Jan Klerk en Edwin Mijnsbergen interviewen David Weinberger voor Digitale Bibliotheek (www.digbib.nl)

1. denkers en doeners
The cloud
….en de veelzijdigheid der dingen
Op een zonnige zaterdag in april sprak Digitale Bibliotheek ruim een uur lang met dr.
David Weinberger. Via Skype. Interviewers Jan Klerk en Edwin Mijnsbergen maakten
kennis met een man die behalve erg slim, ook zeer bescheiden bleek te zijn.
jan klerk en edwin Mijnsbergen
D
avid Weinberger, auteur van Everything is Miscellane- op Twitter. Denkt u dat Twitter de functie van weblogs zal over-
ous en co-auteur van Het Cluetrain Manifest, is een nemen?
man met een grote staat van dienst. Bij de lancering Het is nog te vroeg om in te schatten of Twitter zich als platform
van Digitale Bibliotheek omschreef Jan Klerk hem als leent voor dezelfde vorm van kennisdeling als weblogs, maar dat
“een man met een bovengemiddeld begrip van wat er op inter- het een platform is met veel impact is inmiddels wel duidelijk.
net aan de hand is”. Weinberger is een veelgevraagd spreker, die Ik gebruik Twitter zelf voornamelijk voor het delen van links
vaak wordt neergezet als de tegenpool van Andrew Keen. Door waar ik niet uitgebreid over kan of wil schrijven. Ik gebruik het
dat te stellen doe je de man echter tekort. Als je de boeken en niet om te melden ‘wat ik aan het doen ben’. Voor mij persoon-
artikelen van Weinberger leest, en zijn indrukwekkende cv1 be- lijk is Twitter in ieder geval geen vervanger van weblogs.
kijkt, zul je begrijpen dat deze man veel serieuzer genomen zou
moeten worden dan Keen. In een recente blogpost , over de toekomst van het boek, omschreef
u boeken als “mogelijke ongelukken van papier”. Wat bedoelde u
Meneer Weinberger, u experimenteerde al in 1999 met weblogs, daar precies mee?
u blogt fanatiek op drie weblogs sinds 2001 en u bent ook actief Het komt erop neer dat boeken uiteindelijk misschien niet de
40 Digitale Bibliotheek dib nummer 3, 2009

2. denkers en doeners
meest natuurlijke dragers van kennis blijken te zijn. Dat is nu
nog moeilijk voor te stellen, omdat we niet beter weten, maar
de hyperlink heeft veel meer mogelijkheden voor goede ken-
nisoverdracht dan boeken, met al hun beperkingen.
Betekent dat dan ook dat u informatie zelf alleen nog consumeert
via digitale kanalen? En dat uw bronnenonderzoek ook op die
wijze plaatsvindt?
Nee, dat niet. Ik lees boeken en tijdschriften, blogs en websites
en heb ook de beschikking over een Kindle. De Kindle is echter
niet geschikt voor referenties omdat Amazon geen paginanum-
mering heeft toegevoegd. In die zin is dat apparaat nog net zo
beperkt als het gedrukte boek. Voor recreatief lezen is het ech-
ter zeer geschikt.
Als ik onderzoek verricht bezoek ik ook nog steeds de biblio-
theek, om de doodeenvoudige reden dat veel boeken nog steeds
niet gedigitaliseerd en online zijn. Het gemak van de digitale
wereld geniet echter mijn voorkeur. Denk je eens in hoeveel David Weinberger: “De hyperlink heeft veel meer mogelijkheden voor goede
extra mogelijkheden onderzoekers hebben als alle relevante kennisoverdracht dan boeken.”
boeken gedigitaliseerd zijn te terug te vinden in een universele
digitale bibliotheek! Een Google-monopolie over gedigitali- goed voor. Het web is feitelijk een grote aanbevelingsmachine
seerde boeken baart me wel zorgen, maar het werk dat zij ver- en als bibliothecarissen nu ergens goed in zijn, dan is dat het
richten biedt ongeëvenaarde informatieperspectieven. wel.
En wat zijn volgens u de gevolgen voor bibliotheken van deze ont- U ziet ook veel parallellen tussen de problemen waarmee kranten
wikkelingen? te maken hebben en de toekomst van bibliotheken. Heeft u al een
Het is niet denkbeeldig dat bibliotheken lokale afspeellijsten oplossing voor het probleem van het verdienmodel van kranten?
(playlists) worden van die universele digitale bibliotheek. Aan Kranten maken een belangrijk deel uit van onze dagelijkse rou-
de andere kant is het voor bibliotheken van belang dat hun tine, maar hun bestaan is misschien minder vanzelfsprekend
metadata ook ontsloten worden door Google. Als bibliotheken dan we denken. Er wordt ten onrechte vanuit gegaan dat kran-
daar niet voor zorgen, zullen hun eigen catalogi steeds minder ten ons goed en volledig informeren. Hier in Boston moet de
relevant worden. Boston Globe binnen twee weken 20 miljoen dollar ophoesten
om te voorkomen dat zij ten onder gaat en als dat gebeurt zou
Hoe zit het eigenlijk met uw eigen boek, Everything is Miscellane- er ook in mijn informatieroutine een gat worden geslagen. Dat
ous? Wij vinden dat uw boek bijzonder relevant is voor informa- betekent echter niet dat we niet zonder de krant zouden kun-
tiewerkers in het algemeen, en bibliothecarissen in het bijzonder, nen. Mensen lezen allemaal ander nieuws. Kranten kunnen
maar we hebben ook gemerkt dat de respons op uw uitdagende daar maar een beperkt deel van belichten. Als iedereen het-
stellingen matig was in Nederland. Wij vermoeden dat het feit zelfde nieuws zou willen zouden kranten meer bestaansrecht
dat het boek nog steeds niet is vertaald daar een oorzaak van is. hebben, maar dat is niet het geval.
Waarom is het nooit vertaald?
Natuurlijk zou ik graag willen dat mijn boek in het Nederlands Uw boek Everything is Miscellaneous is in 2007 gepubliceerd, wat
vertaald wordt, maar klaarblijkelijk zien uitgevers er te weinig betekent dat de tekst al ongeveer klaar was in 2006. Heeft het
brood in. Ik zou er echter zo voor tekenen. internet zich in de afgelopen drie jaar ontwikkeld op de manier
zoals u het in uw boek voorspelde?
Het boek van Andrew Keen is wel vertaald en krijgt veel meer Het is moeilijk om daar een goed antwoord op te geven. Er
aandacht. Wij denken dat het goed zou zijn als mensen kennis zijn sinds de publicatie van Everything is Miscellaneous geen
konden nemen van uw tegengeluid. ontwikkelingen geweest waaruit blijkt dat ik er met de vragen
(lachend) Dat ben ik met jullie eens. die ik in mijn boek aan de orde stel, fundamenteel naast zit.
Het semantische web ontwikkelt zich op veel bruikbare ma-
Bibliothecarissen beginnen in te zien dat ook zij een rol kunnen nieren. Ik beschreef het in mijn boek kort als een ontwikke-
spelen op het sociale web. Zij verkennen voorzichtig de netwerken ling waar je je zorgen over kunt maken, maar met de manier
voor jongeren, de online transparantie van Twitter en blogs, en- waarop het semantische web zich nu ontwikkelt ben ik eigen-
zovoort. Denkt u dat bibliotheekmedewerkers er goed aan doen lijk heel gelukkig. Ik ben daar eigenlijk niet erg verbaasd over.
om zich in het nieuwe web te bekwamen? De mensen die zich met het semantische web bezig houden
Zonder meer. Bibliothecarissen zijn van nature goed in het leg- zijn verschrikkelijk slim en hebben waarschijnlijk gewoon
gen van verbindingen. Juist het sociale web leent zich daar heel gelijk.
Digitale Bibliotheek dib nummer 3, 2009 41

3. denkers en doeners
Onwikkelt het internet zich sneller dan u had gedacht of juist social software te gebruiken bij het leerproces. Scholen en ook
langzamer? bibliotheken moeten nog veel doen om mensen te helpen met
Sneller dan ik voor mogelijk had gehouden en daar heb ik ook het op een goede manier interpreteren van wat ze tegenkomen
wel wat verrassende voorbeelden van. Bijvoorbeeld the Library op het internet. Dat is absoluut belangrijk. Tagging is iets dat je
of Congress, tot voor kort een van de zich langzaamst ontwik- in principe zelf binnen vijf minuten onder de knie moet kun-
kelende instellingen, heeft de handschoen goed opgepakt en is nen krijgen. Meer algemeen gezegd vind ik wel dat het omgaan
nu een koploper op het gebied van innovatie. Het feit dat ze fo- met social software in de onderwijsprogramma’s moet worden
toverzamelingen op Flickr hebben gezet en het publiek hebben opgenomen.
gevraagd om daar de informatie bij te verschaffen is opmerke-
lijk. The CIA heeft social software omarmd op een manier die U heeft uw boek opgedragen aan de bibliothecarissen. Deed u dat
wel erg moeilijk te voorspellen was. Het feit dat in de VS de uit barmhartigheid?
overheid data gaat publiceren in open formats op http://data. (lachend) Yes! Maar wat belangrijker is, bibliothecarissen zijn
com.gov is net zo opmerkelijk. Die zaken gaan sneller dan ik bijzonder bewonderenswaardige mensen. Het zijn mensen
ooit voor mogelijk had gehouden. die een beroep hebben gekozen dat niet bijzonder goed wordt
betaald en die dat hebben gedaan uit roeping om het demo-
U bent bijzonder positief in uw boek over ‘tagging’. U stelde dat cratisch proces te verbeteren door onderwijs en informatie. Ik
door tagging een extra betekenisvolle laag wordt toegevoegd aan bewonder ze, omdat het mensen zijn die verstand hebben van
het internet. Tegelijkertijd zie ik dat mensen aarzelen om tags toe informatie zoeken en verbindingen leggen.
te voegen. Eenvoudigweg omdat ze te lui zijn om dit te doen. Zal
dat ooit gaan veranderen? Wat zijn uw gedachten over de toekomst van digitale bibliothe-
De websites die zich hebben toegelegd op tagging ontwikkelen ken. Blijven deze bestaan of gaan ze op in ‘the big cloud’.
zich veel langzamer dan ik hoopte. Aan de andere kant wordt Uiteindelijk zullen digitale bibliotheken nog wel van enige
tagging in veel websites op een succesvolle manier geïntegreerd. waarde blijven. Maar het belangrijkste is de ontwikkeling van
Daarom denk ik dat tagging belangrijk blijft. Tagging ‘for tag- ‘the cloud’2. De content zelf zal uiteindelijk het minst interes-
ging’s sake’ is vooral belangrijk voor een klein percentage men- sant en uitdagend blijken te zijn. Content is een kwestie van
sen dat zich met onderzoek bezig houdt. Maar Amazon laat je scannen en toevoegen aan the cloud waarna deze content voor
iedereen toegankelijk is. Maar de ontwikkeling van metadata is
een veel grotere uitdaging evenals de zorg voor de door biblio-
theken aan the cloud toegevoegde bronnen. Dat blijft een in-
‘weinig mensen
gewikkelde uitdaging. The cloud, plus de daaraan toegevoegde
metadata zullen zich op een historische, indrukwekkende ma-
nier transformeren tot één gigantisch belangrijke bron. dib
kunnen tagging
nuttig laten zijn’
taggen, Flickr laat je taggen, et cetera. Kortom, tagging blijft
een belangrijk instrument. Het komt er eigenlijk op neer dat
er slechts een kleine groep mensen nodig is om tagging voor
een grote groep mensen nuttig te laten zijn. Bijvoorbeeld bij
Amazon voegt misschien maar één procent van de gebruikers
actief tags toe maar dat zorgt toch voor de belangrijkste tags die
je nodig hebt om bij het zoeken naar boeken handig te kunnen
navigeren.
Is het noodzakelijk om tagging en andere web 2.0-vaardigheden
te integreren in het onderwijs? Op dit moment zijn het vaardig- Noten
heden die je vooral zelf moet aanleren. Er is geen school die je 1
De cv van David Weinberger is te vinden op www.hyperorg.com/spea-
leert om te taggen. ker/introductions.html.
Ik denk niet dat het nodig is dat je taggen leert op school. Er 2
De Engelstalige term ‘the cloud’ verwijst vaak naar het internet. Het is
moet nog wel veel gedaan worden om leerlingen te helpen om de ‘wolk’ waarin alles gebeurt.
42 Digitale Bibliotheek dib nummer 3, 2009

4. Klaar voor detoekomst
van de
bibliotheek
Gamen in de bibliotheek:
Een nieuwe dimensie dankzij 3M en BeeSmart
Door de inzet van innovatieve en sfeerverhogende producten,
zoals het exclusieve Vikuiti™ scherm van 3M en de
PC gaming oplossingen van BeeSmart.
Wilt u ook een nieuwe dimensie geven aan uw bibliotheek?
Neemt u dan contact op met 3M Bibliotheeksystemen.
Kijk voor meer informatie op www.3M.nl/Bibliotheeksystemen
7438_adv_library_180x115_10.indd 1 12-05-09 08:57

5. Congres Kennis in Praktijk – 10 juni 2009
Beurs-WTC, Rotterdam
• MET BEKENDMAKING INFORMATIEPROFESSIONAL VAN HET JAAR 2009
• MET BOEKPRESENTATIE ’15 PRAKTIJKVERHALEN OVER KENNISMANAGEMENT’
Kennismanagement met vallen en opstaan
Kennis in de praktijk – er is geen succesformule werkelijk hebben gepresteerd. In dit unieke congres staat Learning by
Na alle theorieën en opvattingen over wat je met kennismanagement Doing centraal. We nemen afscheid van de stappenplannen en proto-
zou kunnen bereiken, is het nu tijd om te kijken wat organisaties collen. Wat werkt wel en wat werkt niet?
Dagvoorzitter: Erik Boekesteijn, DOK Delft
De ervaringen van onder meer het minsterie van Financiën, McKinsey, ING, e-office,
Basisbibliotheek Maasland en Bibliotheek Vlissingen
Aan de slag met kennismanagement! Learning by doing: de resultaten
In dit congres geen platte cases of snelle snapshots van suc- Kennis is meer dan een theoretische productiefactor – door er mee
cesverhalen, maar alle ruimte voor de dagelijkse praktijk. Volg hoe aan de slag te gaan ervaar je wat het is. Verschillende sprekers ne-
vooraanstaande organisaties als ING, het ministerie van Financiën en men u mee in hun ontwikkeltraject en laten zien dat je op verschillen-
McKinsey een begin maakten met kennismanagement. Wat hebben ze de manieren succes kunt boeken met kennis. Een compleet program-
geleerd en wat zijn de opbrengsten? ma, waardevol voor iedere kenniswerker en informatieprofessional.
Wie wordt de nieuwe Informatieprofessional Presentatie van 15 praktijkverhalen over
van het Jaar 2009? kennismanagement – nieuw bij Essentials
Tijdens het congres Kennis in Praktijk wordt de winnaar be- Voor het boek 15 praktijkverhalen over kennismanagement
kend gemaakt van de vierde editie van de Prissma-verkiezing hebben auteurs Erwin la Roi (Hatch) en Daphne Depassé (De-
Informatieprofessional van het Jaar 2009. De prijs, de Gouden passé Organisatie & Informatie) gesproken met professionals
Prissma en een door de NVB gesponsorde (studie)reischeque uit toonaangevende organisaties zoals Shell, ING, McKinsey,
ter waarde van 2.500 euro, wordt toegekend door een vijfkop- Deloitte en KPMG. Dat heeft geleid tot bijzondere en persoon-
pige vakjury aan de informatieprofessional die van bijzondere lijke verhalen, los van theorieën, stappenschema’s en voorge-
betekenis is voor het vakgebied. Kandidaten worden aangedra- schreven protocollen. Verhalen over onverwachte tegenslagen
gen door de beroepsgroep zelf, maar ook de juryleden hebben en geweldige successen op de weg naar
de mogelijkheid iemand voor te dragen. Via www.informatiepro- kennismanagement. Het boek wordt aan
fessionalvanhetjaar.nl kan ook worden gestemd op de kandida- het eind van de dag gratis meegegeven
ten voor de door EBSCO gesponsorde publieksprijs. aan de congresdeelnemers.
Mathieu Weggeman: “Het mooie van dit boek is dat het
laat zien hoe sommige organisaties nog worstelen met
de traditionele aanpak van kennismanagement − het
managen van kennis − terwijl andere meer moderne
opvattingen proberen toe te passen die vooral geba-
seerd zijn op het produceren en delen van kennis door
kenniswerkers te faciliteren.”
Deelnamekosten en inschrijven
Deelnemers betalen € 75,- incl. koffie, thee, lunch en borrel, excl.
BTW. Iedere deelnemer ontvangt aan het eind van het congres bovendien
gratis het nieuwe boek 15 praktijkverhalen over kennismanagement van
Daphne Depassé en Erwin la Roi. IK- en DB-abonnees krijgen 20% korting.
Meer informatie of inschrijven? Kijk op www.essentials-media.nl.