Bu ünitede sermaye piyasasalrında faaliyet gösteren sermaye piyasası kurumları hakkında bilgi verilecektir.

1. FİNANSAL ARACI
KURUMLAR
3- SERMAYE PİYASASI KURUMLARI
Hazırlayan: Doç.Dr.Metin COŞKUN

2. SERMAYE PİYASASI KURUMLARI
Sermaye piyasalarında faaliyet gösterebilecek kurumlar Sermaye Piyasası Kanunu’nda aşağıdaki gibi
tanımlanmıştır:
a) Yatırım kuruluşları
b) Kolektif yatırım kuruluşları
c) Sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme
kuruluşları
ç) Portföy yönetim şirketleri
d) İpotek finansmanı kuruluşları
e) Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları
f) Varlık kiralama şirketleri
g) Merkezî takas kuruluşları
ğ) Merkezî saklama kuruluşları
h) Veri depolama kuruluşları
ı) Kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları

3. Yatırım Kuruluşları
Sermaye piyasasında faaliyet göstermek üzere yetki belgesi
almış olan bankalar, aracı kurumlar ve diğer sermaye piyasası
kurumları yeni Sermaye Piyasası Kanunu’nda yatırım kuruluşu
olarak tanımlanmıştır.

4. Yatırım Hizmetleri
Yatırım kuruluşları bunların dışında yan hizmetler
olarak adlandırılan başka bazı faaliyetlerde de
bulunabileceklerdir. Yatırım kuruluşları yatırım
hizmet ve faaliyetlerinde bulunmak için her bir
faaliyet alanına göre yetki belgesi almak
zorundadırlar, ancak yan hizmetler için ayrıca yetki
belgesi
aranmamaktadır.
Yatırım
kuruluşları, müşterileri dışındaki taraflarla bir yatırım
hizmet ve faaliyeti sunma amacı olmadan kendi
portföyleri için sermaye piyasası araçlarına ilişkin
işlem yaparlarsa, bu işlemlerde Kurul izni aranmaz.
Yan hizmetler için SPK’ya bildirim yeterlidir. Yatırım
hizmetlerinin niteliğine göre bunları hangi kurumların
gerçekleştirebileceği ayrı ayrı belirlenmiştir.

5. Yatırım Hizmetleri
Aracı kurumlar ile kalkınma ve yatırım bankaları yatırım hizmet ve
faaliyetlerinin tamamını gerçekleştirebilirler. Ancak kalkınma ve
yatırım bankalarının işlem aracısı ve portföy aracısı olarak
yapacakları faaliyetlere ilişkin bazı sınırlamalar vardır. Buna
göre, bu bankaların işlem aracılığı ve portföy aracılığı faaliyetleri
paylar, kaldıraçlı işlemler ile pay endeksine ve paya dayalı
türevleri içeremez. Bununla birlikte, portföy aracısı bankalar
SPK’dan ayrıca izin alarak pay endeksine dayalı türevler için
hizmet verebilirler.
Mevduat ve katılım bankaları ise emir iletimine aracılık ve
saklama hizmeti verebilirler. İşlem ve portföy aracılığı faaliyetlerini
ise paylar, kaldıraçlı işlemler ile pay endeksine ve paya dayalı
türevler hariç olmak üzere gerçekleştirebilirler.

6. Aracı Kurumlar

7. Aracı Kurumların Faaliyet Alanları

8. Mevduat ve Katılım Bankalarının Faaliyet Alanları

9. Kalkınma ve Yatırım Bankalarının Faaliyet Alanları

10. Portföy Yönetim Şirketlerinin Faaliyet Alanları

11. Emir İletimine Aracılık Faaliyeti
Aşağıda sayılan faaliyetler emir iletimine aracılık kapsamına girmektedir:
• Bir yatırım kuruluşunun sermaye piyasası araçlarına ilişkin olarak
müşterilerinden aldığı emirleri; işlem veya portföy aracısı bir kuruma veya
yabancı bir aracı kuruluşa (kaldıraçlı işlemler hariç) iletmesi ve sonuçları
hakkında bilgilendirme yapması,
• Halka arzda, tahsisli satış veya nitelikli yatırımcılara satışta talep
toplama, bunları yatırım kuruluşuna iletme, bunlarla ilgili gişe hizmetleri,
• İşlem veya portföy aracılarının yatırım hizmet ve faaliyetlerini
tanıtma, sözleşme yapmalarına aracı olma,
• Sözleşme yapmak isteyenleri komisyon karşılığı bir araya getirme. Emir
iletimine aracılık faaliyeti yapacak dar yetkili aracı kurumların asgari
2.000.000 TL sermayeye sahip olmaları gerekir. Bankalar içinse böyle bir
şart aranmaz.

12. İşlem Aracılığı Faaliyeti
Yatırım kuruluşlarının müşterilerinin emirlerini;
•Borsa veya teşkilatlanmış diğer pazar yerlerine,
•Portföy aracılarına,
•Yabancı bir yatırım kuruluşuna (kaldıraçlı işlemler hariç), ileterek
gerçekleştirmelerine işlem aracılığı faaliyeti denmektedir.
İşlem aracıları emir iletimi aracılığı da gerçekleştirebilirler. Bu faaliyeti
aracı kurumlar ile yukarıda açıklandığı şekilde sınırlı olarak bankalar
yerine getirebilir. İşlem aracılarının sınırlı saklama hizmeti yetki belgesine
sahip olmaları veya bu izni almak üzere Kurul’a başvurmuş olması şarttır.
Bunlar eğer türev araç işlemleri gerçekleştirecek iseler ayrı bir türev araç
birimi kurmalıdırlar. İşlem aracılığı yapacak kısmi yetkili yatırım
kuruluşlarının asgari 10.000.000 TL öz sermayeye sahip olmaları gerekir.
Bankalar içinse böyle bir şart aranmaz.

13. Portföy Aracılığı Faaliyeti
Yatırım kuruluşlarının müşterilerinden aldığı emirleri karşı taraf olarak bizzat
gerçekleştirmeleri portföy aracılığı faaliyetidir. Portföy aracıları, emir iletimi ve işlem
aracılığı faaliyetlerini de gerçekleştirebilirler.
Aracı kurumlar ile bankalar portföy aracısı olarak yetkilendirilebilirler. Ancak, bankalar
pay, kaldıraçlı işlem, paylara dayalı türev araçlar üzerine aracılık yapamaz. Pay
endeksine dayalı türev araçlara aracılık için ise SPK’dan izin almak zorundadırlar.
Portföy aracılarının sınırlı saklama hizmeti yetki belgesine sahip olmaları veya bu izni
almak üzere Kurul’a başvurmuş olmaları ve bir risk yönetim sistemine ve birimine sahip
olmaları gerekir. Tebliğ bu birim çalışanları için özel şartlar aramaktadır.
Portföy aracılığı yapacak geniş yetkili yatırım kuruluşlarının asgari 25.000.000 TL öz
sermayeye sahip olmaları gerekir. Bankalar içinse böyle bir şart aranmaz.

14. Türev Araç İşlemlerinde Aracılık
Tebliğ kaldıraçlı işlem dışındaki türev araçların emir iletimi, işlem veya
portföy aracılığı işlemlerinin borsalar dışında, teşkilatlanmış diğer pazar
yerleri ile tezgahüstü piyasalarda yapılabileceğini de düzenlemektedir.
Böylece tezgahüstü türev araç aracılık işlemleri de Tebliğ kapsamında
SPK düzenlemeleri çerçevesinde değerlendirilmektedir.

15. Kaldıraçlı İşlemler
Tebliğ, kaldıraçlı işlemleri de bir sermaye piyasası ve türev araç olarak
kabul ederek genel çerçeve içinde düzenlemiş ancak bazı özel
düzenlemeler de getirmiştir. Kaldıraç oranı 100:1 olarak korunmuştur.
Emir iptaline ilişkin detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Ayrıca kaldıraçlı
işlemlere ilişkin müşteri teminatlarının saklanmasına ilişkin olarak SPK’nın
ayrıca düzenleme yapacağı belirtilmektedir. Tebliğ, genel olarak mevcut
düzenlemelerle paraleldir.

16. Borsa Dışı İşlemler
Tebliğ, sermaye piyasası araçlarına ilişkin olarak borsa dışında da alım
satım emirlerine aracılığa imkan tanımaktadır. Ancak borsada işlem gören
araçlar için verilen emirlerin bir veya birden fazla veri yayın kuruluşu
aracılığıyla kamuya açıklanması gerekmektedir.
Müşteri ile birebir oluşturdukları türev araçlar haricinde borsada işlem
görmeyen araçlara ilişkin emirlerin ise herhangi bir müşterinin ihtiyacı ve
talebi doğrultusunda ayrıca anlık olarak internet sitesinde yayımlanması
ve MKK tarafından belirlenecek bir veya daha fazla veri yayın kuruluşu
vasıtasıyla kamuya açıklanması zorunludur.

17. Bankaların Acente Olarak Yürüttüğü Faaliyetler
Bankaların daha önce aracı kurumların acentesi olarak yürüttükleri emir
alma ve iletme faaliyetleri artık ‘‘emir iletimine aracılık faaliyeti’’ olarak
sürdürülecektir. Bankaların bunun için SPK’dan ayrıca yetki belgesi
almaları ve aranan diğer şartları sağlamaları gerekecektir.

18. Bireysel Portföy Yöneticiliği
Kolektif yatırım kuruluşlarının portföyleri hariç olmak üzere, finansal varlıklardan
oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, doğrudan veya dolaylı bir menfaat
sağlamak üzere vekil sıfatıyla yönetilmesi bireysel portföy yöneticiliği olarak
adlandırılmaktadır. Müşterilerin mali durumuna, risk-getiri tercihlerine ve yatırım
süresine uygun portföyler oluşturulması ve yönetilmesi, söz konusu portföylerin
anlık olarak takip edilmesi ve müşterinin SPK düzenlemeleri uyarınca
bilgilendirilmesi hizmeti de bu kapsamdadır.
Bu kuruluşlar müşterileriyle sözleşme yapmadan önce, bireysel portföy
yöneticiliği veya yatırım danışmanlığı kapsamında müşteriye sunulacak ürün ve
işlemler ile müşterinin yatırım amaçlarına, mali durumuna, bilgi ve tecrübesine
dair alınan bilgilerin uyumlu olup olmadığını değerlendirdikleri bir Yerindelik Testi
yapmak zorundadırlar. Bu test için gerekli bilgileri vermeyen müşterilerle
sözleşme imzalanamaz.

19. Bireysel Portföy Yöneticiliği
Bireysel portföy yöneticiliği aracı kurumlar ile yatırım ve kalkınma
bankaları ile portföy yönetim şirketleri tarafından SPK’dan yetki belgesi
alınmak kaydıyla yapılabilir.
Portföy yöneticiliği faaliyeti gösterecek kısmi yetkili aracı kurumların sahip
olmaları gereken asgari öz sermaye tutarı 10.000.000 TL’dir. Kalkınma ve
yatırım bankalarının bireysel portföy yöneticiliği faaliyeti başvurularında
bu şart aranmaz.

20. Yatırım Danışmanlığı
Tebliğ yatırım danışmanlığını temel olarak mevcut düzenlemelere paralel şekilde, yetkili
yatırım kuruluşunun, yatırımcı talebi doğrultusunda veya yatırımcı talebi olmaksızın
sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir
kişiye veya mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik
olarak yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunması olarak tanımlamıştır.
Ayrıca genel yatırım tavsiyeleri ile finansal bilgi sunulması faaliyetlerinin yatırım
danışmanlığı kapsamına girmediği de belirtilmiştir.
Bu faaliyet aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ile portföy yönetim şirketleri
tarafından yetki belgesi almak kaydıyla gerçekleştirilebilir.
Yatırım danışmanlığı faaliyeti yürütecek dar yetkili aracı kurumların sahip olmaları
gereken öz sermaye tutarı asgari 2.000.000 TL'dir. Katılım ve yatırım bankalarının
yatırım danışmanlığı faaliyeti başvurularında bu şart aranmaz.

21. Halka Arza Aracılık
Tebliğ ile halka arza aracılık, ‘‘aracılık yüklenimi’’ ve ‘‘en iyi gayret aracılığı’’ olarak
iki başlık altında düzenlenmiştir. Aracılık yüklenimi yetki belgesi en iyi gayret
aracılığını da kapsar.
Halka arza aracılık faaliyeti, aracı kurumlar ile kalkınma ve yatırım bankaları
tarafından gerçekleştirilebilir.
Aracılık yüklenimi; ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarının tümünü yüklenim,
bakiyeyi yüklenim veya kısmen bakiyeyi veya kısmen tümünü yüklenim suretiyle
halka arza aracılık faaliyetidir.
Aracılık yüklenimi faaliyetinde bulunacak geniş yetkili yatırım kuruluşlarının asgari
25.000.000 TL öz sermayeye sahip olmaları gerekir. Kalkınma ve yatırım bankaları
için bu şart aranmaz.
En iyi gayret aracılığı ise ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarının, izahnamede
gösterilen satış süresi içinde satışa sunulması, satılamayan kısmın ise satışı
yapana iade edilmesi veya bunları daha önce satın almayı taahhüt etmiş üçüncü
kişilere satılmasıdır.

22. Halka Arza Aracılık
En iyi gayret aracılığı yapacak kısmi yetkili aracı kurumların sahip olmaları gereken
asgari öz sermaye tutarı 10.000.000 TL’dir. Kalkınma ve yatırım bankaları için bu
şart aranmaz. Bunların dışında şu faaliyetler de halka arza aracılık kapsamındadır:
•İhraç fiyatı, miktarı ile halka arz sürecinin belirlenmesine yönelik çalışmalar
yapılması,
•İzahnamenin onayı için sunulacak diğer bilgi ve belgelerin hazırlanarak SPK’ya
başvuruda bulunulması,
•Konsorsiyum oluşturulması, talep toplanması, halka arz edilecek sermaye piyasası
araçlarının satışına yönelik olarak yurt içi ve yurt dışı organizasyonlar düzenlenmesi
ve satışın organize edilmesi gibi kurumsal finansman faaliyetlerinin yürütülmesi,
•Aracılık sözleşmesindeki diğer yükümlülüklerin ifası ile sermaye piyasası
araçlarının halka arz edilmeksizin satışı sırasında bu tahsisli satışında aracılık
yapılması.

23. Saklama Hizmeti
Sermaye piyasası araçlarının müşteri namına saklanması saklama hizmeti
olarak tanımlanmıştır. Bu hizmet şunları kapsar:
• Müşterilere ait kayden veya fiziken tevdi veya teslim edilen sermaye piyasası
aracının merkezi saklama kuruluşlarında ve/veya yatırım kuruluşunun kendi
nezdinde ve/veya gerekli olması halinde başka bir yatırım kuruluşu nezdinde
müşteri hesabına tutulması ve izlenmesi, müşteri hesaplarına erişim yetkisi
olması,
• Müşteri hesabına sermaye piyasası araçlarına ilişkin anapara, faiz, temettü
ve benzeri gelirlerin tahsili, ödenmesi, yeni pay ve bedelsiz pay alma haklarının
ve paylardan doğan oy haklarının kullanılması ve sermaye piyasası araçlarına
ilişkin teminat takibi yapılması gibi hizmetlerin sunulması ile söz konusu
işlemlerin yatırım kuruluşu nezdindeki müşteri hesaplarına yansıtılması.
Bireysel portföy yöneticiliği faaliyeti kapsamında yönetilen varlıkların
saklanması da saklama hizmeti kapsamında değerlendirilir.

24. Saklama Hizmeti
Sınırlı saklama hizmeti, işlem aracılığı ve portföy aracılığı ile ilgili olarak
yetkili olunan ve işlem yapılan sermaye piyasası araçlarının, bireysel
portföy yöneticiliğine ilişkin yönetilen portföylerin, aracılık yüklenimi ve
en iyi gayret aracılığına ilişkin olarak ise halka arzına aracılık edilen
sermaye piyasası araçlarının saklanmasıdır.
Sınırlı saklama hizmeti verecek olan kısmi yetkili aracı kurumların sahip
olmaları gereken asgari öz sermaye tutarı 10.000.000 TL’dir. Bankaları
için bu şart aranmaz.
Genel saklama ise ilgili yatırım hizmetinden bağımsız olarak sunulan
saklama hizmetini ifade etmektedir.

25. Saklama Hizmeti
Saklama hizmetleri, bankalar ile geniş yetkili aracı kurumlar (asgari öz
sermaye tutar 25.000.000 TL) tarafından sunulabilir. Ancak saklama
hizmeti verecek aracı kurumların işlem aracılığı, portföy aracılığı, portföy
yöneticiliği, aracılık yüklenimi veya en iyi gayret aracılığı yetki
belgelerinden
birisine
sahip
olması
gerekir.
Bununla
birlikte, bankalar, halka arz, tahsisli satış veya nitelikli yatırımcılara satış
sırasında verilecek gişe hizmeti hariç olmak üzere, emir iletimine aracılık
ettikleri sermaye piyasası araçları için genel saklama hizmeti
veremezler.
Genel saklama hizmeti sunmak üzere yetki belgesi bulunan yatırım
kuruluşlarının portföy saklama hizmetinde bulunabilmesi için, portföy
saklama hizmeti için ayrıca Kurul’a başvurmaları gerekmektedir.

26. Yan Hizmetler
Yan hizmetler, yetkili oldukları yatırım hizmet ve faaliyetlerine bağlı
olarak yapılabilecek hizmetlerdir. Bu hizmetler için yatırım kuruluşlarının
ayrıca yetki belgesi almaları gerekmez. Ancak, yatırım kuruluşları,
faaliyet izni başvuruları sırasında sunmayı planladıkları yan hizmetleri
de SPK’ya bildirmek zorundadırlar. Faaliyet izninin alınmasından sonra,
başka yan hizmetlerin de sunulmak istenmesi halinde, bunlar için de
ayrıca SPK’ya bildirimde bulunulur. SPK’nın bildirimi takiben 20 gün
içinde aksi bir bildirimi olmadıkça bu hizmetler yürütülmeye başlanır.

27. Yan Hizmetler
Yan hizmetler şu hizmetleri kapsar:
• Sermaye Piyasaları Danışmanlığı
• Kredi/Ödünç/Döviz Hizmetleri
• Genel Yatırım Tavsiyesi Sunma
• Aracılık Yüklenimi Yürütülmesi ile İlgili Hizmetler
• Finansman Sağlanmasına Aracılık
• Servet Yönetimi ve Finansal Planlama
• Diğer Hizmet ve Faaliyetler
Tebliğ’de diğer yan hizmetler olarak belirtilen hizmetleri ancak işlem
veya portföy aracısı aracı kurumlar tarafından SPK’nın uygun görüşü ile
sunulabilir. Bu diğer hizmetler diğer finansal ürün ve hizmetlere ilişkin
olabilir.

28. Kolektif Yatırım Kuruluşları
Kolektif yatırım kuruluşları yatırım ortaklıkları ve yatırım fonlarıdır.

29. Yatırım Ortaklıkları
Yatırım ortaklıkları, sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, girişim sermayesi
yatırımları ile Kurulca belirlenecek diğer varlık ve haklardan oluşan portföyleri işletmek
amacıyla, paylarını ihraç etmek üzere kurulan sabit veya değişken sermayeli anonim
ortaklıklardır.
Yatırım ortaklıklarının temel fonksiyonu küçük tasarruf sahiplerinin birikimlerini bir
havuzda toplayarak değişik menkul kıymetlerden oluşacak bir portföye yatırmak ve bu
yolla elde ettikleri kazancı ortaklarına payları oranında dağıtmaktır. Yatırım
ortaklıklarının diğer ortaklıklardan farkı, faaliyet alanlarının sadece sermaye piyasası
araçları ile altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan bir portföyün işletilmesi şeklinde
sınırlandırılmış bulunmasıdır.
Üç tür yatırım ortaklığı vardır. Bunlar:
Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları
Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları

30. Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları (MKYO)
MKYO; aşağıda belirtilen varlıklar ve araçlardan oluşan portföyü işletmek amacıyla
anonim ortaklık şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan ve Kanunun 48 inci
maddesinde sınırı çizilen faaliyetler çerçevesinde olmak kaydı ile bu Tebliğde izin
verilen diğer faaliyetlerde bulunabilen sermaye piyasası kurumudur.
a) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye’de kurulu ihraççılara ait paylar, özel
sektör ve kamu borçlanma araçları,
b) Yabancı özel sektör ve kamu borçlanma araçları ve ihraççı payları,
c) Borsada işlem görmeleri kaydıyla; altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere
dayalı olarak ihraç edilmiş sermaye piyasası araçları,
ç) Kira sertifikaları, repo ve ters repo işlemleri, türev araçlar, varantlar ve sertifikalar,
d) Takasbank para piyasası işlemleri,
e) Borsalarda gerçekleştirilen türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri,
f) Kurulca uygun görülen diğer varlık ve araçlar.

31. MKYO’nın Yapamayacakları İşler
Ortaklıklar;
a) Ödünç para verme işleriyle uğraşamazlar.
b) 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlandığı üzere mevduat veya katılım fonu
toplayamazlar, mevduat veya katılım fonu toplama sonucunu verebilecek iş ve işlemler
yapamazlar.
c) Ticari, sınai ve zirai faaliyetlerde bulunamazlar.
ç) Aracılık faaliyetinde bulunamazlar.
d) Açığa satış ve kredili menkul kıymet işlemi yapamazlar.
e) Portföylerindeki varlıkları rehin veremez ve portföye ilişkin olarak yapılan işlemler haricinde
teminat olarak gösteremezler. Ancak 31 inci maddede belirtilen esaslar çerçevesinde kredi temini
için portföyünün %10’unu teminat olarak gösterebilirler.
f) Günlük operasyonlar ve türev araçlar nedeniyle gerçekleştirilen işlemlerin teminatı kapsamında
gereken miktardan fazla nakit tutamazlar.
g) Faaliyetlerinin gerektirdiği miktar ve değerden fazla taşınır ve taşınmaz mal edinemezler.
ğ) Portföylerine hiçbir şekilde rayiç değerinin üzerinde varlık satın alamaz ve portföyden bu
değerin altında varlık satamazlar. Rayiç değer borsada işlem gören varlıklar için borsa fiyatı,
borsada işlem gören varlıkların borsa dışında yapılacak işlemleri için ise işlemin gerçekleştirildiği
piyasada işlem gününde ortaklık lehine alımda en düşük satışta en yüksek fiyattır.

32. Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GMYO)
Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde, Sermaye Piyasası Kurulu
tarafından düzenlenen gayrimenkul yatırım ortaklıkları gayrimenkullere,
gayrimenkule dayalı projelere ve gayrimenkule dayalı sermaye piyasası
araçlarına yatırım yapmak suretiyle faaliyet gösteren özel bir portföy
yönetim şirketi tipidir.
Gayrimenkul yatırım ortaklığının amaçlarını temelde
· Getiri potansiyeli yüksek gayrimenkullere yatırım yapmak,
· Gayrimenkule dayalı projelere yatırım yapmak,
· Portföyündeki gayrimenkullerden kira geliri elde etmek,
· Gayrimenkul alım satım kazançları elde etmek
olarak sıralayabiliriz.

33. GMYO’nın Yapamayacakları İşler
· Bankalar Kanunu'nda tanımlandığı üzere mevduat toplayamazlar ve mevduat
toplama sonucunu verecek iş ve işlemler yapamazlar.
· Ticari, sınai veya zirai faaliyetlerde bulunamazlar.
· İzin verilen yatırım alanları ile sınırlı olmak üzere, kendi adına portföy
işletmeciliği faaliyeti dışında sermaye piyasası faaliyetinde bulunamazlar.
· Hiçbir şekilde gayrimenkullerin inşaat işlerini kendileri üstlenemez ve bu
amaçla personel ve ekipman edinemezler.
· Başka kişi ve kuruluşlara proje geliştirme, proje kontrol, mali fizibilite, yasal
izinlerin takibi ve buna benzer hizmetler veremezler.
· Mevzuatta izin verilen faaliyetler hariç olmak üzere hiçbir surette
otel, hastane, alışveriş merkezi, iş merkezi, ticari parklar, ticari depolar, konut
siteleri, süper marketler ve bunlara benzer nitelikteki gayrimenkulleri ticari
maksatla işletemez ve bu amaçla personel istihdam edemezler.

34. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (GSYO)
Girişim sermayesinin bir çok tanımı vardır ama yaygın olarak kullanılan ise; dinamik,
yenilikçi, üretken, yüksek büyüme potansiyeline sahip, ama yatırım ve büyümenin
gerçekleştirilmesi için gerekli finansal kaynakların temininde sıkıntı çeken vizyon sahibi
girişimcilerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak kurumsal yatırımcılar tarafından
yapılan yatırımlar olarak tanımlanmaktadır. Yapılan finansal ortaklıklar; çekirdek,
başlangıç, erken aşama, gelişme, köprü ve yönetim satın alma gibi sınıflara
ayrılmaktadır.
Girişim sermayesi fonları (Venture Capital Funds) ile özel sermaye fonları (Private
Equity Funds) genelde iç içe geçmiş durumdadır. Çoğu zaman aralarında kesin bir
ayrım yapabilmek mümkün değildir. Fakat genel olarak girişim sermayesi fonlarını özel
sermaye fonlarından ayıran temel fark, özel sermaye fonlarının çoğunlukla kurulu ve
başarılı bir geçmişi olan, fakat genelde halka açık olmayan şirketlere yatırım
yapmasıdır. Girişim sermayesi ise nispeten daha küçük ve daha riskli, ancak getirisi de
daha yüksek sayılabilecek, kuruluş (start-up) veya fikir aşamasındaki (seed) şirketlere
yatırım yapmaktadır.

35. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (GSYO)
SPK'nın Seri III, 48.3 nolu tebliğinde belirtilen esaslar çerçevesinde; kayıtlı sermayeli olarak kurulan ve
çıkarılmış sermayelerini esas alarak girişim sermayesi yatırımlarına yönelten ortaklıklardır.
Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının faaliyet kapsamı nedir?
• Tebliğ'de belirtilen esaslar çerçevesinde girişim şirketlerine yatırım yapabilirler.
• Girişim şirketlerinin yönetimine katılabilir, bu şirketlere danışmanlık hizmeti verebilirler.
• Portföylerini çeşitlendirmek amacıyla ikinci el piyasalarda işlem gören sermaye piyasası araçlarına ve para
piyasası araçlarına yatırım yapabilirler.
• Bir yıldan kısa vadeli olanlar için özsermayelerinin yarısını, bir yıl ve daha uzun vadeli olanlar için
özsermayelerinin iki katını aşmamak kaydıyla borçlanabilirler.
• Türkiye'de kurulu girişim şirketlerine yatırım yapmak üzere yurtdışında kurulan girişim sermayesi fonlarına
yatırım yapabilirler. Ancak bu yatırımlardan kaynaklanan riskin yatırıma yönlendirilen anapara miktarı ile
sınırlı olması gerekmektedir.
• Türkiye'deki girişim sermayesi faaliyetlerine yönelik olarak danışmanlık hizmeti vermek üzere yurtiçinde ve
yurtdışında kurulu danışmanlık şirketlerine ortak olabilirler.
• Yurtiçinde kurulu portföy yönetim şirketleri ile yurtdışında kurulmakla birlikte faaliyet kapsamı sadece
yurtiçinde kurulu girişim şirketleri olan portföy yönetim şirketlerine ortak olabilirler.

36. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (GSYO)
Girişim Sermayesi fonlarının diğer finansman sağlayan kurum ve kuruluşlardan farkını aşağıdaki gibidir.
• GSYO’lar hem azınlık hem de çoğunluk hissedarı olabilir ancak genellikle azınlık hissesi (%49) sahibi olarak
kalmayı tercih ederler.
• Sağlanan finansman kaynağı uzun vadeli, geri ödemesiz ve faizsizdir.
• Ortak olunan şirketlere yeni ürün ve hizmet geliştirme, kurumsal yönetim gibi konularda destek sağlarlar .
• Şirketlerin yönetimlerine aktif katılımda bulunarak stratejik kararların alınmasına ve kurumsallaşma
süreçlerine katkı sağlarlar.
• GSYO’lar genellikler şirket yaşam döngüsünün 2. ve 3. (üreten, hizmet veren ve teslimata başlayan ancak
kara geçememiş veya satışları artan ve kara geçmiş) aşamalarındaki şirketlere yatırım yapmayı tercih
ederler.
• GSYO’lar yatırımlarından genellikle 3 ile 7 yıl arasında çıkmayı hedeflerler.

37. Yatırım Fonları
Yetkili kuruluşlarca, katılma belgesi karşılığında tasarruf sahiplerinden toplanan
kaynakların, çeşitli sermaye piyasası araçlarına dengeli şekilde dağıtılarak verimlendirilmesini
sağlayan kurumlara "Yatırım Fonu" denir.
Ülkemizde yürürlükte bulunan mevzuata göre;
- Bankalar,
- Aracı kurumlar,
- Sigorta şirketleri,
- Emekli ve yardım sandıkları,
yatırım fonu kurabilirler. Yatırım fonu, kurabilmek için Sermaye Piyasası Kurulu'ndan izin almak
şarttır.

38. Yatırım Fonları
Yatırım fonları, A ve B Tipi olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Portföy
değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az %25'ini, devamlı olarak,
Türk şirketlerinin hisse senetlerine yatırmış olan fonlar A Tipi olarak
adlandırılır. B Tipi fonlarda bu şartlar aranmaz.
Katılma belgesi, yatırımcıların yatırım fonlarına ortak olmalarını sağlayan
bir belgedir. Bu belge tasarruf sahibinin yatırım fonuna katılma payını
gösterir. Bu açıdan, katılma belgeleri şirketlerin hisse senetlerine
benzetilebilir.

39. Yatırım Fonları
• Tasarrufçunun ortaya koyduğu sermayesi yani tasarrufu, profesyonel ve güvenilir yöneticiler
tarafından yönetilmektedir.
• Yatırım fonu portföyüne alınabilecek menkul kıymetlerin sabit getirili, dövize endeksli ve hisse
senedi gibi araçlarla çeşitlenmesi nedeniyle riskin en aza indirilmesi mümkün olabilecektir.
• Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kontrolü ile kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince
yapılacağından vade takibi, tahsil etme gibi zaman ve kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden
korunabilecektir.
• Küçük tasarruflarla temin edilemeyecek kazanç potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım
yapılmasına olanak sağlayacaktır.
• Fon portföyündeki değer artışlarının portföy değerine günlük olarak yansıtılması nedeniyle
işlemiş gelir ile birlikte gerek ihtiyacı kadar gerekse tamamını istendiği anda paraya
çevirebilecektir.
• Portföye büyük montanlı alım satımlar nedeniyle zaman ve para tasarrufu sağlamaktadır.
• Bazı yatırım fonları, katılma belgesi üzerinden çek yazabilme imkanı sağlamaktadırlar.

40. Eylül 2013 Tarihi İtibariyle Sermaye Piyasası Kurumları Sayısı
Yatırım Fonu
Fon Sepeti Fonu
Koruma Amaçlı Fon
Garantili Fonlar
Borsa Yatırım Fonu
Emeklilik Yatırım Fonu
Yabancı Yatırım Fonu
Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı
Portföy Yönetim Şirketi
Aracı Kurum
Ser.Piy. Yetkilendirilmiş Bankalar
300 adet
4 adet
45 adet
4 adet
17 adet
217 adet
41 adet
15 adet
29 adet
6 adet
39 adet
94 adet
41 adet