ความหมายของสารสนเทศ ความหมายของความรู้ ความหมายของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ ความสำคัญของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ ขอบเขตของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ พัฒนาการของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ

1. บทที่ 1 บทนำ
จัดทาโดย
อาจารย์ศรีอร เจนประภาพงศ์
สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย
ปีการศึกษา 2555
Page 1

2. หัวข้อบรรยาย
การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• ความหมาย
• ความสาคัญ
• ขอบเขต
• พัฒนาการ
Page 2

3. • ก่อนอื่นมาทบทวนความหมายของคา 2 คา คือ
“สารสนเทศ (Information)” และ
“ความรู้ (Knowledge)”
ก่อนเนื่องจากมีความสัมพันธ์โดยตรงกับเรื่อง
การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
Page 3

4. ความหมายของสารสนเทศ
• มาจากภาษาอังกฤษว่า Information
• ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ประสบการณ์ จินตนาการ
ที่ผ่านกระบวนการคัดเลือก รวบรวม วิเคราะห์
เรียบเรียง บันทึก และเผยแพร่ลงในสือประเภทต่างๆ
่
ได้แก่ สื่อสิงพิมพ์ สือโสตทัศน์ หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์
่ ่
เพือนาไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อไป
่
(แนวคิดของผู้สอน)
Page 4

5. ความหมายของสารสนเทศ (ต่อ)
• จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (2553)
คือ สิ่งที่ได้จากการนาข้อมูลทีเก็บรวบรวมไว้มา
่
ประมวลผล เพือนามาใช้ประโยชน์ตาม
่
จุดประสงค์
เป็นข้อมูลที่ผ่านการเลือกสรรให้เหมาะสมกับ
การใช้งานให้ทันเวลา และอยู่ในรูปที่ใช้ได้
Page 5

6. ความหมายของสารสนเทศ (ต่อ)
• จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (2553)
• สิ่งที่ได้จากการประมวลผลข้อมูลและสามารถ
นาไปใช้ประโยชน์ในการวางแผน การตัดสินใจ
และการคาดการณ์ในอนาคตได้ โดยแสดงใน
รูปของข้อความ ตาราง แผนภูมิ หรือรูปภาพ
Page 6

7. สรุปความหมายของสารสนเทศ
(Information) (ตามแนวคิดผู้สอน)
• ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ประสบการณ์ จินตนาการของมนุษย์
• ผ่านกระบวนการคัดเลือก รวบรวม วิเคราะห์ เรียบเรียง บันทึก
• และเผยแพร่ลงในสื่อประเภทต่างๆ ได้แก่ สือสิ่งพิมพ์
่
สื่อโสตทัศน์ หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์
• สารสนเทศเหล่านั้นต้องอยู่ในรูปแบบที่นาไปใช้ได้เลย เช่น
เป็นสรุปรายงาน บทวิเคราะห์ แผนภูมิ ตาราง ฯลฯ
• และสอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้
• เพื่อนาไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อไป ได้อย่างทันเวลา
Page 7

8. ตัวอย่าง
สารสนเทศ
Page 8

9. ตัวอย่างสารสนเทศ
http://utcc2.utcc.ac.th/localuser/cebf/download/analysis/10%20ธุรกิจเด่น155.pdf
Page 9

10. ตัวอย่าง
สารสนเทศ
http://utcc2.utcc.ac.th/localuser/cebf/download/cbp/ตรุษจีน-55[1].pdf
Page 10

11. ตัวอย่าง
สารสนเทศ
Page 11
http://www.stks.or.th/th/knowledge-bank/46-e-book/2229-epub.html

12. ความหมายของความรู้
• มาจากคาภาษาอังกฤษว่า Knowledge
• จากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542
(2553)
• สิ่งที่สั่งสมมาจากการศึกษาเล่าเรียน การค้นคว้า หรือ
ประสบการณ์ รวมทั้งความสามารถเชิงปฏิบัติและทักษะ
• ความเข้าใจหรือสารสนเทศที่ได้รับมาจากประสบการณ์ สิ่งที่
ได้รับมาจากการได้ยิน ได้ฟัง การคิด หรือการปฏิบัติ
• องค์วิชาในแต่ละสาขา เช่น ความรู้เรื่องเมืองไทย ความรูเรื่อง
้
สุขภาพ Page 12

13. ความหมายของความรู้ (ต่อ)
• จากวิกิพเดีย สารานุกรมเสรี (2553)
ี
• คือ สิงที่มนุษย์สร้าง ผลิต ความคิด ความเชื่อ ความจริง
่
ความหมาย
โดยใช้ ข้อเท็จจริง ข้อคิดเห็น ตรรกะ แสดงผ่าน
ภาษา เครืองหมาย และสื่อต่างๆ
่
โดยมีเป้าหมายและวัตถุประสงค์เป็นไปตามผู้สร้าง
ผู้ผลิตจะให้ความหมาย
Page 13

14. ความหมายของความรู้ (ต่อ)
• จากประภาเพ็ญ สุวรรณ (อ้างถึงในอักษร สวัสดี, 2542: 26) พบในวิกิพเดียี
สารานุกรมเสรี (2553)
• เป็นพฤติกรรมขั้นต้นที่ผู้เรียนรู้เพียงแต่เกิดความจาได้ โดยอาจจะเป็น
การนึกได้ หรือโดยการมองเห็น ได้ยิน จาได้
• ความรู้ในชั้นนี้ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับคาจากัดความ ความหมาย ข้อเท็จจริง
กฎเกณฑ์ โครงสร้างและวิธีแก้ไขปัญหา
• ส่วนความเข้าใจอาจแสดงออกมาในรูปของทักษะด้าน “การแปล” ซึ่ง
หมายถึง ความสามารถในการเขียนบรรยายเกี่ยวกับข่าวสารนั้น ๆ
โดยใช้คาพูดของตนเอง และ
• “การให้ความหมาย” ที่แสดงออกมาในรูปของความคิดเห็นและข้อสรุป
รวมถึงความสามารถในการ “คาดคะเน” หรือการคาดหมายว่าจะเกิด
อะไรขึ้น Page 14

15. ระดับของความรู้
• จากเบนจามิน บลูม (Benjamin S. Bloom อ้างถึงในอักษร สวัสดี,
2542: 26-28) พบในวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี (2553)
1. ความรู้ (Knowledge)
2. ความเข้าใจหรือความคิดรวบยอด (Comprehension)
3. การนาไปปรับใช้ (Application)
4. การวิเคราะห์ (Analysis)
5. การสังเคราะห์ (Synthesis)
6. การประเมินผล (Evaluation)
Page 15

16. ระดับของความรู้ (ต่อ)
1. ความรู้ (Knowledge)
หมายถึง การเรียนรู้ที่เน้นถึงการจาและการระลึกได้ถึง
ความคิด วัตถุ และปรากฏการณ์ต่างๆ ซึ่งเป็นความจา
ที่เริ่มจากสิ่งง่ายๆ ที่เป็นอิสระแก่กัน ไปจนถึงความจาใน
สิ่งที่ยุ่งยากซับซ้อนและมีความสัมพันธ์ระหว่างกัน
Page 16

17. ระดับของความรู้ (ต่อ)
2. ความเข้าใจหรือความคิดรวบยอด (Comprehension)
เป็นความสามารถทางสติปัญญาในการขยายความรู้
ความจา ให้กว้างออกไปจากเดิมอย่างสมเหตุสมผล
การแสดงพฤติกรรมเมือเผชิญกับสือความหมาย และ
่ ่
ความสามารถในการแปลความหมาย การสรุปความ หรือ
การขยายความสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
Page 17

18. ระดับของความรู้ (ต่อ)
3. การนาไปปรับใช้ (Application)
เป็นความสามารถในการนาความรู้ (knowledge)
ความเข้าใจ หรือความคิดรวบยอด (comprehension) ใน
เรื่องใด ๆ ที่มีอยู่เดิมไปแก้ไขปัญหาทีแปลกใหม่ของเรืองนั้น
่ ่
โดยการใช้ความรู้ต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งวิธการกับ
ี
ความคิดรวบยอดมาผสมผสานกับความสามารถในการ
แปลความหมาย การสรุปความ หรือการขยายความสิ่งนั้น
Page 18

19. ระดับของความรู้ (ต่อ)
4. การวิเคราะห์ (Analysis)
เป็นความสามารถ และทักษะที่สูงกว่าความเข้าใจ
และการนาไปปรับใช้ โดยมีลกษณะเป็นการแยกแยะสิ่งที่
ั
จะพิจารณาออกเป็นส่วนย่อยที่มีความสัมพันธ์กัน
รวมทั้งการค้นหาความสัมพันธ์ของส่วนต่าง ๆ เพื่อดูว่า
ส่วนประกอบปลีกย่อยนั้นสามารถเข้ากันได้หรือไม่
อันจะช่วยให้เกิดความเข้าใจต่อสิ่งหนึ่งสิ่งใดอย่างแท้จริง
Page 19

20. ระดับของความรู้ (ต่อ)
5. การสังเคราะห์ (Synthesis)
เป็นความสามารถในการรวบรวมส่วนประกอบย่อยๆ หรือส่วน
ใหญ่ ๆ เข้าด้วยกัน เพื่อให้เป็นเรื่องราวอันหนึ่งอันเดียวกัน
การสังเคราะห์จะมีลักษณะของการเป็นกระบวนการรวบรวม
เนื้อหาสาระของเรื่องต่าง ๆ เข้าไว้ดวยกัน
้
เพื่อสร้างรูปแบบ หรือโครงสร้างที่ยังไม่ชัดเจนขึ้นมาก่อน
อันเป็นกระบวนการที่ต้องอาศัยความคิดสร้างสรรค์ภายในขอบเขต
ของสิ่งที่กาหนดให้
Page 20

21. ระดับของความรู้ (ต่อ)
6. การประเมินผล (Evaluation)
เป็นความสามารถในการตัดสินเกี่ยวกับความคิด ค่านิยม
ผลงาน คาตอบ วิธการ และเนื้อหาสาระ
ี
เพื่อวัตถุประสงค์บางอย่าง โดยมีการกาหนดเกณฑ์ (criteria)
เป็นฐานในการพิจารณาตัดสิน
การประเมินผล จัดได้ว่าเป็นขั้นตอนที่สูงสุดของพุทธิลกษณะ
ั
(characteristics of cognitive domain) ที่ต้องใช้ความรู้ความ
เข้าใจ การนาไปปรับใช้ การวิเคราะห์ และการสังเคราะห์เข้ามา
พิจารณาประกอบกันเพื่อทาการประเมินผลสิ่งหนึ่งสิ่งใด
Page 21

22. สรุปความหมายของความรู้
(Knowledge) (ตามแนวคิดผู้สอน)
• สิ่งที่สั่งสมมาจากการศึกษาเล่าเรียน การค้นคว้า หรือ
ประสบการณ์
• เป็นสิ่งที่ได้รับมาจากการได้ยิน ได้ฟัง การคิด หรือการ
ปฏิบัติ
• จนรู้แล้ว จาได้ และเข้าใจ สามารถนาความรู้ไปปรับใช้
(แก้ปัญหา) วิเคราะห์ สังเคราะห์ และตัดสิน
ความคิด ค่านิยม ผลงาน วิธีการ และเนื้อหาสาระได้
• เช่น องค์วิชาในแต่ละสาขา เช่น ความรูเรื่องเมืองไทย ความรู้
้
เรื่องสุขภาพ เป็นต้น
Page 22

23. สรุปความหมายของความรู้ (Knowledge)
(ในอีกมิติ) (ตามแนวคิดผู้สอน)
• สิ่งที่มนุษย์สั่งสมมาจากการศึกษาเล่าเรียน การค้นคว้า หรือ
ประสบการณ์
• และแสดงออกให้ผู้อื่นทราบว่า เขา...
• รู้แล้ว (บอกได้ว่านั่นคืออะไร)
• เข้าใจแล้ว (อธิบายได้ เขียนได้)
• สามารถนาความรูไปใช้แก้ปัญหาได้
้
• สามารถวิเคราะห์ สังเคราะห์ และตัดสินเรื่องราวต่างๆ ได้
• เช่น องค์วิชาในแต่ละสาขา เช่น ความรูเรื่องเมืองไทย ความรู้
้
เรื่องสุขภาพ เป็นต้น Page 23

24. ความหมาย
การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
Page 24

25. ความหมายการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• มาจากศัพท์ภาษาอังกฤษว่า Information Storage and
Retrieval ใช้อักษรย่อ “ISAR” หรือ “ISR”
• “Operations performed by the hardware and software
used in indexing and storing a file of machine-readable
records whenever a user queries the system for
information relevant to a specific topic. For records to be
retrieved, the search statement must be expressed in
syntax executable by the computer.”
(Reitz, 2004-2010)
Page 25

26. ความหมายการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• The linked activities of storing and retrieving
information, and the strategies and techniques
for doing so.
• The activities are linked because the means of
retrieving information are dependent on the
means by which it was stored.
• The storage strategy must be designed for the
most efficient retrieval, consistent with the
characteristics of the information and the time
and cost that can be tolerated.
(Daintith, 2004)
Page 26

27. ความหมายการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
(มาลี ล้้าสกุล, 2545: 1: 8)
• เป็นกระบวนการทั้งการคัดเลือก การจัดหา การควบคุมโครงสร้าง
สารสนเทศ การจัดเก็บสารสนเทศเพื่อการเข้าถึง และกระบวนการ
สาคัญใด ๆ ในการแสวงหาทรัพยากรสารสนเทศ ซึ่งครอบคลุมการ
ค้นหา การดึงสารสนเทศที่เข้าเรื่องเรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะจาก
แหล่งต่าง ๆ ทั้งแหล่งจัดเก็บภายใน และแหล่งภายนอก
• เพื่อให้ผู้ใช้ได้รับสารสนเทศ หรือรายการทรัพยากรสารสนเทศ
ซึ่งบรรจุเนื้อหาตรงตามต้องการ และในการบริการจะนาส่งให้ผู้ใช้
อย่างรวดเร็วทันการณ์
• ทั้งนี้การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศเป็นระบบที่จัดทาทั้งด้วย
แรงงานคน และด้วยคอมพิวเตอร์ Page 27

28. ความหมายการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
(นิศาชล จ้านงศรี, 2546: 1)
• กระบวนการในการรวบรวมสารสนเทศ และท้ารายการให้กับสารสนเทศที่รวบรวมไว้
• เพื่อให้ทราบที่อยูของสารสนเทศ และสามารถแสดงผลการค้นออกมาตามรูปแบบที่
่
ต้องการ
• หลักส้าคัญคือ การก้าหนดตัวแทนของเอกสาร และโครงสร้างในการจัดกลุ่มของ
เอกสาร เพื่อใช้เป็นดรรชนีน้าทางเข้าถึงเอกสาร
• ซึ่งการน้าคอมพิวเตอร์เข้ามาใช้จะช่วยให้การเข้าถึงเอกสารในลักษณะ Full-text
searching ท้าได้ง่ายขึ้น โดยคอมพิวเตอร์จะจัดเก็บสารสนเทศตามโครงสร้างที่
ออกแบบไว้
Page 28

29. สรุปความหมาย การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
(ตามแนวคิดผู้สอน)
คือ
• กระบวนการ
การจัดเก็บสารสนเทศ
• การคัดเลือก และจัดหาสารสนเทศที่ตรงกับความต้องการของผู้ใช้
• การควบคุมโครงสร้างสารสนเทศ (การวิเคราะห์เนื้อหา การท้ารายการ การ
ท้าดรรชนี) ตัวแทนเอกสาร หรือ ระเบียน จัดเก็บไว้ในฐานข้อมูล
การแสวงหาสารสนเทศ
โดยท้าการค้นหา และดึงสารสนเทศที่เข้าเรื่องออกมา ซึ่งอาจต้องใช้
Search Tips ช่วยในการสืบค้น
• เพื่อได้สารสนเทศที่ตรงกับความต้องการ ทันเวลา อย่างสะดวก และ
รวดเร็ว Page 29

30. ความสาคัญ การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศมีความสาคัญต่อ
1. หน่วยงานบริการสารสนเทศ
(ห้องสมุด ศูนย์สารสนเทศ หน่วยงานจดหมายเหตุ ฯลฯ)
2. ผู้ใช้
Page 30

31. ความสาคัญ การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
1. ต่อหน่วยงานบริการสารสนเทศ
1.1 เป็นตัวกลางเชือมโยงระหว่างผู้ผลิตสารสนเทศ แหล่งสารสนเทศ
่
และผู้ต้องการใช้สารสนเทศ
1.2 ทาให้การถ่ายโอนและไหลเวียนของสารสนเทศเป็นไปอย่างมี
ประสิทธิภาพ
1.3 เป็นงานหลักที่เชื่อมโยงกับงานบริการและเผยแพร่สารสนเทศ เพือ ่
ส่งเสริมให้เกิดการใช้สารสนเทศให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด
1.4 ช่วยให้ผู้ใช้ได้รับสารสนเทศที่ถกต้อง โดยสามารถค้นคืนสารสนเทศได้
ู
ตรงกับความต้องการและได้รบสารสนเทศทันต่อเวลา ซึ่งเป็นไป
ั
ตามนโยบายและวัตถุประสงค์ของหน่วยงานบริการสารสนเทศ
Page 31

32. ความสาคัญ การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
2. ต่อผู้ใช้
2.1 เปิดโอกาสให้ผู้ใช้เข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศทุกประเภททั้งภายใน
หน่วยงานบริการสารสนเทศและแหล่งทรัพยากรทัวโลก ่
อย่างเสรี ภายใต้ขอกาหนดของกฎหมายในเรื่องสิทธิของ
้
การใช้สารสนเทศ
2.2 ให้ความสาคัญแก่ผู้ใช้กลุ่มต่าง ๆ โดยจัดทาเอกสารแนะนาการใช้
ฐานข้อมูลต่าง ๆ จัดเครืองมืออานวยความสะดวก
่
เครื่องมือการค้นคืนที่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ใช้ค้นคืน
สารสนเทศได้ดวยตนเอง หรือผ่านบรรณารักษ์ตอบคาถาม
้
Page 32

33. ความสาคัญ การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
2.3 มีการพัฒนารูปแบบการดาเนินงานจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
เพื่อให้เกิดความรวดเร็วทั้งวิธการจัดหา จัดเก็บ และการค้น
ี
คืนสารสนเทศ เพือให้ผู้ใช้ได้รับประโยชน์สูงสุด
่
2.4 ช่วยให้ผู้ใช้ได้รบสารสนเทศที่ถูกต้องและตรงกับความต้องการเพื่อ
ั
นาไปใช้ประโยชน์ตามที่ต้องการและตามความสนใจ
2.5 สนับสนุนผู้ใช้ให้สามารถประเมิน แยกแยะ ทาความเข้าใจ
เชื่อมโยงความคิดของสารสนเทศ เพือการเลือกสรร ศึกษา
่
แสวงหา และติดตามสารสนเทศได้ด้วยตนเองเป็นผู้เรียน
แบบ
Page 33

34. ขอบเขตการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
1. ทฤษฎีพื้นฐานและการประเมินระบบจัดเก็บและค้นคืน
สารสนเทศ
2. เทคโนโลยีและมาตรฐานในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
3. การวิเคราะห์และตัวแทนสารสนเทศ
4. ผูใช้ระบบค้นคืนสารสนเทศและพฤติกรรมการแสวงหา
้
สารสนเทศ
5. การค้นคืนสารสนเทศ
Page 34

35. ขอบเขตการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
1. ทฤษฎีพื้นฐานและการประเมินระบบจัดเก็บและค้นคืน
สารสนเทศ
• องค์ประกอบของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• ตัวแบบพื้นฐานในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• ระบบค้นคืนสารสนเทศ (องค์ประกอบ หน้าที่ และระบบย่อย)
• ตัวแบบพฤติกรรมสารสนเทศและแนวคิดพฤติกรรมการแสวงหา
สารสนเทศ
• การประเมินระบบจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ (แนวคิด ขั้นตอน)
Page 35

36. ขอบเขตการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
2. เทคโนโลยีและมาตรฐานในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• เทคโนโลยีที่ใช้ในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ (คือ ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์
ฐานข้อมูล และการสื่อสาร)
• เทคโนโลยีที่ใช้ในการบันทึก จัดเก็บ และแสดงผล
• เทคโนโลยีในการค้นคืนสารสนเทศ (ดรรชนีคาค้น เทคนิคการค้นคืน และการ
เลือกฐานข้อมูล)
• เครือข่ายอินเทอร์เน็ตและการค้นคืนสารสนเทศ
• การประยุกต์เทคโนโลยีไฮเปอร์มีเดียในการค้นคืนสารสนเทศ
• มาตรฐานสาคัญในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศซึ่งได้แก่ มาตรฐาน
การลงรหัสอักขระ มาตรฐานสาหรับการพรรณนาสารสนเทศ และ
มาตรฐานในการค้นคืนสารสนเทศจากฐานข้อมูลต่างระบบ Page 36

37. ขอบเขตการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
3. การวิเคราะห์และตัวแทนสารสนเทศ
• การวิเคราะห์เนื้อหาเพือกาหนดตัวแทนสาระ (ระบบการจัดหมวดหมู่
่
สารสนเทศ)
• การจัดทาโครงสร้างระบบจัดเก็บสารสนเทศเพื่อการค้นคืน (การทา
รายการสารสนเทศ)
• ดรรชนีที่ใช้ในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ (คือการนาคาในบริบทมา
เป็นศัพท์ดรรชนี และดรรชนีที่สร้างโดยกาหนดคาขึ้นแทนสาระของ
เอกสาร)
• การควบคุมคาศัพท์ (หัวเรือง และอรรถาภิธาน)
่
• การจัดทาสาระสังเขปเพือการจัดเก็บเพือการค้นคืนสารสนเทศ
่ ่
Page 37

38. ขอบเขตการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
4. ผู้ใช้ระบบค้นคืนสารสนเทศและพฤติกรรมการแสวงหา
สารสนเทศ
• ผู้ใช้กับระบบสารสนเทศ
• การศึกษาผู้ใช้
• การศึกษาความต้องการสารสนเทศของผู้ใช้
• การศึกษาพฤติกรรมการแสวงหาสารสนเทศ
• การศึกษาวิจัยพฤติกรรมการแสวงหาสารสนเทศเพื่อนาผลมาใช้ในการ
ออกแบบระบบค้นคืนสารสนเทศ
Page 38

39. ขอบเขตการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
5. การค้นคืนสารสนเทศ
• กระบวนการ/ ขั้นตอนการค้นคืนสารสนเทศ
• กลยุทธ์ในการค้นคืนสารสนเทศ
• เทคนิคการค้นคืน
• การใช้ศพท์บังคับ ศัพท์ไม่ควบคุมหรือภาษาธรรมชาติ และคาสั่งต่าง ๆ
ั
• การค้นคืนสารสนเทศจากฐานข้อมูลออนไลน์ / ฐานข้อมูลซีดีรอม/
อินเทอร์เน็ต
Page 39

40. พัฒนาการการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• ระยะที่ 1 พัฒนาการของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
ก่อนทศวรรษ 1960
• ระยะที่ 2 พัฒนาการของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
ตั้งแต่ทศวรรษ 1960 เป็นต้นไป
Page 40

41. พัฒนาการการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• ระยะที่ 1 พัฒนาการของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
ก่อนทศวรรษ 1960 แบ่งเป็น
1) การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศระยะแรกเริ่ม
เป็นการพัฒนาระบบ และเครื่องมือจัดเก็บสื่อบันทึกความรู้และการค้นหา
ทรัพยากรสารสนเทศในลักษณะสิ่งพิมพ์ อาทิ ระบบจัดหมวดหมู่ (DDC, LC)
การจัดทาดรรชนีและสาระสังเขปด้วยระบบมือ
2) การจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศในยุคเทคโนโลยีระยะแรก
มีการนาเทคโนโลยีไมโครกราฟิก (ถ่ายภาพย่อส่วนลงฟิล์ม) มาใช้จัดเก็บและ
ค้นคืนสารสนเทศ โดยมีการใช้ระบบคอมและระบบคาร์ช่วย ต่อมาเกิด
เทคโนโลยีทาดรรชนี (ควิก) และริเริ่มใช้คอมพิวเตอร์ทาบัตรรายการ
Page 41

42. พัฒนาการการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
• ระยะที่ 2 พัฒนาการของการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศ
ตั้งแต่ทศวรรษ 1960 เป็นต้นไป
เป็นพัฒนาการด้านการวิจัยและพัฒนาระบบจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศที่
สาคัญ โครงการต่าง ๆ อาทิ การวิจัยกลุ่มแครนฟิลด์ เมดลาร์ส สมาร์ท การ
วิจัยของซาระเซวิค และกลุ่มเทรค เกิดกลุ่มความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน
บริการสารสนเทศ รวมถึงบริการค้นคืนสารสนเทศเชิงพาณิชย์ และการจัดเก็บ
และค้นคืนสารสนเทศบนอินเทอร์เน็ต
Page 42

43. บรรณานุกรม
เดชา นันทพิชัย. 2546. การค้นคืนสารสนเทศ (Information Retrieval).
พิมพ์ครั้งที่ 2. นครศรีธรรมราช: หลักสูตรการจัดการสารสนเทศ สานักวิชา
สารสนเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์.
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน [ออนไลน์]. 15 พฤษภาคม 2553.
เข้าถึงจาก: http://rirs3.royin.go.th/word3/word-3-a0.asp
มาลี ล้าสกุล. 2545. “ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับการจัดเก็บและการค้นคืนสารสนเทศ.”
ใน ประมวลสาระชุดวิชาการจัดเก็บและการ ค้นคืนสารสนเทศ
(Information Storage and Retrieval), หน่วยที่ 1-4, หน้า 1-29.
นนทบุรี: สาขาวิชาศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
Page 43

44. บรรณานุกรม (ต่อ)
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. 2553.สารสนเทศ [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก:
th.wikipedia.org/wiki/สารสนเทศ
------------. 2553. ความรู้ [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก: th.wikipedia.org/wiki/ความรู้
Daintith, John. 2004. A Dictionary of Computing. Encyclopedia.com.
Available: http://www.encyclopedia.com
Reitz, Joan M. 2004-2010. ODLIS — Online Dictionary for Library
and Information Science [Online]. Available:
http://lu.com/odlis/odlis_i.cfm#information
Page 44