb ßmzJPf KVP~KZPuj, Foj xo~ ßYJU fáPu ßhUPuj, CaVMPuJ IJxPZ. 64 ßrPmTJS ßYJU fáuPuj: AxJ~JTPT ßhPUA KfKj Ca ßgPT jJoPuj, 65 FmÄ ßxA TotYJrLPT KùJxJ TrPuj, ‘oJPbr oiq KhP~ ßp ßuJT IJoJPhr KhPT FKVP~ IJxPZj, KfKj ßT?’ TotYJrL C•Pr muu, ‘KfKj IJoJr oKjm.’ fUj ßrPmTJ CzjJaJ KhP~ oMU ßdPT KjPuj. 66 ßxA TotYJrL pJ KTZM TPrKZu, fJ AxJ~JTPT JjJu. 67 fUj AxJ~JT ßrPmTJPT oJ xJrJr fÅJmMPf KjP~ KVP~ fÅJPT miNr‡Pk V´ye TrPuj, IJr FnJPm ßrPmTJ fÅJr miN yP~ CbPuj. IJr AxJ~JT fÅJPT FfA nJumJxPuj ßp, fJPfA fÅJr oJfíPvJPT xJ∏jJ ßkPuj. IJm´JyJPor oOfáq—fÅJr mÄviJrJ 25 IJm´JyJo ßTaárJ jJPo IJr FTj ˘L KjPuj. 2 KfKj fÅJr WPr KosJj, pT&xJj, ßohJj, KoKh~Jj, Ax&mJT S vM~Jy&, FA xTuPT k´xm TrPuj. 3 pT&xJj ßgPT ßvmJ S ßhhJj % ßj~; IJxMrL~, ßuaáxL~ S ßuCÿLP~rJ ßhhJPjr x∂Jj. 4 FmÄ KoKh~JPjr x∂Jj yu FlJ, FPlr, yJPjJT, IJKmhJ S Fu&hJ~J; FrJ xTPu ßTaárJr x∂Jj. 5 IJm´JyJo fÅJr xo˜ xŒK• AxJ~JTPT KhPuj. 6 fÅJr CkkÀLPhr x∂JjPhr IJm´JyJo jJjJ CkyJr KhPuj, FmÄ KjP LKmf gJTPfA fÅJr x∂Jj AxJ~JPTr TJZ ßgPT hNPr, kMmKhPT, ßxA k´JYqPhPvA fJPhr kJKbP~ KhPuj. 7 IJm´JyJPor LmjTJu yu FTv’ kÅYJ•r mZr; 8 kPr KfKj mO≠ S kNetJ~M yP~ vMn mJitPTq k´JefqJV TPr fÅJr kNmtkMr∆wPhr xPñ KoKuf yPuj. 9 fÅJr hM’x∂Jj AxJ~JT S Ax&oJP~u oJPosr xJoPj Ky•L~ ßpJyJPrr x∂Jj FPl∑JPjr KoPf oJU&PkuJr VMyJPf fÅJPT xoJKi KhPuj. 10 F yu ßxA FTU§ Ko pJ IJm´JyJo Ky•L~Phr TJZ ßgPT KTPjKZPuj; ßxUJPj IJm´JyJoPT S fÅJr ˘L xJrJPT xoJKi ßhS~J yu. 11 IJm´JyJPor oOfáqr kPr krPoΩr fÅJr x∂Jj AxJ~JTPT IJvLmtJh TrPuj; AxJ~JT uJyJA-ßrJA TáP~Jr TJPZ mxKf TrPuj. 12 IJm´JyJPor x∂Jj Ax&oJP~Pur mÄvfJKuTJ F: xJrJr hJxL ßxA KovrL~ IJVJr IJm´JyJPor WPr fÅJPT k´xm TPrKZu. 13 Kj Kj jJo S ßVJÔL IjMxJPr Ax&oJP~Pur x∂JjPhr jJo F: Ax&oJP~Pur ßqÔ kM© ßjmJP~J_; kPr ßThJr, IJm&PhP~u, Kom&xJo, 14 Kov&oJ, hMoJ, oJx&xJ, 15 yJhJh, ßfoJ, ßpaár, jJKlv S ßThoJ. 16 FÅrJ xTPu Ax&oJP~u-x∂Jj, FmÄ fÅJPhr mxKf S KvKmr IjMxJPr F-A fJPhr jJo. fÅJrJ KZPuj Kj Kj ßVJÔLr mJPrJj ßVJÔLkKf. 17 Ax&oJP~Pur LmjTJu yu FTv’ xÅJAK©v mZr; kPr KfKj k´JefqJV TPr IJkj kNmtkMr∆wPhr xPñ KoKuf yPuj. 18 KfKj yJKmuJ ßgPT IJxMPrr KhPT KovPrr xJoPj ImK˙f ßxA vMr kpt∂ mJx TrPuj; KfKj fÅJr xTu nJAP~r xJoPjA mxKf TPrKZPuj. FPxR S pJPTJm 19 IJm´JyJPor x∂Jj AxJ~JPTr mÄvfJKuTJ F: IJm´JyJo AxJ~JPTr KkfJ yPuj. 20 YK$v mZr m~Px AxJ~JT IJrJoL~ ßmgMP~Pur TjqJ IJrJoL~ uJmJPjr ßmJj ßrPmTJPT kJ¨Jj-IJrJo ßgPT FPj KmmJy TPrj. 21 AxJ~JPTr ˘L mºqJ yS~J~ KfKj fÅJr jq k´nár TJPZ k´JgtjJ TrPuj. k´ná fÅJr k´JgtjJ~ xJzJ KhPuj, IJr fÅJr ˘L VntmfL yPuj. 22 FUj, fÅJr VPnt KvvMrJ Foj zJKz TrKZu ßp, KfKj muPuj, ‘FojKa yPu, fPm IJKo ßTj ßmÅPY IJKZ?’ KfKj k´nár IKnof IjMxºJj TrPf ßVPuj. 23 k´ná fÅJPT muPuj, ‘ßfJoJr VPnt rP~PZ hM’PaJ JKf, S hM’PaJ mÄv ßfJoJr Chr ßgPT kOgT yPm; FT mÄv Ijq mÄPvr ßYP~ mumJj yPm, FmÄ ßqÔj TKjÔPjr hJx yPm.’ 24 pUj fÅJr k´xmTJu kNet yu, fUj fÅJr VPnt xKfqA po x∂Jj. 25 ßp k´gPo nëKoÔ yu, ßx rÜmet, S fJr xmtJñ Wj ßuJPor ßkJvJPTr of, FjqA fJr jJo FPxR rJUJ yu. 26 krkPrA fJr nJA nëKoÔ yu; fJr yJf FPxRP~r kJhoNu iPr rJUKZu, FjqA fJr jJo rJUJ yu pJPTJm; pUj AxJ~JPTr FA po x∂JPjr % y~, fUj fÅJr m~x wJa mZr. 27 ßZPurJ mz yPu FPxR KjkMe KvTJrL yPuj, KfKj KZPuj mjk´J∂Prr oJjMw. IkrKhPT pJPTJm vJ∂ KZPuj, KfKj fÅJmMVMKur IJzJPu mJx TrPfj. 28 AxJ~JPTr TJPZ FPxR Kk´~ KZPuj, ßTjjJ KvTJr-TrJ kvMr
  • 21. oJÄx fÅJr UMmA r∆KYTr uJVf; IkrKhPT ßrPmTJr TJPZ pJPTJmA Kk´~ KZPuj. 29 FTKhj FojKa Wau ßp, pJPTJm cJu kJT TrKZPuj, Foj xo~ FPxR TîJ∂ Im˙J~ mjk´J∂r ßgPT FPx 30 pJPTJmPT muPuj, ‘IJKo FPTmJPr TîJ∂; IJoJPT SA rJñJ KKjPxr FTaá ßUPf hJS’ (FjqA fÅJPT FPhJo—rJñJ—m’Pu cJTJ yu). 31 pJPTJm muPuj, ‘fJr mhPu fáKo IJPV ßfJoJr ßqÔJKiTJr IJoJPT hJS.’ 32 FPxR C•Pr muPuj, ‘ßhU, IJKo oOfk´J~! ßqÔJKiTJPr IJoJr TL uJn?’ 33 pJPTJm muPuj, ‘fáKo FãKe IJoJr TJPZ vkg Tr.’ IJr KfKj fÅJr TJPZ vkg TrPuj, FmÄ KjPr ßqÔJKiTJr pJPTJPmr TJPZ KmKâ TPr KhPuj. 34 fUj pJPTJm FPxRPT r∆Ka S rÅJiJ oxNPrr cJu KhPuj, IJr KfKj UJS~J-hJS~J TrPuj; kPr CPb YPu ßVPuj— KjPr ßqÔJKiTJrPT FPxR FfA oNuq KhPuj! ßVrJPr AxJ~JT 26 IJm´JyJPor xoP~ kNmtTJuLj ßp hMKntã y~, fJZJzJ ßhPv IJr FT hMKntã ßhUJ Khu. fUj AxJ~JT ßVrJPr KlKu˜LKjPhr rJJ IJKmPoPuPTr TJPZ ßVPuj. 2 k´ná fÅJPT ßhUJ KhP~ muPuj, ‘fáKo Kovr ßhPv ßjPo ßpP~J jJ, IJKo ßfJoJPT ßp ßhPvr TgJ mum, ßxAUJPj gJT. 3 KTZM KhPjr of fáKo FA ßhPv gJT; IJKo ßfJoJr xPñ xPñ gJTm S ßfJoJPT IJvLmtJh Trm, ßTjjJ IJKo ßfJoJPT S ßfJoJr mÄvPT FA xo˜ ßhv ßhm, FmÄ ßfJoJr KkfJ IJm´JyJPor TJPZ KhKmq KhP~ ßp vkg TPrKZuJo, fJ kNre Trm. 4 IJKo ßfJoJr mÄPvr xÄUqJ IJTJPvr fJrJjãP©r of Trm, FA xTu ßhv ßfJoJr mÄvPTA ßhm, FmÄ ßfJoJr mÄPv kOKgmLr xTu JKf IJKvxk´J¬ yPm; 5 TJre IJm´JyJo IJoJr k´Kf mJiq yP~ IJoJr IJPhv, IJoJr IJùJ, IJoJr KmKiKj~o S IJoJr KmiJj xTu kJuj TPrPZ.’ 6 fJA AxJ~JT ßVrJPr gJTPuj. 7 ßxUJjTJr ßuJPTrJ pUj fÅJr ˘L xèPº KùJxJmJh Tru, fUj KfKj muPuj, ‘CKj IJoJr ßmJj’; m˜áf, ‘F IJoJr ˘L’ FTgJ muPf fÅJr n~ KZu; KfKj nJmKZPuj, ‘KT JKj FUJjTJr ßuJPTrJ ßrPmTJr jq IJoJPT yfqJ TrPm, ßpPyfá ßx ßhUPf xMªrL.’ 8 KfKj KTZM Khj ßxUJPj gJTJr kr KlKu˜LKjPhr rJJ IJKmPoPuT JjJuJ KhP~ hOKÓkJf TrPuj, IJr ßhU, AxJ~JT fÅJr ˘L ßrPmTJr xPñ IJPoJhk´PoJPh xo~ TJaJPòj. 9 IJKmPoPuT AxJ~JTPT cJKTP~ IJjPuj; fÅJPT muPuj: ‘˘LPuJTKa KjÁ~A IJkjJr miN; fPm IJkKj ßTj ßmJj mPu fÅJr kKrY~ KhP~KZPuj?’ AxJ~JT C•Pr muPuj, ‘IJKo nJmKZuJo, KT JKj fÅJr jq IJoJr oOfáq yPm.’ 10 IJKmPoPuT mPu YuPuj, ‘IJoJPhr k´Kf IJkKj F ßToj mqmyJr TrPuj? ßTJj ßuJT IJkjJr ˘Lr xPñ vMPfS kJrf, fJPf IJkKj IJoJPhr CkPr ßhJw ßcPT IJjPfj!’ 11 kPr IJKmPoPuT xTu ßuJTPT FA IJùJ KhPuj, ‘ßp ßTC FA mqKÜPT KTÄmJ FÅr ˘LPT ¯vt TrPm, fJr k´Jeh§ yPm.’ 12 AxJ~JT ßxA ßhPvr oJKaPf mL mMPj ßxA mZr vf VMPe vxq ßkPuj. k´ná fÅJPT IJvLmtJh TrPuj 13 IJr KfKj ijmJj yP~ CbPuj FmÄ C•PrJ•r mOK≠ ßkPuj ßp kpt∂ IKiT ijmJj yPuj; 14 fÅJr Ff ßow S kvMkJu FmÄ hJx-hJxL KZu ßp, KlKu˜LKjrJ fÅJr k´Kf BwtJ ßmJi TrPf uJVu. ßmr&PvmJ~ AxJ~JTPT BΩPrr hvtjhJj 15 fÅJr KkfJr hJPxrJ ßp xo˜ TáP~J fÅJr KkfJ IJm´JyJPor xoP~ UMÅPzKZu, KlKu˜LKjrJ ßxVMPuJ xmA oJKa KhP~ nrJa TPr mMKP~ ßluu. 16 fUj IJKmPoPuT AxJ~JTPT muPuj, ‘IJoJPhr ßZPz YPu pJj, ßTjjJ IJkKj IJoJPhr ßYP~ ßmKv k´fJkvJuL yP~PZj.’ 17 fJA AxJ~JT ßxUJj ßgPT YPu ßVPuj, FmÄ ßVrJPrr CkfqTJ~ fÅJmM ßVPz ßxAUJPj mJx TrPf uJVPuj. 18 IJr pf TáP~J fÅJr KkfJ IJm´JyJPor xoP~ ßUÅJzJ yP~KZu S IJm´JyJPor oOfáqr kPr KlKu˜LKjrJ mMKP~ ßlPuKZu, AxJ~JT ßxVMPuJ xmA IJmJr UMÅzPuj, FmÄ fÅJr KkfJ ßxVMPuJr ßp ßp jJo ßrPUKZPuj, KfKjS ßxA FTA FTA jJo rJUPuj. 19 KT∂á AxJ~JPTr hJPxrJ ßxA CkfqTJ~ UMÅzPf UMÅzPf pUj Foj FT TáP~J ßku pJr u KmvM≠, 20 fUj ßVrJPrr rJUJPurJ AxJ~JPTr rJUJuPhr xPñ KmmJh TrPf uJVu; fJrJ muKZu, ‘FA u IJoJPhr!’ fJA KfKj ßxA TáP~Jr jJo FPxT& rJUPuj, TJre fJrJ fÅJr xPñ KmmJh TPrKZu. 21 fÅJr hJPxrJ IJr FTaJ TáP~J UMÅzPu fJrJ ßxaJr jqS KmmJh Tru; fJA KfKj ßxaJr jJo Kxa&jJ rJUPuj. 22 kPr ßxA J~VJ ßZPz Ijq J~VJ~ KVP~ KfKj Ijq FTaJ TáP~J UMÅzPuj, IJr ßpPyfá FaJr jq fJrJ KmmJh Tru jJ, ßxjq KfKj ßxaJr jJo ßrPyJPmJ_ rJUPuj; KfKj muPuj, ‘FmJr k´ná IJoJPhr C%MÜ ˙Jj KhPuj ßpj ßhPv IJoJPhr xoOK≠ y~.’ 23 ßxUJj ßgPT KfKj ßmr&PvmJ~ ßVPuj. 24 ßxA rJPf k´ná fÅJPT ßhUJ KhP~ muPuj, ‘IJKo ßfJoJr KkfJ IJm´JyJPor krPoΩr; n~ TPrJ jJ, ßTjjJ IJKo ßfJoJr xPñ xPñ IJKZ; IJoJr IJkj hJx IJm´JyJPor UJKfPr
  • 22. IJKo ßfJoJPT IJvLmtJh Trm S ßfJoJr mÄvmOK≠ Trm.’ 25 ßxUJPj AxJ~JT FTKa pùPmKh VÅJgPuj S k´nár jJo TrPuj. ßxUJPj KfKj fÅJmM VJzPuj, IJr ßxUJPj AxJ~JPTr hJPxrJ FTaJ TáP~J UMÅzu. 26 AKfoPiq IJKmPoPuT fÅJr mqKÜVf oπL IJÉöJ_PT S ßxjJkKf KlPTJuPT xPñ TPr ßVrJr ßgPT AxJ~JPTr TJPZ KVP~KZPuj. 27 AxJ~JT fÅJPhr KùJxJ TrPuj, ‘IJkjJrJ ßTj IJoJr TJPZ FPxPZj? IJkjJrJ ßfJ IJoJPT WOeJA TPrj, IJkjJPhr oiq ßgPT IJoJPT hNrS TPr KhPuj.’ 28 C•Pr fÅJrJ muPuj, ‘IJorJ ¯ÓA ßhUPf ßkuJo, k´ná IJkjJr xPñ IJPZj, fJA muuJo, IJoJPhr oPiq IgtJ_ IJoJPhr S IJkjJr oPiq FT vkg ßyJT; fPm IJxMj, IJkjJr xPñ xKº K˙r TKr: 29 IJorJ ßpoj IJkjJPT ¯vt TKrKj S IJkjJr oñu ZJzJ IJr KTZMA TKrKj, mrÄ vJK∂PfA IJkjJPT KmhJ~ KhP~KZuJo, ßfoKj IJkKjS IJoJPhr ßTJj Ioñu WaJPmj jJ. FUj IJkKjA k´nár IJvLmtJPhr kJ©!’ 30 fUj AxJ~JT fÅJPhr jq FTaJ ßnJxnJr IJP~Jj TrPu fÅJrJ UJS~J-hJS~J TrPuj. 31 krKhj UMm xTJPu CPb fÅJrJ KhKmq KhP~ kr¯Prr oPiq vkg KmKjo~ TrPuj; kPr AxJ~JT fÅJPhr KmhJ~ KhPu fÅJrJ fÅJr TJZ ßgPT vJK∂Pf YPu ßVPuj. 32 KbT ßxKhj AxJ~JPTr hJPxrJ FPx fJPhr ßUÅJzJ TáP~J xèPº Umr KhP~ fÅJPT muu, ‘u ßkP~KZ.’ 33 fJA KfKj ßxaJr jJo KvPm~J rJUPuj; Fjq IJ kpt∂ ßxA vyPrr jJo ßmr&PvmJ rP~PZ. FPxRP~r KmmJy 34 YK$v mZr m~Px FPxR Ky•L~ ßmP~Krr pMKhg jJPo TjqJPT FmÄ Ky•L~ FPuJPjr mJPxoJ_ jJPo TjqJPT KmmJy TrPuj. 35 FrJ AxJ~JPTr S ßrPmTJr ojàkLzJr TJre yu. FPxR k´mKûf 27 AxJ~JT fUj mO≠; fÅJr ßYJU FfA ãLe yP~ FPxKZu ßp, KfKj IJr ßhUPf kJKòPuj jJ. KfKj fÅJr mz ßZPu FPxRPT cJTPuj; muPuj, ‘x∂Jj!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo!’ 2 AxJ~JT mPu YuPuj, ‘ßhU, IJKo mO≠ yP~KZ; ßTJj& Khj IJoJr oOfáq y~, fJ JKj jJ. 3 fJA ßfJoJr KvTJPrr pf I˘, ßfJoJr fëe S ijMT KjP~ mjk´J∂Pr ßmKrP~ pJS, IJoJr jq KTZM kvMavM KvTJr TPr IJj. 4 fJrkr IJoJr r∆KYof FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf TPr fJ IJoJr TJPZ KjP~ FPxJ, ßpj IJKo fJ ßUP~ oOfáqr IJPV ßfJoJPT IJoJr k´JPer IJvLmtJh hJj TKr.’ 5 AxJ~JT pUj fÅJr ßZPu FPxRPT FA TgJ muKZPuj, fUj ßrPmTJ vMjKZPuj; fJA FPxR pUj fÅJr KkfJr jq kvM KvTJr TrPf mjk´J∂Pr ßmKrP~ ßVPuj, 6 fUj ßrPmTJ fÅJr ßZPu pJPTJmPT muPuj, ‘ßhU, ßfJoJr nJA FPxRP~r TJPZ ßfJoJr KkfJPT FTgJ muPf vMPjKZ: 7 “IJoJr jq kvM KvTJr TPr FPj FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf Tr; fPm IJKo fJ ßUP~ oOfáqr IJPV k´nár xJãJPf ßfJoJPT IJvLmtJh Trm.” 8 FUj, x∂Jj IJoJr, IJoJPT ßvJj; IJKo ßfJoJPT ßpoj IJùJ TrKZ, ßxAof Tr. 9 kvMkJu ßpUJPj rP~PZ, ßxUJPj KVP~ nJu nJu hM’PaJ ZJVu-ZJjJ KjP~ FPxJ; IJKo ßfJoJr KkfJr r∆KYof FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf Trm; 10 fáKo ßfJoJr KkfJr TJPZ fJ KjP~ pJPm IJr KfKj fJ UJPmj; fJyPu oOfáqr IJPV ßfJoJPT IJvLmtJh TrPmj.’ 11 C•Pr pJPTJm fÅJr oJ ßrPmTJPT muPuj, ‘ßhU, IJoJr nJA FPxRP~r VJP~ Wj ßuJo rP~PZ, KT∂á IJoJr YJozJ oxOe. 12 KT JKj, KkfJ IJoJPT ¯vt TPr mM^Pmj ßp, IJKo fÅJPT k´mûjJ TrKZ; fJyPu IJKo IJvLmtJPhr ßYP~ IKnvJkA IJoJr Ckr ßcPT IJjm.’ 13 KT∂á fÅJr oJ muPuj, ‘x∂Jj, ßxA IKnvJk IJoJr CkPrA kc˚T; fáKo vMiM IJoJPT ßvJj: ßxA ZJVu-ZJjJ KjP~ FPxJ.’ 14 fJA pJPTJm ßxA ZJVu-ZJjJ hM’PaJ IJjPf ßVPuj S oJP~r TJPZ fJ FPj KhPuj, IJr fÅJr oJ fÅJr KkfJr r∆KYof FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf TrPuj. 15 kPr WPr KjPr TJPZ mz ßZPu FPxRP~r ßp xmPYP~ nJu JoJTJkz KZu, ßrPmTJ fJ KjP~ FPx ßZJa ßZPu pJPTJmPT kKrP~ KhPuj. 16 SA hM’PaJ ZJVu-ZJjJr YJozJ KhP~ KfKj pJPTJPmr yJf S VuJr oxOe J~VJ KzP~ KhPuj; 17 fJrkr, KfKj ßp nJu rJ¥J S r∆Ka k´˜áf TPrKZPuj, fJ fÅJr ßZPu pJPTJPmr yJPf fáPu KhPuj. 18 KfKj KkfJr TJPZ FPx muPuj, ‘KkfJ!’ KfKj C•r KhPuj, ‘FA ßp IJKo! m_x, fáKo ßT?’ 19 pJPTJm fÅJr KkfJPT muPuj, ‘IJKo FPxR, IJkjJr k´goJf kM©; IJkKj IJoJPT ßpoj TrPf mPuKZPuj, IJKo ßxAof TPrKZ. h~J TPr IJkKj CPb mxMj, IJoJr KvTJPrr KTZMaJ oJÄx UJj, fJrkr IJoJPT IJkjJr k´JPer IJvLmtJh hJj Tr∆j.’ 20 AxJ~JT fÅJr ßZPuPT muPuj, ‘m_x, fJ Ff vLW´A ßkP~Z KT TPr?’ KfKj C•Pr muPuj, ‘IJkjJr krPoΩr k´ná FojKa TrPuj ßpj fJ IJoJr xJoPjA FPx kPz.’ 21 AxJ~JT pJPTJmPT muPuj, ‘m_x, FTaá TJPZ FPxJ; ßfJoJr VJP~ yJf mMKuP~ ßhKU, fáKo xKfq IJoJr ßZPu FPxR KTjJ.’ 22 pJPTJm fÅJr KkfJ AxJ~JPTr TJZJTJKZ ßVPu KfKj fÅJr VJP~ yJf mMKuP~ muPuj, ‘VuJ ßfJ pJPTJPmrA VuJ,
  • 23. KT∂á yJf FPxRP~r yJf!’ 23 IJxPu KfKj fÅJPT KYjPf kJrPuj jJ, ßpPyfá nJA FPxRP~r of fÅJr yJPfS Wj ßuJo KZu; fJA KfKj fÅJPT IJvLmtJh TrPuj; 24 KfKj muPuj, ‘fáKo KT xKfqA IJoJr ßZPu FPxR?’ KfKj C•r KhPuj, ‘yÅqJ, xKfq.’ 25 AxJ~JT muPuj, ‘fPm fJ IJoJr TJPZ IJj, IJKo ßpj IJoJr ßZPur KvTJPrr KTZMaJ oJÄx UJS~Jr kr ßfJoJPT IJoJr k´JPer IJvLmtJh hJj TKr.’ KfKj oJÄx kKrPmvj TrPuj IJr AxJ~JT ßUPuj; IJXMrrxS kKrPmvj TrPuj, IJr KfKj kJj TrPuj. 26 fÅJr KkfJ AxJ~JT fÅJPT muPuj, ‘m_x, TJPZ FPx IJoJPT Yáèj Tr.’ 27 KfKj TJPZ KVP~ fÅJPT Yáèj TrPuj, IJr AxJ~JT fÅJr JoJTJkPzr Vº ßkP~ fÅJPT FA mPu IJvLmtJh TrPuj, ‘IJyJ, IJoJr ßZPur xMVº, pJ k´nár IJKvxoK§f oJPbr xMVPºr of. 28 krPoΩr IJTJPvr KvKvr S oJKar CmtrfJ ßfJoJPT o†Mr Tr∆j; o†Mr Tr∆j k´Yár vxq S IJXMrrx. 29 JKfVMKu ßfJoJr hJxÊ Tr∆T, ßhvVMKu ßfJoJr xJoPj k´KekJf Tr∆T; fáKo ßfJoJr nJAPhr Ckr k´náÊ Tr, ßfJoJr oJP~r x∂JPjrJ ßfJoJr xJoPj k´KekJf Tr∆T. ßp ßTC ßfJoJPT IKnvJk ßh~, ßx IKnv¬ ßyJT; ßp ßTC ßfJoJPT IJvLmtJh TPr, ßx IJvLmtJPhr kJ© ßyJT.’ 30 AxJ~JT pJPTJmPT IJvLmtJh ßvw TrPf jJ TrPf S pJPTJm fÅJr KkfJ AxJ~JPTr TJZ ßgPT KmhJ~ KjPf jJ KjPfA fÅJr nJA FPxR KvTJr ßgPT FPx kzPuj. 31 KfKjS FTaJ nJu rJ¥J k´˜áf TPr KkfJr TJPZ fJ KjP~ FPuj; muPuj, ‘KkfJ, CPb mxMj, IJkjJr ßZPur KvTJPrr KTZMaJ oJÄx UJj, fJrkr IJoJPT IJkjJr k´JPer IJvLmtJh hJj Tr∆j.’ 32 fÅJr KkfJ AxJ~JT muPuj, ‘fáKo ßT?’ KfKj C•Pr muPuj, ‘IJKo ßfJ FPxR, IJkjJr k´goJf kM©.’ 33 FPf AxJ~JT nLwenJPmA TKŒf yPuj, muPuj, ‘fPm ßx ßT, ßp KvTJr TPr IJoJr TJPZ oJÄx KjP~ FPxKZu? IJKo ßfJoJr IJxmJr IJPVA ßfJ fJ ßUP~ fJPT IJvLmtJh TPrKZ, IJr ßx IJvLmtJPhr kJ© yP~ gJTPmA.’ 34 KkfJr FA TgJ ßvJjJoJ© FPxR IKiT mqJTáu S fLm´ TP£ KY_TJr TrPf uJVPuj, KkfJPT muPuj, ‘KkfJ, IJoJPT, IJoJPTS IJvLmtJh Tr∆j!’ 35 AxJ~JT muPuj, ‘ßfJoJr nJA YJuJKT TPr FPx ßfJoJr IJvLmtJh ßTPz KjP~PZ.’ 36 FPxR muPuj, ‘fJr jJo KbTA pJPTJm— k´mûT; mJ˜KmTA ßx hM’mJr IJoJPT k´mûjJ TPrPZ! ßx IJoJr ßqÔJKiTJr ßTPz KjP~KZu, IJr ßhUMj, FUj IJoJr IJvLmtJhS ßTPz KjP~PZ.’ KfKj mPu YuPuj, ‘IJkKj KT IJoJr jq ßTJj IJvLmtJh rJPUjKj?’ 37 C•Pr AxJ~JT FPxRPT muPuj, ‘AKfoPiq IJKo fJPT ßfJoJr k´ná TPrKZ, fJr nJAPhrS fJPT fJrA hJxr‡Pk KhP~KZ; fJr jq vxq S IJXMrrxS mqm˙J TPrKZ; m_x, FUj ßfJoJr jq IJr TLmJ TrPf kJKr?’ 38 FPxR IJmJr KkfJPT muPuj, ‘KkfJ, IJkKj KT ßTmu FTmJrA IJvLmtJh TrPf kJPrj? KkfJ, IJoJPT, IJoJPTS IJvLmtJh Tr∆j!’ AxJ~JT jLrm gJTPuj, IJr FPxR ßJr VuJ~ TÅJhPf uJVPuj. 39 fUj fÅJr KkfJ AxJ~JT IJmJr TgJ muPuj, KfKj muPuj: ‘ßhU, ßfJoJr mxKf Cmtr oJKa ßgPT hNr yPm, D±tJTJPvr KvKvr ßgPTS hNr yPm. 40 fáKo UPÙr Ckr Kjntr TPr LmjpJkj TrPm, yPm ßfJoJr nJAP~r hJx; KT∂á pUj fáKo IJmJr ßPV CbPm, fUj KjPr WJz ßgPT fJr ßJ~Ju ßnPX ßhPm.’ 41 pJPTJm KkfJr TJZ ßgPT IJvLmtJh ßkP~KZPuj KmiJ~ FPxR pJPTJmPT WOeJ TrPf uJVPuj. FPxR oPj oPj muPuj, ‘IJoJr KkfíPvJPTr xo~ TJPZ IJxPZ, fUj IJoJr nJA pJPTJmPT yfqJA Trm.’ 42 mz ßZPu FPxRP~r FTgJ ßrPmTJr TJPZ ßvJjJPjJ yPu KfKj ßuJT kJKbP~ ßZJa ßZPu pJPTJmPT cJKTP~ IJjPuj; fÅJPT muPuj, ‘ßhU, ßfJoJr nJA FPxR ßfJoJPT yfqJ TPr k´KfPvJi ßjmJr IKnk´J~ TrPZ. 43 FUj, m_x, IJoJPT ßvJj; xPñ xPñA yJrJj vyPr IJoJr nJA uJmJPjr TJPZ KVP~ IJv´~ jJS; 44 ßxUJPj KTZM Khj gJT, pfKhj ßfJoJr nJAP~r ßrJw k´vKof jJ y~. 45 ßfJoJr Ckr ßgPT nJAP~r ßâJi FTmJr YPu ßVPu, FmÄ fáKo fJr k´Kf pJ TPrZ, ßx fJ náPu ßVPu IJKo ßuJT kJKbP~ ßxUJj ßgPT ßfJoJPT KlKrP~ IJjm. IJoJPT ßTj FT KhPjA ßfJoJPhr hM’jPTA yJrJPf yPm?’
  • 24. uJmJPjr TJPZ pJPTJmPT ßk´re 46 ßrPmTJ AxJ~JTPT muPuj, ‘FA Ky•L~ ßoP~Phr TJrPe IJoJr TJPZ Lmj FPTmJPr WOeqA yP~ ßVPZ; pKh pJPTJmS FPhr of ßTJj Ky•L~ ßoP~PT, FA ˙JjL~ ßoP~Phr oiq ßgPTA ßTJj ßoP~PT miNr‡Pk ßj~, fPm ßmÅPY gJTJ~ IJoJr TL uJn?’ 28 fUj AxJ~JT pJPTJmPT cJTPuj, fÅJPT IJvLmtJh TrPuj, FmÄ fÅJPT FA IJùJ KhP~ muPuj, ‘ßfJoJPT TJjJjL~ ßTJj ßoP~PT miNr‡Pk KjPf yPm jJ. 2 Sb, kJ¨Jj-IJrJPo ßfJoJr oJfJr KkfJ ßmgMP~Pur mJKzPf KVP~ ßxUJPj ßfJoJr oJoJ uJmJPjr ßoP~Phr oiq ßgPT miN ßmPZ jJS. 3 xmtvKÜoJj BΩr ßfJoJPT IJvLmtJh Tr∆j, ßfJoJPT lumJj Tr∆j, ßfJoJr mÄvmOK≠ Tr∆j, ßpj fáKo FT JKfxoJ yP~ Sb. 4 KfKj IJm´JyJPor IJvLmtJh ßfJoJPT S ßfJoJr xPñ ßfJoJr mÄvirPhrS hJj Tr∆j, ßpj ßp ßhv krPoΩr IJm´JyJoPT KhP~PZj, ßxA ßp ßhPv fáKo k´mJxL yP~ KZPu, ßxA ßhPvr IKiTJr fáKo ßkPf kJr.’ 5 FnJPm AxJ~JT pJPTJmPT KmhJ~ KhPuj, IJr pJPTJm kJ¨Jj-IJrJPo IJrJoL~ ßmgMP~Pur x∂Jj ßxA uJmJPjr TJPZ pJ©J TrPuj, KpKj pJPTJPmr S FPxRP~r oJ ßrPmTJr nJA. 6 FPxR pUj ßhUPuj, AxJ~JT pJPTJmPT IJvLmtJh TPr miN ßjmJr jq kJ¨Jj-IJrJPo kJKbP~PZj, FmÄ IJvLmtJPhr xoP~ fÅJPT FA IJùJ KhP~KZPuj, ‘ßfJoJPT TJjJjL~ ßTJj ßoP~PT miNr‡Pk KjPf yPm jJ,’ 7 FmÄ pJPTJm oJfJKkfJr k´Kf mJiq yP~ kJ¨Jj-IJrJPor KhPT rSjJ yP~KZPuj, 8 fUj FPxR mM^Puj ßp, TJjJjL~ ßoP~rJ fÅJr KkfJ AxJ~JPTr TJPZ V´yeL~ j~; 9 fJA Ax&oJP~Pur TJPZ KVP~ KfKj fÅJr hM’j ˘L ZJzJ IJm´JyJPor ßZPu Ax&oJP~Pur ßoP~ ßjmJP~JPfr ßmJj ßxA oJyJuJfPTS miNr‡Pk V´ye TrPuj. pJPTJPmr ˝kú 10 pJPTJm ßmr&PvmJ ßZPz yJrJPjr KhPT rSjJ yPuj. 11 FT J~VJ~ FPx KfKj, xNpt I˜ ßVPZ m’Pu ßxUJPj rJf TJaJPuj; ßxA J~VJr FTaJ kJgr KjP~ oJgJr KjPY mJKuv KyxJPm ßrPU KfKj ßxUJPj vMP~ kzPuj. 12 KfKj ˝kú ßhUPuj, FTaJ KxÅKz, pJr FT oJgJ kOKgmLPf ˙JKkf IJr FT oJgJ ˝Vt ¯vt TPr. IJr ßhU, fJ ßmP~ krPoΩPrr hNPfrJ SbJ-jJoJ TrPZj. 13 IJr ßhU, k´ná fÅJr xJoPjA hÅJKzP~ IJPZj; KfKj muPuj, ‘IJKo k´ná, ßfJoJr KkfJ IJm´JyJPor krPoΩr S AxJ~JPTr krPoΩr; FA ßp ßhPvr oJKaPf fáKo vMP~ IJZ, fJ IJKo ßfJoJPT S ßfJoJr mÄvirPhr ßhm. 14 ßfJoJr mÄv yPm kOKgmLr mJuMTeJr of, FmÄ fáKo kKÁo S kMPm, C•r S hKãPe Km˜Jr uJn TrPm; FmÄ ßfJoJPf S ßfJoJr mÄPv kOKgmLr xTu ßVJ© IJKvxk´J¬ yPm. 15 ßhU, IJKo ßfJoJr xPñ xPñ IJKZ, fáKo ßpAUJPj pJPm, ßxAUJPj ßfJoJPT rãJ Trm; kPr IJKo ßfJoJPT FA ßhPv IJmJr KlKrP~ IJjm, ßTjjJ ßfJoJPT pJ KTZM muuJo, fJ jJ TrJ kpt∂ IJKo ßfJoJPT fqJV Trm jJ.’ 16 fUj fÅJr WMo ßnPX ßVPu pJPTJm muPuj, ‘KjÁ~A k´ná FUJPj IJPZj, IJr IJKo fJ JjfJo jJ!’ 17 nP~ IKnnëf yP~ KfKj muPuj, ‘FA ˙Jj ßToj n~ïr! F ßfJ krPoΩPrr VOy ZJzJ IJr KTZMA j~, F ßfJ ˝PVtr ÆJr!’ 18 UMm xTJPu CPb pJPTJm, ßp kJgr oJgJr KjPY mJKuv KyxJPm ßrPUKZPuj, fJ FTaJ ˛OKf˜÷r‡Pk hÅJz TKrP~ fJr CkPr ßfu ßdPu KhPuj. 19 KfKj J~VJaJr jJo ßmPgu rJUPuj, KT∂á IJPV vyraJr jJo KZu uM. 20 pJPTJm FA mPu oJjf TrPuj, ‘krPoΩr pKh IJoJr xPñ xPñ gJPTj, FmÄ FA ßp pJ©J TrKZ, KfKj pKh ßxA pJ©JkPg IJoJPT rãJ TPrj, KfKj pKh IJoJPT IJyJPrr jq UJhq S krPjr jq m˘ hJj TPrj, 21 IJr IJKo pKh xMÔánJPm KkfíVOPy KlPr IJxPf kJKr, fPm k´ná yPmj IJoJr IJkj krPoΩr. 22 FA ßp kJgr IJKo ˛OKf˜÷r‡Pk hÅJz TKrP~ ßrPUKZ, fJ krPoΩPrr FTKa VOy yPm; IJr fáKo IJoJPT pJ KTZM ßhPm, IJKo KmΩ˜nJPm fJr hvoJÄv ßfJoJPT Ikte Trm.’ pJPTJm S rJPUPur xJãJ_ 29 pJPTJm kPg kJ mJKzP~ kMm-mJxLPhr ßhPv ßVPuj. 2 ßxUJPj ßhUPuj, ßUJuJ oJPb FTaJ TáP~J rP~PZ, IJr ßhU, ßxaJr iJPr ßoPwr KfjPa kJu vMP~ rP~PZ, ßTjjJ rJUJPurJ ßxA TáP~JPf ßowkJuVMPuJPT u UJS~Jf; KT∂á ßxA TáP~Jr oMPU ßp kJgr KZu, fJ UMmA mz KZu. 3 kJuVMPuJ xmA KoPu ßxA J~VJ~ FTmJr z yPu rJUJPurJ TáP~Jr oMU ßgPT kJgraJ xKrP~ KhP~ ßowVMPuJPT u UJS~Jf, kPr IJmJr TáP~Jr oMPU