2. Η διαδικασία, η οποία ξεκινά όταν ένα μέρος
αντιλαμβάνεται, ότι κάποιος άλλος ματαίωσε ή
είναι έτοιμος να ματαιώσει κάποιο ενδιαφέρον
δικό του.
(Thomas, 1992)
Η έννοια της ειλικρινούς διάστασης απόψεων, η
οποία πηγάζει από την παρουσία/παράθεση
εναλλακτικών τρόπων δράσης.
(Everard & Morris, 1999)
3. Ως μια δυναμική πραγματικότητα που ενδέχεται
να εξελιχθεί θετικά ή αρνητικά, χρήζει
αντιμετώπισης.
Τα άτομα που εμπλέκονται ή η ομάδα στην
οποία εμφανίζεται η σύγκρουση θα πρέπει να
την αναγνωρίσουν και να τη διαχειρισθούν
4. Ο σχεδιασμός μακροπρόθεσμων στρατηγικών,
με τις οποίες θα μειωθούν οι δυσλειτουργικές
συνέπειες και θα ενισχυθούν οι λειτουργικές
συνέπειες μίας σύγκρουσης, ώστε να προαχθεί η
μάθηση και η αποτελεσματικότητα του
οργανισμού.
(Rahim, 2002)
5. Στην κλασική σχολή διοίκησης:
Η σύγκρουση είναι δυσμενής και ανεπιθύμητη
εξέλιξη η οποία οφείλεται σε ανεπιτυχή
συνεργασία της ομάδας και ανεπαρκή επίτευξη
του διευθυντή στο ρόλο του.
Δεν πρέπει να συμβαίνει !
6. Στη νεοκλασική σχολή διοίκησης:
Η σύγκρουση είναι δυσλειτουργική για τον
οργανισμό, αλλά συμβαίνει διότι οφείλεται σε
επίλυση των διαφορών μεταξύ των μελών του.
Είναι δυσάρεστη αλλά αναπόφευκτη
πραγματικότητα !
7. Στη σύγχρονη σχολή διοίκησης:
Η σύγκρουση αποτελεί μέρος τη όλης λειτουργίας
του οργανισμού, οφείλεται στην πολυπλοκότητα των
διαδικασιών, των μελών και και των μεταξύ τους
σχέσεων στα πλαίσια της ομάδας. Το θέμα που
αφορά την ομάδα δεν είναι η αποφυγή της αλλά η
διαχείρισή της.
Αποτελεσματική διαχείριση
της αναγκαίας πραγματικότητας!
8. Αναποτελεσματικό σύστημα επικοινωνίας
Δομικές οργανωτικές αδυναμίες του οργανισμού
(π.χ. ασάφεια στον καθορισμό καθηκόντων και
αρμοδιοτήτων )
Ο βαθμός συμμετοχής στη διαδικασία λήψης των
αποφάσεων ( ανάλογα τη θέση )
Γνωστικές αντιθέσεις (αντιλήψεις, ενδιαφέροντα)
Ανθρώπινοι παράγοντες (ανταγωνισμός, ανεπαρκής
προσαρμογή στους κανόνες λειτουργίας)
9. Εισαγωγή καινοτομιών και αλλαγές (αντίσταση
στην αλλαγή, ελλιπής συνεργασία και
συμμετοχή στη νέα δράση)
Περιορισμένοι Πόροι
Προσωπικές διαφορές (συναισθηματικές
συγκρούσεις, αυθαίρετη εμπλοκή ενός μέλους
στη δικαιοδοσία ενός άλλου )
Απουσία κοινής στοχοθεσίας (ο στόχος ενός
μέλους απειλεί την επίτευξη του στόχου άλλου
μέλους της ομάδας )
10. Η σύγκρουση ανάλογα με το ποιοι εμπλέκονται σε αυτήν,
διακρίνεται σε:
- Ενδοπροσωπική ( Αντίθεση που εμφανίζεται στις απόψεις
του ίδιου ατόμου - Εσωτερική σύγκρουση)
- Ατομική -Διαπροσωπική σύγκρουση ( Μεταξύ ατόμων –
Διαφωνία στη λήψη απόφασης ή στην υλοποίησή της )
- Οργανωσιακή σύγκρουση μεταξύ ατόμων και ομάδων
εντός οργανισμού (Κατανομή ωφελειών, απόδοση
αμοιβών, κακή συνεργασία)
- Σύγκρουση μεταξύ ομάδων ή οργανισμών (ανταγωνισμός)
11. Ανάλογα με τη θέση των εμπλεκομένων στην
κλίμακα της ιεραρχίας, διακρίνεται σε:
- Κάθετη (άτομα με θέσεις διαφορετικής βαθμίδας)
και
- Οριζόντια Σύγκρουση (άτομα ίδιας βαθμίδας)
12. Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, καθένα από
τα άτομα που εμπλέκονται, βρίσκεται σε συνεχή
διαδικασία αναδιαμόρφωσης των συναισθημάτων
του κι επιλογής δράσεων.
Η συγκεκριμένη συμπεριφορά του ενός επιδρά
στα συναισθήματα του άλλου που με βάση τις
δικές του προθέσεις, υιοθετεί ανάλογη
συμπεριφορά, ανταποκρίνεται και ανατροφοδοτεί
τη διαδικασία.
14. 1ο ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Αντίληψη του ατόμου για την απειλή
κάποιων συμφερόντων του εξαιτίας της
απόκλισης της συμπεριφοράς ενός άλλου
ατόμου από την αναμενόμενη συμπεριφορά ή
εξαιτίας διαφορετικών απόψεων μεταξύ τους.
15. 2ο ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ
Υποκειμενική ερμηνεία και προσπάθεια για να
καθορισθεί γνωστικά το τί συμβαίνει ώστε να
αντιμετωπισθεί….
Οι πιθανές διαφαινόμενες λύσεις κυμαίνονται
ανάμεσα στο «τι με συμφέρει να γίνει» και στο
«τι είναι λογικό/ηθικά σωστό να γίνει»
(λειτουργικές λογικές - επιθυμητή λύση και
κανονιστικές λογικές - ηθική)
Τα έντονα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν
το άτομο να αγνοήσει το συμφέρον ή τη λογική
στη διευθέτηση….
16. 3ο ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
4ο ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
Σε αυτό το στάδιο το άτομο επιλέγει τον
τρόπο δράσης του λάμβάνοντας υπόψη σε
μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό δύο παραμέτρους:
- την πρόθεσή του να εξυπηρετήσει το δικό
του συμφέρον ( αυτοπεποίθηση)
και
- την πρόθεσή του να εξυπηρετήσει το
συμφέρον του άλλου ατόμου (συνεργατικότητα )
19. Κανένα ενδιαφέρον για τα συμφέροντα του
ίδιου και του άλλου ατόμου, και παράβλεψη
του προβλήματος το οποίο συνεχίζει να
υπάρχει:
«Ας γίνει ό,τι να ΄ναι, αρκεί να μην έχω
μπλεξίματα»
20. Υποστήριξη των απόψεων του άλλου και
διευκόλυνσή του στην ικανοποίηση των
αναγκών του, προκειμένου να εκδηλωθεί
αφοσίωση στο καλό κλίμα εργασίας μέσα
στην ομάδα:
«Οκ, δέχομαι να υποχωρήσω, αν και έχω τις
αντιρρήσεις μου, ας επικρατήσει η γνώμη
σου…»
21. Αμοιβαίες υποχωρήσεις προκειμένου να βρεθεί
κοινά αποδεκτή λύση, τις πιο πολλές φορές
προσωρινή, αφού καμιά πλευρά δεν είναι
απόλυτα ικανοποιημένη:
« Δέχομαι να τα βρούμε, για να τελειώνουμε,
υποχωρώ σε αυτό το σημείο, αρκεί να κάνεις
κι εσύ πίσω σε αυτή τη διεκδίκηση…»
22. Απόλυτη στάση, εμμονή στην άποψη και απαίτηση
ικανοποίησης των συμφερόντων του με στόχο την
επιβολή της νίκης στην άλλη πλευρά, χωρίς να
λαμβάνεται υπόψη η διαφωνία:
«Δεν το συζητώ…Πρέπει να γίνει όπως το λέω, έχω
δίκιο, μπορεί να μη σου αρέσει, αλλά …»
23. Πλήρης ικανοποίηση των αναγκών και των δύο
ατόμων και των στόχων τους.
Μέσω της ανταλλαγής ιδεών για την εξεύρεση κοινά
αποδεκτής λύσης, η σύγκρουση θεωρείται πρόκληση
να αναδειχθούν όλοι νικητές :
« Θα βρούμε μαζί μια λύση που να εξυπηρετήσει
απόλυτα και τους δύο »
24. Η συμπεριφορά του κάθε
ατόμου κατά την εξέλιξη
της σύγκρουσης, ως
αποτέλεσμα των
προθέσεών του,
ανατροφοδοτεί στο άλλο
άτομο διαφορετικά από τα
αρχικά του συναισθήματα.
Αυτά με τη σειρά τους
αναπαράγουν νέα,
διαφορετική συμπεριφορά.
Άρα η σύγκρουση
εξελίσσεται δυναμικά μέσα
στο πλαίσιο των αμοιβαίων
χειρισμών.
25. Η αντίδραση του άλλου ατόμου στην επίλυση της
σύγκρουσης.
Κυμαίνεται από την επικράτηση της λογικής και
την εστίαση στα ουσιώδη ως την επικράτηση του
συναισθήματος, την αντιπαλότητα και την
αδιαφορία για το κόστος της τελικής έκβασης.
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Σε κάθε περίπτωση ενδέχεται, από την εκδήλωση της
αντίδρασης, να μην ικανοποιηθεί το ένα μέλος και να
αναπαραχθεί μια νέα σύγκρουση.
5ο ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
26. Ανάλογα με τις αιτίες που προκαλούν τη
σύγκρουση, το είδος της, το χρόνο, τον τρόπο
που εκδηλώνεται και την αποτελεσματικότητα
της συμπεριφοράς των εμπλεκομένων σε αυτήν,
ως προς τη διευθέτησή της, επιλέγονται και
διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης κι επίλυσής
της.
27. Η πυραμίδα του Cohen
Πρόληψη σύγκρουσης
Διαχείριση σύγκρουσης
Διαμεσολάβηση
Διαιτησία
28. Όταν στα πλαίσια του οργανισμού επικρατούν
ιδανικές συνθήκες εργασίας, αποφεύγεται η
εμφάνιση συγκρούσεων (σπάνια).
Στο σχολείο:
Ιδανικό περιβάλλον σημαίνει σαφής κατανομή
καθηκόντων, υπευθυνότητα, αποτελεσματική
επικοινωνία, υποστήριξη έργου, δεξιότητες
επίλυσης συγκρούσεων μεταξύ των μαθητών,
διαχείριση κρίσεων, αποτελεσματική συμμετοχή
στη λήψη απόφασης κ.λ.π.
29. Αν δεν προληφθεί η ανάπτυξη της σύγκρουσης, θα
πρέπει να διενεργηθεί αποτελεσματική
διαπραγμάτευση εκ μέρους των εμπλεκόμενων
μερών.
Στο σχολείο:
Εκπαιδευτικοί - γονείς, εκπαιδευτικοί μεταξύ τους,
εκπαιδευτικοί με τον Διευθυντή, συζητούν υπό την
κοινή παραδοχή πως ο κάθε εκπλεκόμενος έχει τον
δικό του τρόπο αντίδρασης στην σύγκρουση και πως
με την οριστική διευθέτησή της θα πρέπει να
προκύψει ωφέλιμη λύση σε υπαρκτά προβλήματα.
30. Αν δεν επιτύχει η διαπραγμάτευση, και δεν
επιτευχθεί συμφωνία, θα πρέπει να παρέμβει προς
διαμεσολάβηση τρίτος άνθρωπος προκειμένου να
επιλυθεί η σύγκρουση.
Στο σχολείο:
Έταιρος εκπαιδευτικός, ο Διευθυντής του σχολείου,
ο Σχολικός Σύμβουλος διαμεσολαβεί προκειμένου
να επέλθει η συμφωνία και κατ΄επέκταση η ηρεμία
στον εργασιακό χώρο για όλη την ομάδα.
31. Αν δεν επιλυθεί με την πρόταση της διαμεσολάβησης
θα πρέπει να δοθεί εξωτερική λύση που θα γίνει
αποδεκτή οπωσδήποτε και από τα 2 μέρη, ως
αναγκαστική διαιτησία.
Στο σχολείο:
Επιβολή απόφασης δασκάλου στους μαθητές, Δ/ντή
σε εκπαιδευτικούς ή γονείς χωρίς να ληφθεί υπόψη
η δική τους γνώμη. Όχι τόσο καλή εξέλιξη…αφού δε
σημαίνει και την προσαρμογή της μελλοντικής
συμπεριφοράς στις επιταγές της επιβεβλημένης
απόφασης.
32. Όταν μια σύγκρουση οφείλεται σε
διαπροσωπικές αντιθέσεις, μεγενθύνεται από τις
συγκρούσεις συναισθημάτων των ατόμων που
εμπλέκονται και δεν διαχειρίζεται
αποτελεσματικά από τα δύο μέρη, τότε
εξελίσσεται σε ανασταλτικό παράγοντα επίτευξης
των στόχων του οργανισμού και αποτελεί:
δυσλειτουργική σύγκρουση
33. - Αναπτύσσει δυσάρεστα συναισθήματα στους
«χαμένους» και συναισθήματα υπεροχής στους
«νικητές» τα οποία οδηγούν σε αντιπαλότητες, κι
εχθρότητα.
- Επιτρέπει τη διαμόρφωση στρεβλών αντιλήψεων
και τη δημιουργία αρνητικών στερεοτύπων
- Περιορίζει την αποτελεσματικότητα της
επικοινωνίας
- Παρεμποδίζει την καλή λειτουργία του σχολείου
με την σπατάλη χρόνου που διατίθεται σε
ατέρμονες συζητήσεις
34. Όταν μια σύγκρουση απορρέει από τις σχέσεις
των ατόμων λόγω των καθηκόντων τους,
προσανατολίζεται προς το έργο του οργανισμού
και αντιμετωπίζεται με διαπραγματευτικές
δεξιότητες από τους εμπλεκόμενους, μπορεί να
συμβάλλει στην ανάπτυξή του και να εξελιχθεί,
ως μια υγιής διαδικασία, σε:
λειτουργική σύγκρουση
35. - Εμβαθύνει στις αιτίες του προβλήματος
- Βελτιώνει τις διαδικασίες στη λήψη των
αποφάσεων
- Συμβάλλει στην καλύτερη κατανομή πόρων και
αρμοδιοτήτων
- Αναβαθμίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις με την
ειλικρινή έκφραση των απόψεων και την
πρόθεση διεκδικήσεων
- Επιφέρει επωφελείς αλλαγές
- Αποτελεί πηγή καινοτομιών
- Παρακινεί ως προς την άυξηση της
αποδοτικότητας
36. Ο εκπαιδευτικός ηγέτης
(είτε ως ηγέτης τάξης είτε ως διευθυντής)
Προβλέπει τις αιτίες για σύγκρουση κι αμβλύνει την
επίδρασή τους στη λειτουργία του σχολείου
Αναγνωρίζει την ύπαρξη της σύγκρουσης και δεν την
αγνοεί για να την αποφύγει
Την αντιμετωπίζει έγκαιρα και με τον προσφορότερο
κάθε φορά τρόπο
Διατηρεί αποτελεσματικό επικοινωνιακό κλίμα κατά τη
διάρκεια της διευθέτησης ή της διαμεσολάβησης
Την αξιοποιεί ώστε να την αναδείξει σε ωφέλιμη
διαδικασία για τη βελτίωση της λειτουργίας του
σχολείου και την ανάπτυξή του
37. Ο εκπαιδευτικός ηγέτης
(είτε ως ηγέτης τάξης είτε ως διευθυντής)
Θυμάται πως:
« Ο καθένας μπορεί να θυμώσει……
αυτό είναι εύκολο.
Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο
σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή
αιτία και με τον σωστό τρόπο
……αυτό δεν είναι εύκολο.»
Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια
