Technical Terms Dictionary

T.C.
BAŞBAKANLIK
Hazine Müsteşarlığı

TEKNİK TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Hazırlayanlar

Ergül HALİSÇELİK
Hazine Kontrolörü

Fatih URGANCI Erkan ARAT
Hazine Kontrolörü Hazine Kontrolörü

Mehmet BALCI Akif Bülent BOYACIOĞLU Ahmet TUTAL
Stajyer Hazine Kontrolörleri

ANKARA

03/01/2008

I

T.C.
BAŞBAKANLIK
Hazine Müsteşarlığı

TEKNİK TERİMLER SÖZLÜĞÜ

ANKARA

03/01/2008

Birçoğu derleme niteliğinde olan bu sözlük, süregiden bir çalışmanın 03.01.2008
tarihi itibari ile son şeklini almış olduğu bir taslak niteliğinde olup tüm hakları
Hazine Kontrolörleri Kuruluna aittir. Güncelleme ve genişletme çalışmaları
ilerleyen dönemlerde de devam edecektir. ©

II

Türkçe Terim İngilizce Terim Türkçe açıklama
Ticari mümessil ticari vekil, satış memuru veya müstahdem gibi bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye
Acenta Agent dayanarak belirli bir bölge içinde daimi bir suretle ticari bir işletmeyi ilgilendiren akidlerde aracılık etmeyi
veya bunları o işletme adına yapmayı meslek edinen kimse
Açığa Satış
Short Selling Sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile satılmasıdır.
İşlemleri
Diğer ülke ekonomileriyle mal-hizmet ticareti, sermaye emek hareketinin serbest olduğu ekonomi;
Açık Ekonomi Open Market ithalat ve ihracat üzerinde herhangi bir sınırlamanın bulunmadığı veya faktör hareketlerinin karşılıklı
olarak serbest olduğu ekonomi
Açık Olma Disclosure Kaydedilen işlemlerin doğru olarak tasnif edilmiş ve ait olduğu hesaba dahil edilmiş olması
Para politikası uygulaması çerçevesinde, merkez bankaları bünyesinde para miktarının artırılıp azaltılması
amacıyla, Hazine kağıtlarının alım ve satımının (kesin alım, kesin satım, geri satım vaadiyle alım
Açık Piyasa Open Market (repurchase agreements), geri alım vaadiyle satım (reverse repurchase aggrement)) yapılması
İşlemleri (Api) Operations (Omo) işlemleridir. Bankalararası Para Piyasası işlemleri de “Açık Piyasa İşlemleri” kapsamı içerisindedir. Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde bu tür işlemler, Açık Piyasa İşlemleri ve Para Piyasası
Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir.
Döviz, altın, menkul kıymet gibi bir finansal araç üzerinden sahip olunan varlıkların aynı cinsten
Açık Pozisyon Short Position yükümlülükleri karşılayamayan kısmıdır. Örneğin 10 milyon USD yükümlülüğe karşı 5 milyon USD varlık
bulunduruluyorsa aradaki 5 milyon USD, açık USD pozisyonunu ifade eder.
Açılış Fiyatı Opening Price Seansta, ilgili vade için gerçekleşen ilk işlem fiyatı o vadenin seans açılış fiyatıdır.
Taahhüt ve özel koşulları içermeyen akreditiftir. Lehdarın belgelere gerek kalmadan poliçe çekmeye
Adi Akreditif Simple Credit yetkili kıldığı vesikasız kredi. Belli bir tutar için açılmıştır. Bu miktar bitince akreditif son bulur
Adi Hisse
Common Stocks Özel birtakım üstünlükleri ve hakları sağlamayan hisse senetleridir.
Senetleri
Bir hizmetin tamamlanması için gerekli olan faaliyetleri bir diyagramla gösterir. Model oluşturma
tekniklerindendir. Bu teknik, bir projenin kaynaklarının ve süresinin, bölümlere ayrılmasını veya bir
Ağ Analizi Network Analysis faaliyet planının daha küçük işlere bölünmesini amaçlar. Her bir görevin, görev süresinin belirlenmesi,
bir görev başlamadan hangi görevin tamamlanması gerektiğinin belirlenmesini içerir
Her hisse senedi için, her seans öncesinde bir önceki seans işlemleri dikkate alınarak ayrı bir ağırlıklı
Ağırlıklı Ortalama Weighted Average ortalama fiyat oluşturulur. Bu fiyat hesaplanırken değişik fiyattan ve miktarlardan gerçekleşen ve fiyatı
Fiyat Price tescil edilen normal emirler dikkate alınır. Bir fiyatın tescil edilebilmesi için işlemin lot olması ve
gerçekleşmiş işlemin özel emir şeklinde olmaması gerekir.

Ahde Vefa Pacta Sunt Servanda Söze bağlılık, sözleşmeye bağlılık

1

Prosedürlerin, bilgilerin ve dokümanların akışını gösteren diyagram. Bu teknik karmaşık akışların ya da
Akış Diyagramı Flow-Charting prosedürlerin özet olarak anlatımına imkân verir.
Teminat mektubu; ticaret finansmanı olarak kullanılan kredi. İthalatçı firmaların kendi ülkelerinde
başvurdukları bankaları yoluyla kendilerine mal satan yabancı ülkelerde ihracat firmaları lehine
Akreditif Letter Of Credit açtırdıkları vesikaya dayanan kredilerdir. Bir başka deyişle, alıcının satıcı ile yaptığı satış sözleşmesinin
ifası için satıcıya bazı şartlar altında belirli bir paranın verilmesi konusunda alıcının bir bankayı aracı
kılmasıdır.
Applicant For The
Akreditif Amiri Akreditifi açtıran ithalatçı veya alıcı
Credit
General Letter Of Akreditifi açan bankanın akreditifi açtığını bildiren, çoğunlukla bankanın muhabiri aracılığıyla, bazan da
Akreditif Mektubu doğrudan doğruya lehdara gönderilen mektup
Credit
Akreditif Letter Of Credit's Akreditif emrini veren müşteri/ithalatçı-alıcı/ ile banka arasında imzalanan ve bankanın müşteriye
Sözleşmesi Aggrement açacağı kredinin koşullarını kapsayan sözleşme
Kabul edilmiş poliçe, bir poliçeyi ödeyecek kimse tarafından poliçe bedelinin vadesinde ödeneceğinin
Akseptans Acceptance imza yoluyla taahhüt edilmesi
Aktif Asset Bir bilançonun dönen ve duran varlıklardan oluşan sol kısmını ifade eder.
Sigortacılık tekniği ile buna ilişkin yatırım, finansman ve demografi konularında olasılık ve istatistik
Aktüer Actuary teorilerini uygulayarak, yasal düzenlemelere uygun prim, karşılık ve kâr paylarını hesaplayan, tarife ve
teknik esasları hazırlayan kişi
Çift taraflı kayıt metodolojisinde sağ taraftaki kayıtlara verilen addır. Pasif hesaplar ilk kayıtlarını alacak
Alacak Credit tarafından alırlar.
Receivables
Alacak Devir Hızı Ticari alacakların kaç kez satışlara dönüştüğünü göstermektedir.
Turnover
Alan çalışması standartları, denetim görevini yerine getirmek için gerekli çatıyı kurar. Alan Çalışması
Alan Çalışması Field Work
standartlarının amacı, denetçinin izlemek zorunda olduğu amaçlı, dengeli ve sistematik aşamaların
Standartları Standards kriterlerini koymak, çatısını oluşturmaktır
Alan Örneklemesi Area Sampling Coğrafi alanların örnekleme çerçevesi olarak kullanılmasıdır
İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışından kaynaklanan senetsiz alacakların
Alıcılar Accounts Receivable izlendiği hesaptır.

2

Opsiyonu alan tarafa, opsiyon sözleşmesine konu değeri, önceden belirlemiş fiyattan belirli bir zamanda
veya belirli bir süre boyunca alma hakkını veren opsiyon sözleşmesi. Opsiyon, sahibine, opsiyona konu
olan kıymeti, kontratta yazan fiyattan, kontrat vadesinde herhangi bir yükümlülük doğurmadan alma
Alım Opsiyonu Call Option hakkı verir. Bu tür bir mali araçta, vadede, opsiyona konu olan kıymetin fiyatı kontrat fiyatının altında
gerçekleşirse opsiyon sahibi bu hakkını kullanmaz ve işlemini daha düşük olan piyasa fiyatından
gerçekleştirebilir.
Altın Gold Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından standartları belirtilen kıymetli maden.
Altın Bankacılığı Gold Banking Altın üzerine işlemler yapabilen bankacılık sistemi.
Bankaların altın mevduat hesabı, altın senedi, altına dayalı menkul kıymet ve altına endeksli banka
Altın Kredileri Gold Loans bonosu vasıtasıyla toplaması düşünülen fonları altın veya karşılığı TL. Cinsinden sanayi kesimine plase
etmesidir.
Altın Külçe Swap’ı Gold-Bullion's Swap Aynı anda Spot Altın Piyasasında yapılan satış ile Vadeli Piyasada yapılan eşit ağırlıkta alıştan oluşur.
Altın Mevduat Gold Deposits
Mevduat sahibinin altın cinsinden bankalarda açtığı mevduat hesabıdır.
Hesabı Account
Piyasadan toplanacak hurda altınların, uluslararası piyasalarda işlem görebilmesi için saflaştırıldığı ve
Altın Rafinerisi Gold Refinery standart külçe haline getirildiği yerlerdir.
Altın Senedi Gold Bill Yatırım amacıyla altına dayalı olarak çıkartılması düşünülen ve belirli bir getirisi olan senet türüdür.
Gold Oriented Fiziki altına alternatif oluşturan - Altın Senedi, Altına Dayalı Menkul Kıymet, Altına Endeksli Tahvil,
Altına Dayalı Mali
Financial Altına Endeksli Banka Bonoları,Yatırım Fonu Katılma Belgeleri, Altın Mevduat Hesabı, Altın Kredileri-
Araçlar araçlardır.
Instruments
Altına Dayalı Gold Oriented Bankaların, altın veya altına dönüştürülebilir TL. Cinsinden kuyumculuk sektörüne açmayı düşündükleri
Menkul Kıymet Security kredilerin geri ödemelerine dayalı bir mali araçtır.
Altına Endeksli Gold Indexed Bank Sanayi şirketlerinin yanı sıra, bankaların nakit akışını sağlayabilmek için altının fiyat hareketlerine
Banka Bonoları Bond endeksli çıkarılması düşünülen borçlanma araçlarıdır.
Altına Endeksli Gold Indexed Daha çok nakit girişleri altın fiyatları ile ilişkili olan madencilik ve rafineri şirketlerince kullanılan bir
Tahvil Debenture finansman yöntemidir.
Bir firmada bir yıldan fazla kullanılacağı düşünülen ve herhangi bir biçimde değerden düşmesi söz
konusu olan ekonomik değerlerde (taşınmazlar, bunların tamamlayıcı parçaları, ayrıntıları, makine,
Amortisman Depreciation techizat, vb.) Oluşacak değerlerin bir yıl içinde uğradıkları değer kayıplarının üretilen malların maliyet
tutarlarına eklenmesi veya söz konusu kayıpların o yılın giderleri arasına yazılmasıdır.
Denetimleri destekleyen temel referans belgeleri olarak, denetim ekipleri tarafından tutulan dosyalardır.
Ana Dosya Master File Her yıl güncelleştirilen bu dosyalarda, denetlenen kurumun profilini veren genel bilgiler yer alır

3

Anahtar Denetim Prosedürlerin ve işlemlerin çok önemli aşamalarındaki hataları önleme ve ortaya çıkarma bakımından bir
Key Audit Points sistemde temel rol oynayan denetim noktaları.
Noktaları
Analitik İnceleme Analytical Review Mali ve/veya mali olmayan veriler arasındaki ilişkileri karşılaştırarak değerlendirme yapma prosedürüdür.

Analitik İnceleme Analytical Review Ek denetimler (örneğin, maddi doğruluk testleri) yapılması gereğine işaret eden tutarsızlıkları belirlemek
Prosedürü Procedure üzere hesaplardaki değişimlerin ve rasyoların kronolojik karşılaştırılmasını ve analizini içeren prosedür
Diğer kaynaklardan elde edilen bilgilerin analiz edilmesi sonucu elde edilen kanıtlardır. Çeşitli sayısal
Analitik Kanıt Analytic Evidence (nicel) teknikler, karşılaştırmalar, bilgisayar temelli sistem verileri, örnekleme ve kamuoyu araştırmaları
bu tip kanıtlara dahildir.
Analiz, konunun, içeriğinin, anlamının ve eğilimlerinin daha açık anlaşılmasını sağlamak için denetim
Analiz Analysis sırasında toplanan verilerin ve bilgilerin analizi yapılarak yeni bir kanıt üretilmesidir. Rasyolar, yüzdeler,
fayda-maliyet analizleri bazı analiz örnekleridir.
Çok sayıda kişi ve kurumdan amaca uygun hazırlanan özel sorularla standardize bilgi toplamak için
Survey /
Anket kullanılan yöntemdir. Performans denetiminde kullanılan kanıt toplama araçlarından birisidir. Anketler,
Questionnaire bütün popülasyon hakkında tahminde bulunmak amacıyla istatistiki örneklemeye dayanır.
Ele alınan konunun, raporun okuyucusunun yargılarını ve kararlarını ne ölçüde etkilediğinin
Anlamlılık Significancy değerlendirilmesidir. Anlamlılık dört faktöre dayanır. Harcama ve gelirlerin hacmi, yaratacağı etki
(sosyal, ekonomik ve çevresel), duyarlılık ve risk.
Anlamlılık düzeyi, araştırmalarda kullanıldığı anlamıyla, örneklem hatası olarak meydana gelen örneklem
Anlamlılık Düzeyi Significance Level istatistiğinin olasılığı olarak tanımlanır.İstatistiksel anlamlılık ile pratik anlamlılık aynı olmak zorunda
değildir.
Bir unvana sahip, en az 5 ortakça ana sözleşmesinde yazılı konularda faaliyette bulunmak üzere, asgari
Corporation/Join
Anonim Şirket 5 milyar TL. Sermaye ile kurulmuş olan ve esas sermayesi muayyen paylara bölünmüş olan sermaye
Stock Company şirketleridir.
Dış ticarette damping yaparak haksız rekabet uygulayan ülkelere karşı başvurulan bir yöntem. Damping
Antidamping uygulamasından gümrük tarifeleri etkinliğini kaybeder ve yerli üretim korumadan yoksun kalır. Bu
Antidumping Duty durumda yerli üretimi korumak için dampingle gerçekleştirilen fiyat indirimine eşit bir gümrük vergisi
Vergisi
konur.
Piyasadaki haksız ya da tekelci sayılan uygulamaları kısıtlayan yasalar. Firmalar arası rekabet koşullarını
çeşitli yasalar aracılığıyla korumaya yönelik en uzun ömürlü politika, ABD'de uygulanmaktadır. Bu tür
Antitröst Yasaları Anti-Trust Law yasaların ilki ve en ünlüsü ticareti kısıtlayan her birleşme ya da sözleşmeyi yasadışı sayan 1890 tarihli
Sherman Antitröst Yasasıdır. Buna göre eyaletlerarası ticaret kurallara bağlanmış, hem iç hem de dış
ticareti kısıtlayıcı her tür uygulama kanun dışı ilan edilmiştir.
1.Vergi ve resimleri ödenmiş gümrüğe tabi malların saklanması ve bazı tamamlayıcı işlemlerin yapılması
Antrepo Warehouse için genellikle gümrüğe yakın yerlere kurulan ambar

4

Yabancı malların tarife ödenmeksizin gümrük makamlarının denetimine bağlı kapalı yerlerde muhafaza
Warehousing edilmesine imkan tanıyan özel bir gümrük rejimidir. Buna göre söz konusu malların antrepolarda
Antrepo Rejimi bekleme süresi genellikle 5 yıldır. Bu mallar ithal edilebileceği gibi sevkedilen ülkeye iade edilebilir ya da
System
diğer ülkelere ihraç edilebilir.
Hammadde niteliğini kaybetmiş, yarı üretilmiş mallar. Elbise yapımı için kullanılan kumaş, astar, iplik ve
Ara Mallar Intermediate Goods düğmelerin bir ara mal olması gibi.
Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde aracılık faaliyetinde bulunmak üzere Sermaye Piyasası
Aracı Kurum Brokerage House Kurulu’ndan yetki belgesi almış kurumlar
Piyasa araçlarının yetkili aracı kuruluşlar tarafından,kendi nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına,
Aracılık Interagency kendi namına ve başkası hesabına alım satımını yapan kurumlardır.
Belirli bir zaman kesiti içindeki tüm işlemlerle ilgili kayıt ve belgelerin tek tek gözden geçirilmesidir.
Aralıksız Denetim Continuous Auditing Aralıksız denetim yöntemini uygulayan denetçi faaliyet dönemi içindeki tüm kayıt ve belgeleri eksiksiz
olarak inceler
Araştırma Testi Research Test Araştırma hipotezi, araştırmacının populasyonda var olduğunu düşündüğü bağıntıyı ifade eder.
Vadeli ürün fiyatının teorik değeri ile piyasa değeri arasındaki farktan kazanç elde etmek üzere yapılan
Arbitraj Arbitrage işlemdir. Arbitraj işlemleri risk unsuru taşımazlar ayrıca arbitraj yapan bir yatırımcı pozisyon alıp anında
sattığı için açık pozisyon taşımazlar.
Yönetimin, olumsuz bir olayın etki ve ihtimalini azaltmak amacıyla, riski karşılamaya yönelik kontrol
Artık Risk Residual Risk faaliyetleri de dahil, aldığı tedbirlerden sonra kalan risktir.
Ekonomik genişlemenin düşük vergi oranlarından kaynaklanacağı teorisi; ülkenin toplam mal ve hizmet
arzını artıracak resmi teşviklerin istihdamı kamçılayacağı, daha büyük talep yaratarak toplumu refaha
Supply Sided
Arz Yönlü İktisat götüreceği teorisi. Bu ekole göre daha büyük arz, enflasyonu düşürücü etki yapar. Düşük vergiler, vergi
Economy gelirlerinin azalmasına neden olmaz. Tam tersine artan refah nedeniyle daha çok kişi daha fazla vergi
verir.
Bireyin veya ailenin asgari geçim düzeyini sağlayacak bölümünün toplam gelirden düşülerek vergi dışı
Asgari Geçim Minimum Living
bırakılması. Uygulamada genellikle götürü bir indirim saptanmakta ve derinlemesine hesaplar
İndirimi Allowance yapılmamaktadır.
Bir işçinin çalıştırılabileceği en düşük ücreti gösteren düzey. Çalışanların gelirinin belli bir düzeyin altına
düşmesini engellemeyi amaçlar. Asgari ücretin belirlenmesine yol açan nedenlerin başında insani
Asgari Ücret Minimum Wage düşünceler gelir. Ücret karşılığında çalışan bir kişi, salt insan olması nedeniyle uygun bir yaşam düzeyine
hak kazanır.
Asymmetric Diğer kurumlardan daha fazla bilgiye sahip kurumların işlemlerinin işleyişiyle ilgilenen kanıt analiz
Asimetrik Bilgi tekniğidir.
Information
Overvalued
Aşırı Değerlenmiş Bir ülke parasının değerinin, diğer ülke paraları karşısında bilinçli olarak değerli tutulması. Böylece ithalat
Exchange Rate ucuzlar ve hammadde ithalatı kolaylaşır.
Kur Politikası
Policy

5

Bir ülkede ekonomik faaliyetlerin tam istihdam sınırını aşması
Aşırı İstihdam Over Employment
Belirli bir piyasada belirli bir fiyat düzeyinden tüketicilerin almaya hazır oldukları mal miktarlarının
üreticilerin satmaya istekli oldukları miktardan daha fazla olmasıyla ortaya çıkan durum. İlke ekonomisi
Aşırı Talep Excess Demand düzeyinde de aşırı talep, toplam mal ve hizmet talebinin arzı aşan kısmını ifade eder. Bu durumda da
sonuç fiyatlar genel düzeyinin yükselmesidir.
Atıl Kapasite Idle Capacity Firmaların kapasitelerinin altında üretim yapması
Ticari senetlerde,ödemeden sorumlu olanların ödememesi halinde üçüncü bir kişinin alacaklılara senet
Aval Bill Guarantee bedelinin ödeyeceğine ilişkin verdiği güvencedir.
Bir süre sonra geri alınmak veya mahsup edilmek üzere ödenen para, tahakkuktan önce ödenen,
Avans Advance işlemeden ödenen, bankacılıkta belirli ve güvenceli kredi, ikraz, pey. Bankaların kısa vadeli kredi işlemleri
de avans olarak adlandırılır.
Bankada hesabı bulunanlara hesaplarından yapılan her türlü ödeme ile hesaplarına yatırılan paralar için
Avi bankalarca kendilerine gönderilen ödeme alma bildirgesi
Avista Poliçelere "görüldüğünde" ödenmek üzere anlamında konan terim
Avrupa Topluluğu'nun, 1993 yılı kasım ayından sonra benimsediği adıdır. İkinci Dünya Savaşı sonrası
birleşme ve ekonomik bütünleşme isteklerinin sonucu olarak ortaya çıkmış bir örgütlenmedir. Avrupa
Birliği fikri ilk olarak 1943'de Londra'da toplanan sürgün hükümetleri tarafından görüşülmüş, önce
Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında "Benelüks" adıyla bir gümrük bölgesi kurulmuştur. Daha
Avrupa Birliği European Union sonra o dönemin en stratejik iki ürünü kabul edilen demir ve çeliğin, altı kurucu ülke (Almanya, Belçika,
Fransa, Hollanda, İtalya ve Lüksemburg) tarafından ortak biçimde işletilmesi ve bu iki ürünün üst düzey
bir merci tarafından denetlenmesi amacıyla Demir Çelik Birliği kurulmuş, bu kuruluş daha sonra Avrupa
Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Topluluğu olarak anılmıştır.
ECU Sepeti Topluluğa üye on ülkenin paralarının sabit tutarlarının toplamından oluşmaktadır. Bu tutarlar
Avrupa Para European Currency
her üyenin ağırlık katsayısına göre belirlenmiştir. Katsayılar ülkenin GSMH`si, Topluluk içindeki ticaret
Birimi Unit (Ecu) hacmi ve kısa vadeli parasal destekleme sistemi içindeki paylarına göre belirlenmiştir.
Avrupa Para Sistemi EMS'nin temelini oluşturur. Avrupa Topluluğu'na üye ülkelerin paralarının ağırlıklı
ortalamasıdır. Ödeme aracı ve hesap birimi olarak kabul edilir. Uluslararası tahvil piyasalarında ve
hükümetler arası ödemelerde popüler bir transfer aracı olmuştur. Fakat mal ve hizmet karşılığı
ödemelerdeki payı yüzde 1 ile sınırlı tutulmuştur. Bir "sepet para" niteliğindedir. Ancak ECU sepetinde
Birimi Unit (Ecu) çeşitli ülke paraları sabit miktarlarda yer alır. ECU sepetinde ortalama yüzde 33.6 oranındaki ağırlığı ile
Alman markı istikrar sağlayan para niteliğindedir. Temeli, 18 aralık 1978'de kabul edilen Avrupa Hesap
Birimi'dir

6

Avrupa Birliği bünyesinde parasal entegrasyonu gerçekleştirmek için kurulan sistemdir. Bölgesel bir
Avrupa Para European Monetary "interkonvertibilite" esasına dayanır. İleride tüm üyeler arasında ortak bir para birimi kullanılmasını
Sistemi System (Ems) öngörür. Fonksiyonları üç ana bölümde özetlenebilir: (1) ECU'nun yaratılması ve kullanımı, (2) Kur
sistemi ve müdahale mekanizması, (3) Kredi mekanizması.
Ulusal paraların Amerikan doları karşısındaki dalgalanma marjını yükselten Smithsonian anlaşmasından
sonra Avrupa Topluluğu ülkelerinin 1971 yılında kendi paraları arasındaki dalgalanma marjını yüzde 2.25
Yılanı Snake ile sınırlandırması. Amerikan dolarına karşı olan dalgalanma oranı yüzde 4.5 olmuştur.
Avrupa Birliği içinde iş gücünün ve çalışma imkanlarının artırılması, istihdam olanaklarının artırılması,
Avrupa Sosyal European Social
işçilerin yaşam standartlarının yükseltilmesi, gelir adaletinin sağlanması gibi amaçlarla oluşturulmuş bir
Fonu Fund finans kuruluşudur.
Avrupa Birliği'nin uzun dönemli kredi veren kuruluşudur. Topluluk içinde geri kalmış bölgelerdeki
European yatırımları özendirmek, gerekli görülen projelere destek vermek, başlıca amaçlarıdır. İye ülkelerin maliye
Avrupa Yatırım
Investment Bank bakanları, bankanın yönetim kurulunu oluşturur. ECU cinsinden borç senedi çıkaran ilk kuruluş olan
Bankası Avrupa Yatırım Bankası, ECU özel sermaye piyasasının gelişmesine de katkıda bulunmuştur. 1958'de
(Eıb)
kurulmuştur. Kar amacı gütmez.
Ayı Piyasası Bear Market Hisse senedi fiyatlarında düşüş beklentilerinin olduğu piyasalardir.

Aylıktan Kesme Memurun, brüt aylığından 1/30-1/8 arasında kesinti yapılmasıdır

Ayni Haklar Real Rights Eşya üzerinde doğrudan doğruya mutlak egemenlik yetkisi veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haklar
Kişi başına düşen reel gelir düzeyinin görece düşük olduğu ve üretim kapasitesinin çok yavaş arttığı
ülkelerdir. Düşük tasarruf ve yatırım hacmi, ulusal gelirin yüksek bir yüzdesini tarımsal kesimin
Az Gelişmiş Less Developed
oluşturması, tarım kesiminde çalışan iş gücünün yüksek olması (yüzde 60-90 gibi), özellikle tarım
Ülkeler Country kesiminde görülen gizli işsizlik, yetersiz alt yapı, bozuk gelir dağılımı, düşük okuma/yazma oranı, yetersiz
beslenme ve yüksek çocuk ölümleri, hızlı nüfus artışı, azgelişmiş ülkelerin ortak özellikleridir.
Bu yöntemde %40’ı (31.12.2003 tarihinden sonra %50) geçmemek üzere her yıl bakiye değer üzerinden
normal amortisman oranının iki katı amortisman ayrılmasıdır.Bu sınırlama sadece oranın tavanı
Azalan Bakiyeler Diminishing Balance içindir.Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer önceden ayrılan amortismanlar toplamının
kayıtlı değerden çıkarılması ile bulunur.Bu değere bakiye değer denir.Bu usul ile amortismanı ancak
Yöntemi Method bilanço esasına göre defter tutan mükellefler uygulayabilir.Bu usulün seçilmesi ihtiyaridir.Mükellefler her
bir iktisadi kıymet için bu iki yöntemden birisini uygulayabilirler.Ancak iktisadi ve teknik bütünlük arz
edenler için farklı yöntem ve oran seçilemez.
Azalan Marjinal Diminishing Marginal Arka arkaya tüketilmeye devam edilen bir malın belirli bir noktadan sonra onu tüketen kişiye gittikçe
azalan miktarlarda fayda sağlayacağına ilişkin teori. Çok susamış birinin bir bardak suya ödemeye razı
Fayda Utility olduğu fiyatın, ikinci üçüncü bardaklarda azalması gibi.
Azalan Oranlı Regressive Tax Vergi matrahı büyüdükçe vergi oranlarının da azaldığı vergiler

7

Vergi
Üretim faktörlerinden sadece birinin miktarının değiştirilip diğerlerinin sabit tutulduğu durumda firmanın
Azalan Verimler Law Of Diminishing toplam üretiminde meydana gelecek değişmeyi açıklayan yasa. Eğer belli zaman dönemi içinde
Yasası Returns gerçekleştirilen üretimde kullanılan faktörlerden birinin miktarı artırılırsa toplam üretimde artış görülür.
Ancak belirli bir noktadan sonra artış tekrar azalma eğilimine girer.
B Tipi Yatırım B Type Mutual Fund Kısa vadeli yatırım araçlarıdır. B tipi fonlar, A tipi fonlara göre daha az risk taşımaktadırlar. Buna bağlı
Fonu (Investment Trust) olarak da getiri beklentileri doğal olarak A tipi fonlardan daha düşük olmaktadır.
Vadeli İşlem Sözleşmeleri fiyatları ile Spot Piyasa fiyatları arasında olması gereken taşıma maliyeti
farkının göz ardı edilerek Spot Piyasa fiyatının Vadeli İşlem Sözleşmesi fiyatından fazla olması
Backwardation Backwardation durumudur. Bu durum kısa vadedeki talebin uzun vadedeki talepten fazla olduğu zamanlarda ortaya
çıkar.
Bağımsız Denetçi Raporları, finansmanı Dünya Bankası ve/veya uluslararası ekonomik ve mali kuruluşlar
tarafından sağlanan ve hükümetimiz ile bu kuruluşlar arasında imzalanan ikraz/kredi anlaşmaları
Bağımsız Denetçi Independent Audit çerçevesinde özel ve kamu kurum ve kuruluşlarınca kullanılan Proje Kredileri ile hibelerine ilişkin hesap
Raporu Report ve harcamaların kullanıcı kurum ve kuruluşlar nezdinde, belirtilen anlaşmalar gereğince bağımsız denetçi
sıfatıyla Dünya Bankası ve diğer finans kuruluşları tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde ve
uluslararası denetim standartlarına uygun olarak yapılan denetimler sonucunda düzenlenen raporlardır.
Müşterilerine profesyonel denetim hizmeti sunan, serbest meslek sahibi olarak kendi adına çalışan veya
Independent bir denetim kurumuna / firmasına bağlı olarak faaliyet gösteren denetçi veya denetçiler tarafından
Bağımsız Denetim işletmenin talebi ile ve bir denetim sözleşmesi çerçevesinde işletmelerin finansal tablolarının denetimi ile
Auditing
uygunluk ve performans denetimlerinin yapılmasıdır
1-Bir denetim kurumuna ve denetçilerine, herhangi bir dış müdahale olmaksızın, kendilerine verilen
denetim yetkilerine uygun olarak davranabilme anlamında tanınan özgürlük.
Bağımsızlık Independence 2-Objektifliği veya objektiflik görüntüsünü bozabilecek şartların dışında olmaktır. Objektifliğe yönelik bu
tür tehditlerle, kişisel olarak denetçi, görev, işlev ve kurum seviyesinde mücadele edilmelidir.
Uluslararası kredilendirme işlemlerinde bazı kredilerin nerelerde kullanılacağını krediyi veren ülke belirler.
Bağlı Krediler Tred Credits Bu tip kredilere bağlı krediler adı verilir.
Bağlı Muamele İkiden fazla taraf arasında yapılan takas işlemi
Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi kuruluşuna ait olan
Bağlı Ortaklık Subsidiaries işletme veya işletmeler topluluğundan oluşan anonim şirketlerdir
Banka Bank Bankalar Kanununa göre, Türkiye'de faaliyette bulunan bankalar.
Mevduat kabul etmeyen bankaların SPK düzenlemeleri çerçevesinde borçlu sıfatıyla düzenleyip, SPK’ca
Banka Bonoları Bank Bills kayda alınmasını meteakip ihraç ettiği emre veya hamiline yazılı kıymetli evraktır

8

Mevduat kabul etmeyen bankalardan kredi kullanan ortaklıkların, bu kredilerin teminatı olarak borçlu
Banka Garantili Bank Guaranteed
sıfatıyla düzenleyip, alacaklı bankaya verdikleri emre muharrer senetlerden, bu krediyi kullandırmış olan
Bonolar Bills bankaca kendi garantisi altında SPK’ca kayda alınmasını müteakip ihraç edilen kıymetli evraktır
Taşıyana, üzerinde yazan miktarın ödenmesinin, çıkaran kuruluş tarafından garanti edildiği faiz
Banknot Banknote taşımayan kıymetlerdir. Yasal ödeme aracıdır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TL Banknot basmaya
tek yetkili kurumdur.
Ücret ve aylıkların derece ve miktarlarını gösteren kıdem esası üzerine kurulu cetvel, hesap cetveli,
Barem Barem gelirlerin ne kadar vergisi olduğunu gösteren cetvel. 17. Yüzyıl matematikçisi B.F. Bareme'in adını
almıştır.
Para kullanmadan gerçekleştirilen mal veya hizmet mübadelesi, takas, trampa, sayışma; vereceğini
alacağına saymak suretiyle ödeme, tek bir kontrat çerçevesinde iki taraf arasında sürekli mal değişimi,
Barter Barter para aracılığı olmaksızın malı malla değiştirme, alacak ve borçların karşılıklı mahsubu, para kullanılmadan
malların birbirleriyle değiş tokuş edildiği ticaret yöntemi
Basıs (Baz) Basis Spot Altın Piyasası fiyatı ile Vadeli İşlemler Piyasası fiyatı arasındaki farktır
Basit Faiz Simple Interest Bir yatırımın, yatırım dönemi süresince sadece anaparasının kazandığı faiz oranıdır.
Belirli bir dönem araligindaki kapanış fiyatlarınin toplanarak baz alinan gün sayisina bölünmesi sonucu
Basit Ortalama Simple Average olusturulan ortalamadir.
Kamuoyu araştırmalarında ana kütlenin her bireyinin eşit seçilme şansını güvence altına alan, ana
Basit Tesadüfi Simple Random
kütlenin tam bir listesinin olduğu fakat örnekleme için başka bir bilginin bulunmadığı ve diğer
Örnekleme Sampling yöntemlerden ucuz olduğu durumlarda kullanılan örnekleme türüdür
Net trendler, modeller ya da değişiklikler (bir faaliyetteki en üst ve en alt düzeydeki dalgalanmalar,
Basit Trend
Basic Trend Analysis dönemsel ve çevrimsel değişiklikler gibi) için bir zaman periyodu içinde düzenli aralıklarla yapılan bir
Analizi gözlemin ya da gözlemler dizisinin incelenmesidir
Başabaş Noktası Break Even Point Bir firmanın ne kar ne de zarar etmesi durumu
Başarısızlık İşin bir defada tam olarak yapılmaması durumunda ve herhangi bir tazminat maliyeti oluştuğunda
Failure Costs (yeniden çalışma, erteleme, israf ve takip) cezaları ve maliyetleri içeren kaliteye ilişkin maliyet unsurudur
Masrafları
Hisse senedi borsasında teknik analizde kullanılan grafik şekillerinden biridir. Fiyatlarda görülen uzun bir
Bayrak Flag düşme yada yükselme sonrası fiyatların istikrarlı bir şekilde ve ayni oranlarda önce düşüp sonra
yükseldiği grafik şeklini ifade eder.

Bir hisse senedinin bir seans süresince işlem görebilecegi en alt ve en üst fiyat limitlerinin
Baz Fiyat Basic Price belirlenmesinde esas teskil eden fiyattir. Bir hissenin bir önceki seansdaki Ağırlıklı Ortalama Fiyatinin en
yakin fiyat adimina yuvarlanmasi ile hesaplanir.

9

Faiz oranlarındaki değişimi ifade eden bir ölçüm birimidir. Noktadan sonraki 4 üncü haneye karşılık gelir
Baz Puan Basis Point (0.0001). Örneğin faiz oranının % 65.25’den % 66.75’e yükselmesi durumunda 150 baz puanlık bir artış
söz konusudur. Diğer bir deyişle baz puan % 0.01’e karşılık gelmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerde, güçleninceye kadar dış rekabete karşı korunan yeni kurulmuş sanayi dalı.
Bebek Endüstrisi Infant Industry "Yavru Sanayi" de denir. Zengin ülkeler, tekstil, deri gibi yaşlanmış sanayi dallarını da gelişmekte olan
ülkelerin rekabetinden korumaya çalışır.
Capital Increase
Bedelli Sermaye Anonim ortaklikların, artirdikları sermaye karşılığı çikardikları hisse senetlerini ortaklarına belirli bir
Through Rights bedelle nakit karşılığı dagitmalarına denir.
Artırımı
Issues
Unpaid Non-Quota Bedeli yürürlükteki kambiyo mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi zorunlu olmaksızın yurtdışına
Bedelsiz İhracat yapılan mal çıkışları
Export
Yurt dışına döviz transferi yapılmadan mal ithal edilmesi. Yurt dışında çalışan işçilerin ya da geçici
Unpaid Non-Quota görevle yurt dışına giden devlet memurlarının dönüşlerinde getirdikleri kişisel ya da mesleki kullanıma
Bedelsiz İthalat yardımcı nitelikteki mallardır.Dışarıdan getirtilen malı ödemek üzere ilgililerin Kambiyo otoritelerinden
Import
döviz istememeleridir. Karşılığı, ticari transfer hesaplarında kaydı bulunmayan dövizlerle ödenir
Müşteri, verdiği emrin belli piyasa şartlarında geçerli olmasını istediği takdirde beklemeli emir verir.
Beklemeli Emir Beklemeli emir "Kayıp Telafi" ve "Fiyat Uygunsa" olmak üzere iki türlüdür.
Belli Bir Faaliyete
Selective Audit Özelliği olan faaliyete veya hata ya da yolsuzluk olasılığı çok yüksek bir faaliyete odaklanan denetim
Yönelik Denetim
Ölçüm ve karşılaştırma kriteri anlamında kullanılmaktadır. Örneğin portföy yönetiminde, benchmak
portföy, bu yapı dışında oluşturulan portföylerin performans (getiri ve risk anlamında) başarısının
Benchmark
Benchmark ölçümüne esas alınan portföydür. Diğer bir örnek; benchmark menkul kıymetler, piyasada yeterince
(Ölçüt) likiditeye sahip, ihraç eden kurum tarafından bu özelliğinin devam ettirilmesi söz konusu olan ve
piyasada benzer ihraçlar için bir referans teşkil eden kıymetlerdir.
Tezgah çalışması; bir kuruluşun kendi sektöründen veya dışından başarılı bir kuruluşu referans alarak
karşılaştırma yapması ve daha iyi olmaya çabalaması; aynı sektörde çalışan şirketlerin birbirlerinin
Benchmarking Benchmarking ürünleri üzerinde yaptığı inceleme, piyasa araştırması, pazarlama taktiklerinin belirlenmesi gibi
etkinlikler; bir şirketin rakiplerinin üretimden yönetim şekline kadar tüm yöntemleri detaylı olarak
incelemesi ve kendi şirketine adapte etmesi
Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasındaki gümrük anlaşması. İlk kez 1921'de Belçika ve Lüksemburg
BENELÜKS BENELUX birleşme girişiminde bulunmuş, bu birlik İkinci Dünya Savaşı'na kadar sürmüş, savaş sonrasında da
Hollanda'nın katılımıyla 1 kasım 1960'da 'Benelüks Ekonomik Birliği' resmi nitelik kazanmıştır.
Dampinge veya sübvansiyona konu mal ile aynı özellikleri taşıyan bir malı, böyle bir malın bulunmaması
Benzer Mal Analogous Goods halinde ise benzer özellikleri taşıyan başka bir mal

10

Model oluşturma tekniklerindendir. Bazıları sabit, bazıları değişken bir dizi bileşenin yer aldığı ve “farz
edelim ki” tipindeki problemlerin çözümünde farklı varsayımlarla olası bir dizi sonucu göstermek
Benzetim Simulation amacıyla oluşturulan bir model aracılığı ile bir sistemin temsil edilmesini sağlayan bir tekniktir. Sistemi
temsil eden model üzerinde deneyler yapılarak, belli gerçekler ve varsayımlara göre sistemin davranışı
incelenmeye çalışılır.
İki satıcının egemen olduğu bir piyasada satıcıların fiyat politikası uygulayarak nasıl dengeye
Bertrand Duopolü Bertrand Duopol geldiklerinin araştırılması
Kişilerin üretken bir biçimde çalışmaları ve hizmetleri karşılığı gelir elde etmelerine imkan veren
Beşeri Sermaye Human Capital kazanılmış beceri ve kapasiteler
Beyaz Yakalı White Collar El emeğine dayanmayan bir iş yapan
Ekonomik liberalizm; sınırsız dış ticaret politikası; ekonomik gelişmenin bireysel çıkarlara dayandığı ve
Bırakınız
Laissez Faire bireylerin serbestçe davranmasına imkan verilmesi savı; devletin ekonomik etkinliklere, sanayi ve ticaret
Yapsınlar işlerine müdahale etmemesi prensibi; en az devlet müdahalesine dayalı politika
Bank For Uluslararası Ödemeler Bankası. Bütün merkez bankalarının bankası niteliğindedir. 1930'da kurulmuştur.
Amacı, Alman savaş borçlarına ait hesapların ve ödemelerin tanzim edilmesidir. Günümüzde ise merkez
Bıs International bankaları arasındaki ilişkileri düzenlemek, işbirliğini geliştirmek, çeşitli uluslararası finans işlemlerinin
Settlements kolaylaştırılmasını sağlamak, uluslararası mali operasyonlar için kolaylık temin etmektir.
Bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu, dönem sonunda hazırladıkları (31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül ve
Bilanço Balance Sheet 31 Aralık) ve yayınladıkları tablolardır. Şirketin portresini çizen bu tablolar muhasebe dilinde “t tablosu”
olarak adlandırılır.
İki taraflılık; bütün dünyada ticari engellerin ortadan kalktığı bir dönemde daha önem kazanan ikili
ilişkiler; iki ülke arasında yapılan, hükümleri başka ülkeleri bağlamayan, özellikle ticaret ve ödemelerle
ilgili ikili anlaşmaları içeren sistem. Söz konusu ülkelerin, uluslararası ticarette diğer ülkelere
Bilateralizm Bilateralism tanımadıkları ayrıcalıkları birbirlerine tanımalarıdır. Bu ayrıcalıklar, kapsamlı ithalat kotaları ya da gümrük
tarifesi indirimleri biçiminde olabilir. İki yanlılık, GATT ilke ve kurallarının onaylamadığı bir dış ticaret
ilişkisidir. Bu ilişki biçimi, İkinci Dünya Savaşı'nı izleyen yıllarda AET ve EFTA gibi birçok ülkeyi
bünyesinde toplayan ekonomik bütünleşmelerin doğmasıyla etkinliğini kaybetmişti
Letter Of Denetimin amacını ve kapsamını, yetkili denetçilerin isimlerini ve bunların görev sürelerini bildirmek
Bildirim Mektubu üzere denetim kurumu tarafından denetlenene gönderilen mektup
Notification
Bir yatırımın yatırım dönemi boyunca kazandığı faizin de yeni yatırım döneminde yatırıma tabi tutulması
Bileşik Faiz Compound Interest sonucu elde edilen getiriyi gösteren faizdir. Diğer bir deyişle faizin de faiz kazanmasıdır.
Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir. Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan
Bilgi Edinme yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve
Hakkı karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar. Türkiye'nin taraf olduğu
uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklıdır

11

Bilgi Teknolojileri
It Denetimi İşletmelerin sahip olduklar bilgi teknolojisi kaynaklarının değerlenmesi sürecidir
Denetimi
Bilgisayar
Computer Audit İşletmelerin sahip olduklar bilgi teknolojisi kaynaklarının değerlenmesi sürecidir
Denetimi
Bilgisayar
Computer Assisted Elle yürütülen denetim prosedürlerinin ve denetimin verimliliğini artırmak üzere bilgisayar yardımıyla
Destekli Denetim yapılmasına imkân veren araçlardır.
Audit Techniques
Teknikleri
Bilgisayar
Belli bir alana uygulanan program ya da program seti. Örneğin; bir ücret sistemi ya da bir envanter
Uygulama EDP Applications sistemi
Dosyaları
Altın ve gümüşe dayalı para sistemi; çift maden sistemi. Bu sistemde altın ve gümüş arasında belli bir
Bimetalizm Bimetalism değer oranı vardır. Oran, 16 ons gümüşün 1 ons altına eşit olmasıdır. Ancak bu yasal orantının,
metallerin ticari değeriyle ilişkisi yoktur. Her iki maden de birlikte dolaşımda bulunur.
Bir Hesabın Checking Of An Bir hesap üzerinde yürütülen (ve hesaba dahil) işlemlerin doğruluğunun ve eksiksizliğinin kontrolü
Kontrolü Account faaliyeti
Fertlerin çıkarlarını amaç edinen ekonomik görüş. Bu görüşe göre toplum kişiyi alet olarak kullanmaz.
Bireyci Ekonomi Individual Economy Kendisi kişinin rahatını sağlayacak bir alettir. Ferdiyetçilik aşırı bir görüşe uyularak kişinin herşeyi
kendine göre ayarlaması, her türlü bağdan sıyrılması olarak kabul edilmiştir. Karşıtı kollektivizmdir.
Bir yatırımın, yatırım dönemi içerisinde, ödeme tarihine kadar üzerinde biriken faizdir. Örneğin, 6 ayda
bir dönemsel % 30 kupon ödemeli 100.000 TL ‘ den ihraç edilen bir devlet tahvilini almak için, piyasa
Accumulated
Birikmiş Faiz oranının değişmediği varsayımı ile 3 ay sonra ödenmesi gereken fiyat yaklaşık 115.000 TL’ dir (dönem
Interest sonunda toplam 30.000 TL faiz kazanması için, bu durumda ikinci 3 ay için % 13.04’ lük bir getiri söz
konusudur). Buradaki 15.000 TL yatırımın üzerinde biriken faizi ifade etmektedir.
Birinci Derecede Bir konunun, önemli den öte, “birinci derecede önemli” olması için, işlemin mali tablo üzerindeki etkisinin
Fundamental kullanıcılarını yanıltacak ölçüde büyük olması gereklidir.
Önemli
Tahvil veya hisse senedi gibi menkul kıymetler ve sermaye piyasası araçlarının bizzat ihrac eden
Birincil Piyasa Primary Market kuruluştan veya bu kuruluşa aracılık eden aracı kurumdan satın alınması işlemidir.
Menkul kıymetleri ihraç eden şirketler ile tasarruf sahiplerinin doğrudan doğruya karşılaştıkları
Birincil Piyasalar Primary Market piyasalardır. Diğer bir deyişle, menkul kıymetlerin ihraçcı kuruluşlar tarafından tasarruf sahiplerine ilk
kez satışa sunulduğu piyasalardır.
Kıymetli maden ödünç alınması veya verilmesi amacıyla verilen bir emrin işlem görmesi halinde
Blok Emir Block Order tamamının gerçekleşmesini zorunlu kılan emir türüdür.

12

Paranın harcanmasını yasaklama, bir varlığın, yetkili mercilerin izni olmadan sahibi tarafından
kullanılamaması; yasal koşullara uygun olarak sahibinin tasarrufuna ve kullanmasına izin verilmeyen
Blokaj Blocage dondurulmuş değer. Bloke hesap uygulaması, icra veya vergi borçlarından veya dış politika
nedenlerinden kaynaklanabilir. (2) Abluka; bir devletin bir başka devlete karşı uygulayabileceği çeşitli
önlemlerdir.
1) Vergi muafiyeti, bir verginin kaldırılması, teşvik amacıyla bazı ihraç mallarının vergiden istisna
Bonifikasyon edilmesi, (2) Müşterinin uğrayacağı zararı karşılamak amacıyla satıcının verdiği mal fazlası veya fiyat
indirimi. Fiyat indirimi, çok miktarda mal satın alan müşterilere de yapılabilir
Borç senedi. Bir bedelin kayıtsız şartsız ödeneceğini ifade eder. Düzenleyenin imzasını, düzenleme
tarihini, alacaklının ismini, bono veya emre muharrer senet sözcüklerini içeren bir taahhüt senedidir.
Bono Bond Taahhüt senedinin bono sayılabilmesi için bu şartları içermesi gerekir. Düzenleme yeri veya ödeme yeri
ifadelerinden birinin bulunmaması bononun niteliğini değiştirmez. Ancak her ikisi de belirtilmemişse
taahhüt senedi bono değil adi senet kabul edilir.
Borcun Conversion Of Public
Faiz oranı yüksek olan bir kamu borcunu, faiz oranı düşük diğer tahvillerle değiştirme sürecidir.
Konversiyonu Debt
1- Bir kişi veya kuruluşun diğerine karşı yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülük, 2- Çift taraflı kayıt
Borç Debt metodolojisinde sol taraftaki kayıtlara verilen addır. Aktif hesaplar ilk kayıtlarını borç tarafından alırlar.
Devlet iç borcu ve Devlet dış borcundan doğan anapara ve faiz ödemeleri ile bu borçlara ilişkin iskonto
Borç Servisi Debt Service giderleri ile ücret ve diğer ödemeler
Dış borçların ana para, faiz ve diğer ödemelerin yıllık toplamının, cari ödemeler bilançosunda yer alan
Borç/Servis Oranı Debt Service Ratio döviz kazançlarına (ülke ihracatına) oranı. Bir ülkenin borçlarını geri ödeme kapasitesini ortaya çıkaran
göstergelerden biridir. Bu oran elde edilen dövizin ne kadarının borç ödemelerine ayrıldığını gösterir.
Yılı bütçe kanununda belirtilen başlangıç ödenekleri toplamı ile tahmin edilen gelirler arasındaki fark
Borçlanma Limiti Loan Limit kadar net iç ve dış borçlanma yapılabileceğini ifade eder.
Borsa Stock Exchange Mübadele konusu olan mal ve değerli maddelerin ortada olmadan kağıtlarla alınıp satıldığı Pazar
Altın alım satım işlemlerinde, Borsa üyelerinin altına ilişkin alım satım emirlerini toplayarak, belirlenmiş
Stock Exchange
Borsa Eksperleri kaidelere göre fiyatların teşekkülünü alım satım işlemlerin sonuçlandırılmasını sağlamakla görevli
Experts kimseler.
Stock Exchange Müşteri emirleri, aracı kurum üye temsilcileri tarafından seans içinde borsa bilgisayar sistemine
Borsa Emirleri aktarıldığında borsa emrine dönüşür.
Orders
Stock Exchange Borsada belli kurallara göre işleyen organize pazarlarda işlem gören menkul kıymetlerin, borsadaki
Borsa Fiyatı arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyatıdır.
Prices
Stock Exchange Borsalda üyeler tarafından, talebe bağlı olarak ithal edilen külçe altın ile borsa işlem miktarı
Borsa Katsayısı arasındaki fark borsa katsayısı olarak tanımlanır.
Coefficient

13

Exchange Borsa üyelerinin, Borsada gerçekleştirdiği işlem hacmine göre hesaplanarak Borsaya ödenen meblağ
Borsa Payı olup Borsa Yönetim Kurulu’nca onaylanır.
Transaction Fee
Gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsalarına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi
Borsa Rayici Market Value kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerin ortalama değerlerini
ifade eden değerleme ölçüsü.
Borsanın izniyle halka arz edilecek hisse senetlerinin, borsaya kaydedilmesidir. Kote ettirilmemiş
Borsaya Kote To List On Stock senetlerin ticareti olanaklı değildir. Kote olmuş senet, ilgili borsada tanındığını ve alım/satımının
Olmak Market yapılmasına izin verildiği anlamına gelir. Hisse senetlerinin ticaretinin yapıldığı bir piyasa olan her
borsanın kendine özgü kuralları vardır.
Boşaltma Yerinde Freight On Carriage Sadece kara yoluyla nakliyatta kullanılır. Satışa mal bedeli ve nakliyesi dahildir. Boşaltma masrafları
Teslim Paid To alıcıya aittir

Düopson durumunda kar ve üretim miktarının ilişkilerini saptayan kuram. İngiliz ekonomist ve istatistikçi
Bowley Teorisi Bowley Theory Arthur Lyon Bowley tarafından ileri sürülmüştür. Bir malın iki satıcısı olması durumunda, bunların
arasındaki rekabetin bir ölüm kalım savaşına varmaması için fiyatları nasıl saptamaları gerektiğini açıklar.
1977'de Dünya Bankası'nın önerisi üzerine az gelişmiş ülkelerin sorunlarını incelemek ve çözüm yolları
önermek amacıyla Alman siyaset adamı Willy Brandt'ın başkanlığında bir komisyon kurulmuştur.
Brandt Raporu Brandt Report Komisyon çalışmasını 1980 yılında, 'Kuzey-Güney: Yaşam Savaşı İçin Bir Program' adı altında
yayınlamıştır. Rapor zengin Kuzey ile yoksul Güney arasında büyüyen açığı vurgular.
Bretton Woods Bretton Woods İkinci Dünya Savaşı sonrası, uluslararası ödemeler ve sermaye hareketleri açısından genel bir düzenleme
Konferansı Conference yapılmasına, uluslararası bir para kuralı belirlenmesine ilişkin olarak yapılan toplantı
1- Alım ve satım işlemlerine belli bir komisyon karşılığı aracılık eden, işlemleri kendi adına ancak taraf
olduğu kişi veya kurumlar hesabına yapan işlemcilere verilen isimdir, 2-Sigorta veya reasürans
sözleşmesi yaptırmak isteyenleri temsil ederek, bu sözleşmelerin yaptırılacağı şirketlerin seçiminde
Broker Broker tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak ve teminat almak isteyen kişilerin hak ve menfaatlerini
gözeterek sözleşmelerin akdinden önceki hazırlık çalışmalarını yürütmeyi ve gerektiğinde sözleşmelerin
uygulanmasında veya tazminatın tahsilinde yardımcı olmayı meslek edinen kişi
Bulguların Statement Of
Denetim mektubu
Bildirimi Findings
Bullionizm Bullionism Altın, gümüş ya da diğer değerli madenlerin külçe halinde ihracatının yasaklanması
Bundesbank Bundesbank Federal almanya merkez bankası

Butlan Nullity Geçersizlik

14

1- Gelecekte belli bir dönemde gerçekleşmesi öngörülen gelir ve giderlerin karşılıklı tahminlerini içeren
cetvel; belirli bir süreyi, çoğunlukla takvim yılını veya ekonomik yılı kapsayan, devlet gelir ve giderleri
planının parasal göstergelerle ifadesi. Geniş anlamıyla bütçe kurumların, örgütlerin, kuruluşların ya da
kişilerin belirli bir süre içindeki gelir gider planlarıdır, 2- Belli bir zaman dilimi içinde gerçekleştirilmesi
Bütçe Budget öngörülen programlanmış faaliyetlerin rakamsal ve finansal olarak ifadesi. Bütçe, gelecekteki faaliyetleri
planlar ve elde edilen sonuçları bunlar gerçekleştikten sonra kontrol eder, 3- Belirli bir dönemdeki gelir
ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak
yürürlüğe konulan belge
Bütçe Açığı Budget Deficit Devletin harcamalarının, gelirlerinden yüksek olması
Bütçe Çevrimi Budget Cycle Bütçenin hazırlanmasından kanunlaşmasına kadar geçen aşamaları kapsayan süreçtir
Bütçe Dengesi Budget Balance Bir işletmenin veya devletin gelir ve giderleri arasındaki farktır.
Bütçe Fazlası Budget Surplus Devlet gelirlerinin harcamalarından yüksek olması
Bütünleşik Comprehensive
Mali denetimi ve performans denetimini eş zamanlı olarak yürütmeyi içeren denetim seti
Denetim Auditing
Büyüklükle Probability Birimler veya kümeler büyüklükleriyle birlikte listelenir. Birim büyüklüklerinin kümülatif toplamı
Orantılı Olasılık Proportional To Size oluşturulur. Kümülatif toplam gerekli küme sayısına bölünerek örnekleme aralığı belirlenir. Örnekleme
Örneklemesi Sampling aralığından büyük boyutlu birimler seçilir
İş gücü, doğal kaynaklar ve donanımda, kişi başına bir yıldan geçen yıla oranla daha yüksek bir gelir
Büyüme Growth sağlayacak şekilde kaydedilen artış
Milli gelirin bir önceki yıla göre artış oranı. Belli bir dönemin sabit fiyatlarla GSMH'sinin, bir önceki yılın
aynı döneminin GSMH'sine bölünmesiyle bulunur. Sanayileşmiş ülkelerde, ekonominin bir yıl veya üç
aylık dönemler itibariyle performansını ölçerken gayrısafi milli hasılanın büyüme hızı kullanılır. İç aylık
Büyüme Oranı Growth Ratio hesaplamalar ekonominin seyrinin daha iyi izlenmesi için yapılır. Böylece hükümete ekonominin gidişi
konusunda ipuçları verilir ve gerekli önlemlerin alınması için bir erken uyarı sistemi görevi görür.
Sanayici ve işadamları büyüme oranının seyrine göre üretim, satış ve yatırım programlarını daha sağlıklı
bir şekilde yapabilirler.
Cambridge İniversitesi'nden bir grup ekonomistin oluşturduğu topluluk. Okulun kurucusu, 1885-1908
arası Politik İktisat Kürsüsü Başkanlığı yapmış olan Alfred Marshall'dır. Keynes'in hocası olan Marshall, o
Cambridge Okulu Cambridge School zamana dek makro ekonomiye yönelik olan dikkatlerin mikro ekonomiye çekilmesini sağlamıştır. En
büyük başarılarından biri mikro ekonomiyi arılaştırıp geliştirmesidir.
Bir ülkenin bir yıl içinde diğer ülkelere çeşitli nedenlerle yaptığı ödemeler ile, dış ülkelerden sağladığı
gelirleri döviz olarak ya da döviz karşılığı ulusal para cinsinden gösteren bilançolarda, ödemeler dengesi
Cari Açık Current Deficit kayıtları çift taraflı kayıt sistemine göre tutulmakta ve uluslararası işlemlerin özelliklerine göre bilanço
kalemleri alacak veya borç olarak kaydedilmektedir.

15

Ödemeler dengesi çift kayıt esasına göre tutulduğu için, muhasebe mantığı gereği borç ve alacakların
toplamlarının birbirine eşit olması gerekmektedir. Eğer bir ülkenin cari işlemleri ve sermaye hesaplarının
borçlarının toplamı, alacaklarının toplamını aşıyorsa, bu ülkenin aradaki fark kadar ödemeler bilançosu
açığı (cari açığı) var demektir.

İki kimsenin para,mal,hizmet ve diğer hususlardan dolayı birbirlerindeki alacaklarını ayrı ayrı istemekten
Current Account
Cari Hesap karşılıklı olarak vazgeçip, bunları kalem kalem zimmet ve matlup şekline çevirerek hesabın kesilmesinden
Running Account çıkacak bakiyeyi isteyebileceklerine dair yapılan sözleşme.
Current Exchange Gerçek kur. Döviz piyasasında günlük olarak döviz alım, satım işlemleriyle oluşur. Kambiyo borsalarında
Cari Kur ise, günlük alım satımlar sonucu serbestçe oluşan kurdur
Rate
Cari Varlıklar Current Assets Satılabilir pay senedi ve tahviller, alacaklar, stoklar, kasa ve öteki döner varlıklardın oluşan bütün
Chief Executive
CEO Genel müdür
Officer
Ceza
Personal Criminal
Sorumluluğunun Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz
Liability
Şahsiliği
Ceza Zamanaşımı Prescription Of TCK'da yazılı bazı cezaların belli sürelerin geçmesiyle infaz edilememesidir
Fiyatın mal bedeli ile belirli bir yere kadar taşıma masraflarından ibaret bulunduğu durumları belirtir.
CF Cost And Freigt Sigorta masrafları fiyata dahil değildir
Charter
Charter Agreement Geminin tamamı veya bir kısmının kiralanması yoluyla yapılan navlun sözleşmesi.
Sözleşmesi
Cost-Insurance- Bir malın maliyet, sigorta ve navlun ücretlerini kapsayan fiyatı; müşterinin limanına teslim, malın ihraç
CIF olunan yere teslimi. Malın değeri, sigorta ve navlundan doğan tutarı ifade eder.
Freight
Chief Information
CIO Şirketin enformasyon sistemleri ve bunlarla ilgili kaynaklardan sorumlu üst düzey yönetici
Officer
Çifte yetki veren havale; ticari senedin, arkasına yazılan yazı veya imza ile başkasına devri, 1) çekin
Ciro Endorsement arkasını imzalama, (2) bonodan doğan hakların bir başka kimseye senet sahibi tarafından devredilmesi,
(3) bir şirketin bir yıllık iş hacmi
1914'de çıkarılan ve rekabeti büyük ölçüde azaltacak girişimleri yasaklayan yasadır. Piyasadaki toplam
Clayton Yasası Clayton's Law malın önemli bir kısmını üreten tekellerin gelişmesinin denetim altında tutulmasını hedeflemiştir.

16

Fransız Merkantilizmi, Sanayi Merkantilizmi; 1664-1681 arasında uygulanan, ülke sanayini geliştirerek
ihracatı artırma politikası. Bu çabaya özel sektör kadar devlet de yoğun şekilde katılmalıdır. Devlet eliyle
Colbertizm Colbertism sanayileşmenin desteklenmesine, koruyucu dış ticaret politikasıyla ithalatın kısılarak ihracatın
artırılmasına, ithalata yüksek vergiler uygulanmasına yönelik bir dizi politika düzenlenmesini içerir.
Güney ve güneydoğu Asya'daki Batı yanlısı ülkelere ekonomik yardım yapılması amacıyla 1950'de
Colombo Planı Colombo Plan uygulamaya konan plan. Başta İngiliz milletler Topluluğu çerçevesinde gelişen bu örgütlenme, diğer
Asya ülkelerinin de dahil olmasıyla genişlemiştir.
Taşıma maliyetleri nedeni ile Vadeli İşlem Sözleşmesinin fiyatının Spot Piyasadan fazla olduğu
Contango Piyasa Contango Market piyasalardır.
COSO, mali raporlamanın iş ahlakı, etkili iç kontroller ve kurumsal yönetim aracılığıyla kalitesinin
artırılmasını amaç edinmiş gönüllü kuruluşların bir araya gelmesi ile oluşturulmuştur. 1985 yılında Hileli
Mali Raporlama Üzerine Ulusal Komisyonu desteklemek üzere kurulmuştur. COSO tarafından hazırlanan
iç kontrol modeli, Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere birçok gelişmiş ülkeye ilham kaynağı
olmuştur. COSO Modeli iç kontrol sistemlerine ilişkin standartların temelini oluşturmaktadır. Bir iç kontrol
modeli olan COSO, İç Denetçiler Enstitüsü tarafından yayımlanan ‘İç Kontrole İlişkin İşletme Raporunun
Hazırlanmasında İç Denetçilerin Rolü’ başlıklı Raporda belirtildiği şekilde, denetim sürecine dahil edilmiş
Coso bir modeldir. Modele göre iç kontrol sisteminin ana hedefleri; Organizasyonun etkin ve etkili işler
The Committee Of yapmasını, güvenilir mali raporlar hazırlamasını ve mevzuata uyumunu sağlamaktır. COSO Modeli;
Sponsoring kontrol ortamı, risk değerlendirme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim ile izleme olmak üzere beş
unsurdan oluşmaktadır. 1- Kontrol Ortamı: Yönetim ve çalışanlar bütün bir örgüt içinde, iç kontrole ve
COSO Organisations Of dikkatli bir yönetime yönelik olarak pozitif ve destekleyici bir tavrı geliştiren ortamı oluşturmalı ve
The sürdürmelidirler. 2- Risk değerlendirme, amaçlara ulaşılırken karşılaşılabilecek risklerin tanımlanıp analiz
Treadway edilmesi ve risklerin ne şekilde yönetilmesi gerektiğine karar vermek için bir temel oluşturulmasıdır. 3-
Commission Kontrol Faaliyetleri, yönetimin talimatlarının yerine getirilmesini sağlamaya yardımcı olan politikalar ve
yöntemlerdir. Kurumun hedeflerine ulaşırken karşılaştığı riskleri işaret etmek için gerekli önlemlerin
alınmasını sağlamaya yardımcı olur. 4- Bilgi ve İletişim: Uygun bilgi, kişilerin sorumluluklarını yerine
getirebilmelerini sağlayacak şekilde tanımlanmalı, elde edilmeli ve paylaşılmalıdır. Etkili iletişim, kurumun
en altından en üstüne dolaşacak şekilde geniş anlamda gerçekleşmelidir. Tüm çalışanlara iç kontrol
sistemindeki rolleri anlatılmalıdır. 5- İzleme: İç kontrol izlemesi zaman dilimi içindeki performansın
kalitesini değerlendirmeli ve denetim ya da diğer inceleme bulgularının derhal çözüme bağlanmasını
güvence altına almalıdır.
Ölüm cezası, ağır hapis, hapis ve sürgün cezası, ağır para cezası, kamu hizmetlerinden men cezalarına
Cürümler Crime karşilık gelen suçlardır
Çalışma kağıtları, denetim görevini yerine getirirken denetçinin yaptığı çalışmaları ve tespitleri kaydettiği
dokümanlardır. Çalışma kağıtları, yapılan çalışmalarla denetim raporu arasında bağlantı kurar ve
Çalışma Kağıtları Working Papers denetçinin ulaştığı sonuçlara, denetçi kanaatine ve denetim bulgularına dayanak oluşturur. Denetçi
denetim çalışmaları sırasında, denetim görüşü oluşturmak amacıyla yeterli kanıt topladığını ve denetimi

17

denetim standartlarına uygun bir şekilde gerçekleştirdiğini kanıtlayabilecek her türlü çalışmasını
belgelendirmek durumundadır. Bu belgeler çalışma kâğıtları şeklinde olmaktadır
Çapraz Kur Cross Rate Bir ulusal paranın dışında iki yabancı paranın birbiri karşısındaki değiştirilme oranıdır
1- Ödeme aracı; kanun ile belirlenen şekilde düzenlenen, keşidecinin emrinde para bulunan banka
üzerinden çekilebilen havalesi, 2- Para yerine kullanılan değerli kağıt; herhangi bir kredi kurumunda
Çek Cheque hesabı bulunan bir kimsenin özel işaretli bir matbu kağıtla, söz konusu kişiye ya da kağıda sahip kişiye
yazılı miktar kadar para ödenmesine ilişkin verdiği yazılı emir, bir bankada ticari hesap açtırmış olan
kimsenin gerek kendisine gerekse de başkasına ödeme kolaylığı gösteren yazılı talimat.
Tüketici ve Toptan Eşya Fiyat Endeksleri gibi genel kullanıma açık mal ve hizmet sepetlerinden oluşan
enflasyon endekslerinin temel enflasyonist eğilimleri tam olarak yansıtmadığı varsayımı ile, bazı mal
grupları ile fiyat değişmelerine yol açan bir takım unsurların enflasyon endeksinden çıkarılması sonucu
ulaşılan bir enflasyon tanımıdır. Bu amaçla, dışsal etkilere (enerji fiyatlarında artış, mevsimsel koşullar,
Çekirdek maliye politikası vs) daha açık olan ve geçici nitelikler taşıyabilen, enerji, temel gıda maddeleri fiyatları
Core Inflation ve dolaylı vergiler bu tür enflasyon hesaplamaları içerisine katılmamaktadır. Amaç, fiyatlar genel
Enflasyon
seviyesindeki değişimi sürekli kılan unsurları tespit etmek ve bunlara yönelik daha gerçekçi politika
kararları alabilmektir. Özellikle, enflasyon hedeflemesine yönelen ülkelerde bu türden alternatif endeks
oluşumları değişik formları ile kullanılmaktadır. Türkiye’de Özel İmalat Sanayi Fiyat Endeksi “çekirdek
enflasyon” olarak adlandırılmaktadır.
Çıkarılmış
Issued Capital Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayelerdir.
Sermaye
Çıktı Output Program, proje veya faaliyetler sonucunda sağlanan ürün, hizmet ya da diğer kalemlerdir
Performans denetiminde veri analizinde kullanılan tekniklerden biri olup; eğitim, sağlık gibi faydanın
Çıktı Bütçelemesi Output Budgeting parasal olarak hesaplanamadığı, (fayda/maliyet oranı, net bugünkü değer ve iç kârlılık oranı) sosyal
sektördeki projelerde uygulanır
Para değerinin altın ve gümüşe göre saptanmasıdır. Güçlüğü, iki metal arasındaki değişim oranının
belirlenmesindedir. 19. Yüzyıl ülkelerinin genellikle kabul ettiği oran 15-16 ölçek gümüşün bir ölçek
Çift Metal Kuralı Bimetalism altına denkliğidir. Ne var ki, bu iki metalin değer oranı değiştiği zaman, değer kazanan metalden yapılan
paraların halk tarafından saklandığı ve ortadan kaybolduğu görülmüştür. Bu kural, 1870'lerde
terkedilmiş, yerine altın kuralı kabul edilmiştir.
Çift Vergileme Double Taxation Bir vergi konusunun iki kez vergilendirilmesi
Çok Aşamalı Multi-Stage Kamuoyu araştırmalarında, bilginin saklanma şekline bağlı olan ve birden fazla mahalde yapılan
Örnekleme Sampling denetimde olduğu gibi iki ya da daha çok basamaktan oluşan örnekleme türüdür
Çok Değişkenli Birkaç değişken arasındaki ilişkiye incelemek amacıyla kullanılan ana birleşenler analizi, faktör analizi,
Multivariate Analysis küme analizi ve ayırıcı analizler gibi bir dizi istatistiksel tekniği içeren model oluşturma tekniğidir
Analizler
Çok Fiyat Yöntemi Multiple Price Altın alım satımından kullanılan yöntemdir. Çok fiyat yöntemi, altına ait olarak verilen alım satım

18

Method emirlerinin ‘’fiyat önceliği kuralı’’na uygun olarak teker teker karşılaştırılmasıyla elde edilen fiyatlarla
altın satımın gerçekleştirildiği sürekli müzayede sistemi ile çalışır.
Birden fazla ülkede üretim ve pazarlama faaliyetleri olan firma. Genellikle dünya pazarları için üretim
Multinational
Çok Uluslu Şirket yaparlar. Gelişme stratejilerini global olarak saptarlar. Özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra
Company yaygınlaşmışlardır.
Mıff Mali Çerçeve Belgesi, mali yardımların IPA bileşenleri ve ülkeler bazında dağılımı konusunda AB
Çok Yıllı İndikatif
Multi-Annual Komisyonu’nun görüşünü yansıtır.AB Komisyonu her yıl, IPA çerçevesinde gelecek üç yıllık dönemler için
Mali Çerçeve verilecek mali yardımların dağılımını gösteren ve uygulama planı niteliğindeki bir Çok Yıllı İndikatif Mali
Indicative
Belgesi Çerçeve Belgesi hazırlayarak AB Parlamentosu ve Konseyi’ne sunar.
Financial Framework
Mıpd
Çok Yıllı Planlama Belgesi, Mali Çerçeve Belgesi ile bir ülkeye ayrılan mali yardım fonunun, IPA
Çok Yıllı İndikatif Multi-Annual
bileşenleri altında gerçekleştirilecek faaliyetler ve temel önceliklere göre dağılımını gösterir.
Planlama Belgesi Indicative Her bir yararlanıcı ülke için bir Çok Yıllı İndikatif Planlama Belgesi hazırlanacaktır.
Planning Document
Eşyanın montajı, kurulması ve diğer eşya ile birleştirilmesi dahil olmak üzere işçiliğe tabi tutulması,
Dahilde İşleme Inward Processing işlenmesi, yenilenmesi, düzenli hale getirilmesi dahil olmak üzere tamir edilmesi ile işleme sırasında
Faaliyeti Regime tamamen veya kısmen tüketilse dahi işlem görmüş ürünün bünyesinde bulunmayan ancak, bu ürünün
üretilmesini sağlayan veya kolaylaştıran önceden belirlenmiş bazı eşyanın kullanılması
Dahilde İşleme Inward Processing İhracat ile ihracat sayılan satış ve teslimlerde gümrük muafiyetli ithalat ve/veya yurt içi alımlara imkan
İzin Belgesi Approval Certificate sağlayan belge
Dalgalı (Serbest) Kurun hiçbir müdahale olmadan tamamen piyasada oluşan arz ve talep koşullarında belirlendiği
Free Floating sistemleri ifade eder.
Kur Sistemi
Devletin gelir ve giderleri arasında zaman açısından ortaya çıkan farkları gidermek amacıyla sağladığı
Dalgalı Borçlar Floating Loan kısa vadeli krediler
Ulusal paranın değerinin, serbest piyasada döviz arz ve talebine göre belirlendiği sistem. Döviz kuru
Dalgalı Kur Floating Rate günlük olarak herhangi bir kamu müdahalesi olmadan belirlenir. Döviz piyasasındaki denge ve ödemeler
bilançosu düzeltmeleri, döviz kurundaki değişmelerle gerçekleşir.
Milletlerarası pazarları elde etmek veya elindeki malı elinden çıkarmak için düşük fiyatla satma,ucuzluk
anlamına gelir. Toptan ucuz fiyata satma, maliyetin altında satış, bir malı dış pazarlarda iç pazarlardan
Damping Dumping daha ucuza veya zararına satma, ihraç mallarının aynı zamanda aynı şartlar altında bir imalat
memleketindeki alıcıya kendi ülkesinden daha ucuza sunulması
Damping Marjı Margin Of Dumping Normal değerin ihraç fiyatını aştığı miktar

19

Kurul çalışmalarında yöntem belirlenmesi, görüş ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla Kurul
Başkanlığının rapor, inceleme ve mevzuat yorumları ile çeşitli konular hakkındaki uygulamalarına yön
vermesine yardımcı olmak üzere Kurul Başkanının önerisi üzerine Makam Onayı ile belirlenecek en az üç
Danışma Komitesi Advisory Committe kontrolörden oluşturulur. Kurul Başkanı, bu konular dışında kalan sorunların da Danışma Komitesince ele
alınmasını isteyebilir. Komitenin talebi üzerine gerek görülürse konularla ilgili çalışma grupları Kurul
Başkanlığınca oluşturulabilir. Danışma Komitesi kararlarını oy çokluğu ile alır. Kontrolörler, Kurul
Başkanlığınca benimsenerek kendilerine bildirilen Danışma Komitesi kararlarına uymak zorundadırlar.
Her hangi bir idarî sorumluluk üstlenmeden, bir kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer
Danışmanlık katmak amacını güden, niteliği ve kapsamı denetlenen ile birlikte kararlaştırılan istişarî faaliyetler ve
Consulting Services bununla bağlantılı diğer hizmetlerdir. Usul ve yol göstermek, tavsiyede bulunmak, işleri kolaylaştırmak
Hizmetleri
ve eğitim vermek, bu kapsamdaki faaliyet örnekleridir.
Türkiye'de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler dar mükellef sayılırlar. Bu kişiler sadece Türkiye'de elde
Foreign-Based ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler. Yurt dışında çalışan Türk vatandaşları dar mükellef
Dar Mükellefiyet olarak kabul edilmektedir. Kurumlar açısından ise kanuni ve iş merkezleri Türkiye’de olmayan şirketler
Taxpayer
dar mükellef olarak değerlendirilirler
Mal ve hizmet üretimine yönelik tesislere; mevcut üretim hattında yer alan ana ya da yardımcı makine
ve teçhizatların bir bölümünün kapasite açısından ve işlevsel olarak üretim akışındaki diğer makine ve
Darboğaz
Debottlenecking teçhizatlarla uyum içinde olmadığı durumlarda yapılan, makine ve teçhizatların değiştirilmesi veya yeni
Giderme makine ve teçhizat ilave edilmesine yönelik, kurulu kapasiteden tam olarak yararlanmak amacıyla
yapılan yatırımlardır
Dava Zamanaşımı Limitation Of Actions Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davasının belli bir süre geçmesiyle düşmesidir
Dealer Dealer Alım-satım işlemlerinde kendi nam ve hesabına hareket eden kişi ve kurumlara verilen isimdir.
Bankaların döviz ve mevduat alışverişi yaptıkları bölüm. Bir şirket merkezindeki tüm yatırım uzmanlarının
katılımı ile borsanın seansı boyunca borsa temsilcileriyle sürekli açık bir telefon sisteminin olmasıdır. Bu
Dealing Room Dealing Room sistemde yatırımcı, emirlerini bir gün önceki fiyatlara göre değil piyasada oluşan fiyatlara göre anında
verir. Böylece yatırımcı, borsadan ne kadar uzakta olursa olsun işlem yaptırabilir.
Blokajın kaldırılması, bloke edilmiş bir bölge ya da değerin kurtarılması. Bir çeşit özel takastır. Dış
Deblokaj Deblocage ülkelerden alacağın tahsili için başvurulur. Alacağını uzun süre tahsil edemeyen ülkeler, borçlu ülkeye
yeniden mal göndermekten kaçınırlar. Bu durum ihracat imkanlarını daraltır.
Tedavüldeki paranın azaltılması, ekonomik daralma, deflasyon, emisyondaki azalma, paranın piyasada
azalması üzerine satın alma gücünün artması, fiyatlar genel düzeyinin düşürülmesi. Enflasyonla değerini
Deflasyon Deflation kaybetmiş olan paranın değerini tespite yarayan tedbirlerden biridir. Fakat para değerindeki düşüş çok
fazla olduğu zamanlar deflasyon çok güç hatta imkansız olur.

20

Para darlığını destekleyici etkendir. Bu etkenlerin başında faizlerin yükseltilmesi, kredilerin daraltılması,
para biriktirme, piyasadaki paranın geri çekilmesi gelir. Bir ülkede bir yıl içinde mal ve hizmetlerdeki
Deflatör Deflator ortalama fiyat artışını ifade eder. Parasal terimlerle ifade edilmiş olan bir faktörün değerinin gerçek
değere çevrilmesinde kullanılan fiyat endeksidir.
İşletmenin sahip olduğu bir varlığın muhasebe defterlerinde kayıtlı bulunan değerini ifade eder.
Varlıkların çoğu, defterlerde tarihi maliyetleriyle kayıtlı bulunduğundan, bu varlıkların defter değerleri,
onların piyasa değerlerini yansıtmaz. Defter değeri kavramıyla ilgili olarak çok sık kullanılan bir terim,
Defter Değeri Book Value "net defter değeri" dir. Net defter değeri, amortismana tabi bir sabit varlığın defter değerinden, birikmiş
amortismanı çıkarılarak hesaplanır. Bir sabit varlığın satışından sağlanan kâr ya da zarar, sabit varlığın
satışından sağlanan gelirle, sabit varlığın net defter değeri arasındaki fark olarak belirlenir.
Değer Düşüklüğü Impairment Bir varlığın veya nakit yaratan birimin defter değerinin geri kazanılabilir tutarı aşan kısmını ifade eder.
Değer, güvence ve danışmanlık hizmetleri yoluyla, kurumun amaçlarını gerçekleştirme fırsatlarını
Değer Katmak Add Value geliştirerek, faaliyetleri geliştirme imkânlarını belirleyerek ve/veya riske maruz kalmasını azaltarak
sağlanır.
Yaşamsal değeri düşük, marjinal faydası yüksek malların, yaşamsal değeri yüksek marjinal faydası düşük
Değer Paradoksu Value Paradox mallara olan avantajı. Doğada nadir bulunan elmasın, çok bulunan suya oranla değerli olması gibi.
Ancak çölde suyun değeri elmastan çok daha fazladır.
Değerlemede, iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları
Değerleme Günü Evaluation Day kıymetlerin esas tutulması.
Raporların sonuçları ve eldeki görevlerin usul, esas, sonuç ve kanaatlerin değerlendirilmesi yanında,
uygulama ve mevzuat ile ilgili olarak Kurula gönderilen yazılar hakkında kendisine gönderilen konuda
Değerlendirme görüş oluşturmak ve Kurul Başkanlığına bildirmekle görevlidir. Komite üyeleri her takvim yılı başında, en
Evaluation Committe az beş kontrolör olmak üzere Kurul Başkanının teklifi üzerine Makam Onayı ile belirlenir. Kurul Başkanı
Komitesi
tarafından işin özelliğine göre yeterli sayıda görevlendirilen Değerlendirme Komitesi üyeleri kararlarını oy
çokluğu ile alır ve Kurul Başkanlığına ortak bir yazı ile bildirirler.
Değerlendirme İşin bir defada tam olarak yapılıp yapılmadığını, belirlemek üzere performans izleme ve kontrol
Appraisal Costs maliyetleri ile ilgili kaliteye ilişkin maliyet unsurudur
Maliyetleri
Getirisi, ihracı sırasında sabitlenmeksizin önceden belirlenen başka değişkenlere bağlanan kıymetlerdir.
Gerçekleşen enflasyona veya LIBOR gibi uluslararası faiz oranlarının, örneğin geçmiş 3 aylık
Değişken Faizli
Floating Rate Notes ortalamasına endekslenen ihraçlar bu türe girmektedirler. Getiri (faiz) oranlarındaki belirsizliğin arttığı ve
İhraçlar fiyat oluşumlarının güçleştiği ortamlarda, hem ihraç eden hem de yatırımı yapan kişi ve kuruluşlar
açısından riski daha düşüktür.
Nüfusun dağılım, yaş, meslek gibi özellikleriyle doğum, ölüm gibi hareketlerini konu alan bilim. "Demos"
Demografi Demography (halk) ve "Grapho" (yazma) kelimelerinden meydana gelmiştir. Demografik istatistikler ve araştırmalar,
coğrafya, sosyoloji, ekonomik planlama ve diğer sosyal bilimlere veriler sunar.

21

Technical Terms Dictionary

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (6)

Similar to Technical Terms Dictionary

Similar to Technical Terms Dictionary (11)

Technical Terms Dictionary