2. Το Σχίσμα του 1054 ή Σχίσμα των δύο Εκκλησιών είναι η διαίρεση και διάσπαση της
κοινωνίας μεταξύ της Δυτικής και της Ανατολικής Εκκλησίας
3. Το Σχίσμα του 1054, ήταν το γεγονός που διαίρεσε το Χριστιανισμό σε Δυτικό
Καθολικισμό και Ανατολική Ορθοδοξία.
Αν και εντοπίζεται χρονολογικά στο έτος 1054, όταν ο Πάπας
Λέων Θ΄ και ο Πατριάρχης Μιχαήλ Α΄ Κηρουλάριος αντάλλαξαν
μεταξύ τους αναθέματα, το σχίσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης
ήταν στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα μιας εκτεταμένης
περιόδου αποξένωσης μεταξύ των δύο Εκκλησιών.
4. Με τη διαίρεση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική,
αργά αλλά βαθμιαία διακρίθηκε και η Εκκλησία σε Ανατολική και Δυτική.
Τον 11ο μ.Χ. αιώνα οι διαφορές μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας
είχαν πολλαπλασιαστεί και ενταθεί.
6. Τον 5ο και τον 6ο μ.Χ. αιώνα ο Πάπας αντιδρά έντονα στα ίσα «πρεσβεία
τιμής» (ισοτιμία) των δύο Εκκλησιών (Ανατολικής και Δυτικής), που είχαν
αναγνωριστεί από τις Β΄ και Δ΄ Οικουμενικές Συνόδους.
Στους αιώνες αυτούς η Ανατολική Εκκλησία αναπτυσσόταν και άκμαζε,
ενώ η Δυτική παρακολουθούσε τις διαρκείς πολιτικές και κοινωνικές
αλλαγές που συντελούνταν στη Δυτική Ευρώπη και προσπαθούσε να
διατηρήσει το κύρος και τη δύναμη που είχε τους πρώτους μετά Χριστόν
αιώνες.
7. Στις αρχές του 9ου αι. οι Εκκλησίες Ανατολής και Δύσης βρίσκονται σε διένεξη με
αφορμή τη χειροτονία του Φωτίου και την εκλογή του, σε ελάχιστο χρόνο, ως
Πατριάρχη.
Η διαδικασία αυτή δεν προβλέπεται από τους κανόνες της Εκκλησίας και γι' αυτό
το λόγο δε γίνεται αποδεκτή από τη Δυτική Εκκλησία. Το 879 αναγνωρίζεται
τελικά ο Φώτιος ως νόμιμος Πατριάρχης και από τη Δυτική Εκκλησία, και η κρίση
μεταξύ των Εκκλησιών εκτονώνεται.
10. α. Στο «Σύμβολο της Πίστεως» η Δυτική
Εκκλησία προσέθεσε τη λέξη filioque (Το
Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του
Yιού). Όμως, αυτή η διπλή εκπόρευση του
Αγίου Πνεύματος και από τον Πατέρα και
από τον Yιό καταλύει το δόγμα της Αγίας
Τριάδας, γιατί κάθε πρόσωπό της είναι
μοναδικό, ανεπανάληπτο και έχει τα δικά
του αποκλειστικά χαρακτηριστικά.
OΠατέρας είναι αγέννητος -άναρχος, ο Yιός
γεννάται από τον Πατέρα και το Άγιο
Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα. Η
ανάμειξη των αποκλειστικών αυτών
ιδιοτήτων των προσώπων της Αγίας Τριάδας
δημιουργεί σύγχυση και ακυρώνει την
κοινωνία τους στη βάση της ισότητας και
της διαφοράς. Με την εκπόρευση του Αγίου
Πνεύματος και από τον Πατέρα και από τον
Yιό δεν έχουμε μόνο διαρχία στην Αγία
Τριάδα αλλά και σαφή υποτίμηση του Αγίου
Πνεύματος.
11. α. Στο «Σύμβολο της Πίστεως» η Δυτική Εκκλησία
προσέθεσε τη λέξη filioque (Το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται
και εκ του Yιού). Όμως, αυτή η διπλή εκπόρευση του
Αγίου Πνεύματος και από τον Πατέρα και από τον Yιό
καταλύει το δόγμα της Αγίας Τριάδας, γιατί κάθε πρό-
σωπό της είναι μοναδικό, ανεπανάληπτο και έχει τα δικά
του αποκλειστικά χαρακτηριστικά.
OΠατέρας είναι αγέννητος -άναρχος, ο Yιός γεννάται
από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από
τον Πατέρα. Η ανάμειξη των αποκλειστικών αυτών
ιδιοτήτων των προσώπων της Αγίας Τριάδας δημιουργεί
σύγχυση και ακυρώνει την κοινωνία τους στη βάση της
ισότητας και της διαφοράς. Με την εκπόρευση του Αγίου
Πνεύματος και από τον Πατέρα και από τον Yιό δεν
έχουμε μόνο διαρχία στην Αγία Τριάδα αλλά και σαφή
υποτίμηση του Αγίου Πνεύματος.
12. To filioque είναι η βασική διαφορά μεταξύ
Παπικών και Ορθοδόξων. Δεν πρόκειται για
μία απλή προσθήκη κάποιας παραπάνω
φράσης ( εκ του Υιού), αλλά για έναν
διαφορετικό τρόπο θεολογίας και ζωής.
13. β. Η Δυτική Εκκλησία άρχισε να
περιβάλλει το θεσμό του επισκόπου
Ρώμης με εξουσία ασυνήθιστη για την
υπόλοιπη Εκκλησία. Αναγνωρίζεται,
δηλαδή, το ιδιαίτερο πρωτείο του Πάπα
σε θέματα διοίκησης και πίστης στην
Εκκλησία, ο οποίος έτσι τείνει να
αντικαταστήσει το συνοδικό σύστημα
της Εκκλησίας
14. Αν και οι κύριες αιτίες του
Σχίσματος ήταν δογματικές, η
οριστική ρήξη μεταξύ των
Εκκλησιών επήλθε εξαιτίας
κρίσης στην Ιταλία, στα μέσα
του 11ου μ.Χ. αι.
http://3gym-sykeon.thess.sch.gr
15. Οι κάτοικοι της νότιας Ιταλίας και της Σικελίας
θαύμαζαν τις παραδόσεις και τη λαμπρότητα
της Ανατολικής Εκκλησίας και Αυτοκρατορίας.
Ο Πάπας Λέων Θ' (10491054) προσπάθησε να
εισαγάγει τα λατινικά έθιμα στη λατρεία, στην
εκκλησιαστική και στην κοινωνική ζωή των πε-
ριοχών αυτών.
http://3gym-sykeon.thess.sch.gr
16. Ο Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος (1043-1069) αντέδρασε σθεναρά
και έδωσε εντολή να κλείσουν όλα τα λατινικά μοναστήρια και ναοί
στην Κωνσταντινούπολη. Η αφορμή για το Σχίσμα δόθηκε
17. Δημιούργησε ένα διάλογο ανάμεσα σε ένα ορθόδοξο και
ένα Παπικό με θέμα το σχίσμα
Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΣΧΊΑΣΜΑΤΟΣ σελ.42-43
Editor's Notes
Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος ή Σύνοδος της Χαλκηδόνας, διενεργήθηκε στο ομώνυμο προάστιο της Κωνσταντινούπολης, το 451. Συνεκλήθη από τους αυτοκράτορες Μαρκιανό και Πουλχερία, προήδρευσαν οι παπικοί αντιπρόσωποι και ο Κωνσταντινουπόλεως Ανατόλιος και ως κύριο στόχο είχε «την καταδίκη της αντιθέτου προς το νεστοριανισμό αιρέσεως του μονοφυσιτισμού».
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος ορίζει (28ος Κανόνας) ότι ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης έχει ισοτιμία (“ίσα πρεσβεία τιμής„) με τον Επίσκοπο Ρώμης:
«τά ἴσα πρεσβεῖα ἀπένειμαν τῷ τῆς νέας Ῥώμης Ἁγιωτάτῳ Θρόνῳ» (28ος κανών)
«την ισοτιμία απένειμαν στον Αγιότατο Θρόνο της Νέας Ρώμης» (28ος κανών)
Αντίδραση του Πάπα, που θεωρεί ότι ο εκάστοτε Επίσκοπος Ρώμης είναι ο διάδοχος του Απόστολου Πέτρου, άρα πρέπει να χαίρει το “Πρωτείο" ερμηνεύοντας το λόγο:
«λέγω ὅτι σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν Ἐκκλησίαν». (Ματθ. 16,18) (= Λέω ότι εσύ είσαι ο Πέτρος και πάνω σε αυτή την πέτρα θα κτίσω την Εκκλησία μου).
Αντίδραση Πάπα Φήλιξ Γ'
484
Το 484 ο Πάπας Φήλιξ Γ' συγκαλεί στη Ρώμη μια σύνοδο η οποία αφορίζει τον Ακάκιο,ενώ στην Κωνσταντινούπολη ο πατριάρχης με τη σειρά του αφορίζει τον Φήλικα Γ’, τον οποίο διαγράφει από τα Δίπτυχα της Εκκλησίας(Ακακιανό Σχίσμα, 484-519). Έτσι οι δύο Εκκλησίες βρίσκονται εκ νέου χωρισμένες.
Αθανασιανό Σύμβολο
542
Το Αθανασιανό Σύμβολο (αποδίδεται –για κάποιους ψευδώς- στο Μέγα Αθανάσιο) αναφέρει ότι «Το Άγιο Πνεύμα δεν γίνεται, ούτε δημιουργείται, ούτε παράγεται, αλλά εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό».
Σύνοδος Τολέδου
589
Η τρίτη σύνοδος του Τολέδο προβάλλεται εδώ και αιώνες ως η πρώτη επίσημη συνοδική χρήση του filioque, ως η σύνοδος κατά την οποία έγινε η προσθήκη στο Σύμβολο με την μορφή του “et filio”. Η Σύνοδος του Τολέδο στρέφεται εναντίον «εκείνων που δεν δηλώνουν φανερά ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα και τον Υιό».
Σύνοδος του Άαχεν
809
Στα 809 ο Καρλομάγνος, επιθυμώντας να εμφανίσει την ηγεμονία του ως συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τους δε κατοίκους του Ανατολικού τμήματος της Αυτοκρατορίας ως αιρετικούς, ενέκρινε παρανόμως στη Σύνοδο του Άαχεν τον τύπο του Συμβόλου με το filioque, προσπαθώντας να το μεταβάλει σε επίσημο δόγμα της Δυτικής Χριστιανοσύνης.
Απόφαση της Συνόδου του Άαχεν ότι το Filioque (=από τον Υιό) ήταν απαραίτητο για τη σωτηρία. Ο Πάπας αντιτίθετο σε τέτοιο βαθμό στην προσθήκη ώστε διέταξε να χαραχθεί σε δύο αργυρές ασπίδες το Σύμβολο, λατινιστί και ελληνιστί άνευ της προσθήκης.
Τοποθέτηση του Φωτίου στον Πατριαρχικό θρόνο
855
Ο Καίσαρας Βάρδας παύει τον Ιγνάτιο από τον πατριαρχικό θρόνο και τοποθετεί τον Φώτιο, ο οποίος κατηγορεί τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία για θέματα λατρείας και εκκλησιαστικής τάξης.
Φώτειο Σχίσμα
867
Επί Μιχαήλ Γ' Μέθυσου πραγματικός κυβερνητης του κράτους ήταν ο καίσαρ Βάρδας ο οποίος δεν είχε καλές σχέσεις με τον Ιγνάτιο Κωνσταντινουπόλεως ο οποίος συνδεόταν με την προηγούμενη αυτοκράτορα την Θεοδώρα. Ο Ιγνάτιος διώχθηκε από το 857 και το 858 ανήλθε ο Φώτιος. Έτσι δημιουργήθηκαν δύο παρατάξεις, μία υπέρ του Φωτίου και μία υπέρ του Ιγνατίου. Ο Πάπας Νικόλαος Α' που επιθυμούσε να αποδείξει την οικουμενικότητα της εξουσίας του επενέβη και τάχθηκε υπέρ του Ιγνατίου κρίνοντας την εκλογή του Φωτίου αντικανονική. Ο Πάπας Ρώμης Νικόλαος Α' επιχείρησε να εισάγει ετεροδιδασκαλίες και καινοτομίες στην νεοσυσταθείσα Βουλγαρική Εκκλησία, ενώ επιχείρησε να παρέμβει στην έριδα μεταξύ Φωτίου και Ιγνατίου, προκειμένου να επιβάλει μαζί με τις άλλες λατινικές καινοτομίες και το παπικό μοναρχικό πρωτείο εξουσίας. Η αντίδραση από τον Φώτιο ήλθε άμεσα, όταν το 866 έστειλε εγκύκλιο προς τους Πατριάρχες της Ανατολής μετά από απόφαση της ενδημούσας Συνόδου της Κωνσταντινούπολης με την οποία κατήγγειλε τις ετεροδιδασκαλίες (filioque) και τις αντικανονικές ενέργειες του Πάπα.Στα 867, ο Φώτιος συγκάλεσε Σύνοδο που αμφισβήτησε τα δικαιώματα της Εκκλησίας της Ρώμης στη Βουλγαρία καθώς και το δικαίωμα του Πάπα να κρίνει την κανονικότητα της εκλογής άλλων Πατριαρχών και καταδίκασε ορισμένες λατινικές δογματικές θέσεις.
Τελικά ο επίσκοπος Ρώμης αναγνώρισε τον Φώτιο ως Πατριάρχη (το 879).
Παρεμβολή του filioque από τον Πάπα Βενέδικτο Η'
1014
Η επιγραφή του Πάπα Λέοντα του Γ' στις ασπίδες, εξαφανίστηκε με διαταγή του Πάπα Βενέδικτου Η' το 1014, οπότε αυτός διέταξε την προσθήκη του filioque στο Σύμβολο μετά από παράκληση του Ερρίκου Β' της Γερμανίας.
Το Σχίσμα του 1054
1054
Τη 16η Ιουλίου 1054 ο Καρδινάλιος Ουμβέρτος έστειλε παπική αντιπροσωπεία στην Αγία Σοφία. Την ώρα του εσπερινού εισήλθαν στον ναό και άφησαν στην Αγία Τράπεζα βούλα με την οποία αφοριζόταν ο Μιχαήλ Κηρουλάριος και ο Λέωντας Αχρίδας. Καθώς αποχωρούσαν ο διάκονος του ναού έτρεξε από πίσω τους κρατώντας την παπική βούλα και ζητώντας τους να την ανακαλέσουν. Εκείνοι αρνήθηκαν και εκείνος την έριξε στον δρόμο. Ο αυτοκράτορας προκειμένου να αποκλιμακώσει την ένταση εφοδίασε με δώρα τους παπικούς λεγάτους.
«Ὅστις ἄν τῇ πίστει καί τῇ θυσίᾳ τῆς Ρωμαϊκῆς καί Ἀποστολικῆς Καθέδρας ἀντιλέγῃ ἀνάθεμα ἔστω καί μήτε λεγέσθω Ὀρθόδοξος ἀλλά λεγέσθω προζυμίτης καί νέος Ἀντίχριστος».
( = Όποιος τυχόν αντιλέγει στην πίστη και στη θυσία της Ρωμαϊκής και της Αποστολικής Έδρας, ας έχει το ανάθεμα και ας μη ονομάζεται Ορθόδοξος αλλά ας ονομάζεται προζυμίτης και νέος Αντίχριστος).
Στις 20 Ιουλίου ο Κηρουλάριος,παρουσία αυτοκρατορικών αξιωματούχων, ανέστρεψε το ανάθεμα κατά των συντακτών του και στις 24 Ιουλίου έγινε το ίδιο σε μια σύνοδο 16 μητροπολιτών και 5 αρχιεπισκόπων.Οι Πατριάρχες της Ανατολής (Αλεξάνδρειας και Ιεροσολύμων) ακολούθησαν τις εντολές του Κηρουλάριου και διέγραψαν το όνομα του Πάπα από τα δίπτυχά τους. Τα γεγονότα αυτά συντέλεσαν στο Σχίσμα των δυο Εκκλησιών το οποίο «ήταν μια περίπτωση προσωπικού αλλολοαφορισμού δύο ιεραρχών».
Η Πρώτη σύνοδος της Κωνσταντινούπολης, γνωστή ως Β΄ Οικουμενική Σύνοδος, ήταν η Εκκλησιαστική Σύνοδος που διενεργήθηκε το 381 μ.Χ. και συγκλήθηκε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο, μετά από προτροπή του Μελετίου Αντιοχείας. Στόχος της ήταν η εκκλησιαστική ειρήνευση, αλλά και η «επίλυση των αναφυέντων εν τη εκκλησία κρίσιμων θεολογικών και διοικητικών προβλημάτων».
Η Β' Οικουμενική Σύνοδος (3ος Κανόνας) αναφέρει: «τόν μέντοι Κωνσταντινουπόλεως Ἐπίσκοπον ἔχειν τά πρεσβεῖα τῆς τιμῆς μετά τόν τῆς Ῥώμης Ἐπίσκοπον, διά τό εἶναι αὐτήν Νέαν Ῥώμην».
( = ο Επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως έχει τα πρεσβεία της τιμής μετά τον Επίσκοπο της Ρώμης, διότι αύτη είναι η Νέα Ρώμη).
Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος ή Σύνοδος της Χαλκηδόνας, διενεργήθηκε στο ομώνυμο προάστιο της Κωνσταντινούπολης, το 451. Συνεκλήθη από τους αυτοκράτορες Μαρκιανό και Πουλχερία, προήδρευσαν οι παπικοί αντιπρόσωποι και ο Κωνσταντινουπόλεως Ανατόλιος και ως κύριο στόχο είχε «την καταδίκη της αντιθέτου προς το νεστοριανισμό αιρέσεως του μονοφυσιτισμού».
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος ορίζει (28ος Κανόνας) ότι ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης έχει ισοτιμία (“ίσα πρεσβεία τιμής„) με τον Επίσκοπο Ρώμης:
«τά ἴσα πρεσβεῖα ἀπένειμαν τῷ τῆς νέας Ῥώμης Ἁγιωτάτῳ Θρόνῳ» (28ος κανών)
«την ισοτιμία απένειμαν στον Αγιότατο Θρόνο της Νέας Ρώμης» (28ος κανών)
Αντίδραση του Πάπα, που θεωρεί ότι ο εκάστοτε Επίσκοπος Ρώμης είναι ο διάδοχος του Απόστολου Πέτρου, άρα πρέπει να χαίρει το “Πρωτείο" ερμηνεύοντας το λόγο:
«λέγω ὅτι σὺ εἶ Πέτρος, καὶ ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν Ἐκκλησίαν». (Ματθ. 16,18) (= Λέω ότι εσύ είσαι ο Πέτρος και πάνω σε αυτή την πέτρα θα κτίσω την Εκκλησία μου).