CARAGA Region / PAnitiKAn at mAnunuLat

3. Ang rehiyong ito ay binubuo ng
1.
Agusan del Norte
2.
Agusan del Sur
3.
Surigao del Norte
4.
Surigao del Sur Ito ay may kabuuang sukat na
humigit kumulang sa18,847.0 kilometrong
parisukat at may populasyong humigit kumulang
sa 1,942,687

4. Ang Agusan ay
matatagpuan sa
Hilagang-Silangang
bahagi ng Mindanao.
Ang salitang Agusan
ay nagmula sa
salitang” agus”
na ang ibig sabihin ay
daloy ng tubig.

5. Ang Agusan ay naging bahaging matandang
lalawigan ng Surigao na tinatawag
naButuan. Noong 1914, angButuan ay
inihiwalay saSurigao at pinangalan itong
Agusan at noong 1970 ay hinati sa dalawa:
ang Agusan del Norte at Agusan del Sur.

6. Mga Produkto
Saging
Abaka
Goma
Niyog
Mga gulay
Mga
Produkto

7. 90% ay kristiyano
6% ay muslim
Protestante naman ang iba

8. May kaunlaran na rin ang Agusan
sapagkat hindiproblema ang
transportasyon: sasakyang
panlupa,pandagat at
panghimpapawid.
May teleponong nagagamit sa
komunikasyon, may istasyon ng
radyo na may telegrapo.
May suplay din ng kuryente sa
pamamagitan ng mgaanyong
tubig. (National Power
Corporation)

10. • Pumapagitan sa Agusan del Norte
at Agusan del Sur at nagsisilbing
proteksyon ng lalawigan sa
bagyo.

11. AGUSAN DEL NORTE
Ito ay kapatagan na napaliligiran ng mga
bundok. Ang pinakamataas na bundok ay ang
Mt. Milung-milongna may taas na 2,012.
Ito ay may sampung bayan at isang lungsod, ang
Butuan City.
Ang lupaing sakahan ng Agusan del Norte ay
may kabuuang lawak na humigit kumulang na
87,137.99 ektarya na kumakatawan sa 35.6% ng
lupain ng lalawigan.

12. Matatagpuan sa Jabonga, 63 kms. ang layo
sasyudad. Maganda ang lugar para sa
Bathing.
pamamangka at pangingisda.
Lake Mainit
Shoreline
Area

13. MT.HINAY-HINAY
Matatagpuan sa Remedios T. Romualdes. May
taas na2,012m. above sea level at kinikilalang
pinakamataas nabundok sa Agusan del Norte.
Malaking pagsubok para sa mga mountain
climbers na nadiskubre ang mga hindi pa
napupuntahang lugar sa kagubatan, talon at
lawa. Mayaman ito sa Flora at Fauna.

14. MT.MINAOSOG
• Matatagpuan sa La Fraternidad,
Tubay na 39 kms. anglayo sa
syudad. Katatagpuan ng mga
magagandang talonat hot springs.

15. Matatagpuan sa Mapaso Santiago, 40 kms.
Ang layo sa syudad. Isang uri ng
geothermal spring.

16. Matatagpuan sa Santiago, 40 kms.
ang layo sa syudad. Ang ganda ng
lumalagaslas na tubig ang matatanaw
mula sa ibabaw ng tulay ng Aciga

17. Matatagpuan sa Caloc-an, Magallanes, 27 kms.
anglayo sa syudad. Tinatayang 150 taon nang
nabubuhay.Pinamumugaran ng mga alitaptap
at nagsisilbing kanlungan ng mga magsasaka
tuwing gabi

18. Ang pinakamahabang ilog sa Butuan
City atnagpapakilala sa syudad bilang
“The Timber City of the South”

19. Ang Agusan del
Sur ay nasa
hilagang bahagi
ng Mindanao sa
baybaying dagat.
Ito ay may sukat
nahumigit
kumulang sa8.996
kilometrong
parisukat at
populasyong di
kukulangin sa
200,000.

20. Ang Agusan del Sur ay binubuo
ng labing-apat namunisipalidad
na may 311baranggay. Ang mga
bayang nasa tabi ng Agusan
River na tinatawag na
“river towns”
tulad ng Sta. Josefa, Veruela,La
Paz, Talacogon at Esperanza.
Ang bayan naman ng Sigabat,
Bayugan,Prosperidad, San Luis
at ibapa ay tinatawag na
“highwaysTowns.”
Ang kabisera ng Agusan delSur
ay Prosperidad.

21. Ang pangunahing
produktong lugar na ito
ay mais atpalay.
Bus at dyip ang paraan
ngtransportasyon
samantalangtelepono at
telegrapo naman ang
paraan ng
komunikasyon.
Paghahayupan a
tpagtatanim ng
karaniwangi
kinabubuhay ng mga tao

22. Iba’t-ibang wikain ng Agusan del Sur
Sa Bayugan- Bicolano, Cebuano, Ilocano,
Cuguco,Maranao, Tagalog, Subanon at Hiligaynon;
Sa Banawan- Cebuano, Ilocano, Manobo, Tagalog,Lineyte-
Samaranon at Hiligaynon;
Sa Rosario- Cebuano, Hiligaynon, Manobo,
Tagalog,Pangasinense at bikolano;
Sa Loreto- Chavacano, Davaoeno, Ibanag,
Manobo,Masbate at Bikolano

23. Ang Surigao del
Norte ay binubuo ng
isang lungsod at
dalawampu’t
Anim na
munisipalidad at
may 410 baranggay.
May kabuuang sukat
nahumigit
kumulang sa
2,739kilometrong
parisukat
nakatumbas ng 9.7%
nakabuuan ng
Rehiyon X atmay
populasyong
471,263

24. Walang tag-init sa lugar na
ito.Tag-ulan sa buong
taon.Malapit ito sa sentro ng
bagyokaya kadalasang
binabagyo itosa mga huling
buwan ng taon.Dahil malapit
din ito sa Philippine Deep,
ang lalawiganay nakakaranas
ng apat nalindol taun-taon.

25. Pangingisda at pagtatanimang
pangunahingikinabubuhay
rito.
Batay sa ulat ito ay may
pinakamalaking pyodyus
ngnikel sa bansa.
Ang mga uri ng yamang-mineral
dito ay ginto,
pilak,cobalt, chromite,
semento,silica, buhangin,
uling,limestone at graba

26. IBA’T IBANG WIKAIN
Alegria- Bicolano, Cebuano, Lineyte-Samaranon
Basilisa- Bicolano, Cebuano, Hiligaynon, Masbateño,Romblon at Tagalog.
Dapa- Bicolano, Cebuano, Tinggian o Itneg
Cagdiano- Bicolano, Cebuano, Hiligaynon
Del Carmen- Tagbanua, Tagalog
Sison- Cebuano, Hiligaynon
Tagana-An- Cebuano, Ivatan, Lineyte-Samaranon
Pilar- Cebuano, Lineyte-Samaranon, Kastila
San Isidro- Cebuano , Molbog, Lineyte-Samaranon
Surigao City- Cebuano, Agutayano, Batae, Banuanon,Chinese, Ilocano, Ingles, Maranao, Tagalog

27. Balita sa Surigao del Norte sa pagdiriwang
na tinatawag nilang Bonok-bonok Festival.
Sa pagdiriwang na ito ay ipinaparada nila
ang Mahal na Sto. Niño

28. Mga Manobo/ Manubu rin ang mga
taongnaninirahan o katutubo ng
Surigao. Sila ay may sariling kultura
at panitikan.

29. MGA BUGTONG
Emun edtibasan, nune vasag,Ne edlamabas ne
lenew.
-Sikan is luvi
If you cut into it, it’s a bowl;
If you pierce it, it’s a pool.
Answer: coconut

30. • Bundtud man guntaan heyan neemun Ed
ahaannu neeg kiramkiram da ne enumeg
kewaan ne ne egkekawe ne.
• -sikan es izung
• A mountain which can only bedimly seen, yet
you can reachit with your hand.
• Answer: nose

31. SALAWIKAIN/KASABIHAN
MANOBO:
Ke etew ne kena edlilingey de impuun din kena
ebpekuuna diya te edtamanan din.
FILIPINO:
Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay di
makakarating sa paroonan.

32. Anoy man tu karabaw na upat tu kubong di
paka hidjas.
Kung ang kalabaw ay may apat na paa’y
nagkakamali pa,paano na ang tao.

33. Nagbuhat sa pangkat ng mga lalaking
may asawa na. Sumamasilang
magsayaw ng Inamo upang
ipagdiwang ang kanilanggawain
hanggang sa huli ng kanilang buhay

34. Kilala bilang isang katutubong
sayaw. Nang lumaon, ito ay nabago
at naging artistic at naging bahagi ng
Bayanihan DanceTroupe

35. MGA KILALANG AWITIN
Ginagamit bilang ritwal ang awitin ng mga Manobo.Ilan sa mga kilalang awitin ay mga
sumusunod:
1.
Owaging/ Uwahingen- isang mahalagang awiting pang
–
epiko .
2.
Mandata- awit ng pag-ibig
3.
Delinday- awit ng hanapbuhay, pakikidigma,pagpapatulog, pagtatanim at pag-aani.
4.
Nalit- isang uri ng awiting nakauugnay sa buhay
5.
Dingsing- awit sa patay