Бизнесийн хэлбэрүүд

1. mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 1mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012
1
Бизнесийн
хэлбэрүүд
Багш Ц.Уянга

2. ААН гэж юу вэ?
ААН нь ашиг олох зорилгоор
үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлсийг
олж авч тэдгээрийг нэгтгэн баялгийг бий
болгон, түүнийгээ хүмүүст худалдан
борлуулдаг хуулийн
этгээдийн эрх бүхий байгууллга.

3. Хөдөлмөрийн
хүчин зүйлс
Газар Хөдөлмөр
ААН
Үйлдвэрлэл
Капитал
Зах зээлийн эдийн засагт ААН-үүд үйлдвэрлэл эрхэлнэ.

4. Орц Хувиргалт Гарц
Үйлдвэрлэл нь орцыг гарц болгон хувирах үйл явц юм.

5. Жижиг ААН /1-30/
Дунд хэмжээний ААН
/30-100/
Том ААН /100-аас дээш/
ААН-ийн ангилал /ажиллагчдын тоогоор/

6. Олон оронд ААН-ийн зохион байгуулалтыг
 Нэг хүний эзэмшлийн аж ахуй
 Нөхөрлөл
 Хоршоо
 Компани гэж ангилдаг.
Эдгээр нь хоорондоо юугаараа ялгаатай вэ?
 Хэн эзэмшиж байна.
 Үйлдвэрлэлээс олох ашиг
 Бусдад дамжуулах /бэлэглэх, худалдах, гэрээслэх/ эрх хэнд байна
гэдгээрээ ялгаатай

7. ААН-ийн зохион
байгуулалтын хэлбэр
№ Хэлбэр
Хэнд
хамаарагдах
Хэн удирддаг
Ашгийг хэн
хүртдэг
Алдагдлыг
хэн хүлээдэг
1
Нэг хүний
эзэмшлийн аж
ахуй
1 хүнд
Өмчлөгч эсвэл
томилогдсон хүн
Өмчлөгч эзэн Өмчлөгч эзэн
2 Нөхөрлөл
1болон хэд
хэдэн хүн
Гишүүд эсвэл
томилогдсон
удирдагч
Нөхөрлөлийн
гишүүд
Бүх гишүүд
эсвэл зарим
гишүүд
3 Хоршоо
Хоршооны
гишүүд
Сонгогдсон
удирдлага
Хоршооны
гишүүд
Хоршооны
гишүүд
4 Компани
Хувьцаа
эзэмшигчид
Захирлуудын
зөвлөл
Хувьцаа
эзэмшигчид
Хувь
нийлүүлэгчид

8. № Хэлбэр Онцлог
1 Нэг хүний
эзэмшлийн аж
ахуй
Өөрөө удирдана, хариуцна.
2
Нөхөрлөл
Найз нөхөд, хамаатан, бүлэг хүмүүсийн өмч дээр дулгуурлана.
Оруулсан хөрөнгийн хэмжээгээр ашиг хүртэнэ. Бүх гишүүд
бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл/ББ/, зарим гишүүд бүрэн
хариуцлагатай нөхөрлөл /ЗБ/ гэж ангилна. Хамтран хариуцана
ББ, хөрөнгийн хувьиар ЗБ хариуцдаг.
3
Хоршоо
Үйл ажиллагаанд өөрийн хөдөлмөрөө оруулдаг. Хоршооны
гишүүд тэгш эрхтэй ба хэн, хэдий хэмжээний бүтээгдэхүүн
нийлүүлсэнээс хамааран орлого хувиарлана.
4
Компани
ХК,ХХК гэсэн хэлбэртэй байна хөрөнгө хувьцаад хуваагдана.
Хувьцаа арилжлагддаг бол ХК, хувьцааг хууль болон компанийн
дүрмээр хязгаарладаг бол ХХК гэнэ.

9. № Хэлбэр Давуу тал Сул тал
1 Нэг хүний
эзэмшлийн аж
ахуй
Хөрөнгийн хэмжээ бага,
үүсгэн байгуулахад хялбар
ЗГ-аас тавих хязгаарлалтууд
бага
Зөвхөн авсан эрхийн дагуу
ажил, үйлчилгээ явуулах ёстой
Хянах боломжтой, асуудлыг
шийдэхдээ хурдан
Ашиг хуваагдахгүй
•Өр төлбөр, хариуцлагыг
ганцаар үүрнэ
•Хүч чадал сул тул
банкнаас өгөх зээлийн
хэмжээ бага
•Урт хугацаанд үйл
ажиллагааны найдвартай
байдал сул, ганц хүнээс
хамаарах тул эрсдэл ихтэй
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 9

10. № Хэлбэр Давуу тал Сул тал
2 Нөхөрлөл
Хоршоо
•Үүсгэн байгуулахад
харьцангуй бага хөрөнгө
шаардана.
•Нэг хүний эзэмшлийн аж
ахуйг бодвол арай илүү
хөрөнгийг төвлөрүүлэх
боломжтой
•Ажилтнууд мэргэжлээрээ
ажиллах боломж их
•Гишүүдийн шийдвэрийг
харгалздаг тул харьцангуй
бага эрсдэлтэй
•Хохирлыг гишүүд тэнцүү
хариуцна.
•Дотоод зөрчил их
•Бизнесийн амьдралын хугацаа
богино
•Үүсгэн байгуулах үед хуулийн
талаас бүрдүүлэлт хийхэд
нийлээд хүндрэлтэй
•Нөхөрлөлийн гишүүний
бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт ороход
хуулийн талаас нэлээд хүндрэл
гарна.
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 10

11. № Хэлбэр
Компани Бага хэмжээний хуримтлалтай ч
олон тооны хүмүүсийн хөрөнгийг
нэгтгэх боломжтой
Зээлж авсан хөрөнгийг бодвол
хувьцаа эзэмшигчдээс татан
төвлөрүүлсэн мөнгө хөрөнгөд
тодорхой хугацаанд хүү төлөх
албагүй. Компани ашиг олоогүй
байхад тэдэнд ноогдол ашиг
төлөгдөхгүй.
Компани дампуурхад компани
ямар нэгэн эрсдэлд орохгүй
•Компанийн удирдага болон
хувьцаа эзэмшигчдын
хоорондын холбоо сул байдаг
тул хувьцаа эзэмшигчдыг
ялангуяа бага хэмжээгээр
хууран мэхлэх боломжтой.
•Бичиг цаасны ажил маш их
тул аливаа асуудлыг
шийдвэрлэхдээ шуурхай бус
•Компани дампуурхад
хувьцаа эзэмшигч оруулсан
мөнгөө алдах эрсдэлтэй.
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 11

12. Үйл ажиллагаа
1. Бизнестэй хамааралтай үгсийг бичнэ үү?
Б ............., .............., .............
И............, ................, ..............
З.........,..............,............
Н..............., ................, ..............
Е...........,..............,............
С.............,................,..............
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 12

13. Э..................,....................,...................
Р..................,.................,....................
Х..............,.............,.................
Л.................,.............,............
Э.................,...............,................
Л...............,................,...............
Т...............,......................,.............
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 13

14. • АЖИЛ ХЭРЭГЧ ХҮН БОЛОН
ТӨЛӨВШИХӨД ШААРДЛАГАТАЙ 10
ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЖАГААЖ БИЧНЭ ҮҮ?
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 14

15. Бизнесийн тухай дараах нэр томьёо,
бүрэлдэхүүн хэсгийг зөв холбоно уу?
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 15
1. Санаа А. Төсөөлөх
2. Төлөвлөх Б. Баригдахуйц, харагдахуйц байх
3. Хэрэгжүүлэх В. Танин мэдэх, төсөөлөх
4. Үйл ажиллагаа Г. Бодож боловсруулах, цаасан дээр
буулгах
5. Үр дүн Д. Хамрах хүмүүс, ашиглах материал,
зарцуулах мөнгө

16. Монгол ардын хэлц үг
1. “Олон санаа оргож босохгүй”
2. “Явсан нохой яс зууна”
3. “цэцнээс явсан тэнэг дээр” хэлц үгийн утга
санааг сэдэвтэй холбон тайлбарлана уу?
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 16

17. Анхаарал хандуулсан танд
баярлалаа
mhGAP-IG base course - field test version 1.00 – May 2012 17