Als (aanstaande) ouders gaan we er vaak vanuit dat het vast wel goed zit met het onderwijs. Ongeacht het adagium van “We leiden kinderen op voor beroepen die nu nog niet bestaan”, brengt “ons” onderwijs al decennialang generaties voort die zich staande weten te houden op de (inter)nationale arbeidsmarkt. Maar is dat niet een ad antiquitatem, een drogreden waarbij er een (mogelijk) verkeerd beroep op het verleden wordt gedaan? Het onderwijs in Nederland is vast goed, maar kan vast ook beter. Althans, beter gefaciliteerd worden. Maar we moeten wel durven vooruit te kijken en paradigma’s los te laten. (Ir. R.P.M. Stevens MBA, G.J.H. van Heun RVGME en P.J. Boernama BSc. - november 2015)

1. Het onderwijs is vast goed!
Als (aanstaande) ouders gaan we er vaak vanuit dat het vast wel goed zit met het onderwijs. Ongeacht
het adagium van “We leiden kinderen op voor beroepen die nu nog niet bestaan”, brengt “ons”
onderwijs al decennialang generaties voort die zich staande weten te houden op de (inter)nationale
arbeidsmarkt. Maar is dat niet een ad antiquitatem, een drogreden waarbij er een (mogelijk) verkeerd
beroep op het verleden wordt gedaan?
Ir. R.P.M. Stevens MBA, G.J.H. van Heun RVGME en P.J. Boernama BSc.-November 2015
De feiten op een rij
Nederland telde in 2014 ruim 6.500 scholen
voor het basisonderwijs. Met een gemiddelde
schoolgrootte van 220, betekent dat ruim 1,4
miljoen kinderen die onderwijs volgen in het
reguliere basisonderwijs. En hoewel geen
enkel kind hetzelfde is, is er één ding wat al
deze kinderen met elkaar delen. Ze krijgen
namelijk het onderwijs in een gebouw c.q.
lokaal. In jargon ook wel onderwijshuisvesting
genoemd. Of in een wellicht meer
populistische term, vastgoed.
Terug naar de “hypothetische” drogreden. Bij
een ad antiquitatem is er soms de verborgen
aanname dat alles wat in het verleden goed
gewerkt heeft en daardoor een positieve
reputatie heeft opgebouwd, ook nu en in de
toekomst nog goed zal werken. Dat hoeft
echter niet het geval te zijn. Met andere
woorden, de drogreden gaat eraan voorbij dat
er ondertussen “betere” methoden zouden
kunnen bestaan.
Betere methoden
Maar wat zouden dan die betere methoden
kunnen zijn? Daarvoor schakelen we naar die
ene gemeenschappelijke deler die alle kinderen
hebben, namelijk het vastgoed. Het is (bijna)
een publiek geheim dat de meeste basisscholen
in Nederland gemiddeld 40 jaar oud zijn.
Inherent aan die constatering lijkt het
gerechtvaardigd om de geschiktheid van dat
vastgoed ten opzichte van het onderwijs ter
discussie te stellen. Faciliteert het vastgoed het
onderwijs of zijn de rollen omgedraaid? Wordt
het onderwijs gegeven zoals het wordt
gegeven, omdat men gebonden is aan het
vastgoed? Daarmee dicteert ons inziens het
vastgoed het onderwijs, of anders gezegd, het
onderwijs is “vastgoed”. Het onderwijs zit dus
goed vast. Een bekende uitspraak van
Churchill is: “We shape our buildings, and
afterwards, our buildings shape us.” En
verlangen we in die constatering voortdurend
naar zekerheden die niet zullen bijdragen aan
onze groei en ontwikkeling?
Huisvesting congruent met
onderwijsconcept
Het is nu een utopie om te veronderstellen dat
elke basisschool stante pede nieuwbouw krijgt.
Maar de vraag is ook of dat nodig is. Centraal
staat de vraag: Hoe maken we huisvesting
congruent met het onderwijsconcept? Waarbij
geldt dat missie en visie als basis dienen voor
een onderwijsconcept. Werken vanuit een
missie met visie en ambitie met kernwaarden is
onontbeerlijk in een organisatie, dus zeker ook
in het moderne onderwijs. Echter als dat niet
helder is, wat is dan je doel? En als je je
vertrekpunt niet kent, dan overkomt alles je
onbewust. Met andere woorden, wat is ons
zelfbeeld en klopt dat met het vreemdbeeld?

2. Artikel Onderwijs vast goed! 2 / 2 26 november 2015
ATELIER V real estate B.V. Partners en Van Heun B.V.
Postbus 2154, 3800 CD AMERSFOORT Postbus 20, 7440 AA NIJVERDAL
Tel. 033-445 13 90, mail@atelier-v.nl Tel. 0548-619 606, info@partnersenvanheun.nl
www.atelier-v.nl, KvK 32092499 www.partnersenvanheun.nl, KvK 08119974
Immers, het zelfbeeld dat we koesteren,
bepaalt in wezen wat we worden.
Efficiency scan voor onderwijs(huisvesting)
Wij hebben daar een methodiek voor
ontwikkeld, waarbij wij op afstand kijken naar
het zelfbeeld, wat communiceer je als school
en hoe kijken wij daar als communicatie-,
organisatie- en huisvestingsdeskundigen nu
tegen aan. Deze quickscan levert vaak
verrassende resultaten op. Resultaten die soms
in een handomdraai de leer-/werkomgeving al
kunnen doen verbeteren. Door enkel de
huisvesting meer congruent te maken aan het
onderwijsconcept.
Zodoende kunnen aanpassingen aan de
huisvesting, hoe klein soms ook, ontwikkeling
en verandering positief in een team op gang
helpen en/of ondersteunen. Je ziet het, je merkt
het, je voelt het, je ervaart het, zo concreet dat
mensen in beweging komen. Een gebouw als
strategisch middel om de strategische doelen te
bereiken.
Bijkomend voordeel van deze aanpassingen of
veranderingen in of aan het gebouw, is dat ze
goed communiceren naar alle stakeholders. En
wat te denken van andere positieve effecten.
Welk effect zou een prettig congruent gebouw
hebben op de leer-/werkprestaties van kinderen
en leerkrachten? Het ziekteverzuim? Heeft u
die berekening weleens gemaakt? U zult
verrast zijn, welke invloeden dat zal hebben op
de resultaten. Niet alleen op de leer-
/werkprestaties, maar ook financieel. Een zeer
prettige bijkomstigheid in deze tijd van krimp.
Onderwijs kan vast beter
Dat brengt het geheel weer terug naar de
inleiding van dit stuk. Het onderwijs in
Nederland is vast goed, maar kan vast ook
beter. Althans, beter gefaciliteerd worden.
Maar we moeten wel durven vooruit te kijken
en paradigma’s los te laten. Het geheim om
vooruit te komen is om men erop toe te leggen,
altijd zo goed mogelijk en met volle
bewustzijn te doen wat men onderneemt, zelfs
in en met de geringste kleinigheden. Wees
vervolgens tevreden met het succes in de
kleinste dingen. En bedenk dat zelfs zo'n
resultaat geen kleinigheid is. En dan komt het
allemaal vast…goed!
Voor meer informatie:
Atelier V real estate B.V. www.atelier-v.nl
Partners & van Heun
www.partnersenvanheun.nl
Atelier V en Partners & van Heun hebben
samen een efficiency scan voor
onderwijs(huisvesting) ontwikkeld.