Հայ և արտերկյա քիմիկոսների կյանքը և հայտնագործոթյունները

2.  Ծնվել է 1834 թ.փետրվարի 8-ին Սիբիրի Տոբոլսկ
քաղաքում։ Նա ընտանիքի վերջին՝ 17-րդ երեխան էր։
Հայրն ամենաերևելիներից մեկն էր քաղաքում,
որովհետև վարում էրՏոբոլսկի նահանգի՝ գիմնազիայի
և ուսումնարանների տնօրենի պաշտոնը։ Բայց
Միտյայի ծնվելուց հետո նա ծանր հիվանդացավ, և
կարիքի մեջ ընկած ընտանիքի հոգսն
անցավ մոր ուսերին։ Ձեռներեց կինը
հոգսերի մեջ չմոռացավ երեխաների
ուսման մասին և ամեն գնով կրթության
տվեց նրանց։

3.  1841 թ. օգոստոսի 1-ին ընդունվում է Տոբոլսկի
գիմնազիայի առաջին դասարանը։Հենց սկզբից Միտյան
սկսեց հեշտ յուրացնել բնագիտական առարկաները,
իսկ լատիներենի, ռուս գրականության դասերին
մասնակցում էր մեծ տառապանքների գնով։ Եվ, եթե
հաջողությամբ փոխադրվում էր դասարանից-դասարան,
միայն ի հաշիվ մաթեմատիկայի,ֆիզիկայի փայլուն
իմացության։

4.  Օգոստոսի 9-ին ընդունվում է Պետերբուրգի գլխավոր
մանկավարժական ինստիտուտը։ 1855 թ. հունիսի 20-ին
ավարտում է գլխավոր մանկավարժական ինստիտուտը։
Ավարտական քննություններին Մենդելեևը ներկայացավ
ոչ թե իբրև սովորական մի ուսանող, այլ որպես իսկական
հետազոտող։

5.  1855 թ. նոյեմբերի 14-ին նշանակվում է ավագ
ուսուցիչ Օդեսայում։ 1861 թվականի փետրվարի 14-ին
արտասահմանյան գործուղումից վերադառնում
է Պետերբուրգ։ Այստեղ ստանալով համալսարանի քիմիայի
ամբիոնի վարիչի պաշտոնը, գիտական լայն գործունեություն է
ծավալում։ 1869 թ. փետրվարի 17-ին տպագրության է
ստորագրում պարբերական համակարգի առաջին
ուրվագիրը։ Մենդելեևի պարբերական աղյուսակը քիմիական
նոր տարրերի հայտնաբերման միակ ու անփոխարինելի
բանալին է։ Գիտնականը նրա վրա աշխատել է շուրջ 40
տարի, մինչև որ վերջապես գտավ բոլոր միացությունների
հիմնական նմանությունը՝ատոմականությունը։ Շուտով նա
հրատարակեց այն նյութերի մանրամասն բնութագրերը, որոնք
աշխարհում դեռ ոչ-ոք չէր տեսել։ Շուտով աշխարհի տարբեր
ծայրամասերում սկսեցին հայտնաբերվել նկարագրված
հատկություններ ունեցող
նյութերը՝ գալլիումը, սկանդիումը, ռադիումը և այլն, որոնք
հաստատեցին աղյուսակի ճշմարտացիությունը։

6.  1894, հունիս - Օքսֆորդի և Քեմբրիջի համալսարանների
դոկտորի հանդիսավոր շնորհումը։
 1905, 17 նոյեմբեր - ուղևորություն Լոնդոն՝
թագավորական ընկերության ամենաբարձր պարգևը՝
Կոպլեյի մեդալն ստանալու։
 1907, 20 հունվար - սրտի կաթվածից վախճանվեց Դ. Ի.
Մենդելեևը։

7.  ռուս քիմիկոս,ֆիզիկոս, երկրաբան, տնտեսագետ, տե
խնոլոգ, բազմակողմ
գիտնական, ուսուցիչ, գյուտարար։ 1869 թվականին
բացահայտել է քիմիական
տարրերի պարբերականության
օրենքը՝ բնագիտության հիմնական օրենքներից մեկը։
Թողել է մոտ 500 տպագրական աշխատություններ,
որոնց մեջ է դասական «Քիմիայի հիմունքները»՝
առաջին կառուցվածքային շարադրանքը
անօրգանական քիմիայից։

8.  Դ. Ի. Մենդելեևը գիտության շատ բնագավառների հիմնային
հետազոտությունների հեղինակ է, ինչպիսիք են քիմիան,
քիմիական տեխնոլոգիաները, ֆիզիկան, չափագիտությունը,
օդագնացությունը, օդերևութաբանությունը,գյուղատնտեսությո
ւնը, տնտեսագիտությունըև այլ գիտություններ, որոնք
սերտորեն կապ ունեին Ռուսաստանի արտադրողական
ուժերի զարգացման կարիքների հետ։ Նա հիմք է
դրել լուծույթների տեսությունը, առաջարկել է նավթի
բաժանման ֆրակցիոն մեթոդը, հայտնագործել է անծուխ
վառոդի տեսակներից մեկը, պրոպագանդել է հանքանյութերի
օգտագործումը, երաշտային հողերի ոռոգումը։ 1865-
1890թվականներին եղել է Պետերբուրգյան համալսարանի
պրոֆեսոր։

9.  Հակոբ Գարեգինի Հովհաննիսյան (1875, դեկտեմբերի 7 -
1941, դեկտեմբերի 22), կենսաքիմիկոս, քիմիական
գիտությունների դոկտոր (1903), պրոֆեսոր
(1925), ԵՊՀ ռեկտոր (1922-1930), ԵրԲԻ կենսաքիմիայի
ամբիոնի հիմնադիր,Երևանի բժշկական
ինստիտուտի տնօրեն (1930-36), ՀԽՍՀ գիտության
վաստակավոր գործիչ (1935)։ ԵՊԲՀ-ում առաջադեմ
ուսանողներին տրվում է նրա անունով անվանական
կրթաթոշակ։

10.  Ծնվել է Շուշիում։ Տեղի թեմական դպրոցն ավարտելուց
հետո ուսումը շարունակել է Բեռլինի համալսարանում։
1903-ինՀայդելբերգի համալսարանում պաշտպանել է
ատենախոսություն և ստացել քիմիական գիտությունների
դոկտորի աստիճան։ Վերադառնալով Շուշի՝ 1904-1907-
ին քիմիա է դասավանդել տեղի դպրոցներում։
Այնուհետև Ստրասբուրգի ուԲեռլինի
համալսարաններում զբաղվել է ֆիզիկական
քիմիայի ու մանրէաբանության ուսումնասիրությամբ։

11.  1907-20-ին Բաքվում ղեկավարել է քիմիա-
մանրէաբանական լաբարատորիան։ 1917-ին ընդունվել
է կոմկուսի շարքերը, դարձել եռանդուն քաղաքական
գործիչ։ 1918-ին եղվել է Բաքվի կոմունայում
փախստականների գործերի կոմիսար։ 1920-21-ին
աշխատել է Շուշիում և Դիլիջանում, 1921-ին՝
փոխադրվել Երևան և աշխատել ժողկոմխորհում։

12.  1922-30-ին եղել է ԵՊՀ ռեկտոր։ 1924-ին
համալսարանում ստեղծել է կենսաքիմիայի ամբիոն,
որը հետագայում նրա ղեկավարությամբ մինչև 1937-ին
գործել է բժշկական ինստիտուտում։ 1925-ին նրան
շնորհվել է պրոֆեսորի կոչում։ 1936-ի սեպտեմբերին
նշանակվել է ԽՍՀՄ ԳԱ հայկական մասնաճյուղի
կենդանաբանական ինստիտուտի տնօրեն։

13.  Հ. Հովհաննիսյանի գիտական աշխատանքներից
հատկապես արժեքավոր են C վիտամինի կառուցվածքի
վերաբերյալ ուսումնասիրությունները։ Հեղինակ է նաև
հրապարակախոսական բազմաթիվ հեդվածների։
Բժշկական ինստիտուտի, նրա ամբիոնների և
կլինիկաների կազմակերպման, դրանց ամրապնդման և
նույնիսկ ինստիտուտի ժամանակակից շենքի
կառուցման աշխատանքները սերտորեն կապված են
Հակոբ Հովհաննիսյանի անվան հետ։

14.  Գործուն մասնակցություն է ունեցել Հայաստանում
քիմիական արդյունաբերության և գիտության
զարգացման խնդիրների մշակմանը։
 Բազմիցս եղել է Հայաստանի կոմունիստական
կուսակցության Կենտկոմի վերստուգիչ հանձնաժողովի,
ինչպես և Հայաստանի Կենտգործկոմի անդամ։
 Ստալինյան բռնարարքների զոհերից է։ Նրա գիտական և
հասարակական գործունեությունն ընդհատվել է 1937-ին։
Վախճանվել է 1941-ի դեկտեմբերի 22-ին
աքսորավայրում։ Արդարացվել է հետմահու։

15.  1973 թվականին ոսկե մեդալով ավարտել է
Վաղարշապատ քաղաքի Երվանդ Օտյանի անվան թիվ 7
միջնակարգ դպրոցը,1978 թվականին Երևանի
պետական համալսարանի քիմիական
ֆակուլտետը, 1981 թվականին Հայաստանի
Գիտությունների ակադեմիայի քիմիական ֆիզիկայի
ինստիտուտի ասպիրանտուրան։

16.  1982-1988 թվականներին եղել է ԳԱ քիմիական ֆիզիկայի
ինստիտուտի գիտաշխատող, 1988-1991 թթ-ին՝ 26
կոմիսարների շրջանի (Արաբկիր) գիտատեխնիկական
ստեղծագործության կենտրոնի ինժեներ, 1991-1993թթ-ին՝
"Պրոտոն" ֆիրմայի գիտա-արտադրական բաժնի վարիչ, 1993-
1997 թթ-ին՝ Վաղարշապատի քաղաքային սոցիալական
ծառայության պետ,1997-2000թթ-ին՝ Էջմիածնի "Գրիգոր
Լուսավորիչ" համալսարանի ռեկտորի խորհրդական, 2000-
2004 թթ-ին՝ Էջմիածնի "Գրիգոր Լուսավորիչ" համալսարանի
պրոռեկտոր, 2004-2007 թթ-ին՝ ՀՀ Ազգային ժողովի
աշխատակազմի գիտության, կրթության, մշակույթի հարցերի
բաժնի պետ, 2010 թվականից աշխատում է ՀՀ ԿԳՆ
Գիտության պետական կոմիտեում որպես բաժնի պետ։

17.  1985 թվականին պաշտպանել է "Պրոպիլենի գազաֆազ
թերմիկ օքսիդացումը" թեմայով թեկնածուական
ատենախոսություն։ 20 գիտական աշխատանքների
հեղինակ է, ստացել է 3 հեղինակային իրավունքի
վկայական, մասնակցել է համամիութենական և
միջազգային գիտական կոնֆերանսների։ 1980-
1986 թվականներին ընտրվել է Երևանի 26 կոմիսարների
շրջանի (Արաբկիր) երիտասարդ գիտնականների և
մասնագետների խորհրդի նախագահ։ 1990-1995
թվականներին եղել է Էջմիածնի քաղաքային խորհրդի
պատգամավոր, հանձնաժողովի
նախագահ,նախագահությանանդամ։