1. Εύη Κουσίδου – ΠΕ02 – Γυμνάσιο Ασσήρου Θεσσαλονίκης
ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
1. Τίτλος σεναρίου: Β’ Ελληνικός Αποικισμός
2. Μάθημα: Ιστορία Α’ Γυμνασίου, Ενότητα: Αποικιακή εξάπλωση
3. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Ιστορία Α’ Γυμνασίου
Γεωγραφία
Πληροφορική
Εισαγωγή: Επιδιώκεται μέσα από τη χρήση των ΤΠΕ, στο μάθημα της
Ιστορίας, να διαπιστώσουν οι μαθητές την έκταση, τις αιτίες, τον τρόπο
και τις συνέπειες της αποικιακής εξάπλωσης των αρχαίων Ελλήνων στα
παράλια της Μεσογείου.
Όλα αυτά θα επιτευχθούν:
- με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών σε μια διευρευνητική μαθησιακή
διαδικασία,
- σε περιβάλλον ομαδοσυνεργατικής μάθησης όπου πραγματοποιείται
αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευόμενων, αλλά και μεταξύ των
εκπαιδευόμενων και του καθηγητή.
- με αυτενέργεια.
4. Γνωστικοί Στόχοι:
α. να εκτιμήσουν οι μαθητές της Α’ Γυμνασίου τα αίτια που οδήγησαν τους
Έλληνες στη δημιουργία αποικιών και να προβληματιστούν πάνω στην
έλλειψη πρώτων υλών, καλλιεργήσιμης γης, αλλά και πάνω στις πολιτικές
αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις.
β. να γνωρίσουν τις προϋποθέσεις που έπρεπε να πληροί ένας τόπος για
την ίδρυση μιας αποικίας.

2. γ. να αξιολογήσουν τις σχέσεις μητρόπολης - αποικίας.
δ. να γνωρίσουν τις συνέπειες που είχε η δημιουργία των αποικιών στη
ζωή των ανθρώπων, αλλά και στην εξάπλωση – οικονομική, εμπορική,
πολιτιστική και πνευματική – του Ελληνικού πολιτισμού σε όλη την τότε
γνωστή οικουμένη.
ε. να προβληματιστούν για τα γενικότερα αίτια των μεταναστεύσεων, που
ωθούν τους ανθρώπους σε αναζήτηση νέας πατρίδας.
στ. να συλλάβουν τη σημασία της ίδρυσης των νέων πόλεων και τη
διάδοση, δια μέσου αυτών, του ελληνικού τρόπου ζωής σε όλη τη
Μεσόγειο.
ζ. να περιηγηθούν στο χάρτη, παρακολουθώντας την εδαφική επέκταση
του Ελληνισμού (εξοικείωση με την έννοια του χώρου).
5. Παιδαγωγικοί στόχοι:
- να ασκηθούν οι μαθητές στην διερευνητική, ανακαλυπτική μάθηση,
μέσα από την έρευνα και τις σύγχρονες μεθόδους της, ώστε να έρθουν
σε ενεργητική και άμεση επαφή με πρόσωπα, γεγονότα και αντικείμενα,
αφομοιώνοντας τα πληροφοριακά ερεθίσματα (Jean Piaget)
- μέσα από την αναζήτηση, την αξιολόγηση και επιλογή πληροφοριών και
πηγών στο διαδίκτυο και αλλού, να αναπτύξουν την αφαιρετική και
συνθετική τους ικανότητα, αναλύοντας και συνθέτοντας πληροφορίες.
- να ασκηθούν στη διάκριση κύριων και δευτερευουσών πληροφοριών,
επιλέγοντας όσες τους είναι χρήσιμες για την απάντηση των φύλλων
εργασίας.
- να εκτιμήσουν τα οφέλη της ομαδοσυνεργατικής μάθησης
- μέσα από την εμπειρία της συνεργατικής μάθησης να αλληλεπιδράσουν
μεταξύ τους, αλλά και με τον καθηγητή.
6. Τεχνογραμματικοί στόχοι:
- συμπλήρωση σχετικών φύλλων εργασίας ανά ομάδα (σε περιβάλλον
επεξεργασίας Κειμένου)

3. - χρήση μηχανών αναζήτησης (π.χ. http://www.google.gr) για την
έρευνα και την εύρεση πληροφοριών και εικόνων στο διαδίκτυο
- γνωριμία και εξοικείωση με τις ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες που
υπάρχουν στο διαδίκτυο.
- εξοικείωση με τη δημιουργία πολυτροπικών κειμένων, με τη χρήση
εικόνων και φωτογραφιών.
- εξοικείωση με την ηλεκτρονική σχεδίαση πάνω σε εικόνες (χρήση
ηλεκτρονικού περιβάλλοντος ζωγραφικής).
- αποστολή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο των συμπληρωμένων φύλλων
εργασίας στο διδάσκοντα και επιστροφή τους στους μαθητές, με τις
απαραίτητες διορθώσεις και παρατηρήσεις (επικοινωνιακή μάθηση L.
Vigotsky)
- ανάρτηση των τελικών φύλλων εργασίας στην ιστοσελίδα του σχολείου
ή σε σχετικό blog της διδάσκουσας http://kousidou.blogspot.com
7. Λογισμικό
α. Λογισμικό Ιστορίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που
περιλαμβάνεται στα netbooks των μαθητών ενότητα: Β’ Ελληνικός
Αποικισμός.
β. Διαδίκτυο (φυλλομετρητής: INTERNET Explorer), προκειμένου να
συλλέξουν εικόνες και πληροφορίες για την αποικιακή εξάπλωση στην
αρχαιότητα
γ. Λογισμικό Επεξεργασίας Κειμένου (Word) για τη συμπλήρωση των
φύλλων εργασίας.
δ. Ηλεκτρονικό περιβάλλον ζωγραφικής.
δ. Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) για την αποστολή και λήψη των
σχετικών ηλεκτρονικών μηνυμάτων, με τα οποία θα αποσταλούν τα
συμπληρωμένα φύλλα εργασίας.
8. Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες:

4. Πορεία διδασκαλίας
1 ώρα (διδάσκουσα) προβολή του λογισμικού Ιστορίας του
Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που περιλαμβάνεται στα netbooks των
μαθητών, Ενότητα: Β’ Ελληνικός Αποικισμός. Πριν την προβολή έχουν
ήδη διανεμηθεί τα φύλλα εργασίας, στις ομάδες, ώστε οι μαθητές να
είναι προϊδεασμένοι για το τι πρέπει να «παρατηρήσουν» ιδιαίτερα στην
προβολή, ώστε να επιλέξουν κάποιες πληροφορίες για τη συμπλήρωση
των φύλλων εργασίας. Η προβολή μπορεί να αποφευχθεί, εφόσον οι
μαθητές εργάζονται στα δικά τους netbooks, σε ομάδες.
1 ώρα (μαθητές) για: διερεύνηση στο διαδίκτυο, πληροφοριών σχετικών
με τα φύλλα εργασίας που θα συμπληρώσουν οι ομάδες. Στα φύλλα
εργασίας προτείνονται συγκεκριμένες ιστοσελίδες, προκειμένου να
καθοδηγηθούν οι μαθητές σε συγκεκριμένους ιστοχώρους,
αποφεύγοντας την πολύωρη και χωρίς συγκεκριμένη στόχευση
περιήγηση στο διαδίκτυο - συμπλήρωση των φύλλων εργασίας
1 ώρα (μαθητές) για την παρουσίαση των φύλλων εργασίας από τις
ομάδες στην τάξη.
Οργάνωση τάξης: 20 μελής τάξη χωρισμένη σε 5 τετραμελείς ομάδες
με ισάριθμα φύλλα εργασίας, με 2 - 3 ερωτήσεις το καθένα. Σε κάθε
ομάδα: ένας ήταν ο χειριστής του υπολογιστή, ένας κρατούσε
σημειώσεις, ένας καθοδηγούσε την ομάδα στη διερεύνηση των
πληροφοριών σε σχέση με το φύλλο εργασίας και ένας διόρθωνε το
προς διαμόρφωση κείμενο. Εννοείται πως όλα τα μέλη της ομάδας
συνεργάζονταν, αλληλοεπηρεάζονταν και συνδιαμόρφωναν την εξέλιξη
της διερεύνησης, αλλά και το τελικό κείμενο.
7. Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή: εργαστήριο πληροφορικής,
σύνδεση στο διαδίκτυο, προβολικό μηχάνημα και netbooks.

5. 8. Φύλλα εργασίας: Συνάπτονται εδώ τα 4 φύλλα εργασίας.
1ο Φύλλο εργασίας:
ΑΙΤΙΕΣ Β’ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ: Η ίδρυση μιας αποικίας – Β’ Ελληνικός Αποικισμός –
Ιστορικό Πλαίσιο - Οι λόγοι που οδήγησαν στο Β΄ Ελληνικό αποικισμό
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες του λογισμικού να
απαντήσετε σύντομα στα παρακάτω ερωτήματα:
1. Ποιοι ήταν οι λόγοι που ώθησαν τους Έλληνες στο να
δημιουργήσουν αποικίες σε όλη σχεδόν τη Μεσόγειο και τον
Εύξεινο Πόντο;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
2. Ποιος πιστεύετε ότι ήταν ο πιο σημαντικός από τους παραπάνω
λόγους και γιατί;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
3. Αντλώντας στοιχεία από το κεφάλαιο του λογισμικού «τα
γεωγραφικά όρια του αποικισμού» απαντήστε στο παρακάτω
ερώτημα: Τι αναζητούσαν οι Έλληνες κατά το Β’ Ελληνικό
Αποικισμό;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
2ο Φύλλο εργασίας:

6. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΙΔΡΥΣΗΣ ΑΠΟΙΚΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ: Η ίδρυση μιας αποικίας – Διαδικασία ίδρυσης μιας
αποικίας – η φυσιογνωμία μιας αποικίας – σχέσεις αποίκων με τους
αυτόχθονες - πηγές
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες του λογισμικού να απαντήσετε
σύντομα στα παρακάτω ερωτήματα:
1. Ποια διαδικασία ακολουθούσαν οι κάτοικοι μιας ελληνικής πόλης
όταν αποφάσιζαν να ιδρύσουν μία αποικία;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
2. Ποια κριτήρια χρησιμοποιούσαν για να διαλέξουν τον τόπο στον
οποίο θα ίδρυαν αποικία
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
3. Διαβάστε το παρακάτω σενάριο
Η Σιδωνίδα, μια πόλη στα ανατολικά παράλια της Πελοποννήσου, σχεδιάζει
την ίδρυση μιας αποικίας. Η πόλη, ανέκαθεν φτωχή σε πρώτες ύλες και
πιεζόμενη από τον υπερπληθυσμό, σχεδιάζει συχνά αποστολές με σκοπό την
ίδρυση αποικιών. Η Σιδωνίδα για πάνω από μισό αιώνα ήταν ισχυρή ναυτική
δύναμη στην περιοχή της. Τώρα όμως, πιεζόμενη από οξύτατα οικονομικά
προβλήματα αλλά και εσωτερικές πολιτικές διαμάχες, φαίνεται να έχει πέσει
σε παρακμή και αντιμετωπίζει την κλιμακούμενη επιθετικότητα, σε στεριά και
θάλασσα, δύο γειτονικών της πόλεων. Για να ανακτήσει το παλιό της γόητρο
πρέπει να εκσυγχρονίσει το γερασμένο στόλο της, να εξασφαλίσει όπλα για το
πεζικό της, αλλά, κυρίως, να βρει έναν νέο ζωτικό χώρο όπου να επεκτείνει
την κυριαρχία της (και ίσως να εξορίσει ορισμένους ανεπιθύμητους). Σε αυτό
το κλίμα, η πόλη έστειλε μια αποστολή στους Δελφούς για να συμβουλευθεί

7. το θεό Απόλλωνα για τη νέα αποικία.. Το μαντείο, όμως, δεν ήταν και πολύ
σαφές: πρότεινε δύο περιοχές που θα ήταν κατάλληλες για την ίδρυση της
αποικίας.
Η περιοχή Α, που απέχει πέντε μέρες ταξίδι με το πλοίο, έχει πυκνά δάση. Η
μορφολογία των ακτών είναι αρκετά ομαλή και υπάρχουν πολλά φυσικά
λιμάνια. Το έδαφος στο εσωτερικό είναι εξαιρετικά εύφορο και ικανό να
θρέψει πολλούς. Τα πυκνά δάση στο εσωτερικό μπορούν να προσφέρουν
αρκετή ξυλεία για την ανανέωση του γερασμένου στόλου της Σιδωνίδας. Οι
αυτόχθονες πληθυσμοί είναι αρκετά φιλικοί με τους νεοφερμένους, αν
πιστέψουμε τουλάχιστον τα όσα λένε οι πολυάριθμοι άποικοι από τις άλλες
δύο γειτονικές της Σιδωνίδας πόλεις που έχουν εγκατασταθεί ήδη εκεί. Η
περιοχή Β απέχει δέκα μέρες τουλάχιστον ταξίδι με το πλοίο. Τα πλοία όμως
δύσκολα να πιάσουν εκεί, αφού οι ακτές είναι απόκρημνες. Η περιοχή δεν
είναι ιδιαίτερα εύφορη, ούτε προσφέρεται για υλοτομία. Παρ' όλα αυτά,
κάποια μικρά δάση στη γύρω περιοχή θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για
αυτό το σκοπό, αν καταφέρουν φυσικά οι άποικοι να συνεννοηθούν με τους
αυτόχθονες, που είναι μάλλον εχθρικοί. Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που
μέχρι τώρα καμία αποικία δεν έχει ιδρυθεί εκεί γύρω, αν και η περιοχή έχει
πλούσια κοιτάσματα μετάλλων και η θέση της προσφέρεται για εμπορικές
συναλλαγές με γειτονικούς λαούς.
Εξετάστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε περιοχής
από στρατιωτική, πολιτική, δημογραφική, και οικονομική άποψη.
Γράψτε ένα σύντομο κείμενο, διαβάστε το στην τάξη και απαντήστε:
Ποια από τις δύο περιοχές θα διαλέγατε εσείς για αποικία και γιατί;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
3ο Φύλλο εργασίας

8. ΕΔΑΦΙΚΑ ΟΡΙΑ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ: Η ίδρυση μιας αποικίας: Τα γεωγραφικά όρια του
αποικισμού:
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ http://www.ime.gr/chronos/04/gr/politics/index.html
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες του λογισμικού να απαντήσετε
σύντομα στα παρακάτω ερωτήματα:
1. Σε ποιες περιοχές ίδρυσαν αποικίες οι Έλληνες κατά τον 8ο αι. π.Χ.;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
2. Να φτιάξετε έναν πίνακα με δύο στήλες, Στη μία θα γράψετε τις
μητροπόλεις και στην άλλη τις αποικίες τους.
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
3. Μεγεθύνοντας και αποθηκεύοντας το χάρτη που έχει το λογισμικό
σας με τις αποικίες των Ελλήνων ανοίξτε τον με το πρόγραμμα
ζωγραφικής των windows και συνδέστε με γραμμές διαφορετικού
χρώματος τις μητροπόλεις και τις αποικίες, όπως τις γράψατε στις
παραπάνω στήλες. Χρωματίστε τις ιωνικές και δωρικές αποικίες με
διαφορετικά χρώματα. Αφού παρατηρήσετε προσεκτικά το χάρτη
απαντήστε: Ποια μητρόπολη θεωρείτε πως ήταν η πιο ισχυρή, με τις
περισσότερες και ισχυρότερες αποικίες και γιατί;
Συμπληρώστε εδώ τις απαντήσεις

9. 4ο Φύλλο εργασίας:
ΑΙΤΙΕΣ Β’ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ: Η ίδρυση μιας αποικίας: Φυσιογνωμία μιας αποικίας
– σχέσεις μητρόπολης αποικίας – σχέσεις των αποίκων με τους αυτόχθονες –
πηγές - εικόνες
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες του λογισμικού να απαντήσετε
σύντομα στα παρακάτω ερωτήματα:
1.Ποια ήταν η φυσιογνωμία μιας τυπικής ελληνικής αποικίας;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
2. Ποιες ήταν οι σχέσεις μιας αποικίας με τη μητρόπολή της;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
3. Ποιες ήταν οι σχέσεις των αποίκων με τους αυτόχθονες
πληθυσμούς;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
5ο Φύλλο εργασίας:
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Β’ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ: Η ίδρυση μιας αποικίας: Τα αποτελέσματα του Β’
ελληνισμού αποικισμού - πηγές - εικόνες
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ http://www.ime.gr/chronos/04/gr/politics/index.html

10. http://en.wikipedia.org/wiki/Greek_colonies
http://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_Greece
Διαβάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες του λογισμικού να απαντήσετε
σύντομα στα παρακάτω ερωτήματα:
1.Ποια ήταν τα αποτελέσματα του Β’ ελληνικού αποικισμού;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
2. Κάντε έναν πίνακα με τρεις στήλες και γράψτε τις οικονομικές,
πολιτικές, πολιτιστικές συνέπειες του β’ ελληνικού αποικισμού
Συμπληρώστε εδώ την
απάντηση
3. Γιατί μετά το β’ ελληνικό αποικισμό μπορούσε κάποιος στην
αρχαιότητα να χαρακτηρίσει τη Μεσόγειο «ελληνική λίμνη»;
Συμπληρώστε εδώ την απάντηση
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1. Οι μαθητές παρακολούθησαν με περισσότερο ενδιαφέρον την εξέλιξη
της διδασκαλίας, με την επεξεργασία του λογισμικού, το οποίο όμως
τους κούρασε, λόγω του ότι το μεγαλύτερο μέρος του (με εξαίρεση ίσως
τους χάρτες) περιοριζόταν στην ανάγνωση των πληροφοριών,
αποτελώντας ουσιαστικά ένα ψηφιοποιημένο βιβλίο, χωρίς δυνατότητα
ανάπτυξης πρωτοβουλιών από τους μαθητές.
2. Αρκετή δυσκολία παρουσίασαν οι μαθητές στη διάκριση κύριων και
δευτερευουσών πληροφοριών από αυτές του λογισμικού, αν και ήταν
καθοδηγούμενη η επεξεργασία του στα φύλλα εργασίας

11. 3. Αντιμετώπισαν με μεγάλο ενδιαφέρον τις εικόνες και τους χάρτες και με
ακόμα μεγαλύτερο τη σχεδίαση πάνω στο χάρτη και τη χρήση του
ηλεκτρονικού περιβάλλοντος ζωγραφικής. Γενικά η περιήγηση στο
χάρτη τους οδήγησε στο να αντιληφθούν τις διαστάσεις και τη σημασία
του αποικισμού.