σενάριο στο μάθημα της Ιστορίας με Ψ.Τ.

1. ΢ΔΝΑΡΗΟ ΓΗΑ ΣΟ ΜΑΘΖΜΑ ΣΖ΢ ΑΡΥΑΗΑ΢
Η΢ΣΟΡΗΑ΢
1

2. ΔΘΝΗΚΟ ΚΑΗ ΚΑΠΟΓΗ΢ΣΡΗΑΚΟ ΠΑΝΔΠΗ΢ΣΖΜΗΟ ΑΘΖΝΧΝ
ΦΗΛΟ΢ΟΦΗΚΖ ΢ΥΟΛΖ
ΣΜΖΜΑ ΦΗΛΟ΢ΟΦΗΑ΢-ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ΢-ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ΢
ΠΜ΢ «Θεσξία, Πξάμε θαη Αμηνιόγεζε ηνπ Δθπαηδεπηηθνύ Έξγνπ»
Δξγαζία ζην κάζεκα: ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗ΢Η ΣΧΝ
ΦΗΦΙΑΚΧΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΧΝ
Καζεγεηήο: θ. ΥΡ. ΚΤΝΗΓΟ΢
Σίηινο εξγαζίαο: ΢ρεδηαζκόο ζελαξίνπ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο
Αξραίαο Ηζηνξίαο - Α΄ Γπκλαζίνπ - κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ
Νέσλ Σερλνινγηώλ
Θέκα εξγαζίαο: Ζ ΕΩΖ ΢ΣΖΝ ΑΡΧΑΗΑ ΔΛΛΑΓΑ: ΑΘΖΝΑ
– ΢ΠΑΡΣΖ.
΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ΢:
Όλνκα: A΢ΖΜΑΚΟΠΟΤΛΟΤ ΑΗΚΑΣΔΡΗΝΖ
Καηεύζπλζε: Φεθηαθέο Σερλνινγίεο ζηελ Δθπαίδεπζε
Αξηζκόο κεηξώνπ: 211018
Δμάκελν θνίηεζεο: Α’
Αζήλα 2011
2

3. ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ
1. ΔΙ΢ΑΓΧΓΗ ………………………………………................................. ζει. 2
2. ΢ΚΔΠΣΙΚΟ ΣΗ΢ ΓΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΑ΢ ....................................... ζει. 3 - 6
Καηλνηνκίεο ............................................................................................. ζει. 3
Πξνζηηζέκελε αμία ................................................................................. ζει. 4
Γλωζηηθά – δηδαθηηθά πξνβιήκαηα ..................................................... ζει. 5
3. ΠΛΑΙ΢ΙΟ ΔΦΑΡΜΟΓΗ΢ .............................................................. ζει. 7 - 12
΢ε πνηνπο απεπζύλεηαη ........................................................................... ζει. 7
Υξόλνο πινπνίεζεο ................................................................................. ζει. 7
Υώξνο πινπνίεζεο .................................................................................. ζει. 7
Πξναπαηηνύκελεο γλώζεηο ηωλ καζεηώλ ............................................. ζει. 8
Απαηηνύκελα βνεζεηηθά πιηθά θαη εξγαιεία ....................................... ζει. 8
Κνηλωληθή ελνξρήζηξωζε ηεο ηάμεο .................................................... ζει. 9
΢ηόρνη ηεο δξαζηεξηόηεηαο ................................................................. ζει. 11
4. ΑΝΑΛΤ΢Η ΣΗ΢ ΓΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΑ΢ ..................................... ζει. 13 - 22
Η ξνή εθαξκνγήο ηωλ δξαζηεξηνηήηωλ ............................................. ζει. 13
Σα εξγαιεία ........................................................................................... ζει. 20
Οη πεγέο ................................................................................................. ζει. 21
Αλαθνξά ζην ξόιν θαη ηελ θνηλωληθή ελνξρήζηξωζε ηεο ηάμεο .... ζει. 22
5. ΔΠΔΚΣΑ΢Η ΣΗ΢ ΓΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΑ΢ .......................................... ζει. 23
6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................. ζει. 24
7. ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ............................................................................... ζει. 25 - 32
3

4. 1. Δηζαγωγή
Σν ςεθηαθό ζρνιείν είλαη ε ζύγρξνλε ηάζε, ζηελ νπνία πξέπεη λα
αληαπνθξηζεί ην ειιεληθό ζρνιείν, γηα λα κπνξέζεη λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο
ηεο ζύγρξνλεο θνηλσλίαο. Απηό απαηηεί, όζνλ αθνξά ζηε ζρνιηθή ηάμε, ηελ έληαμε
ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο ζην κάζεκα.
Ζ ηάζε απηή πξνσζείηαη γεληθόηεξα από ηηο ζύγρξνλεο παηδαγσγηθέο
ζεσξήζεηο θαη ηελ επηθξάηεζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηώλ (Ν.Σ.) πνπ πηέδνπλ ην
εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα λα απνθηήζεη κία λέα δηάζηαζε. Όια ζπλεγνξνύλ ζην όηη ε
καζεζηαθή δξαζηεξηόηεηα ζα πξέπεη λα πξνεηνηκάδεη ην καζεηή – απξηαλό πνιίηε –
γηα ηελ κεηέπεηηα δσή, δίλνληαο ηνπ ηελ ηθαλόηεηα απηνδηαρείξηζεο ζηε κάζεζε, ηελ
απηελέξγεηα, ηελ εκπινθή ζε απζεληηθέο θαηαζηάζεηο θαη πξνβιήκαηα, ηελ
ηθαλόηεηα επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο, ηε ρξήζε πνιιαπιώλ αλαπαξαζηάζεσλ, ηε
δεκηνπξγία θαη ηνλ πεηξακαηηζκό.
Σα παξαπάλσ απνθηνύλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ, όηαλ ζπληάζζνληαη ζην
πιαίζην ηνπ ζύγρξνλνπ δηδαθηηθνύ πξνβιήκαηνο ηνπ καζήκαηνο ηεο Ηζηνξίαο. ΢ηε
δηδαζθαιία ηνπ ελ ιόγσ καζήκαηνο ε απνηειεζκαηηθόηεηα δελ ζπλδέεηαη κόλν κε ηηο
γλώζεηο πνπ ζα αλαπηύμεη ν καζεηήο (γλσξίδσ ηη), αιιά θαη κε ηηο δεμηόηεηεο πνπ ζα
αλαπηύμεη (γλσξίδσ πσο), νη νπνίεο ζα ηνπ επηηξέςνπλ λα πξνζδηνξίζεη, λα
θαηαλνήζεη, λα αλαιύζεη θαη λα εξκελεύζεη ηα ηζηνξηθά γεγνλόηα.
Οη δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ ππνζηεξίδνληαη από ηα εξγαιεία Ν.Σ. δίλνπλ
έκθαζε ζηηο παξαπάλσ δεμηόηεηεο, όηαλ αμηνπνηνύληαη νη δπλαηόηεηεο ηνπο όρη σο
καδηθά επνπηηθά κέζα δηδαζθαιίαο, αιιά σο δπλακηθά εξγαιεία γλσζηηθήο
αλάπηπμεο. Έηζη, έρνπλ αλαπηπρζεί δξαζηεξηόηεηεο πνπ ζπρλά ραξαθηεξίδνληαη κε
ηνλ όξν «ζελάξηα», νη νπνίεο επηρεηξνύλ λα αμηνπνηήζνπλ ηηο δπλαηόηεηεο ησλ
ππνινγηζηηθώλ ηερλνινγηώλ, γηα λα κπεζνύλ νη καζεηέο ζηα βήκαηα θαη ηηο ηερληθέο
ηεο ηζηνξηθήο έξεπλαο, όπσο ζηελ αλαδήηεζε αξρεηαθνύ πιηθνύ, ζηελ παξαγσγή
ηζηνξηθνύ θεηκέλνπ, ζηελ επηρείξεζε δηαιόγνπ πάλσ ζε ηζηνξηθά ζέκαηα.
Με ηνλ όξν «ζελάξην» αλαθεξόκαζηε ζε έλα ζύλνιν εθπαηδεπηηθώλ
δξαζηεξηνηήησλ κέζσ ησλ νπνίσλ πξνζεγγίδνπκε δηδαθηηθά έλα ζέκα, αμηνπνηώληαο
ηα εξγαιεία ησλ Ν.Σ..
Ζ εξγαζία απηή βαζίδεηαη ζε απηή αθξηβώο ηε ινγηθή θαη απνηειεί κηα πξώηε
πξνζπάζεηα δηαρείξηζεο ησλ παξαπάλσ δπλαηνηήησλ ζηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή
νξγάλσζε ηνπ καζήκαηνο.
4

5. 2. ΢θεπηηθό ζελαξίνπ
Καηλνηνκίεο
Σν κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο κπνξεί λα είλαη γηα ηνπο καζεηέο καο αξθεηά αληαξό,
αιιά κπνξεί λα γίλεη αθόκα θαη ειθπζηηθό. Ζ απιή αθήγεζε γεγνλόησλ θαη ε
αμηνπνίεζε κόλν ηνπ ζρνιηθνύ εγρεηξηδίνπ δελ ειθύνπλ ηνπο καζεηέο θαη δελ
ελεξγνπνηνύλ ηε ζθέςε θαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο. Πόζν δηαθνξεηηθά ζα είλαη ηα
πξάγκαηα, όκσο, αλ πξνζπαζήζνπκε εκείο νη εθπαηδεπηηθνί λα εκπινπηίζνπκε ηε
δηδαζθαιία καο κε λέεο κεζόδνπο παξνπζίαζεο θαη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ
δπλαηνηήησλ ηεο επνρήο καο; ΢ηελ Κνηλσλία ηεο Γλώζεο αο πάςεη λα ζεσξείηαη ην
ζρνιηθό εγρεηξίδην «επαγγέιην» θαη πνιύ πεξηζζόηεξν αο αγαπήζνπκε εκείο νη ίδηνη
ην αληηθείκελό καο θάλνληαο ην ειθπζηηθό θαη ελδηαθέξνλ θαη ζηνπο άκεζνπο
απνδέθηεο, ηνπο καζεηέο, δνθηκάδνληαο θαηλνύξγηνπο ηξόπνπο γηα ηε δνπιεηά καο.
Σν ζελάξην βαζίζηεθε ζηελ ηδέα ηεο κειέηεο ηεο Αξραίαο Ηζηνξίαο, θάησ από
έλα πξίζκα δηαθνξεηηθό από ηα θαζηεξσκέλα. ΢πγθεθξηκέλα, επηδηώθεηαη λα
αμηνπνηεζνύλ νη Ν.Σ.: ην ινγηζκηθό Αβάθην θαη εηδηθόηεξα νη κηθξόθνζκνη
«Σαμηλνκνύκε» θαη «Παιέηα», όπσο θαη ινγηζκηθά επξείαο ρξήζεο: δηαδίθηπν,
επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ (Word) θαη παξνπζίαζεο (PowerPoint), γηα λα
«αλαθαιύςνπλ» νη καζεηέο πηπρέο ηεο δσήο δύν κεγάισλ πόιεσλ ηεο Αξραίαο
Διιάδαο, ηεο Αζήλαο θαη ηεο ΢πάξηεο, ζπγθξηηηθά θαη εμειηθηηθά, από ηελ Αξρατθή
έσο ηελ Κιαζζηθή Δπνρή, πέξα από ηηο θαζνξηζκέλεο ελόηεηεο ηνπ ζρνιηθνύ
εγρεηξηδίνπ θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκνύ ηνπ Α.Π.
Γηαθνξεηηθόο ζα είλαη, επoκέλσο, ν ηξόπνο πνπ ζα πξνζεγγηζηνύλ ηα ζέκαηα
ζηε δξαζηεξηόηεηα απηή. Οη καζεηέο ζα αθήζνπλ ζηελ άθξε ην ζρνιηθό βηβιίν θαη
ζα γίλνπλ νη ίδηνη ζπγγξαθείο. Γηα λα ην πεηύρνπλ απηό ζα πξέπεη λα δνπιέςνπλ ζε
νκάδα θαη λα βξεζνύλ ζε έλα λέν ξόιν, απηόλ ηνπ ηζηνξηθνύ – εξεπλεηή, λα
αλαηξέμνπλ ζε πεγέο έληππεο, αιιά θαη ειεθηξνληθέο, γηα λα αλαδεηήζνπλ, λα
επεμεξγαζηνύλ, λα αλαιύζνπλ θαη λα ζπλζέζνπλ πιεξνθνξίεο θαη εληέιεη λα ηηο
γλσζηνπνηήζνπλ – δηδάμνπλ ν έλαο ζηνλ άιινλ, αμηνπνηώληαο θαη πάιη ινγηζκηθά.
Δξγαιείν ζηα ρέξηα ηνπο, ινηπόλ, παύεη λα είλαη ην ζρνιηθό εγρεηξίδην, κέζα από ην
νπνίν νη καζεηέο έρνπλ απιά λα απνζηεζίδνπλ πιεξνθνξίεο. Δδώ νη ίδηνη
αλαθαιύπηνπλ θαη δεκηνπξγνύλ ην δηθό ηνπο ηζηνξηθό πιηθό.
Δληειώο δηαθνξεηηθόο ζα είλαη ηέινο θαη ν ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ, ν
νπνίνο ζα μεθύγεη από ηε κεησπηθή ζύγθξνπζε θαη ην ξόιν ηνπ αθεγεηή – κεηαδόηε
γλώζεσλ θαη ζα αλαιάβεη ην ξόιν ηνπ θαζνδεγεηή θαη ζπλεξγάηε ησλ καζεηώλ,
θαζώο θαη ηνπ ξπζκηζηή ησλ νκάδσλ.
5

6. Πξνζηηζέκελε αμία
Από ηελ αμηνπνίεζε ηεο παξαπάλσ δξαζηεξηόηεηαο θαη ηελ επηιεγκέλε
κέζνδν δηδαζθαιίαο είλαη πξνθαλή ηα νθέιε πνπ πξνθύπηνπλ.
Δηδηθόηεξα, ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν νη καζεηέο ζα δηεξεπλήζνπλ ηε γλώζε,
αληί λα ηνπο δσζεί έηνηκε, ζπκβάιιεη ζηελ πιεξέζηεξε θαηαλόεζε ησλ ηζηνξηθώλ
ζεκάησλ, αθνύ ηνπο δίλεηαη ε δπλαηόηεηα λα έξζνπλ ζε άκεζε επαθή κε ην
κνξθσηηθό αγαζό, ρσξίο ηελ παξεκβνιή ηνπ εθπαηδεπηηθνύ, πξάγκα πνπ αθελόο
δηεπθνιύλεη ηελ άκεζε κάζεζε, αθεηέξνπ πξνάγεη ηελ απηελέξγεηα.
Ζ εκπινθή ησλ καζεηώλ ζε νκάδεο ηνπο καζαίλεη λα ζπλεξγάδνληαη,
αλαπηύζζνπλ ην ζπλαίζζεκα ηεο ζπλεπζύλεο θαη δηακνξθώλνπλ θνηλσληθή
ζπλείδεζε. Γεκηνπξγνύληαη ζεηηθά ζπλαηζζήκαηα κεηαμύ ησλ κειώλ, ελώ
δξαζηεξηνπνηνύληαη επθνιόηεξα, παίξλνπλ πξσηνβνπιίεο θαη γεληθά δηαθαηέρνληαη
από ζπιινγηθή θηινδνμία γηα ηελ παξνπζίαζε αλώηεξνπ πνηνηηθά έξγνπ. Δπηπιένλ
κέζα από ηελ νκάδα αζθνύληαη ζηελ πεηζαξρία θαη ηε δεκνθξαηία, καζαίλνπλ λα
επηρεηξεκαηνινγνύλ θαη λα θξίλνπλ αληηθεηκεληθά απόςεηο θαη ζέζεηο θαη λα
θαιιηεξγνύλ ηηο αλώηεξεο πλεπκαηηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπο. Αιιά θαη ε δηδαθηηθή αξρή
ηεο αηνκηθόηεηαο θαη ηεο απηνκόξθσζεο εμππεξεηείηαη, αθνύ επηηξέπεη ζηνπο
καζεηέο – κέιε ηεο νκάδαο λα εξγάδνληαη ζύκθσλα κε ηηο ηθαλόηεηεο, ηηο θιηζεηο θαη
ηα ελδηαθέξνληά ηνπο.
Ζ ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ ζπκβάιιεη, ηέινο, ζε πνιιά από ηα
παξαπάλσ, όπσο ζηε δηεξεπλεηηθή δξαζηεξηόηεηα, αμηνπνηώληαο ηόζν ηε
γλσζηηθή, όζν θαη ηελ θνηλσληθή θαη ζπλεξγαηηθή πιεπξά, ηελ απηελέξγεηα ηνπ
καζεηή, ηελ ζπγθέληξσζε ηεο πξνζνρήο, ηελ απνηειεζκαηηθή απόθηεζε θαη
εκπέδσζε ηεο ύιεο, ηνλ ζπλερή έιεγρν ηεο κάζεζεο θαη ηεο επίδνζεο, ηελ
ηθαλνπνίεζε εζσηεξηθώλ θηλήηξσλ κάζεζεο, ηελ εμαηνκίθεπζε ηεο δηδαζθαιίαο.
Σέινο βνεζά ζηελ ελδπλάκσζε ηνπ ζηνηρείνπ ηεο δηαζθέδαζεο θαη ηνπ
ελδηαθέξνληνο.
6

7. Γλσζηηθά – δηδαθηηθά πξνβιήκαηα
΢ηηο κέξεο καο ε επηζηεκνληθή γλώζε γύξσ απν ηελ δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή
δηαδηθαζία, αιιά θαη ε επηθξάηεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ έρνπλ νδεγήζεη ζηελ
ακθηζβήηεζε ηνπ δαζθαινθεληξηθνύ κνληέινπ θαη ζηελ αλάγθε αμηνπνίεζεο
ελεξγεηηθώλ – εξεπλεηηθώλ κεζόδσλ πξνζπέιαζεο θαη πξόζιεςεο ηεο γλώζεο.
Σα παξαπάλσ ζπλάδνπλ εηδηθόηεξα γηα ην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο κε ηελ
ακθηζβήηεζε ηνπ ηζηνξηθνύ ζεηηθηζκνύ θαη ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο κε
παξαδνζηαθό ηξόπν. Έρεη θαηαδεηρηεί άιισζηε θαη εξεπλεηηθά όηη κπνξεί λα
αλαπηπρζεί ε ηζηνξηθή ζθέςε ησλ καζεηώλ θαη λα θηλεηνπνηεζεί ην ελδηαθέξνλ ηνπο,
αλ, κεηαμύ άιισλ, ε νκάδα ηεο ηάμεο ιεηηνπξγήζεη σο «επηζηεκνληθή» θνηλόηεηα
δηαιόγνπ πνπ δηαηππώλεη ηζηνξηθά εξσηήκαηα θαη δηακνξθώλεη εξκελεπηηθέο
ππνζέζεηο.
Δηδηθόηεξα, γηα ηε δηδαζθαιία κέξνπο ησλ ζεκαηηθώλ αμόλσλ πνπ
ζθνπεύνπκε λα κειεηήζνπκε κε ην ζελάξην απηό, έλα παξαδνζηαθό κνληέιν
δηδαζθαιίαο ζα πεξηνξηδόηαλ ζηελ ζπλνπηηθή παξνπζίαζε από ην δηδάζθνληα ησλ
πιεξνθνξηώλ ηνπ ζρνιηθνύ εγρεηξηδίνπ, κε ηε κνξθή ηεο δηάιεμεο (θεθ. Γ΄: Αξρατθή
Δπνρή => ελόηεηα 3: Ζ ΢πάξηε, ελόηεηα 4: Αζήλα: Από ηε Βαζηιεία ζηελ
Αξηζηνθξαηία θαη ελόηεηα 5: Αζήλα: πνξεία πξνο ηε Γεκνθξαηία, ζει.48-53 θαη θεθ.
Δ΄: Ζ εγεκνλία ηεο Αζήλαο => ελόηεηα 2: Σν δεκνθξαηηθό πνιίηεπκα
ζηαζεξνπνηείηαη – Ο Πεξηθιήο θαη ην δεκνθξαηηθό πνιίηεπκα, ελόηεηα 3: Ζ
ιεηηνπξγία ηνπ πνιηηεύκαηνο. Οη ιεηηνπξγίεο, ελόηεηα 4: Ζ ζύγθξνπζε ηεο θνηλσλίαο
– Ζ θαζεκεξηλή δσή θαη ελόηεηα 5. Ζ δηαδηθαζία ηεο κόξθσζεο – Ο Αζελαίνο θαη ε
εξγαζία – Ζ Αζήλα γηνξηάδεη, ζει.71-80). Οη καζεηέο από ηε κεξηά ηνπο ζα έπξεπε
ζα απνζηεζίζνπλ κεραληθά ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπ δίλνληαη από ηνλ δάζθαιν –
απζεληία θαη ην επίζεκν ζρνιηθό εγρεηξίδην ρσξίο πξνζσπηθή ηνπο εκπινθή ζηελ όιε
δηαδηθαζία.
΢ύκθσλα όκσο κε ηηο παηδαγσγηθέο πξνζεγγίζεηο, ε καζεζηαθή
δξαζηεξηόηεηα δελ είλαη κόλν ην λα πξνζιακβάλεηο πιεξνθνξίεο, αιιά θαη λα
κπνξείο λα αληαπνθξηζείο όηαλ θάπνηνο ζνπ ηηο δεηά. Έηζη, ε κέζνδνο κε ηελ νπνία
πξνηείλεηαη λα δηεμαρζεί ην ζπγθεθξηκέλν ζελάξην, έρεη αμηνπνηήζεη, ζε επίπεδν
ζρεδηαζκνύ εθαξκνγώλ θαη εθπαηδεπηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ, ηα πνξίζκαηα ηεο
επηζηεκνληθήο έξεπλαο γηα ην κάζεκα ηεο Ηζηνξίαο, όπνπ πξνβιέπεηαη: α) ε ελεξγόο
ζπκκεηνρή ησλ καζεηώλ ζηελ αλαδήηεζε ηεο ηζηνξηθήο γλώζεο, β) ε πξνζπάζεηα
βαζύηεξεο θαηαλόεζεο θαη αλαδήηεζεο ηνπ λνήκαηνο, γ) ε θαιιηέξγεηα ηζηνξηθήο
θαληαζίαο θαη δ) ε θαιιηέξγεηα θξηηηθήο ζθέςεο.
Δπηπιένλ, όζνλ αθνξά ζηελ αμηνπνίεζε ησλ Ν.Σ., νη καζεηέο θαιιηεξγνύλ
δεμηόηεηεο πνπ εληζρύνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη πνπ παξάιιεια δηαθαίλεηαη
όηη είλαη ρξήζηκεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο (ή Κνηλσλία ηεο Γλώζεο), όπσο
7

8. είλαη ε δηεξεύλεζε, ε αλαδήηεζε, ε ακθηζβήηεζε, ε αλαθάιπςε, ε ζπλεξγαζία,
ε επηθνηλσλία θαη ε δηαπξαγκάηεπζε, κέζσ βαζηθώλ δξαζηεξηνηήησλ, κε βάζε ηηο
νπνίεο κπνξεί λα ελδπλακσζεί ε καζεζηαθή ηθαλόηεηα ησλ καζεηώλ: 1. γξαπηή
έθθξαζε κε επεμεξγαζηέο θεηκέλνπ, 2. θαηαρώξεζε, ηαμηλόκεζε, νξγάλσζε,
επεμεξγαζία, αλάιπζε, αλαδήηεζε θαη έθζεζε πιεξνθνξηώλ, κε ζπζηήκαηα βάζεο
δεδνκέλσλ θαη 3. επηθνηλσλία, κε ππνινγηζηηθά δίθηπα θαη ηειεπηθνηλσλίεο.
΢ην πιαίζην απηό, ε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο γίλεηαη γηα λα δηεπθνιύλεη θαη λα
ππνζηεξίμεη ηελ κεηεμέιημε ηεο εθπαηδεπηηθήο πξαθηηθήο, όπνπ ηόζν ν
εθπαηδεπηηθόο, όζν θαη ν καζεηήο αλαιακβάλνπλ λένπο ξόινπο πνπ αληαπνθξίλνληαη
θαιύηεξαο ζηηο ζύγρξνλεο απαηηήζεηο.
Δηδηθόηεξα, ζηα παξαπάλσ δηαθαίλνληαη νη παξαθάησ ζεσξίεο κάζεζεο: νη
απόςεηο ηνπ ηδξπηή ηνπ παηδαγσγηθνύ πξνγξάκκαηνο: “learning by doing”, J.
Dewey, ζύκθσλα κε ηνλ νπνίν έρνπκε νηθεηνπνίεζε ηεο γλώζεο κέζσ ηεο εκπεηξίαο
θαη ηεο αλαδήηεζεο πξνζσπηθνύ λνήκαηνο ζ’ απηήλ θαη θπξίσο νη απόςεηο ηνπ
θνλζηξνπθηηβηζκνύ, ζύκθσλα κε ηνλ νπνίν ε γλώζε ηνπ θόζκνπ νηθνδνκείηαη από
ην άηνκν. Αλαιπηηθόηεξα, βιέπνπκε ηελ άπνςε ηνπ Piaget (αηνκηθόο
θνλζηξνπθηηβηζκόο) γηα ηε κάζεζε («ε κάζεζε είλαη απνηειεζκαηηθή όηαλ ν
καζεηήο πεηξακαηίδεηαη θαηαζθεπάδνληαο έλα πξντόλ πνπ έρεη λόεκα γηα ηνλ ίδην»),
ηελ επηθνηλωληαθή θαη πνιηηηζκηθή δηάζηαζε ηνπ Vygotsky (θνηλσληθόο
θνλζηξνπθηηβηζκόο) θαη ηε ζεωξία ηεο δξαζηεξηόηεηαο ηωλ Vygotsky θαη Luria,
πνπ κηινύλ γηα ηελ αμία ηεο ζπλεξγαζίαο, ηε γιώζζα σο εξγαιείν πνπ ζπκβάιεη ζηε
δηακόξθσζε ηεο ηαπηόηεηαο ηνπ αηόκνπ, κέζα από ηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε από ηε
ζύλζεζε νκαδηθήο εξγαζίαο θαη ηελ αιιεινδηδαθηηθή, ηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε
ηνπ Bruner (πνιηηηζκηθόο θνλζηξνπθηηβηζκόο), όπνπ νη καζεηέο αλαθαιύπηνπλ
αξρέο θαη αλαπηύζζνπλ δεμηόηεηεο κέζσ πεηξακαηηζκνύ θαη πξαθηηθέο. Σελ
θνλζηξαθηηνληζηηθή ζεωξία ηνπ Papert, κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ κηθξόθνζκνπ, όπνπ
ηα παηδηά καζαίλνπλ κε θπζηθό ηξόπν, πέξα από ηελ θαζηεξσκέλε εθπαίδεπζε θαη
ηελ ζεωξία ηεο επεμεξγαζίαο ηεο πιεξνθνξίαο ηνπ Gagne, όπνπ θάζε γλσζηηθή
δηεξγαζία ζπλίζηαηαη από επεμεξγαζία αλαπαξαζηάζεσλ θαη γλώζεσλ. Σέινο,
δηάζπαξηεο είλαη νη απόςεηο ηνπ Gardner κε ηε ζεσξία ησλ Πνιιαπιώλ Σύπσλ
Ννεκνζύλεο, όπνπ γηα ηελ ζε βάζνο πξόζιεςε ηεο γλώζεο ρξεηάδεηαη λα
πξνζεγγίδεηαη ην γλσζηηθό αληηθείκελν κέζα από πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο.
8

9. 3. Πιαίζην εθαξκνγήο
΢ε πνηνπο απεπζύλεηαη
Σν ζπγθεθξηκέλν ζελάξην απεπζύλεηαη ζε καζεηέο ηεο Α΄ Γπκλαζίνπ, αιιά
ζα κπνξνύζε θάιιηζηα λα εθαξκνζηεί θαη ζε καζεηέο ηεο Α΄ Λπθείνπ, ζηηο
αληίζηνηρεο ελόηεηεο κε ηελ αλάινγε εθαξγνγή ησλ δξαζηεξηνηήησλ.
Υξόλνο πινπνίεζεο
Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζελαξίνπ ζα ρξεηαζηνύλ 8 εβδνκάδεο
(2 κήλεο):
ΔΒΓΟΜΑΓΔ΢ ΓΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΔ΢
Δβδνκάδα 1ε Α΄ ζηάδην: Πξνβιεκαηηζκόο θαη Β΄ζηάδην: Πξνγξακκαηηζκόο
ησλ δηδαθηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ (1 δίσξν)
Δβδνκάδα 2ε Γ΄ ζηάδην: Γηεμαγσγή ησλ δξαζηεξηνηήησλ – 1νο ζεκαηηθόο
άμνλαο (ζπιινγή, επεμεξγαζία, ζύλζεζε)
Δβδνκάδα 3ε Παξνπζίαζε 1νπ ζεκαηηθνύ άμνλα (1 ηξίσξν)
Δβδνκάδα 4ε 2νο ζεκαηηθόο άμνλαο (ζπιινγή, επεμεξγαζία, ζύλζεζε)
Δβδνκάδα 5ε Παξνπζίαζε ηνπ 2νπ ζεκαηηθνύ άμνλα (1 ηξίσξν)
Δβδνκάδα 6ε 3νο ζεκαηηθόο άμνλαο (ζπιινγή, επεμεξγαζία, ζύλζεζε)
Δβδνκάδα 7ε Παξνπζίαζε 3νπ ζεκαηηθνύ άμνλα (1 ηξίσξν)
Δβδνκάδα 8ε Παξνπζίαζε ηειηθήο νκαδηθήο εξγαζίαο θαη Γ΄ ζηάδην:
Aμηνιόγεζε
Υώξνο πινπνηήζεο
Σν κάζεκα ζα δηεμαρζεί, όζνλ αθνξά ζηα πιαίζηα ηνπ ζρνιείνπ ηόζν ζηελ
ηάμε ηνπ ηκήκαηνο (Α΄, Β΄ θαη Γ΄ ζηάδην), όζν θαη ζην εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο
(Γ΄ ζηάδην). Δίλαη απαξαίηεην, όκσο νη καζεηέο λα δνπιεύνπλ θαη εθηόο ηνπ
ζρνιηθνύ ρώξνπ γηα ην Γ΄ ζηάδην, θαζώο κπνξεί λα ρξεηαζηεί λα πάλε ζε θάπνηα
δεκνηηθή βηβιηνζήθε, λα ζπλαληεζνύλ κεηαμύ ηνπο ζε θάπνην ζπίηη θ.ι.π.
9

10. Πξναπαηηνύκελεο γλώζεηο ηωλ καζεηώλ
 Οη καζεηέο γλσζηηθά έρνπλ κπεη ζην θεθάιαην Γ΄: Αξρατθή επνρή ηνπ
ζρνιηθνύ βηβιίνπ θαη έρνπλ νινθιεξώζεη ηηο δύν πξώηεο ελόηεηεο γηα ηελ
απνθηαθή εμάπισζε θαη ηε δεκηνπξγία ηεο πόιεο – θξάηνπο θαη ηελ εμέιημε
ηνπ πνιηηεύκαηνο. Έηζη, είλαη πξνεηνηκαζκέλνη γηα ηελ έλαξμε ελαζρόιεζεο
κε ηηο δύν βαζηθόηεξεο πόιεηο ηεο Αξραίαο Διιάδαο, ηελ Αζήλα θαη ηελ
΢πάξηε.
 Όζνλ αθνξά ζηε ρξήζε ησλ ηερλνινγηθώλ εξγαιείσλ, νη καζεηέο γλσξίδνπλ
από ην κάζεκα ηεο Πιεξνθνξηθήο λα ρεηξίδνληαη ηνλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ
(Word), ηελ παξνπζίαζε (PowerPoint) θαη ην δηαδίθηπν. Θα πξέπεη λα
γλσξίδνπλ επίζεο λα ρεηξίδνληαη ην Αβάθην θαη ζπγθεθξηκέλα ην Σαμηλνκνύκε
θαη ηελ Παιέηα.
Θα ήηαλ εμαηξεηηθά ρξήζηκν γηα ηελ ζσζηόηεξε πινπνίεζε ηνπ ζελαξίνπ λα
ππάξμεη ζπλεξγαζία κε ηνλ ζπλάδειθν ηεο Πιεξνθνξηθήο, γηα λα βνεζήζεη ηόζν
εκάο όζν θαη ηα παηδηά ζηελ γλσζηηθή πξνεηνηκαζία (όζνλ αθνξά ζηε ρξήζε
ηνπ Η/Υ), αιιά θαη ζηε δηεμαγσγή ηεο εξγαζίαο. Δπίζεο, γηα λα κπνξνύκε λα
ρξεζηκνπνηνύκε ηελ αίζνπζα πιεξνθνξηθήο θαη πηζαλόλ λα δαλεηζηνύκε ηε κία
(1) από ηηο ηξεηο (3) απαηηνύκελεο ώξεο ηεο παξνπζίαζεο.
Απαηηνύκελα βνεζεηηθά πιηθά θαη εξγαιεία
Γηα ηελ δηεμαγσγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζελαξίνπ ζα ρξεηαζηνύλ:
 ηζηνξηθά βηβιία θαη εγθπθινπαίδεηεο,
 Ζιεθηξνληθνί Τπνινγηζηέο κε εγθαηεζηεκέλα ηα ινγηζκηθά: επεμεξγαζηή
θεηκέλνπ (Word) , παξνπζίαζεο (PowerPoint), δηαδίθηπν (Internet) θαη ηέινο
ην Αβάθην γηα λα κπνξέζνπκε λα ηξέμνπκε θαη λα ρεηξηζηνύκε ηνπο
κηθξόθνζκνπο «Σαμηλνκνύκε» θαη «Παιέηα».
 Πξνβνιέαο
10

11. Κνηλωληθή ελνξρήζηξωζε ηεο ηάμεο
Τπνζέησληαο όηη ε ηάμε καο απνηειείηαη από 24 καζεηέο ε θαηαλνκή έρεη σο
εμήο:
Oκάδα A (12 καζεηέο): Αζήλα Οκάδα Β (12 καζεηέο): ΢πάξηε
1νο ζεκαηηθόο 3 καζεηέο: ζπγθξόηεζε ηεο πόιεο 4 καζεηέο: ζπγθξόηεζε ηνπ
άμνλαο - θξάηνπο θξάηνπο θαη επέθηαζή ηνπ
3 καζεηέο: πνιηηηθή νξγάλσζε 4 καζεηέο: πνιηηηθή νξγάλσζε
κέρξη πεξζηθνύο πνιέκνπο 4 καζεηέο: θνηλσληθή νξγάλσζε
3 καζεηέο: πνιηηηθή νξγάλσζε
κεηά ηνπο πεξζηθνύο πνιέκνπο
3 καζεηέο: θνηλσληθή νξγάλσζε
Αλαζύζηαζε ζηα πιαίζηα ηεο θάζε νκάδαο
2νο ζεκαηηθόο Ζ θαζεκεξηλή δσή: Ζ θαζεκεξηλή δσή:
άμνλαο 3 καζεηέο: ξόινο θαη θνηλσληθή 3 καζεηέο: ξόινο θαη θνηλσληθή
ζέζε άληξα ζέζε άληξα
3 καζεηέο: ξόινο θαη θνηλσληθή 3 καζεηέο: ξόινο θαη θνηλσληθή
ζέζε γπλαίθαο ζέζε γπλαίθαο
3 καζεηέο: παηδί θαη εθπαίδεπζε 3 καζεηέο: παηδί θαη εθπαίδεπζε
3 καζεηέο: ε δσή ηνπ δνύινπ 3 καζεηέο: ε δσή ηνπ δνύινπ
Αλαζύζηαζε ζηα πιαίζηα ηεο θάζε νκάδαο
3νο ζεκαηηθόο 6 καζεηέο: ζξεζθεία – γηνξηέο 6 καζεηέο: ζξεζθεία – γηνξηέο
άμνλαο 6 καζεηέο: ζπκπόζην – 6 καζεηέο: ζπκπόζην –
ςπραγσγία ςπραγσγία
Αλαζύζηαζε γηα ηελ ζύλζεζε ηεο νκαδηθήο εξγαζίαο
4ε ζπλάληεζε 1 καζεηήο αλαιακβάλεη λα γξάςεη ζηνλ 1 καζεηήο αλαιακβάλεη λα γξάςεη
Ζ/Τ 1 από ηηο 10 ππνελόηεηεο, 2 ζηνλ Ζ/Τ 1 από ηηο 9 ππνελόηεηεο, 3
καζεηέο ζύλζεζε - επεμεξγαζία ηνπο καζεηέο ζύλζεζε - επεμεξγαζία ηνπο
11

12. ΢εκεηώζεηο:
 ΢ηνλ 1ν ζεκαηηθό άμνλα βιέπνπκε όηη ε ζύζηαζε ησλ νκάδσλ Α θαη Β είλαη
δηαθνξεηηθή. Απηό πξνηείλεηαη γηαηί ην πνιίηεπκα ηεο Αζήλαο παξνπζηάδεη
πνιιέο αιιαγέο από ηελ Αξρατθή έσο ηελ Κιαζζηθή Δπνρή ζε αληίζεζε κε ηελ
΢πάξηεο πνπ είλαη πην ζηαηηθό.
 ΢ην ηέινο θάζε ζεκαηηθνύ άμνλα ηα κέιε ησλ ππννκάδσλ ζα πξέπεη λα
ζπλελώλνληαη γηα λα είλαη όινη ελήκεξνη θαη πξνεηνηκαζκέλνη γηα ηε ζπδήηεζε
πνπ ζα αθνινπζεί.
 Ζ αλαζύζηαζε ησλ νκάδσλ, κεηά από θάζε ζεκαηηθό άμνλα, βνεζά ζηελ
αιιαγή ηεο δπλακηθήο ηεο θαη επηπιένλ δίλεη ηελ επθαηξία ζηνπο καζεηέο γηα
αλάιεςε λέσλ ξόισλ θαη γηα ζπλεξγαζία κε άιια άηνκα.
 ΢ε θάζε επίπεδν ζα κπνξνύζαλ λα ππάξρνπλ νη εμήο ξόινη ζε θάζε ππννκάδα:
1. ζπληνληζηήο (δηεπζύλεη ηε ζπδήηεζε θαη αλαθεθαιαηώλεη ηα
ζπκπεξάζκαηα), 2. θξνληηζηήο (εμεγεί θαη βνεζά ηνπο πην αδύλακνπο), 3.
γξακκαηέαο - αλαγλώζηεο (δηαβάδεη θείκελα αζθήζεσλ / νδεγηώλ θαη γξάθεη
ηελ θνηλή εξγαζία), 4. εκςπρσηήο (επαηλεί ηελ πξνζπάζεηα, ηηο ηδέεο θαη ηελ
νπνηαδήπνηε ζεηηθή ζπκβνιή ζην θνηλό έξγν ηεο νκάδαο), 5. ππεύζπλνο
εξγαζίαο (δηαλέκεη ην πιηθό, ειέγρεη αλ όινη θαηαλόεζαλ ηη πξέπεη λα θάλνπλ
θαη αλ έρνπλ αξρίζεη ην έξγν ηνπο, ππελζπκίδεη ηα βήκαηα πνπ πξέπεη λα
θάλνπλ θαη αλ έρνπλ αξρίζεη ην έξγν ηνπο, ππελζπκίδεη ηα βήκαηα πνπ πξέπεη
λα γίλνπλ γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο), 6. παξαηεξεηήο (θαηαγξάθεη ην
είδνο θαη ηε ζπρλόηεηα ζπκκεηνρήο ηνπ θάζε κέινπο, ώζηε ζην ηέινο ηεο
εξγαζίαο λα είλαη δπλαηή ε αμηνιόγεζε ηεο ιεηηνπξγηθόηεηαο ηεο νκάδαο) θαη
ηέινο 7. ρεηξηζηήο ππνινγηζηή (θαηαρσξεί ηα ζηνηρεία ηεο νκάδαο).
 Ο εθπαηδεπηηθόο ζα ζπγθεξάλεη δύν ξόινπο ζε έλαλ αλάινγα κε ηνλ αξηζκό
ησλ αηόκσλ ζε θάζε νκάδα. Καηά ηελ αλάζεζε ησλ ξόισλ, είλαη αλαγθαίν λα
ιακβάλεη ππόςε ηνπ ηηο δπλαηόηεηεο, ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηα ελδηαθέξνληα
ηνπ θάζε κέινπο. Γηα παξάδεηγκα κπνξεί λα αλαζέζεη ηνλ ξόιν ηνπ εκςπρσηή
ζε ελζνπζηώδεηο καζεηέο αιιά θαη ηνλ ξόιν ηνπ παξαηεξεηή ζε
παξνξκεηηθνύο πνπ ηείλνπλ λα κνλνπσινύλ ηε ζπδήηεζε.
12

13. ΢ηόρνη ηεο δξαζηεξηόηεηαο
Βαζηθόο ζηόρνο είλαη ε αλαθάιπςε, δηαρείξηζε θαη πξόζιεςε ηεο ηζηνξηθήο
γλώζεο από ηνπο καζεηέο, ώζηε λα γλσξίζνπλ βαζηθέο πηπρέο ηεο δσήο ησλ δύν
κεγάισλ πόιεσλ, ηεο Αζήλαο θαη ηεο Σπάξηεο ζηελ Αξραία Διιάδα. Δηδηθόηεξα:
1. Χο πξνο ην γλωζηηθό αληηθείκελν
- Να γλσξίδνπλ νη καζεηέο ζηνηρεία από ηε δσή (πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο ηάμεηο,
νηθνγέλεηα, ζξεζθεία – γηνξηέο, ζπκπόζην – ςπραγσγία) δύν ζεκαληηθώλ
πόιεσλ ηεο Αξραίαο Διιάδαο: Αζήλαο – Σπάξηεο.
- Να δηαθξίλνπλ ηηο δηαθνξέο αλάκεζα ζηε απαξηηαηηθή θαη αζελατθή θνηλσλία.
- Να γλσξίζνπλ ηνπο βαζηθνύο πξσηαγσληζηέο θαη ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ εμέιημε
ηεο ηζηνξίαο.
- Να αληηιεθζνύλ ηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηεο θνηλσληθήο θαη πνιηηηθήο νξγάλσζεο
ηεο θάζε πόιεο.
[Αληαπνθξίλεηαη ζε έλαλ από ηνπο εηδηθνύο ζθνπνύο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο
Ηζηνξίαο ζην Γπκλάζην πνπ είλαη: «Να θαηαλνήζνπλ νη καζεηέο όηη ν θόζκνο
ζηνλ νπνίν δνπλ είλαη απνηέιεζκα κηαο εμειηθηηθήο πνξείαο, κε ππνθείκελα ηνπο
αλζξώπνπο»].
- Να εμνηθεησζνύλ κε βαζηθνύο όξνπο (νξνινγία) ηεο ηζηνξίαο.
[Αληαπνθξίλεηαη ζηνλ εηδηθό ζθνπό: «Να νηθεηώλνληαη νη καζεηέο βαζκηαία κε
ην εηδηθό ιεμηιόγην ηεο ηζηνξηθήο επηζηήκεο»].
- Να εθηηκήζνπλ ηε ζεκαζία ησλ όζσλ γλώξηζαλ γηα ηελ εμέιημε ηνπ θόζκνπ,
όπσο ηνπ δεκνθξαηηθνύ πνιηηεύκαηνο γηα ηελ αξραία Διιάδα θαη ηνλ ζύγρξνλν
θόζκν.
[Αληαπνθξίλεηαη ζηνλ εηδηθό ζθνπό: «Να θαηαζηνύλ ηθαλνί, κέζα από ηε
γλώζε ηνπ παξειζόληνο λα θαηαλνήζνπλ ην παξόλ, λα ζηνραζηνύλ γηα ηα
πξνβιήκαηα ηνπ θαη λα πξνγξακκαηίζνπλ ππεύζπλα ην κέιινλ ηνπο»].
Γεληθόηεξα, ωο πξνο ηε ζηάζε ηνπο απέλαληη ζηελ Ιζηνξία
επηδηώθεηαη:
- Να θαιιηεξγήζνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ηελ Ιζηνξία.
- Να γλσξίζνπλ πηπρέο ηεο κεζνδνινγίαο ηεο ηζηνξηθήο έξεπλαο.
- Να θαηαλνήζνπλ ηε ζρέζε ηεο ηζηνξηθήο ζπλέρεηαο θαη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ
ηε ζρέζε παξειζόληνο – παξόληνο. Έηζη, ζα απνθηήζνπλ ηζηνξηθή ζπλείδεζε
θαη θαη ζα γίλνπλ ηθαλνί όρη κνλν λα εξκελεύνπλ γεγνλόηα ηνπ παξειζόληνο
αιιά θπξίσο λα ηα αμηνπνηνύλ γηα ηελ θαηαλόεζε ηνπ παξόληνο θαη ην
ζρεδηαζκό ηνπ κέιινληνο.
13

14. 2. Χο πξνο ηε ρξήζε ηωλ Νέωλ Σερλνινγηώλ
- Να κπνξνύλ νη καζεηέο λα αμηνπνηoύλ ηηο Νέεο Τερλνινγίεο θαη λα ηηο
ελζσκαηώζνπλ ζην κάζεκα ηεο Ιζηνξίαο θαη γεληθόηεξα ζηε καζεζηαθή
δηαδηθαζία.
- Να θαηαζηνύλ ηθαλνί λα ρξεζηκνπνηνύλ κε επρέξεηα ινγηζκηθά, λα θαηαρσξνύλ,
λα ηαμηλνκνύλ λα νξγαλώλνπλ, λα επεμεξγάδνληαη, λα αλαιύνπλ, λα αλαδεηνύλ
θαη λα εθζέηνπλ ην πιεξνθνξηαθό πιηθό.
3. Χο πξνο ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία
- Να εληζρπζεί ε πξνζσπηθή θαη ελεξγεηηθή εκπινθή ηνπ θάζε καζεηή ζηε
δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία.
- Να αλαπηύμνπλ νη καζεηέο ηθαλόηεηεο δηεξεύλεζεο, ηαμηλόκεζεο, έθζεζεο θαη
θξηηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ πεγώλ (ηόζν κέζα από ηελ δηαδηθαζία επηινγήο όζν
θαη κέζα από ηελ νξγάλσζε θαη δεκηνπξγηθή αμηνπνίεζή ηνπο).
- Να εμνηθεησζνύλ κε ηηο δξαζηεξηόηεηεο ράξαμεο ελόο ζρεδίνπ έξεπλαο θαη
ζσζηνύ πξνγξακκαηηζκνύ γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ.
- Να αλαπηύμνπλ νη καζεηέο ηερληθέο επηθνηλσλίαο κέζα απν ηε ζπλεξγαζία κε
ηνπο ζπκκαζεηέο θαη ηνλ εθπαηδεπηηθό.
- Να βειηηώζνπλ ηελ παξαγσγή γξαπηνύ ιόγνπ κε ηε ζύλζεζε γξαπηώλ θεηκέλσλ
πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηάζνπλ ηα ζηνηρεία ηνπο.
- Να αζθεζνύλ ζηελ παξαγσγή πξνθνξηθνύ ιόγνπ από ηελ παξνπζίαζε ησλ
εξγαζηώλ ηνπο.
- Να κπνξνύλ λα αμηνινγνύλ θαη λα θπξίσο λα απηναμηνινγνύληαη ώζηε λα
δηνξζώλνληαη.
- Να εμαιεηθζνύλ δηδαθηηθά θαη καζεζηαθά πξνβιήκαηα πνπ πξνθύπηνπλ ζηελ
δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο, όπσο ε κεησπηθή δηδαζθαιία θαη ε ζηνρνζεζία κε
βάζε ην Α.Π.
- Να θαηαζηνύλ νη καζεηέο ηθαλνί λα θαηαλννύλ ηηο γλώζεηο νπζηαζηηθά θαη λα
κελ παξακέλνπλ ζην επίπεδν ηεο απιήο ζπζζώξεπζεο ηνπο.
14

15. 4. Αλάιπζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο
Ζ κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηόηεηα είλαη
απηή ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο (project). Πξόθεηηαη γηα έλαλ ηξόπν νκαδηθήο δηδαζθάιηαο
ζηελ νπνία ζπκκεηέρνπλ ηζόηηκα δάζθαινο θαη καζεηέο. Ο ξόινο ηνπ δαζθάινπ δελ
είλαη ν θεληξηθόο, αιιά θαζνδεγεηηθόο – ζπκβνπιεπηηθόο, κε παξεκβάζεηο πνπ
γίλνληαη κόλνλ όηαλ ην απαηηνύλ νη καζεηέο. Σν θέληξν βάξνπο ζηνλ ηξόπν απηό
κεηαηίζεηαη από ην δάζθαιν ζηνπο καζεηέο, από ηελ αηνκηθή ζηελ ζπιινγηθή κνξθή
εξγαζίαο. Δίλαη κηα αλνηθηή δηαδηθαζία κάζεζεο πνπ ηα όξηα ηεο θαη νη δηαδηθαζίεο
ηεο δελ είλαη απζηεξά θαζνξηζκέλα.
΢ε κηα γεληθή ζεώξεζε ηεο κεζόδνπ project κπνξνύκε λα δηαθξίλνπκε
ηέζζεξα (4) βαζηθά ζηάδηα: α. Πξνβιεκαηηζκόο, β. Πξνγξακκαηηζκόο ηωλ
δηδαθηηθώλ δξαζηεξηνηήηωλ, γ. Γηεμαγωγή ηωλ δξαζηεξηνηήηωλ, δ.
Αμηνιόγεζε. Σν θαζέλα από ηα ζηάδηα απηά, όπσο ζα θαλεί παξαθάησ, κπνξεί λα
αλαιπζεί ζε κηα ζεηξά από από επηκέξνπο θάζεηο.
Παξνπζίαζε ζηαδίωλ θαη θάζεωλ εθαξκνγήο:
Α) Ζ ξνή εθαξκνγήο ησλ δξαζηεξηνηήησλ:
Α΄ ζηάδην: Πξνβιεκαηηζκόο
Σν ζηάδην απηό πεξηιακβάλεη α) ηελ επηινγή, β) ηελ επαηζζεηνπνίεζε θαη γ)
ηελ δηεξεύλεζε ηνπ ζέκαηνο. ΢ηνρεύεη ζηε δεκηνπξγία ελόο θιίκαηνο
πξνβιεκαηηζκνύ θαη αλαδήηεζεο, πνπ ζα νδεγήζεη νκαιά ζηελ εξεπλεηηθή
δηαδηθαζία.
α) Αλαιπηηθόηεξα, γηα ην ζελάξην απηό ην αξρηθό εξέζηζκα, πνπ ζα κπνξνύζε
λα μεθηλήζεη ηελ όιε δηαδηθαζία – επηινγή, είλαη ε νινθιήξσζε ηεο ελόηεηαο 2 ηνπ
θεθαιαίνπ Γ΄ ηεο Αξρατθήο επνρήο, ε δεκηνπξγίαο ηεο πόιεο – θξάηνπο. Με ηελ
επθαηξία απηή νη καζεηέο ξσηώληαη γηα ηηο Αξραίεο πόιεηο πνπ γλσξίδνπλ, αλ μέξνπλ
πνηεο ήηαλ νη ζεκαληηθόηεξεο, ηη γλσξίδνπλ γη’ απηέο, πνπ ζα πξνηηκνύζαλ λα δνπλ σο
άληξεο, γπλαίθεο, παηδηά θαη γηαηί θ.ι.π. Έηζη μεθηλά έλαο δηάινγνο ζηελ ηάμε θαη έλα
ελδηαθέξνλ, ώζηε λα παξαθηλεζνύλ νη καζεηέο λα μεθηλήζνπλ κηα εξγαζία γηα λα
βξνπλ ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ δσή ζηηο δύν κεγάιεο πόιεηο ηεο Αξραίαο Διιάδαο,
ζηελ Αζήλα θαη ζηε ΢πάξηε.
Ο εθπαηδεπηηθόο ζηε θάζε απηή πξνθαιεί εξεζίζκαηα θαη ζπκκεηέρεη ηζόηηκα
ζηελ αληαιιαγή απόςεσλ.
15

16. β) Αθνύ επηιεγεί ην ζέκα, ν εθπαηδεπηηθόο θξνληίδεη γηα ηελ επξύηεξε
επαηζζεηνπνίεζε ησλ καζεηώλ πάλσ ζην ζέκα απηό. Δδώ κπνξεί λα
ρξεζηκνπνηήζεη γηα παξάδεηγκα έληππν πιηθό (άξζξα, θπιιάδηα, βηβιία, εηθόλεο θ.α.
πνπ αθνξνύλ ηε δσή ζε Αζήλα θαη ΢πάξηε). ΢ηνρεύεη πάιη κέζα από ηνλ νπζηαζηηθό
δηάινγν ζηε δεκηνπξγία εξσηεκάησλ θαη ελδηαθέξνληνο ζε όια ηα κέιε ηεο νκάδαο.
Όζν θαιύηεξε είλαη ε επαηζζεηνπνίεζε ηόζν απνηειεζκαηηθόηεξε ζα είλαη ε έξεπλα
πνπ ζα αθνινπζήζεη.
γ) Ζ δηεξεύλεζε ηνπ ζέκαηνο ζα κπνξνύζε λα γίλεη κε πνιινύο ηξόπνπο.
Πξνηείλεηε ε κέζνδνο ηνπ θαηαηγηζκνύ ηδεώλ. Δδώ όια ηα κέιε ηεο νκάδαο
εθθξάδνπλ ειεύζεξα νπνηαδήπνηε ιέμε, θξάζε ή ζεκαηηθή ελόηεηα ηνπο έξρεηαη ζην
κπαιό ζρεηηθά κε ην επηιεγκέλν ζέκα. Γξάθνληαη όιεο νη απόςεηο ζηνλ πίλαθα, ρσξίο
θαλέλα ζρνιηαζκό ή αμηνιόγεζε. Αθνύ ηειεηώζεη ε δηαδηθαζία απηή, γίλεηαη
θαηεγνξηνπνίεζε – ηαμηλόκεζε ησλ ηδεώλ θαη αθνινπζεί ζπδήηεζε γηα θάζε
θαηεγνξία. ΢ηε ζπδήηεηε απηή, νη καζεηέο εθθξάδνπλ ηηο γλώζεηο θαη ηηο εκπεηξίεο
ηνπο, απνθαζίδνπλ πνηεο από ηηο θαηεγνξίεο ηνπο ελδηαθέξνπλ πεξηζζόηεξν θαη
απνθαζίδνπλ ηη πσο ζα ήζειαλ λα ηηο εξεπλήζνπλ. Δλδεηθηηθέο θαηεγνξίεο ζα
κπνξνύζαλ λα είλαη: πνιίηεπκα, νηθνγέλεηα, εθπαίδεπζε, ζηξαηόο, ζξεζθεία – γηνξηέο,
εξγαζία – επάγγεικα, ςπραγσγία, ζπκπόζην, ζπζζίηηα, παηρλίδηα, αγώλεο θ.ι.π.
Β΄ ζηάδην: Πξνγξακκαηηζκόο ηωλ δηδαθηηθώλ δξαζηεξηνηήηωλ
Αθνύ έρεη γίλεη ε επηινγή ηνπ ζέκαηνο από θνηλνύ («Ζ δσή ζηελ Αξραία
Αζήλα θαη ΢πάξηε»), ε νκάδα εξγαζίαο πξνρσξά κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό ησλ
δηδαθηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ. ΢ην ζηάδην απηό απνθαζίδεηαη 1. κε ηη αθξηβώο ζα
αζρνιεζνύλ ηα κέιε ηεο νκάδαο, 2. πνηα κεζνδνινγία ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ, 3. ηη
δξαζηεξηόηεηεο ζα πινπνηεζνύλ θ.ι.π.
Δηδηθόηεξα:
1. Χο πξνο ην ηη ζα θάλεη θάζε νκάδα: Όπσο έρεη πξναλαθεξζεί θαη όπσο
θαίλεηαη θαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα δξαζηεξηνηήησλ, νη δύν νκάδεο
εξγαζίαο (Αζήλα – ΢πάξηε) ζα αλαιάβνπλ ε θαζεκία λα θέξνπλ εηο πέξαο
ηνπο εμήο ζεκαηηθνύο άμνλεο: α. Η ζπγθξόηεζε ηωλ θξαηώλ, θνηλωληθή
θαη πνιηηηθή νξγάλωζε, β. Η δωή ζηελ πόιε - θξάηνο. Ο ξόινο θαη ε
θνηλωληθή ζέζε ηεο γπλαίθαο, ηνπ άλδξα, ηνπ παηδηνύ, ηνπ δνύινπ.
Δδώ ζα γίλνπλ αλαθνξέο ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηα επαγγέικαηα. γ.
Θξεζθεία – γηνξηέο. ΢πκπόζην - Φπραγωγία. ΢ηελ ελόηεηα ηεο
ςπραγσγίαο ζα αλαθεξζνύλ ζε παηρλίδηα, αγώλεο θ.ι.π.
Σα ζέκαηα εδώ είλαη πεξηνξηζκέλα ιόγσ ηεο ειηθίαο ησλ παηδηώλ
θαη ηνπ ρξόλνπ πνπ δίλεηαη γηα ηε δηεθπεξαίσζε ηνπο.
16

17. 2. Χο πξνο ηε κέζνδν κε ηελ νπνία ζα δνπιέςνπλ ηα παηδηά: κε ηε βνήζεηα
ηνπ εθπαηδεπηηθνύ, ηα παηδηά ζα αθήζνπλ ζηελ άθξε ην ζρνιηθό βηβιίν
θαη ζα πξέπεη λα γίλνπλ νη ίδηνη νη ζπγγξαθείο ηνπ ζέκαηνο πνπ
ζπκθσλήζεθε. Γηα λα ην επηηύρνπλ απηό ζα πξέπεη λα δνπιέςνπλ σο
ηζηνξηθνί – εξεπλεηέο θαη λα αλαηξέμνπλ γηα ηε ζπιινγή πιηθνύ (θείκελα,
πεγέο, εηθόλεο) ζε ηζηνξηθά βηβιία θαη εγθπθινπαίδεηεο πνπ ζα βξνπλ ζηε
βηβιηνζήθε (ηνπ ζρνιείνπ, ηνπ δήκνπ, ζηελ πξνζσπηθή ηνπο ή θαη ζε
πιηθό πνπ ζα ηνπο δώζεη ν εθπαηδεπηηθόο), θαζώο θαη ζην δηαδίθηπν (ζε
δηθηπαθνύο ηόπνπο πνπ ηνπο έρνπλ πξνηαζεί ή θαη ζε άιινπο ηεο επηινγήο
ηνπο πνπ ζα πξέπεη λα ρεηξηζηνύλ κε πξνζνρή γηα ηνλ έιεγρν ηεο
εγθπξόηεηαο θαη αμηνπηζηίαο ηνπο κε ηε βνήζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ).
3. Χο πξνο ηηο δξαζηεξηόηεηεο πνπ πξέπεη λα πινπνηεζνύλ θ.ι.π.: αθνύ
ζπιιέμνπλ νη νκάδεο ηα ζηνηρεία πνπ ζεσξνύλ απαξαίηεηα γηα θάζε
ζεκαηηθό άμνλα, ζα πξέπεη λα εηνηκάζνπλ ηελ παξνπζίαζε ηνπο κε ηελ
αμηνπνίεζε ησλ ινγηζκηθώλ πνπ έρνπλ πξναλαθεξζεί (Word, PowerPoint,
κηθξόθνζκνη). ΢ηόρνο είλαη κε ηελ νινθιήξσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ λα
πξνθύςεη έλα εγρεηξίδην κε ζπγξαθείο ηνπο ίδηνπο, πνπ ζα κπνξέζνπλ λα
δηαλείκνπλ ζηνπο καζεηέο ηνπ ζρνιείνπ, ηνπο γνλείο, ηνπο θαζεγεηέο θαη
αιινύ.
Ο πξνγξακκαηηζκόο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ζα πξέπεη λα είλαη όζν γίλεηαη πην
αλαιπηηθόο γηα λα δηεμαρζεί επθνιόηεξα θαη ηαρύηεξα ε έξεπλα ζηε ζπλέρεηα.
Όπσο θαη ζην πξνεγνύκελν ζηάδην, έηζη θαη ζ’ απηό ν ξόινο ηνπ
εθπαηδεπηηθνύ είλαη θαζνξηζηηθόο. Απηόο ζα βξεη, ελδερνκέλσο θάηη ζρεηηθό κε ην
ζέκα πνπ ζα βνεζήζεη, ζα παξαπέκςεη ζε ζπγθεθξηκέλε βηβιηνγξαθία, δηθηπαθνύο
ηόπνπο θ.ι.π., ζα ζπκπαξαζηαζεί όπνπ ρξεηάδεηαη.
Έλαο ελδεηθηηθόο πξνγξακκαηηζκόο ζα κπνξνύζε λα έρεη ηελ παξαθάησ
κνξθή:
ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΤ΢ΙΑ΢Η΢ ΓΡΑ΢ΣΗΡΙΟΣΗΣΧΝ
΢ύλνιν 1νο ζεκαηηθόο 2νο ζεκαηηθόο 3νο ζεκαηηθόο 4ε ζπλάληεζε
καζεηώλ: 24 άμνλαο- 1ε άμνλαο - 2ε άμνλαο - 3ε
ζπλάληεζε ζπλάληεζε ζπλάληεζε
17

18. Οκάδα Ζ ζπγθξόηεζε Ζ θαζεκεξηλή δσή: Θξεζθεία –
εξγαζίαο Α: ηνπ θξάηνπο – Ο ξόινο θαη ε Γηνξηέο
Αζήλα πνιηηηθή θαη θνηλσληθή ζέζε ηνπ
θνηλσληθή άληξα - ηεο ΢πκπόζην -
(12 καζεηέο) νξγάλσζε (από γπλαίθαο - ηνπ Φπραγσγία
ηελ Αξρατθή έσο παηδηνύ – ηνπ
ηελ Κιαζζηθή δνύινπ
Δπνρή)
Οκάδα
εξγαζίαο Β:
΢πάξηε >> >> >>
(12 καζεηέο)
Οκάδα Α θαη ΢πδήηεζε – ΢πδήηεζε – ΢πδήηεζε – Από θνηλνύ
νκάδα Β αληηπαξάζεζε*, αληηπαξάζεζε αληηπαξάζεζε*, αμηνιόγεζε ηεο
παξνπζίαζε κεηαμύ αζελαίαο – παξνπζίαζε δηαδηθαζίαο
εξγαζηώλ ηνπο ζπαξηηάηηζζαο πιηθνύ ζε
ζην κηθξόθνζκν, γπλαίθαο, αζελαίνπ κηθξόθνζκν,
παηρλίδη κε – ζπαξηηάηε άλδξα, παηρλίδη κε
αμηνπνίεζε αζελαίνπ – αμηνπνίεζε
κηθξόθνζκνπ ζπαξηηάηε παηδηνύ κηθξόθνζκνπ
(αγόξη – θνξίηζη)*
*αλαγσγή ζην *αλαγσγή ζην
ζήκεξα π.ρ. αμία *αλαγσγή ζην ζήκεξα κε
δεκνθξαηίαο γηα ζήκεξα π.ρ. κε αλαθνξά π.ρ. ζε
ηνλ κεηέπεηηα εθπαίδεπζε ησλ δύν ζύγρξνλνπο
θόζκν θύισλ ηξόπνπο
δηαζθέδαζεο
Γ΄ ζηάδην: Γηεμαγωγή ηωλ δξαζηεξηνηήηωλ
΢ην ζηάδην απηό ε νκάδα εξγαζίαο πινπνηεί ηηο πξνγξακκαηηζκέλεο από ην
πξνεγνύκελν ζηάδην δξαζηεξηόηεηεο. Καηαξράο, γίλεηαη ε ζπιινγή ηωλ
πιεξνθνξηώλ (νπσο παξνπζηάζηεθε παξαπάλσ).
Οη καζεηέο δνπιεύνπλ ζηε θάζε απηή ζε νκάδεο, αλάινγα κε ην πσο έρεη
πξνγξακκαηηζηεί. Ο εθπαηδεπηηθόο είλαη θνληά ηνπο γηα λα ιύζεη ηπρόλ απνξίεο, λα
ελζαξξύλεη, λα βνεζήζεη λα μεπεξαζηνύλ πξνβιήκαηα πνπ ζα νδεγνύζαλ ζε ράζηκν
ηνπ ελδηαθέξνληνο θαη απνγνήηεπζε.
Ζ θάζε απηή εθηόο ηνπ όηη είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηελ όιε εμέιημε ηεο
δξαζηεξηόηεηαο, είλαη θαη απηή πνπ απαηηεί ηνλ πεξηζζόηεξν ρξόλν. Δίλαη ρξήζηκν
18

19. ζηε δηάξθεηα ηεο λα γίλνληαη, όπνηε ζεσξείηαη απαξαίηεην, δηαιείκκαηα ελεκέξσζεο
θαη αλαηξνθνδόηεζεο, όπνπ ηα κέιε ηεο νκάδαο εξγαζίαο δηαθόπηνπλ ηηο
δξαζηεξηόηεηέο ηνπο θαη ζπγθεληξώλνληαη όια καδί κε ζθνπό λα
αιιεινελεκεξσζνύλ γηα ηελ εμέιημε ηεο έξεπλαο θαη λα αληαιιάμνπλ γλώκεο γηα ηηο
επόκελεο δξαζηεξηόηεηεο. ΢ηα δηαιείκκαηα απηά παξνπζηάδνληαη γξαπηά ή
πξνθνξηθά ηα ζηνηρεία πνπ ζπλέιεμαλ κέρξη εθείλε ηε ζηηγκή, αθνύλ ηηο
παξαηεξήζεηο θαη ηα ζρόιηα ησλ ππνινίπσλ θαη απνθαζίδνπλ γηα ηε ζπλέρεηα ηεο
έξεπλαο ζηνλ ηνκέα πνπ αλέιαβαλ. ΢πδεηνύληαη αθόκα ε θαιή ή κε ζπλεξγαζία
αλάκεζα ζηα κέιε ησλ νκάδσλ, εμνκαιύλνληαη πξνβιήκαηα δηαπξνζσπηθώλ
ζρέζεσλ, ζπδεηηνύληαη πηζαλέο αιιαγέο ζηε ζύλζεζε ησλ νκάδσλ. Έλαο από ηνπο
ζθνπνύο είλαη νη καζεηέο λα κάζνπλ λα ζπλεξγάδνληαη, λα επηθνηλσλνύλ, λα
δνπιεύνπλ νκαδηθά. Γηα ην ιόγν απηό δελ παξακεξίδεη ηα πξνβιήκαηα
δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ, ζεσξώληαο ηα απιώο σο παξάγνληα πνπ ελνριεί ηε
δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο αιιά αληηζέησο ηα θέξλεη ζηελ επηθάλεηα, ηα επεμεξγάδεηαη
θαη πξνζπαζεί λα ηα εμνπδεηεξώζεη.
Βεβαίσο ηα κέιε ησλ νκάδσλ ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη ζε δηαξθή επαθή θαη
έηζη πέξα από ηηο παξαπάλσ ζπλαληήζεηο, ρξεηάδεηαη λα επηθνηλσλνύλ θαζεκεξηλά
θαη ειεθηξνληθά (ζηηο ζπδεηήζεηο ζα παίξλεη κέξνο θαη ν εθπαηδεπηηθόο).
Αθνύ νινθιεξσζεί ε ζπιινγή ησλ πιεξνθνξηώλ από ηηο δηάθνξεο νκάδεο,
αθνινπζεί ε θάζε ηεο ζύλζεζεο θαη ηεο επεμεξγαζίαο. Οη θαηαγεγξακκέλεο
πιεξνθνξίεο αλαθνηλώλνληαη ζπλνιηθά πξνο όινπο, ζπδεηηνύληαη, ζπγθξίλνληαη,
αμηνινγνύληαη. Καηαγξάθνληαη ηδηαηηέξσο ηα ζεκαληηθόηεξα ζηνηρεία, γίλνληαη
ζρεδηαγξάκκαηα, ζπκπιεξώλνληαη, θαη όια καδί (κε όηη πιηθό έρνπλ ζπιιέμεη ή
δεκηνπξγήζεη νη νκάδεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπιινγήο πιεξνθνξηώλ), απνηεινύλ
έλαλ εμαηξεηηθό νδεγό ηεο εμέιημεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σν πιηθό απηό κπνξεί λα
εθηππσζεί ζε κνξθή Word θαη λα βηβιηνδεηεζεί, καδί κε πεγέο, εηθόλεο θαη
πξνζσπηθό πιηθό ησλ παηδηώλ, λα δεκνζηεπζνύλ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ ή λα
εθηεζεί ζ’ έλαλ εηδηθά δηακνξθσκέλν ρώξν ηνπ ζρνιείνπ θαη λα απνηειεί εξέζηζκα
γηα ζθέςε θαη δξάζε θαη άιισλ καζεηώλ, εθπαηδεπηηθώλ, γνληώλ, θαηνίθσλ. Με ηνλ
ηξόπν απηό ε εξγαζία μεθεύγεη από ηνπο ηέζζεξεο ηνίρνπο ηεο ζρνιηθήο ηάμεο θαη
γίλεηαη δξόκνο θνηλσληθήο παξέκβαζεο, ζπλδένληαο ην ζρνιείν κε ηελ θνηλσλία θαη
ηε δσή.
Γ΄ ζηάδην: Αμηνιόγεζε
Ζ όιε δηαδηθαζία ηειεηώλεη κε ηελ από θνηλνύ εθηίκεζε ηεο δνπιεηάο,
ζπλνιηθή από ηα κέιε ηεο νκάδαο εξγαζίαο ζπδήηεζε γηα ην θαηά πόζν επηηεύρζεθαλ
νη αξρηθνί ζηόρνη, πώο θύιεζε ε όιε δηαδηθαζία, πνηα ήηαλ ηα απνηειέζκαηα. Αθόκα,
εθηηκάηαη ε εκπεηξία αηνκηθά θαη νκαδηθά, εληνπίδνληαη ηα ιάζε θαη ηα πξνβιήκαηα
πνπ ππήξμαλ, αιιά θαη ππελζπκίδεηαη όιν ην πινύζην γλσζηηθό θαη βησκαηηθό πιηθό
19

20. πνπ θαηαθηήζεθε. Θα κπνξνύζε αθόκα λα δσζεί εξσηεκαηνιόγην ζηνπο καζεηέο
όπνπ ζα αμηνινγήζνπλ θαηά πόζν επηηεύρζεθαλ νη ζηόρνη (γλσζηηθνί, καζεζηαθνί /
παηδαγσγηθνί) θαη νη απαληήζεηο λα είλαη δηαβαζκηζκέλε θιίκαθα από ην 1 (θαζόινπ)
έσο ην 5 (πάξα πνιύ). Ζ αμηνιόγεζε απηή πεξηέρεη ηόζν εηεξναμηνιόγεζε όζν θαη
απηναμηνιόγεζε, εθθξάδεηαη ζεηηθά θαη όρη αξλεηηθά θαη ζηνρεύεη ζηελ πξόνδν θαη
βειηίσζε ηεο εξγαζίαο θαη όρη ζηελ θαηάθξηζε ηνπ αηόκνπ. Σειηθά απηό πνπ καο
ελδηαθέξεη είλαη θπξίσο είλαη ην θαηά πόζν νη γλώζεηο θαη νη εκπεηξίεο πνπ
απνθηήζεθαλ δηακόξθσζαλ θαηλνύξγηεο αμίεο θαη ζπκπεξηθνξέο πνπ άιιαμαλ
παιηόηεξεο ζηάζεηο ησλ καζεηώλ θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνύ. Οη αιιαγέο απηέο απνηεινύλ
θαη ηελ νπζία ηεο πξαγκαηηθήο κάζεζεο.
Αλαιπηηθή πεξηγξαθή παξνπζίαζεο ηωλ ζεκαηηθώλ αμόλωλ
 1ε ζπλάληεζε καζεηώλ - εθπαηδεπηηθνύ:
Έζησ όηη μεθηλά ε πξώηε ππννκάδα ηεο νκάδα Α (Αζήλα) λα παξνπζηάδεη ηε
ζπγθξόηεζε ηεο πόιεο – θξάηνπο. Πξνβάιιεη παξάιιεια ζηελ ηάμε ράξηε ηεο
Αξραίαο Διιάδαο θαη ηεο Αζήλαο, όπσο θαη δηαθάλεηεο PowerPoint κε ηα
ζεκαληηθόηεξα ζηνηρεία (απηό ζα γίλεηαη ζε όινπο ηνπο ζεκαηηθνύο άμνλεο). ΢ηε
ζπλέρεηα παξνπζηάδεη ε ππννκάδα ηεο νκάδαο Β (΢πάξηε) κε ηελ ίδηα αθξηβώο
δηαδηθαζία. Αθνύ νινθιεξώζνπλ αθνινπζεί ζπδήηεζε – αληηπαξάζεζε ζηελ ηάμε
αλάκεζα ζηηο δύν νκάδεο. ΢ην ζεκείν απηό αμηνπνηνύλ θαη ηνλ κηθξόθνζκν
«Σαμηλνκνύκε*» ζέηνληαο εξσηήζεηο. Έηζη δηαθαίλνληαη θαη νη πξώηεο δηαθνξέο ησλ
δύν πόιεσλ. Έπεηηα, ην ιόγν παίξλεη ε δεύηεξε θαη ηξίηε ππννκάδα ηεο Αζήλαο πνπ
καο ελεκεξώλεη γηα ηελ πνιηηηθή θαηάζηαζε ηεο πόιεο ηεο. ΢πλερίδεη ε δεύηεξε
ππννκάδα ηεο ΢πάξηεο θαη αθνινπζεί πάιη ζπδήηεζε – αληηπαξάζεζε κε ρξήζε θαη
πάιη ηνπ «Σαμηλνκνύκε». Ζ ηέηαξηε ππννκάδα ηεο Αζήλαο ηέινο, αλαιακβάλεη λα
καο ελεκεξώζεη γηα ηελ θνηλσληθή νξγάλσζε θαη αθνινύζσο ε ηξίηε ππννκάδα ηεο
΢πάξηεο. Έρνπκε ηελ ζπλεζηζκέλε ζπδήηεζε από ηηο δύν νκάδεο πνπ νινθιεξώλεηαη
ζην ζεκείν απηό κε αλαθνξά ζην «ζήκεξα» γηα λα γίλεη ε ζύλδεζε παξειζόληνο –
παξόληνο, κε εξσηήζεηο από ηνλ εθπαηδεπηηθό, όπσο «πνηα είλαη ε αμία ηνπ
δεκνθξαηηθνύ πνιηηεύκαηνο γηα ηελ κεηέπεηηα Διιάδα θαη ηνλ ππόινηπν θόζκν». Ζ
ζπλάληεζε θιείλεη κε παηρλίδη ηεο ηάμεο ζηνπο ππνινγηζηέο, όπνπ κπνξνύλ λα
ζέζνπλ ηα δηθά ηνπο εξσηήκαηα ζην «Σαμηλνκνύκε» ή λα παίμνπλ κε ην κηθξόθνζκν
ηεο «Παιέηαο» δηάθνξα παηρλίδηα πνπ έρεη θηηάμεη ε θάζε νκάδα. Γηα παξάδεηγκα ζα
κπνξνύζαλ κε ζεκαληηθνύο όξνπο λα θηηάμνπλ «Κξεκάια*» (γηα ιέμεηο έσο 10
γξάκκαηα) ή λα θάλνπλ κηα παξαιιαγή ηεο «Αξηάδλεο*» ηνπνζεηώληαο ζεκαληηθέο
θξάζεηο κε ελαιιαθηηθέο απαληήζεηο από θάησ γηα λα επηιέμνπλ νη ζπκκαζεηέο ηνπο
ηελ ζσζηή.
*γηα παξαδείγκαηα ρξήζεο ησλ κηθξόθνζκσλ δεο ζην παξάξηεκα ζην ηέινο
ηεο εξγαζίαο
20

21.  2ε ζπλάληεζε:
Ξεθηλά, όπσο θαη ζην πξνεγνύκελν ζηάδην, κε ηελ πξώηε ππννκάδα ηεο πξώηεο
νκάδαο (έζησ ηεο ΢πάξηεο), πνπ αλαθέξεη ην ξόιν θαη ηελ θνηλσληθή ζέζε ηνπ
άλδξα. Αθνινπζεί ε πξώηε ππννκάδα ηεο άιιε νκάδαο θαη έπεηηα έρνπκε ζπδήηεζε
αλάκεζα ζηηο δύν νκάδεο. Με ηνλ ίδην ηξόπν νινθιεξώλνπλ θαη νη ηέζζεξεηο
ππννκάδεο, πνπ δείρλνπλ παξάιιεια δηαθάλεηοο κε ηα ζεκαληηθόηεξα ζηνηρεία θαη
εηθόλεο από δηάθνξεο ζθελέο ηεο δσήο ηνπ άληξα, ηεο γπλαίθαο, ησλ παηδηώλ θαη ησλ
δνύισλ (πνπ έρνπλ βξεη από ηηο πεγέο ηνπο). Ζ ζπλάληεζε θαηαιήγεη θαη εδώ κε
αλαθνξά ζην ζήκεξα. Θέκαηα πνπ ζα κπνξνύζαλ λα ζπδεηήζνπλ ζα ήηαλ γηα ηε
ζέζε ηεο γπλαίθαο ζήκεξα, ηελ εθπαίδεπζε ησλ δύν θύισλ ή ην ζεζκό ηεο δνπιείαο.
Κιείλνληαο νη καζεηέο ζα παίμνπλ θαη πάιη ζηνπο ππνινγηζηέο.
 3ε ζελάληεζε:
Αθνινπζείηαη θαη ζηε ζπλάληεζε απηή ε ίδηα πνξεία κε ηελ ελαιιάμ παξνπζίαζε
ησλ ζεκάησλ ηεο θάζε ππννκάδαο, από θνηλνύ ζπδήηεζε ζην θάζε ζέκα θαη ηέινο
ζύλδεζε ηνπ παξειζόληνο κε ην παξόλ αλαθέξνληαο γηα παξάδεηγκα ζύγρξνλνπο
ηξόπνπο δηαζθέδαζεο.
 4ε ζπλάληεζε:
Όινη καδί ζπδεηάκε γηα ηελ πνξεία θαη ηελ εμέιημε ηεο όιεο δηαδηθαζίαο: γηα ην
θαηά πόζν έκαζαλ κέζα απ’ απηή, αλ ζπλεξγάζηεθαλ θαιά, αλ είραλ όινη ηζάμηα
ζέζε ζηελ όιε πνξεία, αλ αηζζάλνληαη όηη πξνζέθεξαλ ν θαζέλαο μερσξηζηά ζην
θνηλό έξγν θ.ι.π. Σέινο, ζπκπιεξώλεηαη εξσηεκαηνιόγην κε αληίζηνηρεο εξσηήζεηο
(εηεξναμηνιόγεζεο – απηναμηνιόγεζεο) ζε δηαβαζκηζκέλε θιίκαθα απαληήζεσλ (από
ην 1 κέρξη ην 5).
21

22. Β) Σα εξγαιεία
΢ην ζελάξην απηό πξνηείλεηαη λα αμηνπνηεζνύλ:
Σν πξόγξακκα επεμεξγαζηή θεηκέλνπ (Word) πνπ δίλεη ηε δπλαηόηεηα
δεκηνπξγίαο θεηκέλσλ, ηξνπνπνίεζήο ηνπο (κε αιιαγή γξακκαηνζεηξάο, ζηηι
γξαθήο, εηζαγσγήο ρξσκάησλ, εηθόλσλ θ.ι.π.), ζπκβάιινληαο ζηελ παξαγσγή
γξαπηνύ ιόγνπ θαη θαη’ επέθηαζε ζηελ βειηίσζή ηνπ.
Σν ινγηζκηθό δεκηνπξγίαο θεηκέλσλ γηα παξνπζίαζε ελώπηνλ αθξναηεξίνπ
(PowerPoint) πνπ κπνξνύλ λα βάινπλ ηα βαζηθόηεξα ζεκεία από ην πιηθό πνπ
έρνπλ λα παξνπζηάζνπλ, πξνάγνληαο ηελ αθαηξεηηθή ζθέςε θαη θάλνληαο
επθνιόηεξε ηελ πξόζιεςε ησλ βαζηθώλ ζεκείσλ.
Σν δηαδίθηπν (Internet) πνπ δίλεη ηε δπλαηόηεηα αλαδήηεζεο θαη εληόπηζεο
πνηθίινπ ηζηνξηθνύ πιηθνύ, αμηνπνίεζεο πεξηβαιιόλησλ ζύγρξνλεο θαη
αζύγρξνλεο επηθνηλσλίαο (ειεθηξνληθό ηαρπδξνκείν, chat) θαη δεκηνπξγίαο
ηζηνζειίδσλ γηα αλάξηεζε ηεο ζρνιηθήο εξγαζίαο. Βνεζά έηζη, ζηε
δηεξεπλεηηθή κάζεζε θαη ζηελ αλάπηπμε επηθνηλσληαθώλ θαη ζπλεξγαηηθώλ
δεμηνηήησλ.
Οη κηθξόθνζκνη «Σαμηλνκνύκε» θαη «Παιέηα» δίλνπλ ηε δπλαηόηεηα έληαμεο
ελλνηώλ ηνπ γλσζηηθνύ αληηθεηκέλνπ, ππό ηε κνξθή πνιιαπιώλ
αλαπαξαζηάζεσλ, «πεξηκέλνληαο» λα «αλαθαιπθζνύλ» από ην καζεηή. ΢ην
ζπγθεθξηκέλν ζελάξην κάιηζηα, νη πιεξνθνξίεο εληάζζνληαη από ηνπο ίδηνπο
ηνπο καζεηέο ζπκβάιινληαο ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ηαμηλόκεζεο,
νξγάλσζεο, δηαρείξηζεο ηεο γλώζεο. Δπηπιένλ, πξνάγνπλ ηελ αλαθαιππηηθή
κάζεζε θαη ζπκβάιινπλ ζηελ ελεξγό ζπκκεηνρή ησλ παηδηώλ θαη ζηελ άκεζε
εκπινθή ηνπο ζηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία βνεζώληαο λα
πξνζεγγίζνπλ θαιύηεξα ηε γλώζε. Σέινο, βάδνπλ ην παηρλίδη ζηε καζεζηαθή
δηαδηθαζία ελδπλακώλνληαο ην ζηνηρείν ηεο δηαζθέδαζεο.
Γεληθόηεξα, ε εθπαηδεπηηθή αμία ησλ ςεθηαθώλ εξγαιείσλ έγγεηηαη ζην
ζπγθεξαζκό εμαηνκηθεπκέλεο θαη ζπιινγηθήο εκπεηξίαο, ζηελ θαιιηέξγεηα ηεο
δπλαηόηεηαο κάζεζεο θαη ηελ λννηξνπίαο ηεο δηά βίνπ κάζεζεο.
22

23. Γ) Οη πεγέο
Ιζηνξηθά βηβιία θαη εγθπθινπαίδεηεο, όπωο:
 Γεκνπνύινπ, Π., «Ο Γεκόζηνο θαη Ηδησηηθόο Βίνο ησλ Αξραίσλ Διιήλσλ»,
Αζήλα 1933.
 Hornblower, S., «Ο ειιεληθόο θόζκνο 479 - 323 π .Φ.», κηθξ Πέππα Δ., εθδ. Οδπζζέαο.
 «Ιζηνξία ηνπ Διιεληθνύ Έζλνπο», Δθδνηηθή Αζελώλ, η. Β΄: Αξρατθόο
Διιεληζκόο, η. Γ1- Γ2: Κιαζζηθόο Διιεληζκόο
 Μήιηνο, Αλδξ., Μπηξγάιηαο, Ν., Παπαεπζπκίνπ, Δι., «Γεκόζηνο θαη Ιδησηηθόο
Βίνο ζηελ Αξραία Διιάδα I: Από ηελ Αξραηόηεηα έσο θαη ηα Μεηαβπδαληηλά
ρξόληα» , εθδ. ΔΑΠ, Πάηξα 2000, η. Α΄.
 Mosse, Cl., «Ο Πνιίηεο ζηελ Αξραία Διιάδα», κηθξ. Παπαθσλζηαληίλνπ Η.,
εθδ. ΢αββάιαο, Αζήλα 1996.
 ΢αθειιάξηνο, Μ., «Ιζηνξία ηνπ Διιεληθνύ Έζλνπο», εθδόζεηο Γ.
Υξηζηνπνύινπ, Αζήλα 1980, η. Β΄.
 Φιαζειηέξ, Ρ., «Ο δεκόζηνο θαη ηδησηηθόο βίνο ησλ Αξραίσλ Διιήλσλ»
 Todd S.C., «Αζήλα θαη Σπάξηε», κηθξ. Φαξάθιαο Υξ., εθδ. Καξδακίηζα,
Αζήλα 2005.
Μεηαθξαζκέλα απνζπάζκαηα αξραίωλ θεηκέλωλ, όπωο:
 Θνπθπδίδεο, «Ιζηνξία»
 Ξελνθώλ, «Οηθνλνκηθόο»
 Πινύηαξρνο, «Βίνη»
Μεξηθνί ρξήζηκνη δηθηπαθνί ηόπνη θαη πεγέο εηθαζηηθνύ πιηθνύ:
 http://www.pi-schools.gr
 http://www.e-yliko.gr
 http://www.culture.gr
 http://www.ime.gr / http://www.e-history.gr/
 http://www.elia.org.gr
 http://www.ert-archives.gr
23

24. Γ) Αλαθνξά ζην ξόιν θαη ηελ θνηλσληθή ελνξρήζηξσζε ηεο ηάμεο
Μέζα από ηε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηόηεηα παξαηεξνύκε θαη επηδηώθνπκε λα
αλαπηπρζεί κηα δεκνθξαηηθόηεξε ζρέζε αλάκεζα ζην καζεηή θαη ηνλ εθπαηδεπηηθό.
Βάδνπκε ηνλ καζεηή ζην επίθεληξν ηεο δηδαθηηθήο θαη καζεζηαθήο
δηαδηθαζίαο, δίλνληαο ηνπ ξόιν ελεξγό. Έηζη, έρεη ηε δπλαηόηεηα λα πξνζαξκόδεη ηηο
δξαζηεξηόηεηεο ζηα δηθά ηνπ ελδηαθέξνληα, λα επηθνηλσλεί κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ
γηα ηα ζέκαηα πνπ δηαπξαγκαηεύνληαη σο ζύλνιν, λα εθθξάδεη ηδέεο κε γξαπηό ιόγν,
λα επηθνηλσλεί ειεθηξνληθά θαη λα επεμεξγάδεηαη, λα αλαδεηά θαη λα αλαιύεη
πιεξνθνξίεο.
Ο εθπαηδεπηηθόο από ηε κεξία ηνπ, έρεη έλαλ πην ελεξγό θαη δεκηνπξγηθό
ξόιν ζηελ όιε δηαδηθαζία. Γελ είλαη πιένλ κεηαδόηεο ηεο γλώζεο, αιιά
ππνζηεξηρηήο, ζύκβνπινο θαη ζπλεξεπλεηήο ζηε δηαδηθαζία εμεξεύλεζεο ηεο γλώζεο
από ηνπο καζεηέο κέζα από νκαδνζπλεξγαηηθέο δηαδηθαζίεο.
Σέινο, ηα ηερλνινγηθά εξγαιεία έρνπλ ηε δηθή ηνπο ζέζε ζην ζπγθεθξηκέλν
ζελάξην, θαζώο εληάζζνληαη δεκηνπξγηθά ζηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία.
Βνεζνύλ ζηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε, ζηνλ πεηξακαξηζκό θαηά ην γξάςηκν,
πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαηηθόηεηα θαη ηηο επηθνηλσληαθέο ηερληθέο. Με ηε ρξήζε ηνπο νη
καζεηέο πξνζαξκνζηνύλ επθνιόηεξα ζηα πιαίζηα ηεο νκάδαο, ζα επεμεξγαζηνύλ θαη
ζα ζπλζέζνπλ ηηο ζθέςεηο πνπ πξνέθπςαλ ζπιινγηθά θαη ηέινο ζα δνπιέςνπλ
αξκνληθά γηα λα παξάγνπλ ην επηζπκεηό απνηέιεζκα, πξντόλ πάιη ζπιινγηθήο
πξνζπάζεηαο.
24

25. 5. Δπέθηαζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο
Σν ζελάξην απηό ζα κπνξνύζε λα επεθηαζεί αθόκα πεξηζζόηεξν αλάινγα κε
ην ρξόλν πνπ ζα ήζειε λα δηαζέζεη ν εθπαηδεπηηθόο θαη ην επίπεδν ησλ καζεηώλ
(γλσζηηθό θαη ειηθηαθό). Έλαο ηξόπνο ζα ήηαλ κε ηελ κειέηε πεξηζζόηεξσλ
ζεκαηηθώλ αμόλσλ. Γηα παξάδεηγκα, νη καζεηέο ζηνλ 1ν ζεκαηηθό άμνλα ζα
κπνξνύζαλ λα αλαθέξνπλ ζηνηρεία γηα ην ζηξαηό, ζην 2ν ζεκαηηθό άμνλα ζα
κπνξνύζαλ λα δηεηζδύζνπλ ζε εηδηθόηεξα ζέκαηα, όπσο ε πηνζεζία, ην δηαδύγην, ε
ρεηξία θ.ι.π.,
Αθόκα, ζην Γ΄ ζηάδην, ζηε δηάξθεηα ηεο θάζεο ζπιινγήο ησλ πιεξνθνξηώλ
πξνθύπηεη ζπρλά θαη ε αλάγθε έθθξαζεο ησλ καζεηώλ κέζα από πεξηζζόηεξν
«θαληαζηηθνύο» δξόκνπο. Ζ γλώζε θαη ε επξεκαηηθόηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνύ κπνξεί
εδώ λα βνεζήζεη πνιύκνξθα. Παηρλίδηα ξόισλ ή δξακαηνπνίεζε κε ζέκαηα από ηελ
θαζεκεξηλή δσή ζηηο δύν κεγάιεο πόιεηο (γηα παξάδεηγκα «Μηα εκέξα από ηε δσή
ελόο Αζελαίνπ»), αηνκηθή ή νκαδηθή δσγξαθηθή, δεκηνπξγία ζθίηζσλ,
γεινηνγξαθηώλ, αθηζώλ δηαθόξσλ ζθελώλ ή αθόκα ζπγγξαθή θεηκέλσλ, ζύλζεζε
κνπζηθώλ θνκκαηηώλ, εμαγσγή θσηνγξαθηώλ, δεκηνπξγία θαηαζθεπώλ είλαη κεξηθέο
από ηηο ηδέεο πνπ κπνξνύλ λα πινπνηεζνύλ. Σν ζεκαληηθόηεξν εδώ δελ είλαη ην
απνηέιεζκα, πνπ ζπλήζσο είλαη πνιύ αμηόινγν, αιιά ε δηαδηθαζία έθθξαζεο κε
δηάθνξνπο ηξόπνπο, ε επηθνηλσλία, ε δεκηνπξγηθόηεηα.
Έλαο πνιύ δεκηνπξγηθόηεξνο ηξόπνο, όκσο, ζα ήηαλ ην ζπγθεθξηκέλν project
λα γηλόηαλ ζε ζπλεξγαζία κε θάπνην άιιν ζρνιείν. Φαληαζηείηε ηη θαιή δνπιεία ζα
γηλόηαλ γηα παξάδεηγκα αλ ζπλεξγαδόηαλ έλα ζρνιείν ζηελ Αζήλα κε έλα ζρνιείν
ζηελ ΢πάξηε! Ή ηη ελδηαθέξνλ ζα ήηαλ αθόκα θαη κηα ζπλεξγαζία κε έλα ζρνιείν
εθηόο Διιάδαο γηα λα ηνπο κάζνπκε πξάγκαηα γηα ηελ δσή δύν κεγάισλ πόιεσλ ηεο
Αξραίαο Διιάδαο πνπ πηζαλόλ λα είραλ ηελ επθαηξία λα γλσξίζνπλ κέζα από ηαηλίεο!
΢ηελ πξώηε πεξίπησζε ζα κπνξνύζαλ λα κνηξαζηνύλ ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο κε
ζπκπαηξηώηεο γηα ηνλ ηόπν ηνπο, ελώ ζηε δεύηεξε ζα έπξεπε λα κεηαιακπαδέςνπλ
ζεκαληηθά ζηνηρεία ηνπ πνιηηηζκνύ καο ζε μέλνπο. Καη ζηηο δύν πεξηπηώζεηο ηα
σθέιε ζα ήηαλ πνιιά θαζώο ηα παηδηά ζα κπνξνύζαλ λα επσθειεζνύλ απν ηελ
πξνθνξηθή επηθνηλσλία κέζσ δηαδηθηύνπ (ζηε δεύηεξε πεξίπησζε εμαζθνύληαη θαη
ζηελ μέλε γιώζζα) ή από ηε γξαπηή επηθνηλσλία ηνπο κέζσ επηζηνιώλ ή
ειεθηξνληθνύ ηαρπδξνκείνπ.
25

26. Βηβιηνγξαθία
 Καζζσηάθεο Μ., Φινπξήο Γ., «Μάζεζε θαη Γηδαζθαιία», (ηόκνο Α΄), Αζήλα
2003
 Κπλεγόο, Υξ., «Τν κάζεκα ηεο Γηεξεύλεζεο», εθδ. Διιεληθά Γξάκκαηα,
Αζήλα 2007
 Κπλεγόο, Υξ., Γεκαξάθε, Δ., «Ννεηηθά Δξγαιεία θαη Πιεξνθνξηαθά Μέζα»,
εθδόζεηο Καζηαληώηε
 ΢ηαρηέαο, Π., «Πιεξνθνξηθή ζηελ Δθπαίδεπζε. Οη ππνινγηζηέο ζην ζρνιείν
ηνπ Μέιινληνο», Αζήλα 2002, Σππσζήησ
 Σξηιηαλόο, Θ., «Μεζνδνινγία ηεο Σύγρξνλεο Γηδαζθαιίαο», (ηόκνο Β΄),
Αζήλα 2003
 Φξπδάθε, Δ., «Η Γηδαζθαιία ζηελ ηνκή ηεο Νεσηεξηθήο θαη Μεηαλεσηεξηθήο
Σθέςεο», εθδόζεηο Κξηηηθή
Άξζξα
 Goldenberg E. P., «Καλόλεο, Σέρλε θαη Μαζηνξηά ζην ΢ρεδηαζκό
Πξνγξάκκαηνο ΢πνπδώλ. Ζ πεξίπησζε ηεο ΢πλδεδεκέλεο Γεσκεηξίαο»
 Κπλεγόο, Υξ., «Ζ Δπθαηξία πνπ δελ Πξέπεη λα Υαζεί: Ζ Τπνινγηζηηθή
Σερλνινγία σο Δξγαιείν Έθθξαζεο θαη Γηεξεύλεζεο ζηε Γεληθή Παηδεία.»
 Κπλεγόο, Υξ., Γηαλλνύηζνπ, Ν., Μνπζηάθε, Φ., Φπράξεο, Γ., Γαβξίιεο, Κ.,
Λάηζε, Μ., ΢κπξλαίνπ, Ε., Γαζθνιηά, Μ., Ξέλνο, Μ., Εάληδνο, Γ. ,
«Μαζηνξεύνληαο κε Λνγηζκηθά Γηεξεπλεηηθήο Μάζεζεο»
Γηθηπαθνί ηόπνη
 http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/ela1/atk%20meuodos%20project.htm
26

27. ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΥΑΡΣΧΝ - ΔΙΚΟΝΧΝ - ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑΣΧΝ ΢ΣΟΝ
ΜΙΚΡΟΚΟ΢ΜΟ «ΣΑΞΙΝΟΜΟΤΜΔ» & «ΠΑΛΔΣΑ»
Υάξηεο ηεο Αξραίαο Διιάδαο:
Υάξηεο ηεο Αξραίαο Αζήλαο θαη ΢πάξηεο αληίζηνηρα:
27

28.  Ζ δσή ηεο γπλαίθαο
 Ο ξόινο ηεο ΢παξηηάηηζζαο
 Η εθπαίδεπζεπζε  Η δηαζθέδαζε
28

29. Παξάδείγκαηα κηθξόθνζκωλ
Οη καζεηέο ηεο νκάδαο εξγαζίαο Α (Αζήλαο) θαη Β (΢πάξηεο) ζα κπνξνύζαλ
γηα βάινπλ, γηα παξάδεηγκα, ζην κηθξόθνζκν «Σαμηλνκνύκε», ζπγθεληξσηηθά
ζηνηρεία από ηνλ 1ν ζεκαηηθό άμνλα κε ηε ζπγθξόηεζε ησλ πόιεσλ ηεο
Αζήλαο θαη ηεο ΢πάξηεο θαη ζα ζέζνπλ εξσηήκαηα ηνπ, όπσο ζην παξαθάησ
παξάδεηγκα:
Πεδία: πόιε – «θαηαγωγή πεξηέρεη
θξάηνο, θαηαγωγή, Ίωλεο»
ραξαθηήξαο –
ασχο΄λιες
«Υαξαθηήξεο –αζρνιίεο
πεξηέρεη ζηαηηθόο,
ζηξαηηθνπνίεζε»
29

30. Θα κπνξνύζαλ επίζεο, λα ζπγθξίλνπλ ηνπο πνιηηηθνύο ζεζκνπο ησλ δύν
πόιεσλ, λα ζέηνπλ εξσηήκαηα θαη λα αθνινπζήζεη ζπδήηεζε - αληηπαξάζεζε
αλάκεζα ζηηο δύν νκάδεο:
Δξώηεζε: «πόιε –
Πεδία: πνιηηεηαθνί θξάηνο πεξηέρεη
ζεζκνί, πόιε – θξάηνο, ΢πάξηε»
ραξαθηεξηζηηθά,
αξκνδηόηεηεο
Δξώηεζε:
«ραξαθηεξηζηηθά πεξηέρεη
ζπλέιεπζε πνιηηώλ»
30

31. Όκνηα κε ηηο θνηλσληθέο ηάμεηο:
Πεδία: θνηλωληθέο
ηάμεηο, πόιε – θξάηνο,
ραξαθηεξηζηηθά,
αζρνιίεο
Δξώηεζε:
«πόιε –
θξάηνο
πεξηέρεη
Αζήλα»
31

32. Οη καζεηέο ζα κπνξνύζαλ, ηέινο, πάιη ζπγθεληξσηηθά, λα ρξεζηκνπνηήζνπλ
ην ίδην εξγαιείo γηα ηελ ηαμηλόκεζε ησλ γηνξηώλ Αζήλαο – ΢πάξηεο:
Πεδία: γηνξηέο, πόιε – Δξώηεζε: «ΠΟΛΗ –
θξάηνο, θάζε πόηε, πξνο ΚΡΑΣΟ΢ πεξηέρεη
ηηκήλ ηνπ ζενύ, γηα άιιν ΑΘΗΝΑ»
ιόγν
Δξώηεζε:
«ΠΡΟ΢ ΣΙΜΗΝ Δξώηεζε: «ΚΑΘΔ
ΣΟΤ ΘΔΟΤ ΠΟΣΔ πεξηέρεη
πεξηέρεη ΔΣΗ΢ΙΑ»
ΑΘΗΝΑ»
32

33. Ζ θάζε νκάδα ζα κπνξνύζε αθόκα λα θηάμεη παηρλίδηα γηα ηνπο ζπκκαζεηέο
ηεο, όπσο κε ηνλ κηθξόθνζκν παηρληδηώλ από ηελ «Παιέηα» θαη
ζπγθεθξηκέλα κε ηελ θξεκάια, γηα ζεκαληηθνύο όξνπο, έλλνηεο κέρξη 10
γξάκκαηα, όπσο: είισηαο, κέηνηθνο, ειηαία θ.ι.π.
«΢ΔΙ΢ΑΥΘΔΙΑ»
33

34. Σέινο, ζα κπνξνύζαλ πάιη κέζα από ηελ «Παιέηα» θαη ζπγθεθξηκέλα από
ηνπο κηζνςεκέλνπο κηθξόθνζκνπο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ παξαιιαγή ηεο
Αξηάδλεο, όπνπ αληί γηα αξραίεο θξάζεηο θαη επηινγή ηεο ζσζηήο
κεηάθξαζεο, λα επηιέμνπλ θξάζεηο πνπ ζεσξνύλ ζεκαληηθέο θαη λα δεηνύλ
από ηνπο ππνινίπνπο λα βξνπλ ηε ζσζηή απάληεζε – εθδνρή κέζα από
δηάθνξεο απαληήζεηο πνπ ζα είραλ θαληαζηεί νη ίδηνη. Γηα παξάδεηγκα «ηη
ζεκαίλεη ε θξάζε θπθώιεην άγνο» ή «ηη αξκνδηόηεηεο είρε ν Άξεηνο Πάγνο
κεηά ηηο κεηαξξπζκίζεηο ηνπ Δθηάιηε».
34