1. Գործնական աշխատանք
ֆիզիկայից
Վահե Համբարձումյան
12-4 դասարա
Աբրահամ Իսահակի Ալիխանովը , հայ սովետական ֆիզիկոս, ՍԱՀՄ
ԳԱ ակադեմիկոս (1943), ՀՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1943),
սոցիալիստական աշխատանքի հերոս է (1954)։ Ծնվել է փետրվարի
20–ին, Թիֆլիսում։Ավարտել է Լենինգրադի պոլիտեխնիկական
ինստիտուտը (1929)։ 192741-ին աշխատել է ՍԱՀՄ ԳԱ
–
ֆիգիկատեխնիկական ինստիտուտում։

2.  Առաջին աշխատությունները վերաբերում են
ռենտգենակառուցվածքային ա նալիզին և ռենտգենյան
ճառագայթների ֆիզիկային։ 1934ից հետազոտել է
-
ռադիոակտիվությունը և ռադիոակտիվ ճառագայթումը, Ա.
Ալիխանյանի և Մ. Կոզոդաևի հետ հայտնաբերել և հետազոտել
է գրգռված միջուկներից էլեկտրոն-պոզիտրոն զույգերի
արձակման երևույթը։ Նա Ա. Ալիխանյանի հետ սահմանել է
(1935) բետտա-սպեկտրների կախումը տարրի ատոմական
համարից և ճշգրտել Ռեզերֆորդի ստացած որոշ արդյունքներ։
Ալիխանյանի և Լ. Ա. Արցիմովիչի հետ փորձով հիմնավորել է
(1936) իմպուլսի պահպանման օրենքը էլեկտրոն-պոգիարոն
զույգերի անիհիլացման ժամանակ։
 Ալիխանովը կազմակերպել է Էլբրուսի տիեզերական
ճառագայթների հետազոտման առաջին արշավախումբը
(1940)։ Ապացուցել է էլեկտրոնների ու ֆոտոնների
նույնությունը՝ մասնիկների հեղեղներ առաջացնելու
տեսանկյունից։ 1943ին Ալիխանյանի հետ զբաղվել է
-
տիեզերական ճառագայթների ուսումնասիրությամբ (Արագածի
տիեզերական, ճառագայթների հետազոտման կայան) և նրանց
հեղեղի մեջ հայտնաբերել մեծ էներգիայի պրոտոնների հոսք,
որը համաշխարհային առումով վճռական դեր խաղաց
տիեզերական ճառագայթների ֆիզիկայի ասպարեզում
կատարվելիք հետագա ուսումնասիրությունների համար։

3.  Ալիխանովը հետազոտել է արագ պրոտոնների ու
նեյտրոնների ներգործությամբ միջուկում կատարվող
պրոցեսները և պարզել ծնվող մասնիկների բնույթը։
1945–68-ին եղել է Ջերմատեխնիկական
լաբորատորիայի (1957-ից՝ ՍՍՀՄ ԳԱ տեսական և
Փորձարարական ֆիզիկայի ինստիտուտ) դիրեկտոր։
Ալիխանովը իր աշխատակիցների հետ ստեղծել է
(1949) ծանր ջրային դանդաղեցուցիչով ՍՍՀՄ-ում
առաջին միջուկային ռեակտորը։
 Ալիխանովը միջուկային ֆիզիկայի սովետական
դպրոցի և ՍՍՀՄ-ում տարրական մասնիկների
արագացուցիչների ստեղծման հիմնադիրներից էֈ Նրա
նախաձեռնությամբ և ղեկավարությամբ սկսվել է (1961)
Մոսկվայի 7 Գէվ էներգիայով պրոտոնների կոշտ
կիզակետմամբ արագացուցիչի կառուցումը:
Ալիխանովի ղեկավարությամբ է նախագծվել նաև 70
Գէվ էներգիայով արոտոնային արագացուցիչը:
 ՍՍՀՄ պետական մրցանակների դափնեկիր էր (1941,
1948, 1953), պարգևատրվել է Լենինի երեք և
Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։
Մահացել է դեկտեմբերի 8-ին, Մոսկվայում։

5.  Արտեմ Իսահակի Ալիխանյանը ծնվել է 1908թ. հունիսի
11–ին, Թիֆլիսում։Նա հայ սովետական ֆիզիկոս էֈ
ՍՍՀՄ ԳԱ թդթ-անդամ (1946), ՀՍՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս
(1943), ՀՍՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1967)։
Ա. Ի. Ալիխանովի եղբայրը։Ավարտել է Լենինգրադի
համալսարանը (1931)։
 1943–73-ին՝ Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի
դիրեկտոր։ Ալիխանյանի առաջին աշխատանքները
վերաբերում են բյուրեղների ֆիզիկային, ռենտգենյան
ճառագայթների և էլեկտրոնների դիֆրակցիային։ 1931 -
ից զբաղվել է ռադիոակտիվության և ատոմի միջուկի
հետազոտությամբ։
 1934-ին Ա. Ալիխանովի և Մ. Կոզոդաևի հետ
հայտնաբերել և հետազոտել է գրգռված միջուկներից
էլեկտրոն-պոզիտրոն զույգերի առաքման երևույթը։Ա.
Ալիխանովի և Լ. Արցիմովիչի հետ ապացուցել է (1936)
իմպուլսի պահպանման օրենքը էլեկտրոն-պոզիտրոն
զույգի անիհիլացման ժամանակ։Ալիխանյանը
հայտնաբերել է էլեկտրոններ առաքող առաջին
արհեստական ռադիոակտիվ տարրը

6.  սիլիցիում)։Ա. Ալիխանովի հետ 1942-ին ստեղծել է Արագածի
տիեզերական ճառագայթների հետազոտման կայանը, ուր
հայտնաբերել են լիցքավորված մասնիկների «նեղ» հեղեղները
(1943), մեծ էներգիայով պրոտոնների առատ հոսքի գոյությունը
տիեզերական ճառագայթներում (1945) և տիեզերական
նեյտրոնների ազդեցությամբ ատոմից արագ պրոտոններ
առաջանալու երևույթը (1950)։Ալիխանյանը մեծ ավանդ ունի նաև
բարձր և գերբարձր էներգիաների մասնիկների իմպուլսների
դետեկտման և չափման նոր մեթոդների ստեղծման ասպարեզում։
Նա Ա. Ալիխանովի հետ փորձարարական հետազոտությունների
հիման վրա առաջինն է նշել (1946) տարրական նոր մասնիկների
գոյությունը տիեզերական ճառագայթներում։
 50-ական թվականների կեսերին Ալիխանյանը իր աշխատակիցների
հետ կատարել է տարրական մասնիկների տարբեր
հատկությունների ուսումնասիրման աշխատանքներ,
մասնավորապես պղպջակային խցիկում դիտվող տրոհման
հետազոտումը հաստատեց այդ պրոցեսում զույգության օրենքի
խախտումը, կատարվեց միջուկների վրա մյունների ցրման առավել
ճշգրիտ հետազոտում։ Նման տրոհումը անմիջականորեն հետևում
է CP-ինվարիանտության պահպանումից, և դրա ստուգումը
ֆունդամենտալ երևույթ էր։

7.  Ալիխանյանը ստեղծել և կատարելագործել է մեծ
էներգիայով մասնիկների հետազոտման սարքեր.
մագնիսական մասսպեկտրոմետր, պղպջակային և
կայծային խցիկներ և այլն։Ալիխանյանի
նախաձեռնությամբ է ստեղծվել Երևանի 6Գէվ
էներգիայով (1 Գէվ=1 մլրդ. Էվ)
էլեկտրոնաօղակային արագացուցիչը։
Ալիխանյանը կազմակերպել է Մոսկվայի
ինժեներա-ֆիզիկական ինստիտուտի միջուկային
ֆիզիկայի ամբիոնը (1946), հիմնադրել Նոր
Ամբերդի կայանը (1958)։
 Նրա ղեկավարությամբ է գործում տեսական և
փորձարարական ֆիզիկայի Նոր Ամբերդի
միջազգային դպրոցը։Ալիխանյանը ՍՍՀՍ
պետական մրցանակների (1941, 1948) և լենինյան
մրցանակի (1970) դափնեկիր է, Աշխատանքային
կարմիր դրոշի կրկնակի շքանշանակիր։