Эдийн Засагчдын “Гарц” УулзалтУлаанбаатар, 2004-11-14

1. Эдийн Засагчдын “Гарц” Уулзалт
Улаанбаатар, 2004-11-14
© Damba Lkhagvasuren

2. Мөчлөгийн талаар …
1. Эдийн засаг хямарч байна гэхээс илүү бизнесийн мөчлөгийн уруудаж буй үе гэж
ойлгох хэрэгтэй.
2. Хөгжсөн орнуудад бизнесийн мөчлөг богино хугацаанд хэлбэлзсэн шинжтэй
байдаг.
3. Харин манайх шиг хөгжиж буй оронд бизнесийн мөчлөг арай урт хугацаагаар
үргэлжилдэг.
4. Хөгжиж буй орнуудад энэ нь дунд хугацаанд эдийн засгийн чиг хандлага
өөрчлөгдөх маягтай явагддаг.

3. Дэд сэдвүүд
1. Хөдөлмөрийн бүтээмж
2. Хүн ам: орхигдсон үеийнхний нөлөө
3. Газрын “наймаа”

4. Хөдөлмөрийн бүтээмж
1. Товчхондоо: нэг цагт бүтээх ажлын хэмжээ
2. Нийт өрхүүдийн бараг бүгдийнх нь орлого хөдөлмөр
эрхлэлтээр, хөдөлмөрийн бүтээмжээр тодорхойлогдоно.
3. Олон улсын дата: амьдралын чанар чухамдаа нэг xүнд
ногдох ДНБ бус, харин хөдөлмөрийн бүтээмжээр
тодорхойлогддог.

5. Хөдөлмөрийн бүтээмж: мөчлөг
1. Эдийн засгийн мөчлөгийн үндсэн шалтгаан
2. Хэмжээний хувьд дунджаар 0.7-1.5% ийн хэлбэлзэл
3. Монголд, хөдөлмөрийн бүтээмжийг хэмжиж болох эсэх???

6. Хөдөлмөрийн бүтээмж: мөчлөг
1. Хөдөлмөрийн бүтээмжид сөрөг нөлөө үзүүлж буй шинэ
үзэгдлүүд бий эсэх
2. Ярьж болох нэг чиглэл нь: авто замын хөдөлгөөн, түүний
зохицуулалт
3. Нөлөө нь 1%-д хүрэх үү?

7. Үйл ажиллагаа явуулж буй
аж ахуйн нэгжүүд, 2014/9
Ажиллагчдын тоо Улс УБ хот
1-9 47,617 30,205
10-19 3,663 1,777
20-49 2,997 1,415
50+ 1,802 1,120
Бүгд 56,079 34,517
7

8. Хөдөлмөрийн бүтээмж: мөчлөг
1. Жижиг аж ахуйн нэгжүүд цөөн машинтай
2. 2012 онд эхэлсэн автомашины дугаарын хязгаарлалт
3. Хувийн секторт ажиллаж буй хүмүүсийн хөдөлмөрийн
бүтээмжид хүчтэй нөлөөлнө.

9. Бас нэгэн сөрөг нөлөө
• Kапитал ашиглалтыг бууруулна. Жишээ нь,
Y=Z(βK)αN1-α,
K капитал, N xөдөлмөр эрхлэлт.
• Улмаар xөрөнгө оруулалтыг багасгана!!!
• Хөдөлмөрийн бүтээмж
Y/N=Z(βK/N)α .

10. Хөдөлмөрийн бүтээмж: мөчлөг
• Аж ахуйн нэгжүүдийн машиныг дугаарын хязгаарлалтаас
чөлөөлөх боломж бий эсэх
• Ялангуяа, жижиг аж ахуйн нэгжүүдийн машиныг чөлөөлөх
• Ажил эрхлэлт, ядуурал, тэнцвэрт бус байдал

11. “Oрхигдсон” үеийнхний нөлөө
• Хүмүүсийн хэрэглээ нь наснаас хамаардаг.
• Амьдралын тодорхой үед илүү их хэрэглээний зардал
• Залуучуудын хэрэглээ чухал үүрэгтэй. Гэр орон, байр, durable goods,
xүүхдийн бараа
• 90-ээд онд “төрөөгүй” хүүхдүүд, “баригдаагүй” байшин
• “Орхигдсон” хэрэглээний нөлөө: 90-ээд оны 30 хүртэлх насны
залуусын орхигдсон хэрэглээ нь өнөөгийн тийм насны залуусын
хэрэглээнд давалгаа нэмэх үзэгдэл.

12. “Oрхигдсон” үеийнхний нөлөө
• “Орхигдсон” хэрэглээний нөлөө нь нийт бараа
бүтээгдэхүүний эрэлтийг ихэсгэснээр эдийн засгийг
урамшуулна.
• Энэ давалгаа жам ёсоороо сарниж байгаа.
• Үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлд нилээд чухал.

13. Хүн ам: “орхигдсон” үөийнхний нөлөө
• Энэ нь бас мөнгөний эрэлтийг бууруулна.
• Өөрөөр хэлбэл,
Md=pL(Y,R)

14. Газрын “наймаа”
• Яг ямар хэмжээний мөнгө энэ нуугдмал зах зээл
дээр эргэсэн бэ?
• Гэхдээ энэ “наймаа”нь мөнгөний эрэлтийг ихэсгэн,
төгрөгийн ханшинд сайнаар нөлөөлсөн байх
боломжтой.
• Сүүлийн хэдэн жил татарсан.

15. Mөнгө ба үл ажиглагдах бүтээгдэхүүн
Энэ нь бас мөнгөний эрэлтэнд нөлөөлнө. Өөрөөр
хэлбэл,
Md=pL(Y+X,R)
Y: GDP
X: Газрын секторын “үл ажиглагдах бүтээгдэхүүн”

16. P
Ms, Md
16
Мөнгөний зах зээл (X багасвал)
11/19/2014
M2
d
0
M1
d
Ms

17. Эцэст нь ...
• Эдгээр дотоод нөлөөг тооцохгүйгээр үнэ, бүтээгдэхүүний
хооронд тогтвортой харьцаа тогтоох боломж бага.
• Бусад орон, ялангуяа хөгжсөн орнуудын загварыг шууд
хэрэглэх нь харалган байдалд хүргэнэ.
• https://sites.google.com/site/dlkhagva/research