13. PAGGANYAK
Magbigay ng 5 KATANGIANG
taglay mo upang maging
matagumpay ka sa iyong
pipiliing kurso o
Tracks/Strands?
- Noong nasa haiskul palang
kayo, ano ang iyong basihan sa
paggpili ng kursong kukunin sa
kolehiyo/Senior High School?
14. PAGGANYAK KURSO O TRACKS O
STRAND S
STEM GAS
ABM
TEKNIKAL-
BOKASYONAL
SINING
15.
16. PAKSA:
Mga Pansariling Salik sa Pagpili ng Track o Kursong
Akademiko, Teknikal-Bokasyonal, Sining, Disenyo
at Isports
MOST ESSENTIAL LEARNING COMPETENCY:
Napapatunayan na ang pagiging tugma ng mga personal na salik sa mga
pangangailangan (requirements) sa napiling kursong akademiko, teknikal-
bokasyonal, sining at isports o negosyo ay daan upang magkaroon ng
makabuluhang hanapbuhay o negosyo at matiyak ang pagiging produktibo at
pakikibahagi sa pagpapaunlad ng ekonomiya ng bansa. (EsP9PK-IVb.13.3)
17. LAYUNIN:
1. Pangkabatiran (Cognitive)
-Nakasusuri ng pansariling salik (katangian) sa pagpili ng kursong akademiko,
teknikal-bokasyonal, sining at isports o negosyo,
2. Pagpapahalaga (Affective)
-Napahahalagahan ang mga hakbang upang mapaunlad ang talento at
kakayahan, at
3. Pangkasanayan/Saykomotor (Psychomotor)
-Naisasabuhay na maging produktibo sa napiling kurso o track/strand tungo sa
personal na pag-unlad at pag-unlad ng ekonomiya ng bansa.
18. PAUNANG PATATAYA:
1. Ano ang dalawang kakayahang taglay ng bawat tao na magagamit niya sa pagpapasya at malayang
pagsasakilos ng kanyang pinili at ginusto nang may pananagutan dito?
a. kagalingang mangatuwiran at matalas na kaisipan
b. kahusayan sa pagsusuri at matalinong pag-iisip
c. kalinawan ng isip at masayang kalooban
d. kakayahang mag-isip at malayang kilos-loob
2. Ano ang inaasahan sa atin bilang tao sa lipunan na nilikha upang makipagkapwa at makibahagi sa
buhay-sa-mundo (lifeworld) na ang layunin ay makipag-ugnayan sa isa’t isa at makipagtulungan?
a. makiangkop c. makipagkasundo
b. makialam d. makisimpatya
3. Alin sa mga pansariling salik ang dapat pagbatayan tungkol sa pagpili ng kursong may kinalaman
sa iyong kahusayan tulad ng pakikiharap sa mga taong nakakasalamuha, paglutas ng mga
mahihirap na bagay, pagbubuo at masistemang paraan sa pagkuha ng datos at iba pa?
a. hilig b. kasanayan (skills) c. pagpapahalaga d. talento
19. 4. Sa teoryang Multiple Intelligences ni Dr. Howard Gardner (1983), ang lahat ng tao ay may
angking likas na kakayahan, iba’t iba ang talino o talento. Bilang nasa Baitang 9, ano ang
mahalagang gampanin na dapat mong gawin sa mga talino o talentong ipinagkaloob sa iyo
na may kaugnayan sa pagpili mo ng nais na kurso sa pagtuntong mo sa Senior High school.
a. pahalagahan at paunlarin.
b. pagtuunan ng pansin at palaguin.
c. paunlarin para sa sarili at ibahagi para sa kabutihang panlahat.
d. tuklasin at gamitin sa pagpapayaman mula sa tinapos na kurso.
5. Ano ang dapat na maging aksyon mo sa panahong ikaw ay naguguluhan pa sa mga pagpipiliang kurso para
sa nalalapit na Senior High School?
a. makinig sa gusto ng mga kaibigan
b. huminto muna at sa susunod na taon na lamang mag-aral
c. magbasa at maglaan ng panahong makapag-isip at magplano
d. humingi ng tulong sa Guidance Counselor sa inyong paaaralan at pag-aralan ang desisyon
6. Alam ni Cita na hindi niya kakayanin ang kursong Medisina gayundin ang kakayahan ng kanyang magulang
na suportahan siya. Kaya ang kanyang ginawa ay naghanap siya ng mga scholarship sa kanilang munisipyo
at iba pang institusyon at unti-unti ay nagsulat siya ng mga tiyak niyang plano at mga paalaala daan
upang maging gabay niya. Anong pansariling salik ang isinagawa ni Cita?
a. katayuang pinansyal b. mithiin c. hilig d. pagpapahalaga
20. 7. Hindi lingid sa kaalaman ni Alfred ang mga naging puhunan ng kanyang mga magulang sa negosyong
ipinundar simula noong bata pa siya hanggang sa kasalukuyan. Sila ngayon ay maginhawa at nakapagtapos
lahat ng pag-aaral sa kolehiyo. Siya ang saksi sa kasipagan at pagiging bukas-palad ng kanyang mga
magulang. Sa kanyang propesyon ngayon, dala niya ito lalo na kapag may mga mahihirap siyang pasyente sa
probinsya kapag nagdaraos sila ng medical mission. Anong pansariling salik ang naging gabay ni Alfred sa
pagpili ng kurso?
a. hilig b.pagpapahalaga c. katayuang pinansyal d. kasanayan
8. Bata pa lamang si Cecil ay may interes na sa pagbabasa ng mga educational book, kasabay din ang pagguhit
at minsang pagsusulat. Lalo niya itong napaunlad nang siya ay sumasali sa mga paligsahan sa paaralan at
nananalo. Kaya sa pagdating ng pagpili ng kurso ay hindi siya nahirapan dahil alam na niya ang magiging
linya ng kanyang propesyon, ang maging journalist. Alin sa mga sumusunod na pansariling salik ang naging
daan upang makamit ni Cecil ang tagumpay ng kanyang piniling hanapbuhay?
a. kasanayan b. hilig c. mithiin d. pagpapahalaga
9. Malungkot si Melchor dahil hindi niya mapilit ang kanyang mga magulang sa gusto niyang kursong
Engineering at mag-aral sa isa sa mga unibersidad sa Maynila. Gayunpaman, ang kanilang lokal na
pamahalaan ay nanghihikayat ng mga potensyal na mag-aaral na magtatapos sa kanilang batch na
pakuhanin ng mga kursong Tech-Voc. Sila ay sasailalim sa 6-month training at pagkatapos ay may
naghihintay na trabaho sa Middle East. Sa kanyang pagsasarili, naisip niyang ito ang magiging daan tungo sa
kanyang magandang pangarap para sa kanyang sarili at pamilya. Pumayag siya at naging desidido sa
kanyang desisyon na piliin ito. Anong pansariling salik ang isinaalang-alang ni Melchor sa kanyang naging
desisyong maghanap ng alternatibo bilang tugon sa lumalaking demand sa lipunan?
a. katayuang pinansyal b. mithiin c. pagpapahalaga d. kasanayan
21. 10. Alam ni Diane ang kanyang galing at husay pagdating sa Matematika. Ang kahusayan niya sa pagkalkula ay
namana niya sa kanyang ama. At ang kanyang determinasyon at pagtitiyaga ay nakuha sa kanyang ina. Apat
na buwan bago ang kanilang pagtatapos sa Junior High (Baitang 10) ay mayroon na siyang ideya kung ano
ang kanyang pipiliing kurso.Suportado rin siya ng kanyang mga magulang lalo’t siya naman ay bukas
pagdating sa komunikasyon sa mga nais niyang kuning propesyon. Kahanga-hanga si Diane dahil siya ay may
matatag na loob na magpasya para sa kanyang sarili. Anong pansariling salik ang naging tuntungan niya sa
pagpili ng kurso?
a. mithiin b. pagpapahalaga c. kasanayan d. hilig
SUSI SA PAGTUTUWID:
1. B
2. C
3. B
4. D
5. D
6. A
7. B
8. C
9. D
10. D
22. PAGTUKLAS:
GAWAIN 1-PAGPILI NG KURSO BATAY SA PERSONAL NA
SALIK
Panuto: Punan ang Tsart ng mga Katangiang (Pansariling Salik) taglay mo at
kung ano ang KURSO at TRABAHO na angkop sa iyo. Gawing gabay
ang nakasulat na halimbawa.
MULTIPLE
INTELLIGENCES
SKILL/
KASANAYAN
HILIG PAGPAPAHALA
GA
MITHIIN ANGKOP NA
TRACK O
STRAND SA SH
TRABAHO
Halimbawa:
Mathematical/
Logical
Kasanayan sa
mga ideya at
solusyon
Social
(Interesado sa
panggagamot
at pagtugon sa
mga suliranin
ng kapwa
Pagtulong sa
kapwa
Maging Mahusay
na Pulis
HUMSS Pulis
IKAW NAMAN:
23. SAGUTIN ANG TANONG:
1. ANO ANG IYONG NATUKLASAN TUNGKOL SA IYONG
SARILI MATAPOS SAGUTAN ANG TSART?
2. MASAYA KA BA SA KINALABASAN NITO? BAKIT?
3. ANG PAGPILI MO BA NG ANGKOP NA TRACK O
STRAND AY AYON SA IYONG KATANGIAN?
24. PAGSUSURI: (ANALYSIS)
GAWAIN 2 - MGA HAKBANG UPANG MAPAUNLAD ANG
TALENTO AT KAKAYAHAN
Panuto: Isulat sa hagdan na ito ang 5 mahahalagang
hakbang na dapat gawin upang mapaunlad ang
iyong angking talento at kakayahan ayon sa
iyong hilig, pagpapahalaga at mithiin sa
buhay.
2
3
4
5
CAREER
GOAL
1
25. SAGUTIN ANG MGA SUMUSUNOD NA TANONG:
1.ANG ISINULAT MO BANG MGA HAKBANG AY
ISPISIPIKO O TIYAK, MAKABULUHAN AT KAYANG
GAWIN?
2. NAKASISIGURO KA BA NA ANG MGA HAKBANG NA
ITO AY MAKAPAGPAPAUNLAD SA IYONG KAKAYAHAN
AT TALENTO? IPALIWANAG?
27. 2. KASANAYAN (SKILL)
a. Kasanayan sa Pakikiharap sa mga
Tao (People Skills)
-Nakikipagtulungan at nakikisama sa iba,
magiliw, naglilingkod at nanghihikayat sa
iba na kumilos, mag-isip para sa iba.
b. Kasanayan sa mga Datos
(Data Skills)
– humahawak ng mga dokumento,
datos, bilang, naglilista o nag-aayos
ng mga files at ino organisa ito,
lumilikha ng mga sistemang nauukol
sa mga trabahong inatang sa kanya.
c. Kasanayan sa mga
Bagay-bagay (Things
Skills)
– nagpapaandar, nagpapanatili o
nagbubuo ng mga makina, inaayos ang
mga kagamitan; nakauunawa at umaayos
sa mga pisikal, kemikal at biyolohikong
mga functions.
d. Kasanayan sa mga Ideya at
Solusyon (Idea Skills)
– lumulutas ng mga mahihirap at teknikal
na bagay at nagpapahayag ng mga
saloobin at damdamin sa malikhaing
paraan.
28. Mga paboritong gawain na nagpapasaya sa iyo dahil
gusto mo at maluwag sa iyong puso na gawin ang
mga ito na hindi nakakaramdam ng pagod o
pagkabagot .
3. HILIG
Mga Interes Deskripsyon Halimbawa ng mga Trabaho
a. REALISTIC
-ang taong nasa ganitong interes
ay mas nasisiyahan sa pagbuo ng
mga bagay gamit ang kanilang
malikhaing kamay o gamit ang
mga kasangkapan kaysa
makihalubilo sa mga tao at
makipagpalitan
forester, industrial arts teacher, radio
operator, auto engineer, mechanical
engineer, mining engineer, vocational
agriculture teacher, civil engineer,
b. INVESTIGATIVE - ang mga trabahong may mataas
na impluwensiya dito ay
nakatuon sa mga gawaing pang-
agham. Ang mga taong nasa
ganitong interes ay mas gustong
magtrabaho nang mag-isa kaysa
gumawa kasama ang iba. Sila ay
mayaman sa ideya at malikhain
sa mga kakayahang pang agham,
isa na rito ang mga pananaliksik.
Economist, internist, physician,
anthropologist, astronomer, pathologist,
physicist, chemist, production planner,
medical lab assistant, tv repairer, biologist,
osteopath, chiropractor, math teacher,
natural science teacher, optometrist,
psychiatrist, psychologist, medical
technologist, bacteriologist,
29. Mga Interes Deskripsyon Halimbawa ng mga Trabaho
c. ARTISTIC
ang mga taong may mataas na interes
dito ay mailalarawan bilang malaya at
malikhain, mataas ang imahinasyon at
may malawak na isipan. Nasisiyahan
ang mga nasa ganitong interes sa mga
sitwasyon kung saan nakararamdam
sila ng kalayaan na maging totoo, nang
walang anumang estrukturang
sinusunod at hindi basta napipilit na
sumunod sa maraming mga
panuntunan. Nais nila
Drama coach, language teacher, journalist
reporter, drama-teacher, dancing –teacher,
foreign language interpreter, philosopher, art
teacher, literature teacher, music teacher,
musician, orchestra conductor, advertising
manager, entertainer, public relations person,
fashion model, writer, editor, radio program
writer, dramatist, actor/actress, designer,
interior
- ang mga nasa ganitong grupo ay
kakikitaan ng pagiging palakaibigan,
popular at responsable. Gusto nila ang
interaksyon at pinaliligiran ng mga tao.
Madalas na mas interesado sila sa mga
talakayan ng mga problema o
sitwasyon ng iba at mga katulad na
gawain, kung saan mabibigyan sila ng
pagkakataong magturo, magsalita,
manggamot, tumulong at mag asikaso
- education, teaching, social welfare, human
development, counseling, health professions
(medicine, nursing, etc.), social service,
compensation advising etc., dorm director,
interviewer, employment representative,
funeral director, chamber of commerce
executive, employee benefits approver, food
service manager,claim adjuster, production
expediter, health and welfare coordinator,
educational administrator, training director,
historian, environmental health engineer,
30. Mga Interes Deskripsyon Halimbawa ng mga Trabaho
-likas sa mga taong nasa ganitong grupo
ang pagiging mapanghikayat, mahusay
mangumbinsi ng iba para sa pagkamit ng
inaasahan o target goals. Ang mga taong
may mataas na interes dito ay madalas na
masigla, nangunguna at may pagkusa at
kung minsan ay madaling mawalan ng
pagtitimpi at pasensya - likas sa mga taong
nasa ganitong grupo ang pagiging
mapanghikayat, mahusay mangumbinsi ng
iba para sa pagkamit ng inaasahan o target
goals. s dito ay madalas na masigla,
nangunguna at may pagkusa at kung
minsan ay madaling mawalan ng pagtitimpi
at pasensya.
sales and marketing field, banker, insurance
underwriter, real state appraiser, florist
industrial engineer, contractor, warehouse
manager, salesperson-technical products
lawyer, judge, attorney, tv/radio announcer
branch manager, director industrial relations
government official, insurance manager
managers such as restaurant/office/
-ang mga grupo o pangkat ng mga
taong may mataas na interes dito ay
naghahanap ng mga panuntunan at
direksyon; kumikilos sila nang ayon sa
tiyak na inaasahan sa kanila. Sila ay
maaaring
clerical, administrative, time study analyst
business (commercial) teacher, finance expert
accountant, credit manager, timekeeper, auto
writing machine operator, bookkeeping
machine operator, estimator, foreign trade
clerk, office worker, payroll clerk, accounting
machine operator,
31. 4. MITHIIN
Tumutukoy sa mga bagay na nais marating sa buhay o
mga bagay na gusto maging balang araw. Ang mithiin ay
makatutulong sa atin para hindi tayo maligaw ng landas
at magkaroon ng tamang direksyon sa buhay.
5. PAGPAPAHALAGA
Ang pagpapahalaga ay ang pagbibigay importansya o halaga sa mga bagay. Kapag
binigyan mo ng halaga ang iyong mga gawain lalabas na maganda ang magiging
resulta nito. Ang pagpapahalaga ay ang pagbibigay importansya o halaga sa mga
bagay. Kapag binigyan mo ng halaga ang iyong mga gawain lalabas na maganda
ang magiging resulta nito.
33. PAMPROSESONG KATANUNGAN
1. Makatutulong ba ang mga talento,
hilig, kasanayan, mithiin at
pagpapahalaga sa pagpili mo ng
ispisipikong kursong pang-akademiko,
Teknikal-bokasyonal, sining, disenyo at
isports na kukunin sa Senior High
School? Ipaliwanag
34. PAGSASABUHAY: (APPLICATION)
GAWAIN 4: KAPAG TUGMA, UUNLAD ANG TAO, UUNLAD
ANG EKONOMIYA NG BANSA
PANUTO: Basahin at Unawain ang deskripsyon sa Hanay A at ikonekta ang tuldok
sa pamamagitan ng pagguhit ng linya patungo sa Hanay B upang
maiugnay kung aling Track o Strand ang tugma sa deskripsyon na
nakasulat
HANAY A HANAY B
1. MALIKHAIN AT MAHILIG SA PAGGUHIT . . ACADEMIC TRACK
2. NAIS MAKAPAGTAPOS SA KOLEHIYO . . HUMSS
3. STRAND PARA SA NAIS MAGING ABOGADO . . ARTS AND DESIGN
4. PANGARAP MAGTAYO NG PANADERYA . . SPORTS
5. AKTIBO SA PAMPALAKASAN AT SANAY
MAGREFEREE . . TEKNIKAL - BOKASYONAL
35. PAMPROSESONG KATANUNGAN:
1.KAPAG ANG PINILING KURSO AY AYON
SA IYONG TALENTO, KASANAYAN, HILIG,
MITHIIN AT PAGPAPAHALAGA,
MAKATUTULONG BA ITO NA MAGING
PRODUKTIBO KA SA IYONG PERSONAL NA
PAG-UNLAD AT MAGING SA PAG-UNLAD
NG EKONOMIYA NG BANSA? OO O HINDI?
IPALIWANAG?
36. PAGLALAGUM: (SUMMARY)
1. ANO ANG LIMANG PANSARILING SALIK NA IYONG
ISAALANG-ALANG SA PAGPILI NG KURSONG PANG-
AKADEMIKO AT TEKNIKAL-BOKASYONAL?
a. IBA’T-IBANG URI NG TALENTO
b. ANO ANG MGA HILIG
c. ANO ANG MGA KASANAYAN
d. MITHIIN
e. PAGPAPAHAHALAGA
2. TRACKS O STRANDS PANG-AKADEMIKO
3. TEKNIKAL-BOKASYON
37. PAGTATAYA
1. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa mga salik sa pagpili ng kurso?
a. Talento b. Pera c. Kagandahan d. Hilig
2. Ginagawa mo ang isang bagay na maluwag sa iyong kalooban at nagbibigay sa iyo ng kasiyahan.
a. Talento b. Kasanayan c. Mithiin d. Hilig
3. Kapasidad ng isang tao na gawin ang isang bagay base sa kaniyang talento.
a. Talento b. Kasanayan c. Mithiin d. Hilig
4. Tumutukoy sa kagalingan ng tao na gawin ang isang bagay.
a. Talento b. Kasanayan c. Mithiin d. Hilig
5. Tumutukoy sa pagbibigay halaga sa mga bagay na ginagawa.
a. Mithiin b. Pagpapahalaga c. Hilig d. Kasanayan
6. Tumutukoy ito sa isang grupo o pangkat ng mga taong may mataas na interes dito ay naghahanap ng mga
panuntunan at direksyon
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang mga tanong.
Bilugan ang titik para sa tamang sagot.
38. 7. Tumutukoy sa mga bagay na nais marating sa buhay o mga bagay na gusto maging balang
araw.
a. Pagpapahalaga b. Mithiin c. Hilig d. Talento
8. Ang strands na ABM, GAS, STEM at HUMMs ay tinatawag na:
a. Teknikal-Bokasyol b. Akademiko c, Disenyo d. Isports
9. Tumutukoy sa interes ng ganitong grupo ang pagiging mapanghikayat ang mahusay
mangumbinsi
a.Social b. Enterprising c. Investigative d. Artistic
10. Tumutukoy sa mga taong may mataas na interes dito ay mailalarawan bilang malaya at
malikhain, mataas ang imahinasyon at may malawak na isipan.
a. Investigative b. Artistic c. Social d. Enterprising
39. TAKDANG ARALIN:
Gumawa ng isang sanaysay na may lima o higit
pang pangungusap na may pamagat na “Ang
Aking Pangarap”.
